Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Prawidłowa wykładnia art. 12 ust. 2 pkt 2 ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r. o kierujących pojazdami (Dz. U. Nr 30, poz.151 ze zm) prowadzi do wniosku, iż w przypadku zastosowania przez sąd powszechny art. 42 § 2 k.k. i orzeczenia zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych jedynie określonego rodzaju, organ administracji publicznej jest zobowiązany wydać (zwrócić) osobie, wobec której orzeczono taki zakaz, prawo jazdy kategorii, której ten zakaz nie obejmuje, jeżeli je ona posiada.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Bydgoszczy w składzie następującym: Przewodniczący: Sędzia WSA Elżbieta Piechowiak Sędziowie: Sędzia WSA Grzegorz Saniewski Sędzia WSA Jarosław Wichrowski (spr.) Protokolant st. asystent Katarzyna Korycka po rozpoznaniu w Wydziale II na rozprawie w dniu 23 października 2013 r. sprawy ze skargi K. K. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w T. z dnia [...] nr [...] w przedmiocie wydania prawa jazdy 1. uchyla zaskarżoną decyzję oraz poprzedzającą ją decyzję Starosty W. z dnia [...] nr [...], 2. stwierdza, że zaskarżona decyzja nie podlega wykonaniu.

W dniu [...] kwietnia 2013 r. K. K. złożył w Starostwie Powiatowym w W. wniosek o wydanie prawa jazdy w zakresie kategorii C. Wnioskodawca zaznaczył, że uprawnienie to niezbędne jest do wykonywania pracy zawodowej oraz że nie zostało objęte zakazem orzeczonym przez Sąd Rejonowy w Ch. VII Zamiejscowy Wydział Karny w W.

Decyzją z dnia [...] kwietnia 2013 r., nr [...] Starosta W. odmówił K. K. wydania prawa jazdy w zakresie kategorii C.

W uzasadnieniu organ wskazał, że wyrokiem Sądu Rejonowego w Ch. VII Zamiejscowy Wydział Karny w W. z dnia [...] marca 2013 r., sygn. akt [...] wnioskodawca posiada orzeczony środek karny w postaci zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych na okres 1 roku z wyłączeniem tych pojazdów, do prowadzenia których uprawnia kategoria C prawa jazdy. Wskazano, że zgodnie z art. 12 ust. 1 pkt 2 ustawy o kierujących pojazdami, prawo jazdy nie może być wydane osobie, w stosunku do której został orzeczony prawomocnym wyrokiem sądu zakaz prowadzenia pojazdów mechanicznych – w okresie i zakresie obowiązywania zakazu. Ponadto zgodnie z art. 12 ust. 2 pkt 2 powołanej ustawy, prawo jazdy nie może być wydane także osobie ubiegającej się o wydanie prawa jazdy kategorii AM, A1, A2, A, C1, C, D1, D w okresie obowiązywania zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych obejmującego uprawnienie w zakresie prawa jazdy kategorii B.

Od powyższej decyzji K. K. złożył odwołanie wnosząc o jej uchylenie w całości, względnie o przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania przez Starostę W. przy zobowiązaniu go do zastosowania procedur wynikających z art. 13 § 1 Kodeksu karnego wykonawczego, w odniesieniu do treści prawomocnego wyroku Sądu Rejonowego w W. z dnia [...] marca 2013 r., sygn. akt [...].

W uzasadnieniu odwołania podniesiono, że decyzja jest sprzeczna z w/w prawomocnym wyrokiem Sądu Rejonowego, który nie pozbawił strony prawa jazdy kategorii C.

Po rozpatrzeniu odwołania Samorządowe Kolegium Odwoławcze w T. decyzją z dnia [...] maja 2013 r. nr [...] utrzymało w mocy decyzję organu I instancji. W ocenie organu odwoławczego organ I instancji nie mógł wydać K. K. uprawnienia kategorii C, bowiem wyrokiem orzeczono wobec niego środek karny w postaci zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych na okres 1 roku z wyłączeniem tych pojazdów do prowadzenia których uprawnia kategoria C prawa jazdy. W konsekwencji, organ odwoławczy wskazał, że aktualnie obowiązujące przepisy wykluczają możliwość wydania prawa jazdy kategorii C w okresie obowiązywania zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych obejmującego uprawnienie w zakresie prawa jazdy kategorii "B".

Skargę na w/w decyzję wywiódł K. K. zarzucając naruszenie prawa materialnego, zamykające się w odmowie wykonania prawomocnego orzeczenia sądu powszechnego motywowane dychotomią rozstrzygnięć technicznych w zakresie wydania stosownego dokumentu. Skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonej decyzji w całości.

W uzasadnieniu wniesionej skargi wskazał, że podtrzymuje swoją argumentację z odwołania z dnia [...] maja 2013 r. od decyzji organu I instancji, podnosząc jednocześnie, że żadne nowe okoliczności w argumentacji tej nie pojawiły się. Skarżący wskazał, że zwrócił się do Sądu Rejonowego w Ch. VII Zamiejscowego Wydziału Karnego z/s w W. o rozstrzygnięcie wątpliwości co do wykonania orzeczenia, w trybie art. 13 § 1 ustawy Kodeks karny wykonawczy. Ponadto "techniczne" problemy w wydaniu dla uprawnionego dokumentu uprawniającego do kierowania pojazdami w ramach kategorii C nie mogą dezawuować treści wyroku sądowego. Obszar w tej mierze nierozstrzygnięty - nawet przez ustawodawcę - nie może w żaden sposób dyskredytować treści wyroku i jego powagi.

W odpowiedzi na skargę organ wniósł o jej oddalenie podtrzymując argumentację zawartą w zaskarżonym rozstrzygnięciu.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Bydgoszczy zważył, co następuje:

Stosownie do art. 1 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz.U. Nr 153, poz. 1269, ze zm.) sąd administracyjny kontroluje legalność zaskarżonego rozstrzygnięcia administracyjnego, czyli jego zgodność z powszechnie obowiązującymi przepisami prawa materialnego i procesowego. Jednocześnie zgodnie z art. 134 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (tekst jednolity Dz. U. z 2012 r., poz. 270), zwanej dalej p.p.s.a., sąd rozstrzyga w granicach danej sprawy nie będąc związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną. Zaskarżona decyzja (postanowienie) może być uchylona tylko wówczas, gdy sąd stwierdzi naruszenie prawa materialnego, które miało wpływ na wynik sprawy lub naruszenie prawa dające podstawę do wznowienia postępowania administracyjnego albo inne naruszenie prawa procesowego, które mogło mieć wpływ na rozstrzygnięcie (art. 145 § 1 pkt 1 p.p.s.a.).

Wychodząc z tych przesłanek Wojewódzki Sąd Administracyjny uwzględnił skargę, gdyż stwierdził, że zaskarżona oraz poprzedzająca ją decyzja pierwszej instancji naruszają przepisy prawa materialnego w sposób mający wpływ na wynik sprawy, co w myśl art. 145 § 1 pkt 1 lit. a i art. 135 p.p.s.a. stanowi podstawę do ich uchylenia.

W niniejszej sprawie stan faktyczny nie jest sporny. Z materiału dowodowego zgromadzonego przez organy administracji publicznej wynika, że postanowieniem Prokuratury Rejonowej w W., sygn. akt. [...] z dnia [...] stycznia 2013 r. zatrzymano K. K. prawo jazdy kat. A, B, B+E, C, C+E, T Nr [...] odebrane w dniu [...] stycznia 2013 r. z powodu podejrzenia w/w o popełnienie przestępstwa z art. 178a § 1 kodeksu karnego. W konsekwencji, wyrokiem Sądu Rejonowego w Ch. VII Wydział Zamiejscowy w W. (dalej zwany Sądem Rejonowym) z dnia [...] marca 2013 r., sygn. akt [...], na podstawie art. 67 § 3 w zw. z art. 42 § 2 k.k., orzeczono wobec skarżącego zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych w ruchu lądowym na okres 1 (jednego) roku, z wyłączeniem tych pojazdów, do których prowadzenia uprawnia kategoria C prawa jazdy. Następnie w dniu [...] kwietnia 2013 r. skarżący wniósł do Starostwa Powiatowego w W. o wydanie prawa jazdy kategorii C zaznaczając, że uprawnienie to nie zostało objęte zakazem orzeczonym przez Sąd Rejonowy. Zaskarżoną decyzją odmówiono skarżącemu wydania prawa jazdy kategorii C, powołując się na art. 12 ust. 1 pkt 2 i ust. 2 pkt 2 ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r. o kierujących pojazdami (Dz. U. Nr 30, poz. 151 ze zm.), zwanej dalej ustawą.

Wskazać należy, że zgodnie z art. 12 ust. 1 pkt 2 ustawy prawo jazdy nie może być wydane osobie, w stosunku do której został orzeczony prawomocnym wyrokiem sądu zakaz prowadzenia pojazdów mechanicznych - w okresie i zakresie obowiązywania tego zakazu. Stosownie do art. 12 ust. 2 pkt 2 powołanej ustawy przytoczony przepis stosuje się także wobec osoby ubiegającej się o wydanie prawa jazdy kategorii AM, A1, A2, A, C1, C, D1 lub D - w okresie obowiązywania zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych obejmującego uprawnienie w zakresie prawa jazdy kategorii B. Organy orzekające uznały, że aktualnie obowiązujące przepisy wykluczają możliwość wydania w niniejszej sprawie prawa jazdy kategorii C w okresie obowiązywania zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych obejmującego uprawnienie w zakresie prawa jazdy kategorii B.

W pierwszej kolejności zauważyć należy, że ustawa o kierujących pojazdami weszła w życie z dniem 19 stycznia 2013 r., zastępując uchylone tą ustawą stosowne przepisy ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym (Dz. U. z 2012 r. poz. 1137 ze zm.). Przepisy ustawy o kierujących pojazdami nie zawierają przepisów przejściowych, które odnosiłyby się do sytuacji osób, które nabyły uprawnienia do kierowania pojazdami określonych kategorii pod rządami poprzednich regulacji prawnych, a okres, na jaki został orzeczony środek karny, rozpoczął bieg pod rządami ustawy o kierujących pojazdami. Wobec braku przepisów przejściowych przyjąć trzeba, że do sytuacji takich osób zastosowanie mają nowe regulacje.

W przedmiotowej sprawie podkreślenia wymaga, że skarżący posiadał uprawnienia do kierowania pojazdami, co wynika z jego prawa jazdy nr [...], obejmującego kat. A, B, B+E, C, C+E, T, zaś Sąd Rejonowy prawomocnym wyrokiem z dnia [...] marca 2013, sygn. akt [...] odebrał je jedynie częściowo, jednocześnie wyraźnie wskazując, że "na podstawie art. 67 § 3 k.k. w zw. z art. 42 § 2 k. k. orzeka wobec oskarżonego zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych w ruchu lądowym na okres 1 (jednego) roku, z wyłączeniem tych pojazdów, do których prowadzenia uprawnia kategoria C prawa jazdy."

W ocenie Sądu organ niezasadnie przyjął, że skarżący jest osobą, o której mowa w art. 12 ust. 1 pkt 2 oraz ust. 2 pkt 2 ustawy, czyli osobą ubiegającą się o wydanie dokumentu prawa jazdy kategorii C, ponieważ posiada już prawo jazdy w tym zakresie, skoro Sąd Rejonowy orzekł o zakazie prowadzenia pojazdów mechanicznych z wyłączeniem tych pojazdów, do których prowadzenia uprawnia kategoria C prawa jazdy. W związku z tym skarżący powinien otrzymać prawo jazdy tej kategorii z powrotem. W przeciwnym razie prawomocny wyrok Sądu Rejonowego byłby w istocie niewykonalny. Organ administracji nie może dowolnie po złożeniu wniosku badać przesłanek i oceniać sytuacji, skoro dokument odnoszący się do kat. C został już wcześniej wydany, a żaden organ nie pozbawił wnioskodawcy nabytych wcześniej uprawnień w tej części.

Należy przy tym podnieść, że dokonując interpretacji powołanych przepisów nowej ustawy należy mieć na względzie całość regulacji, a nie tylko poszczególne jej przepisy. Z faktu, że ustawodawca nie określił, iż art. 12 nie stosuje się do osób już posiadających uprawnienia do kierowania pojazdami, nie można wywodzić, że ustawodawca nie stosuje rozróżnienia odnośnie wymogów, jakie musi spełnić osoba ubiegająca się o prawo jazdy, których wcześniej nie posiadała lub które utraciła, od wymogów określonych dla osób uprawnienia takie posiadających. Należy bowiem wskazać, że zgodnie z art. 103 ust. 3 ustawy, starosta wydaje decyzję administracyjną o przywróceniu uprawnień do kierowania pojazdami po ustaniu przyczyn, które spowodowały jego cofnięcie, oraz po uiszczeniu opłaty ewidencyjnej. Jednakże stosownie do art. 103 ust. 4 ustawy, przytoczonego przepisu nie stosuje się w przypadkach, o których mowa w ust. 1 pkt 2 i 3 (gdy podstawą cofnięcia uprawnienia do kierowania pojazdami było ponowne przekroczenia liczby 24 punktów otrzymanych za naruszenie przepisów ruchu drogowego w okresie 5 lat od dnia wydania skierowania na kurs reedukacyjny, o którym mowa w art. 99 ust. 1 pkt 4 lit. a) oraz popełnienie w okresie próbnym trzech wykroczeń przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji lub jednego przestępstwa przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji). W tych przypadkach, zgodnie z art. 104 ustawy, osoba, w stosunku do której została wydana decyzja o cofnięciu uprawnienia do kierowania pojazdami, może uzyskać uprawnienie do kierowania pojazdami po ponownym spełnieniu wszystkich wymagań stawianych osobom po raz pierwszy ubiegającym się o uprawnienie do kierowania pojazdem. Zatem ustawodawca rozróżnia wymagania określone w stosunku do osób ubiegających się o prawo jazdy po raz pierwszy, od osób, które takie uprawnienie już posiadają. Ponadto skoro z art. 104 a contrario wynika, że wymogi określone dla osób po raz pierwszy ubiegających się o uprawnienie do kierowania pojazdami nie mają zastosowania do osób, którym uprawnienia do kierowania pojazdami zostały cofnięte w związku z orzeczeniem zakazu ich prowadzenia przez sąd karny, to tym bardziej nie mają zastosowania do tych osób - w zakresie uprawnień, które nie zostały im cofnięte.

Wskazać także należy, że w świetle art. 42 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny (Dz. U. Nr 88, poz. 553 ze zm.), orzeczony przez sąd jako środek karny zakaz prowadzenia pojazdów może obejmować zakaz prowadzenia pojazdów określonego rodzaju, wszelkich pojazdów lub wszelkich pojazdów mechanicznych. To sąd zatem, zależnie od okoliczności konkretnej sprawy, decyduje o zakresie orzeczonego zakazu prowadzenia pojazdów. Zgodnie też z art. 182 § 1 zd. 1 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny wykonawczy (Dz. U. Nr 90, poz. 557 ze zm.), w razie orzeczenia zakazu prowadzenia pojazdów, sąd przesyła odpis wyroku odpowiedniemu organowi administracji rządowej lub samorządu terytorialnego właściwemu dla miejsca zamieszkania skazanego. Stosownie zaś do art. 182 § 2 k.k.w., organ, do którego przesłano orzeczenie zawierające zakaz prowadzenia pojazdów, zobowiązany jest cofnąć uprawnienia do ich prowadzenia w orzeczonym zakresie oraz nie może wydać tych uprawnień w okresie obowiązywania zakazu. Z przytoczonym art. 182 § 2 k.k.w. koresponduje obecnie art. 103 ust. 1 pkt 4 ustawy o kierujących pojazdami, w świetle których starosta wydaje decyzję administracyjną o cofnięciu uprawnienia do kierowania pojazdami w przypadku orzeczenia zakazu prowadzenia pojazdów. Z powołanych przepisów wynika zatem, że to sąd karny – a nie organ administracji – orzeka o zakazie prowadzenia pojazdów, ustalając jednocześnie jakiego rodzaju pojazdów zakaz dotyczy i dopiero to orzeczenie sądu karnego stanowi podstawę do cofnięcia uprawnień do ich prowadzenia w orzeczonym zakresie przez właściwy organ. Zatem organ administracji nie może rozszerzać zakazu orzeczonego przez sąd karny na uprawnienia do kierowania pojazdami w zakresie szerszym, niż to orzeczono w wyroku sądu karnego.

Ponadto, co istotne w sprawie, pełnomocnik skarżącego wystąpił do Sądu Rejonowego w trybie art. 13 § 1 k.k.w. o rozstrzygnięcie wątpliwości co do wykonania orzeczonego wobec skarżącego środka karnego w postaci zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych, a w szczególności o rozstrzygnięcie, czy skarżącemu może zostać wydane prawo jazdy kategorii C. W odpowiedzi na powyższe Sąd ten w postanowieniu z dnia [...] czerwca 2013 r., sygn. akt [...] wskazał, że "w wyroku Sąd orzekł zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych w ruchu lądowym, z wyłączeniem jednak tych pojazdów, do prowadzenia których uprawnia kategoria C prawa jazdy. Orzeczenie Sądu w tym zakresie jest jednoznaczne i nie budzi żadnych wątpliwości i w związku z tym nie ma potrzeby podejmowania rozstrzygnięcia na podstawie art. 13 § 1 k.k.w. Sąd wyrokiem z dnia [...] marca 2013 r. zastosował wobec K. K. środek zapobiegawczy w postaci zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych, jednak pozostawił K. K. uprawnienia do kierowania pojazdami mechanicznymi kategorii C."

W ocenie Sądu nie ulega wątpliwości, że uregulowania zawarte w art. 12 ust. 2 pkt 2 ustawy winno być stosowane jedynie do osób, które ubiegają się dopiero o wydanie prawa jazdy określonych w nim kategorii i nigdy nie ich nie posiadały, a wobec których orzeczono zakaz prowadzenia pojazdów mechanicznych obejmujący uprawnienie w zakresie prawa jazdy kategorii B. Zamysłem ustawodawcy było niewątpliwie to, że wydanie takiego prawa jazdy kategorii AM, A1, A2, A, C1, C, D1 lub D prowadziłby do tego, że po orzeczony zakaz prowadzenia pojazdów objętych kategorią B stałby się czysto iluzoryczny, natomiast odmienna jest sytuacja, kiedy to sąd powszechny wprost wskaże, iż zakaz prowadzenia pojazdów mechanicznych dotyczy jedynie określonej ich rodzaju.

Reasumując, stwierdzić trzeba, że prawidłowa wykładnia art. 12 ust. 2 pkt 2 ustawy o kierujących pojazdami prowadzi do wniosku, iż w przypadku zastosowania przez sąd powszechny art. 42 § 2 k.k. i orzeczenia zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych jedynie określonego rodzaju, organ administracji publicznej jest zobowiązany wydać (zwrócić) osobie, wobec której orzeczono taki zakaz, prawo jazdy kategorii, której ten zakaz nie obejmuje, jeżeli je ona posiadała. Odmienna interpretacja analizowanego przepisu prowadziłaby do niewykonalności takich wyroków sądu powszechnego. Gdyby wolą ustawodawcy było uniemożliwienie takim osobom zwrotu prawa jazdy w tym zakresie, wówczas dokonałby on stosownych zmian w kodeksie karnym, czego nie uczynił uchwalając ustawę o kierujących pojazdami.

W związku z tym stwierdzić należy, że organy administracji publicznej dokonały nieprawidłowej wykładni art. 12 ust. 1 pkt 2 w zw. z ust. 2 pkt 2 ustawy o kierujących pojazdami i poprzez odmowę wydania prawa jazdy pozbawiły skarżącego uprawnienia do prowadzenia pojazdów, nie objętych zakazem orzeczonym przez sąd powszechny.

Mając na uwadze powyższe Wojewódzki Sąd Administracyjny w Bydgoszczy, na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. a w zw. z art. 135 p.p.s.a. uchylił zarówno zaskarżoną decyzję, jak i poprzedzającą ją decyzję organu I instancji. Rozstrzygnięcie w kwestii wykonalności zaskarżonej decyzji podjęte zostało stosownie do art. 152 p.p.s.a.

Rozpoznając sprawę ponownie organ I instancji uwzględni zatem powyższe wskazania Sądu co do prawidłowej wykładni i zastosowania powołanych przepisów.