Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Grzegorz Nowecki (spr.) Sędziowie Sędzia WSA Danuta Szydłowska Sędzia WSA Grażyna Śliwińska Protokolant spec. Iwona Sumikowska po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 12 września 2019 r. sprawy ze skargi J. Z. na decyzję Ministra Sprawiedliwości z dnia [...] grudnia 2018 r. nr [...] w przedmiocie zwolnienia z funkcji biegłego sądowego 1. uchyla zaskarżoną decyzję oraz poprzedzającą ją decyzję Prezesa Sądu Okręgowego w W. z dnia [...] października 2018; 2. zasądza od Ministra Sprawiedliwości na rzecz J. Z. kwotę 697 zł (sześćset dziewięćdziesiąt siedem złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania.

Zaskarżoną decyzją z dnia [...] grudnia 2018 r., Minister Sprawiedliwości( dalej "organ II instancji") utrzymał w mocy decyzję Prezesa Sądu Okręgowego w W. (dalej "organ I instancji") z dnia [...] października 2018 r., w sprawie zwolnienia z funkcji biegłego sądowego J. Z. (dalej jako: "skarżący", "strona"). Podstawą prawną ww. decyzji były przepisy art. 138 § 1 pkt 1 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2016 r. poz. 23, ze zm. - dalej jako: k.p.a.) oraz § 6 ust. 1 pkt 2 w zw. z § 12 ust. 1 pkt 4 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 24 stycznia 2005 r. w sprawie biegłych sądowych (Dz. U. Nr 15, poz. 133).

Stan sprawy przedstawiał się następująco:

Skarżący pełnił funkcję biegłego sądowego ds. kryminalistycznych badań i rekonstrukcji wypadków drogowych w latach 1998-2017. W dniu 1 lutego 2018 r. został ustanowiony biegłym sądowym przy Sądzie Okręgowym w W. na kolejną kadencję obejmującą lata 2018-2023.

Na skutek skarg M. K. (dalej "zainteresowany") z dnia 22 lipca 2017 r. oraz 7 sierpnia 2017 r. przekazanych celem rozpoznania przez Ministerstwo Sprawiedliwości przy piśmie z dnia 7 września 2017 r., wobec biegłego J. Z. zostało wszczęte postępowanie wyjaśniające. Przedmiotem skarg było opiniowanie przez biegłego w postępowaniu o sygn. akt [...] Sądu Rejonowego dla W..

W dniu 3 listopada 2017 r., skarżący złożył wniosek o ustanowienie biegłym sądowym na kolejną kadencję, tj. lata 2018-2023.

Zważywszy na okoliczność, że w dniu 1 grudnia 2017 r. do Sądu wpłynął drogą elektroniczną wniosek zainteresowanego M. K. o nieustanawianie J. Z. biegłym sądowym w nowej kadencji, przed podjęciem decyzji o ponownym ustanowieniu J. Z. biegłym sądowym zwrócono się do Przewodniczących Wydziałów Sądu Okręgowego w W. oraz Prezesów Sądów Rejonowych w okręgu o ocenę pracy biegłego w ostatniej kadencji obejmującej lata 2013-2017.

Po uzyskaniu odpowiedzi z poszczególnych jednostek okręgu w. oraz ich przeanalizowaniu w dniu 1 lutego 2018 r. została podjęta decyzja o ustanowieniu J. Z. biegłym sądowym przy Sądzie Okręgowym w W. na kadencję obejmującą lata 2018-2023.

Wobec kolejnych skarg zainteresowanego, w dniu 19 marca 2018 r., skierowano zapytanie do kierownika Centrum Certyfikacji Rzeczoznawców Samochodowych, czy biegłemu zawieszono certyfikat rzeczoznawcy samochodowego i czy ewentualne zawieszenie pozostaje aktualne. W odpowiedzi wymieniona jednostka certyfikacyjna poinformowała, że w dniu 3 marca 2018 r., zawieszono J. Z. certyfikat, zaś przyczyną zawieszenia była formalna odmowa biegłego usunięcia z oceny wypadku drogowego, w którym uczestniczył skarżący – M. K., obliczeń zawierających błędy. Podano również, że skarga była zasadna tylko w odniesieniu do kwestionowanych przez skarżącego obliczeń, nie zaś w zakresie zawartych w opinii wniosków.

W dniu 7 czerwca 2018 r., organ I instancji otrzymał informację o wydaniu przez Ministra Infrastruktury decyzji skreślającej biegłego z listy rzeczoznawców samochodowych, której nadano rygor natychmiastowej wykonalności. Pismem z dnia 20 sierpnia 2018 r., Centrum Certyfikacji Rzeczoznawców Samochodowych poinformowało z kolei, że wobec niezastosowania się biegłego do zaleceń będących przyczyną zawieszenia certyfikatu, podjęto decyzję o cofnięciu J. Z. certyfikatu rzeczoznawcy samochodowego, którą przekazano biegłemu przy piśmie z dnia 18 maja 2018 r.

Prezes Sądu Okręgowego w W. poddawszy analizie materiał zgromadzony u toku wszczętego postępowania decyzją z dnia 24 października 2018r., uznał, że biegły J. Z. utracił warunki do pełnienia funkcji biegłego sądowego.

W uzasadnieniu decyzji wskazał, iż instytucja biegłego sądowego jest instytucją prawa procesowego. Ustanowiona została dla zapewnienia należytego funkcjonowania organów wymiaru sprawiedliwości i zabezpieczenia warunków prawidłowego wykonywania przez te organy ich ustawowych zadań. Biegły sądowy działając w tym charakterze jest organem pomocniczym sądu lub organu prowadzącego postępowanie przygotowawcze w sprawach karnych, w wypadkach wymagających wiadomości specjalnych, a sporządzona przez niego opinia stanowi dowód w postępowaniu przed sądami oraz tymi organami. Od biegłego sądowego wymagane jest zatem posiadanie niekwestionowanej wiedzy i najwyższych kwalifikacji zawodowych.

W ocenie organu I instancji fakt utraty przez skarżącego certyfikatu rzeczoznawcy samochodowego oraz wykreślenie biegłego z listy rzeczoznawców samochodowych prowadzonej przez Ministra Infrastruktury poddaje w wątpliwość gwarancję wypełniania przez biegłego przesłanki wynikającej z § 12 ust. 3 cytowanego na wstępie rozporządzenia.

W dniu 13 listopada 2018 r., do Sądu Okręgowego w W. wpłynęło odwołanie strony. Skarżący zarzucił organowi I instancji rażące naruszenie art. 7 Kodeksu postępowania administracyjnego (dalej: kpa) i wniósł o uchylenie decyzji w całości jako oczywiście bezzasadnej. W uzasadnieniu wskazał, że nie ulega wątpliwości, iż posiada odpowiednią wiedzę, doświadczenie i umiejętności, by pełnić funkcję biegłego sądowego. Skarżący podniósł również, że pozbawienie go certyfikatu nastąpiło "nieformalnie", z naruszeniem prawa i wskutek "szantażu" ze strony przedstawicieli Centrum Certyfikacji Rzeczoznawców Samochodowych. Zdarzenie to stanowiło zaś podstawę do przyjęcia, iż istnieje wątpliwość co do prawidłowej realizacji przez niego obowiązków biegłego. Końcowo wskazał, że czynności, które spowodowały wykreślenie go przez Ministra Infrastruktury z listy rzeczoznawców samochodowych na wniosek Centrum Certyfikacji Rzeczoznawców Samochodowych były wyrazem niekompetencji tych podmiotów. Jego zdaniem zalecenie wycofania obliczeń z opinii złożonej w sądzie było niedopuszczalne, gdyż jedynie sąd jest uprawniony do oceny ich wartości. Funkcję biegłego sprawuje od 1998 r. i do chwili obecnej sporządził ponad 1000 opinii dla potrzeb organów prowadzących postępowania przygotowawcze i sądów.

W dniu [...] grudnia 2018 r., organ II instancji utrzymał w mocy zaskarżoną decyzję. W uzasadnieniu wskazał, iż biegły sądowy jest organem pomocniczym sądu w przypadkach wymagających zasięgnięcia wiadomości specjalnych, zaś jego opinia stanowi dowód w postępowaniu prowadzonym przez sądy lub organy ścigania. Z tego też względu od kandydata na biegłego sądowego należy oczekiwać najwyższych kwalifikacji. Winien on też cieszyć się zaufaniem prezesa sądu okręgowego, który swoim autorytetem gwarantuje spełnianie przez biegłego przesłanek określonych przepisami rozporządzenia. Wątpliwości co do poziomu wiadomości specjalnych kandydata na biegłego czynią zaś uprawnioną decyzję o odmowie ustanowienia biegłym sądowym, ewentualnie o zwolnieniu z tej funkcji. Skreślenie skarżącego z listy rzeczoznawców samochodowych budzi poważne wątpliwości co do spełniania przez niego warunku ustanowienia biegłym sądowym, określonego w § 12 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia. Posiadanie bądź nie certyfikatu wydanego przez jednostkę sprawującą merytoryczny nadzór nad wykonywaniem zawodu uznać należy za decydujący element oceny kompetencji biegłego sądowego lub kandydata do objęcia tej funkcji. Pozostałe zarzuty skarżącego organ uznał za bezzasadne.

Pismem z dnia 14 stycznia 2019 r., skarżący wniósł skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego zarzucając decyzji rażące naruszenia przepisów postępowania, co miało istotny wpływ na treść zaskarżonej decyzji tj. art. 6 kpa, w zw. z art. 7, art. 7a § 1, art. 77 § 1, w zw. z art. 80 i art. 81 a § 1 kpa oraz wniósł o uchylenie obu decyzji w całości.

W odpowiedzi na skargę organ wniósł o jej oddalenie prezentując analogiczne stanowisko, jak w zaskarżonej decyzji.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 1 § 1 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. – Prawo o ustroju sądów administracyjnych (t.j. Dz. U. z 2018 roku, poz. 2107), sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości przez kontrolę działalności administracji publicznej, przy czym w świetle paragrafu drugiego powołanego wyżej artykułu kontrola ta sprawowana jest pod względem zgodności z prawem, jeżeli ustawy nie stanowią inaczej. Innymi słowy, ma miejsce kontrola aktów lub czynności z zakresu administracji publicznej dokonywana pod względem ich zgodności z prawem materialnym i przepisami procesowymi, nie zaś według kryteriów odnoszących się do słuszności rozstrzygnięcia.

Ponadto, co wymaga podkreślenia, Sąd rozstrzyga w granicach danej sprawy, nie będąc jednak związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 134 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. z 2018 r., poz. 1302 ze zm.), dalej: "p.p.s.a".

Rozpoznając skargę w świetle powołanych wyżej kryteriów należy uznać, że zasługuje ona na uwzględnienie, albowiem Minister Sprawiedliwości wydając zaskarżoną decyzję z dnia [...] grudnia 2018 r., jak i Prezes Sądu Okręgowego w W. wydając sporną decyzję z dnia [...] października 2018 r., w przedmiocie zwolnienia skarżącego z funkcji biegłego sądowego z zakresu kryminalistycznych badań i rekonstrukcji wypadków drogowych, dopuścili się przede wszystkim - mogącego mieć zasadniczy wpływ na wynik sprawy - naruszenia przepisów procedury administracyjnej, a w szczególności art. 7 k.p.a., art. 77 § 1 k.p.a., art. 80 k.p.a., a także art. 107 § 3 k.p.a. - z uwagi na niewyjaśnienie wszystkich okoliczności istotnych dla prawidłowego rozstrzygnięcia sprawy, a także na przeprowadzeniu wadliwej analizy zebranego w sprawie materiału dowodowego.

Sąd uznał, że w konsekwencji powyższych uchybień organy obu instancji dokonały niepełnych i nieprecyzyjnych zarazem ustaleń w zakresie rzeczywistego zaistnienia przesłanek zastosowania przepisów § 6 ust. 1 pkt 2 w zw. z § 12 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 24 stycznia 2005 r. w sprawie biegłych sądowych, będących podstawą prawną obu spornych decyzji wydanych w analizowanej sprawie.

Naruszenie wspomnianych przepisów procedury administracyjnej mogło mieć - w ocenie Sądu - istotny wpływ na ostateczny wynik sprawy, a więc stanowi dostateczną podstawę prawną do uchylenia przez sąd administracyjny wspomnianych wyżej decyzji administracyjnych wydanych przez Ministra Sprawiedliwości oraz Prezesa Sądu Okręgowego w W..

Przechodząc do merytorycznej oceny legalności obu spornych decyzji, na wstępie należy zauważyć, że w świetle przepisu § 6 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 24 stycznia 2005 r. w sprawie biegłych sądowych, prezes sądu okręgowego zwalnia z funkcji biegłego sądowego, jeżeli biegły utracił warunki do pełnienia tej funkcji.

Nie ulega wątpliwości, że zgodnie z § 12 ust. 1 pkt 3 cyt. rozporządzenia, jednym z warunków ustanowienia biegłym sądowym jest posiadanie określonej wiedzy i doświadczenia. W analizowanym przypadku chodzi o teoretyczne i praktyczne wiadomości specjalne z zakresu kryminalistycznej rekonstrukcji wypadków drogowych.

Stwierdzając brak takiego przymiotu po stronie skarżącego, organy obu instancji ograniczyły się jednak jedynie do uwzględnienia okoliczności zawieszenia, a następnie cofnięcia skarżącemu certyfikatu rzeczoznawcy samochodowego (w konsekwencji skreślenia go z listy rzeczoznawców samochodowych prowadzonej przez Ministra Infrastruktury) .

Tymczasem nie jest to okoliczność powodująca obligatoryjny skutek w postaci skreślenia z listy biegłych sądowych. Brak jest bowiem w stosunku do biegłego formalnego wymogu, wynikającego z obowiązujących przepisów prawa, aby biegły sądowy musiał posiadać stosowny certyfikat rzeczoznawcy potwierdzający jego zawodowe kompetencje, a w szczególności, aby pozostawał aktualny na dzień sporządzania opinii przez biegłego. Jedynie wymagane jest posiadanie określonych wiadomości specjalnych, doświadczenia i innych umiejętności, które, jak to ma miejsce w tym przypadku, umożliwiają rekonstrukcję wypadków drogowych w sprawach sądowych.

Jak wynika z akt sprawy, takimi cechami skarżący niewątpliwie wykazał się jako biegły sądowy, o czym najlepiej świadczy fakt wieloletniego pełnienia tej funkcji oraz ilość opracowanych przez niego opinii. Brak jest ponadto informacji, aby swoje obowiązki wykonywał on nierzetelnie, a wręcz przeciwnie uzyskał bardzo pozytywne opinie odnośnie wykonywanej przez niego pracy.

Mając powyższe na uwadze, w ocenie Sądu, fakt pozbawienia skarżącego stosownego certyfikatu rzeczoznawcy samochodowego nie może powodować per se jego skreślenia z listy biegłych sądowych, bez ustalenia czy wiadomości specjalne, które posiada, nie mogą być nadal wykorzystywane, w szczególności w postępowaniach karnych dotyczących wypadków drogowych. Należy przy tym mieć na uwadze, że sprawa karna o sygn. akt: [...] w Sądzie Rejonowym dla W., w której została zakwestionowana opinia skarżącego (a konkretnie zawarte w niej obliczenia) nie jest jeszcze zakończona. Tym samym trudno stwierdzić, czy sporządzona przez skarżącego opinia zawierała istotne błędy, mogące powodować w konsekwencji pozbawienie go statusu rzeczoznawcy samochodowego, tym bardziej, że skreślenie go z listy rzeczoznawców nastąpiło ze względów formalnych, gdyż skarżący nie dokonał postulowanych zmian w swojej opinii, uznając dokonane obliczenia za prawidłowe, o czym w istocie powinien rozstrzygnąć sąd powszechny. Sprawa utraty certyfikatu pozostaje zatem nadal kwestią niewyjaśnioną - chociaż decyzji o skreśleniu skarżącego z listy rzeczoznawców samochodowych nadano klauzulę natychmiastowej wykonalności - to trwa nadal spór sądowy dotyczący przedmiotowej opinii skarżącego.

W tych okolicznościach sprawy nie można zgodzić się ze stanowiskiem Ministra Sprawiedliwości, że nie miał istotnego znaczenia dla sprawy fakt, że organ I instancji przed wydaniem rozstrzygnięcia nie zapoznał się ze stanowiskiem i wyjaśnieniami skarżącego, tym bardziej, że właśnie brakiem wiadomości specjalnych organ ten uzasadni swoją decyzję o skreśleniu skarżącego z listy biegłych sądowych.

Organ ten mógł ponadto zawiesić postępowanie do czasu zakończenia sprawy karnej, w której wydano opinię decydującą dla rozstrzygnięcia mertitum sprawy.

Nie jest kwestionowane przez Sąd, że organy orzekające w niniejszej sprawie były uprawnione do samodzielnej oceny spełnienia przesłanek do skreślenia skarżącego z listy biegłych, a w szczególności przesłanek o charakterze ocennym. Nie zwalnia to jednak, zwłaszcza organu odwoławczego, z konieczności szczegółowego ustosunkowania się do zarzutów stawianych przez skarżącego w odwołaniu od decyzji organu I instancji.

Powyższych rozważań zabrakło w uzasadnieniu decyzji organów obu instancji i w tym zakresie decyzje te nie poddają się kontroli Sądu.

Rozpatrując ponownie sprawę organ I instancji weźmie pod uwagę akta sprawy [...] Sądu Rejonowego dla W., w celu weryfikacji, czy nie została tam dokonana negatywna ocena opinii wydanej przez skarżącego jako biegłego sądowego, a następnie podejmie dalsze działania w niniejszej sprawie, mając na uwadze dotychczasowy całokształt pracy skarżącego jako biegłego sądowego, jak i faktyczne okoliczności skreślenia go z listy rzeczoznawców samochodowych i posiadanych przez niego wiadomości specjalnych z zakresu kryminalistycznej rekonstrukcji wypadków drogowych.

Zdaniem Sądu, należy uznać w konsekwencji, że organy w istocie nie przeprowadziły prawidłowego postępowania dowodowego w tym zakresie i dokonały powyższych ustaleń w sposób całkowicie formalny i oderwany od zgromadzonego w aktach administracyjnych materiału dowodowego, co świadczy o istotnym naruszeniu unormowań zawartych w przepisach art. 7, art. 77 § 1 oraz art. 80 k.p.a., które ustanawiają łącznie obowiązek należytego wyjaśnienia okoliczności faktycznych sprawy poprzez zgromadzenie niezbędnych dowodów oraz ich właściwą ocenę.

Biorąc powyższe pod uwagę, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie orzekł, jak w sentencji wyroku, działając na podstawie przepisu art. 145 § 1 pkt 1 lit. c) w zw. z art. 135 p.p.s.a.

Zasądzając zwrot uiszczonego wpisu sądowego oraz poniesionych przez stronę skarżącą kosztów zastępstwa procesowego, Sąd orzekł na podstawie przepisów art. 200 i art. 205 § 2 p.p.s.a. w zw. z art. 209 p.p.s.a. oraz w związku z § 14 ust. 1 pkt 1 lit. c) rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. poz. 1800, ze zm.).