Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: Sędzia NSA Grzegorz Czerwiński Sędziowie Sędzia NSA Robert Sawuła (spr.) Sędzia del. WSA Marta Laskowska - Pietrzak Protokolant asystent sędziego Tomasz Muszyński po rozpoznaniu w dniu 23 maja 2023 r. na rozprawie w Izbie Ogólnoadministracyjnej sprawy ze skargi kasacyjnej U. we W. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 29 stycznia 2020 r. sygn. akt VII SA/Wa 2466/19 w sprawie ze skargi U. we W. na decyzję Rzecznika Praw Pacjenta z dnia 13 sierpnia 2019 r. znak RzPP-DPR-WPZ.45.64.2018.ZM w przedmiocie uznania praktyk za naruszające zbiorowe prawa pacjentów 1. oddala skargę kasacyjną, 2. zasądza od U. we W. na rzecz Rzecznika Praw Pacjenta kwotę 360 (trzysta sześćdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego.

Wyrokiem z 29 stycznia 2020 r., VII SA/Wa 2466/20, Wojewódzki Sąd Administracyjny (powoływany dalej jako: WSA) w Warszawie oddalił skargę S. (Szpital) na decyzję Rzecznika Praw Pacjenta (RPP) z 13 sierpnia 2019 r., znak RzPP-DPR-WPZ.45.64.2018.ZM, w przedmiocie uznania praktyk za naruszające zbiorowe prawa pacjentów. Wyrok ten zapadł w następujących okolicznościach faktycznych i prawnych sprawy:

Jak wynika z ustaleń sądu wojewódzkiego, RPP w związku z pozyskanymi informacjami uprawdopodabniającymi naruszenie zbiorowych praw pacjentów, postanowieniem wszczął z urzędu postępowanie w sprawie stosowania praktyk naruszających zbiorowe prawa pacjentów przez Szpital, w toku którego pismem z 4 stycznia 2017 r., działając na podstawie art. 61 ust. 1 ustawy z 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta (Dz. U. 2019, poz. 1590, Upp), wystąpił do strony o udzielenie pisemnych wyjaśnień oraz informacji w zakresie:

1) wskazania, w których pomieszczeniach należących do tej placówki medycznej zainstalowany został monitoring, a także kto nadzoruje obraz z monitoringu,

2) czy na blokach operacyjnych Szpitala znajdują się kamery – a jeżeli tak, to w jakim pomieszczeniu ustawione zostały monitory, na których widoczny jest obraz z kamer,

3) w przypadku twierdzącej odpowiedzi na pytanie nr 2 wniesiono o wskazanie:

a) czy dokonywana jest wyłącznie bieżąca obserwacja, czy również zapis obrazu, a jeżeli tak – przekazania na płycie CD/DVD zapisu z [...] grudnia 2016 r. w godz. 10:00-11:00 ze wszystkich wykorzystywanych kamer na bloku operacyjnym,

b) czy dokonywany jest zapis dźwięku,

c) kto ma dostęp do monitoringu oraz do nagrań obrazu/dźwięku.

Rzecznik, działając na podstawie art. 61 ust. 1 Upp zwrócił się także o przekazanie przez Szpital:

1) kopii dokumentacji technicznej wykorzystywanych kamer w budynku, w którym funkcjonuje Szpital, w tym określenie ich modelu, z uwzględnieniem specyfikacji technicznej,

2) planu wszystkich pomieszczeń w budynku, w którym funkcjonuje Szpital z zaznaczeniem rozmieszczenia w nich kamer oraz monitorów odbierających z nich obraz; wskazanie przeznaczenia każdego z ww. pomieszczeń,

3) poświadczonej za zgodność z oryginałem kopii Regulaminu Organizacyjnego Szpitala oraz dokumentu ustanawiającego procedurę wewnętrzną obowiązującą w zakresie monitoringu (jeśli została wytworzona).

Pismem z 27 stycznia 2017 r. Szpital udzielił organowi stosownych informacji. Poinformował, że zrealizował system monitoringu wizyjnego (telewizji dozorowanej CCTV). Zakres inwestycji odbył się za wiedzą organu tworzącego placówkę medyczną – U. we W. Poprzedzała go analiza powszechnie obowiązujących przepisów i wytycznych Głównego Inspektora Ochrony Danych Osobowych. Strona wskazała, że instalacja kamer została przeprowadzona na głównych ciągach komunikacyjnych oraz w obszarach szpitala szczególnie narażonych na zabór lub dewastację mienia, a w ograniczonym zakresie – w pomieszczeniach, w których pacjenci są poddawani zabiegom medycznym o kluczowym znaczeniu dla ich życia. W załączniku Szpital przekazał szczegółowy wykaz pomieszczeń objętych monitoringiem. Poinformowano o funkcjonowaniu w strukturze Szpitala Lokalnego Centrum Nadzoru (dalej: "LCN"), którego zadania przeszły do Działu Utrzymania Obiektu, a jednym z nich jest obsługa systemu monitoringu wizyjnego. W zakresie monitoringu wydzielone zostały pomieszczenia, w których są udzielane świadczenia zdrowotne, a obraz z kamer jest rejestrowany, lecz nie jest dostępny dla pracowników LCN. Zapisy z monitoringu są archiwizowane na nośniku cyfrowym, do którego dostęp ma wyłącznie jeden upoważniony pracownik – Administrator Systemu Monitoringu. Możliwość bieżącego dostępu do monitoringu posiadali Dyrektor Szpitala, Zastępca Dyrektora ds. Lecznictwa, Zastępca Dyrektora ds. Lecznictwa Otwartego, Zastępca Dyrektora ds. Pielęgniarstwa, Kierownik Działu Bloków Operacyjnych oraz jego zastępca. W placówce medycznej istnieje jeden centralny blok operacyjny. Poszczególne sale operacyjne są przypisane do klinik szpitala, a dostęp do obrazu z umieszczonych tam kamer (w dniu przesyłania informacji RPP) miało 4 upoważnionych kierowników klinik. Wskazano również, że ograniczony dostęp do obrazu poszczególnych sal bloku operacyjnego przypisanych do danej kliniki mają kierownicy klinik. Ograniczony dostęp z przypisanych klinikom sal operacyjnych opierał się na możliwości nagrywania oraz przetwarzania obrazu, bez udostępniania dźwięku, ani jego rejestracji. Szpital poinformował, że w placówce medycznej dokonywany jest również zapis obrazu. Przekazano żądany zapis z [...] grudnia 2016 r. w godz. 10.00-11.00 oraz wskazano, że nie jest dokonywany zapis dźwięku, a dostęp do nagrań ma jedynie administrator techniczny systemu. Szpital przekazał organowi wnioskowane dokumenty.

Dalej w wyroku VII SA/Wa 2466/20 przywołano, że pismem z 19 maja 2017 r., działając na podstawie art. 61 ust. 1 Upp, RPP wystąpił do Szpitala o wskazanie celu zainstalowania monitoringu na poszczególnych salach operacyjnych oraz salach wybudzeń, a także o podanie przyczyny braku dostępności nagrań z sal operacyjnych nr 1-3, 8-10 z [...] grudnia 2016 r. oraz przekazanie zapisu obrazu z kamer z pierwszego roboczego dnia następującego po dniu otrzymania pisma, z godziny 10.00-11.00 z sal operacyjnych nr 1-3 oraz 8-10, ze wszystkich tych urządzeń z oznaczeniem pomieszczenia, z której obraz pochodzi.

Wyrokując w sprawie VII SA/Wa 2466/20 kolejno wskazano, że w odpowiedzi Szpital przekazał organowi wnioskowany dokument oraz nagrania, a także wyjaśnił, że przyczyną braku dostępności części nagrań z [...] grudnia 2016 r. była awaria dysku twardego w jednym z rejestratorów. Poinformowano RPP, że celem monitorowania pomieszczeń szpitalnych, w których są udzielane świadczenia dla hospitalizowanych pacjentów było m. in. podniesienie bezpieczeństwa pacjentów, poprawa pracy personelu oraz zwiększenie efektywności i optymalizacji wykorzystania zasobów podczas zabiegów, wymienione cele pozostają w ścisłej korelacji. Podkreślono również, że istotnymi czynnikami wpływającymi na podjęcie decyzji o instalacji monitoringu wizyjnego były wewnątrzzakładowe regulacje i rekomendacje (w tym rekomendacje biura RPP). Strona wskazała na zaletę prowadzenia monitoringu, którą jest możliwość wykorzystania go jako materiału dowodowego w przypadkach incydentów podczas zabiegów operacyjnych. Przytaczając rozporządzenie Ministra Zdrowia z 16 czerwca 2012 r. w sprawie szczegółowych wymagań, jakim powinny odpowiadać pomieszczenia i urządzenia podmiotów wykonujących działalność leczniczą (Dz. U. 2019, poz. 595, dalej: rozp. MZ 2012) stwierdzono, że ww. akt prawny nie zakazuje stosowania monitoringu wizyjnego, a w wybranych przypadkach uznaje go za zasadny i konieczny.

Następnie sąd pierwszej instancji ustalił, że RPP poprosił Szpital o aktualizację danych przekazanych w poprzednich pismach w związku z rozpoczęciem stosowania rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE ("Rozporządzenie PE i Rady"). Zwrócono się również do placówki medycznej o wskazanie, czy oprócz naklejek z treścią "obiekt monitorowany" pacjenci informowani są o stosowaniu kamer oraz o wskazanie, czy odbiera się od pacjentów zgody na monitoring w trakcie udzielania im świadczeń zdrowotnych. Szpital, odpowiadając Rzecznikowi poinformował, że od 25 maja 2018 r. stosowane jest w zakresie ochrony danych osobowych Rozporządzenie PE i Rady.

W wyroku następnie wskazano, że w tak ustalonym stanie faktycznym sprawy RPP powołaną na wstępie decyzją z 13 sierpnia 2019 r., działając na podstawie art. 59 ust. 1 pkt 1, art. 64 ust. 1 i 2, art. 65 Upp oraz art. 104 § 1 i 2 ustawy z 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. 2020, poz. 256, K.p.a.) – uznał praktyki stosowane przez Szpital, polegające na udzielaniu świadczeń zdrowotnych na salach operacyjnych, na których zainstalowane są urządzenia monitoringu wizyjnego (kamery), bez pobierania od pacjentów zgody na monitorowanie, za naruszające zbiorowe prawa pacjentów do poszanowania intymności i godności (o których mowa w art. 20 ust. 1 Upp) i nakazał ich zaniechania. Decyzji tej nadał rygor natychmiastowej wykonalności. Organ, po analizie materiałów i dowodów w sprawie stwierdził na podstawie art. 64 ust. 1 i 2 Upp, że doszło do stosowania w Szpitalu praktyk naruszających zbiorowe prawa pacjentów (określonych w art. 59 ust. 1 pkt 1 cyt. ustawy). Rzecznik wskazał, że do stwierdzenia bezprawności wystarczy, iż określone zachowanie koliduje z przepisami prawa, przytaczając treść art. 20 ust. 1 Upp organ wyłożył zawarte w przepisie pojęcia "intymności" oraz "godności". Za bezsprzeczne uznano, że Szpital monitoruje wizyjnie pacjentów podczas udzielania im świadczeń zdrowotnych na salach operacyjnych. Rzecznik przytoczył treść przepisów rozporządzenia Ministra Zdrowia z 16 grudnia 2016 r. w sprawie standardu organizacyjnego opieki zdrowotnej w dziedzinie anestezjologii i intensywnej terapii (Dz. U. 2016, poz. 2218, rozp. MZ 2016) konfrontując je z wyjaśnieniami Szpitala, wedle których dokonywana jest bieżąca obserwacja z zapisem obrazu oraz umieszczenie kamer i monitorowanie pacjentów w trakcie udzielania im świadczeń zdrowotnych. RPP uznał tę sytuację za pogłębiającą poczucie wstydu dla pacjentów oraz stwarzającą im niekomfortowe warunki. Podkreślono, że legalizować takie działanie podmiotu może zgoda każdego pacjenta, jednak przez placówkę medyczną nie jest ona odbierana. Stwierdzono, że w przypadku braku zgody pacjenta nie należy go monitorować, a działanie Szpitala w przedmiotowym zakresie jest bezprawne.

Na podstawie art. 64 ust. 2 Upp, Rzecznik zobowiązał Szpital do złożenia organowi informacji o stopniu realizacji działań polegających na wprowadzeniu procedury wewnętrznej dotyczącej udzielania informacji w zakresie działającego monitoringu oraz pobieraniu od pacjentów zgody na monitorowanie, które to działania są niezbędne do zaniechania stosowania rzeczonych praktyk naruszających zbiorowe prawa pacjentów.

Szpital złożył do WSA w Warszawie skargę na w/w decyzję RPP, wnioskując o jej uchylenie, zarzucając:

a) naruszenie art. 59 ust. 1 pkt 1 Upp, polegające na błędnym uznaniu, że praktyki stosowane przez Szpital w zakresie wykorzystywania monitoringu wizyjnego na salach operacyjnych mają walor bezprawności, którą znosi zgoda pacjenta oraz naruszają zbiorowe prawa pacjentów;

b) wadliwą wykładnię art. 20 ust. 1 Upp poprzez uznanie, że monitoring wizyjny na salach operacyjnych w celu i sposób wskazany przez skarżącego ma bezprawnie ingerować w poczucie intymności oraz wymaga uzyskania zgody pacjenta;

c) wadliwą wykładnię cytowanego rozporządzenia poprzez uznanie, że zawiera ono ograniczenie przedmiotowe stosowania monitoringu wizyjnego w sytuacji, gdy prawidłowa jego wykładnia odnosi się do nakazu stosowania monitoringu wizyjnego bez wymaganej zgody pacjenta;

d) naruszenie art. 6 K.p.a. poprzez dokonanie nieprawidłowej wykładni przepisów dotyczących możliwości monitoringu pomieszczeń, tj. art. 23a ustawy z 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej (Dz. U. 2020, poz. 295, Udl) oraz art. 64 Upp,

e) naruszenie art. 7 i art. 77 § 1 K.p.a., w szczególności poprzez nierozpatrzenie całości materiału dowodowego i błędne ustalenia stanu faktycznego w sprawie wskutek niedokonania przez organ niezbędnych, istotnych czynności pozwalających na dokładne określenie stanu faktycznego oraz niezebranie wyczerpującego materiału dowodowego, w szczególności nieprzeprowadzenia dowodu z oględzin Szpitala oraz funkcjonującego w nim monitoringu wizyjnego, jak również poprzez nieuwzględnienie całokształtu okoliczności;

f) naruszenie art. 80 w zw. z art. 77 § 1 K.p.a. polegające na zaniechaniu wyjaśnienia wszystkich okoliczności niniejszej sprawy, w szczególności:

- normy prawnej, będącej podstawą przyjęcia stanu "bezprawności" monitoringu wizyjnego sal operacyjnych,

- podstawy prawnej nakazującej uzyskanie zgody pacjenta na monitorowanie, co w konsekwencji doprowadziło do przekroczenia zasady swobodnej oceny dowodów i dokonania oceny w sposób dowolny, pobieżny, skutkujący niewyczerpującym rozpoznaniem sprawy oraz jednostronną i selektywną oceną zebranych dowodów, bez uwzględnienia wszystkich okoliczności sprawy, stanowiących podstawę rozstrzygnięcia;

g) pominięcie Rozporządzenia PE i Rady, umożliwiającego Szpitalowi prowadzenia monitoringu sal operacyjnych po przekazaniu indywidualnie każdemu z pacjentów klauzuli informacyjnej, która informuje o istniejącym monitoringu.

Odpowiadając na skargę, RPP wniósł o jej oddalenie w całości z uwagi na jej bezzasadność. Rzecznik stwierdził bezzasadność argumentu strony skarżącej, wedle którego monitoring wizyjny nie stanowi o naruszeniu praw pacjenta z powodu jakości obrazu z kamer, nie pozwalającej na identyfikację danych personalnych pacjentów. Organ podniósł, że istota naruszenia wiąże się z samym faktem monitorowania pacjentów podczas udzielania świadczeń zdrowotnych.

Opisanym na wstępie wyrokiem WSA w Warszawie skargę oddalił.

W motywach tego wyroku sąd pierwszej instancji stwierdził, że nie można się zgodzić z twierdzeniem skarżącego Szpitala, że ujawnienie okoliczności z życia intymnego pacjenta w trakcie udzielania świadczenia zdrowotnego (w tym przypadku na sali operacyjnej), może być uzasadnione potrzebami organizacji pracy podmiotu leczniczego, czy też technicznymi wymaganiami aparatury medycznej. Zdaniem tegoż sądu to, że monitoring wpisany jest w realizację świadczeń zdrowotnych Szpitala w celu zapewnienia bezpieczeństwa pacjentów, czy podniesienia jakości usług medycznych lub też wykorzystania w sytuacjach spornych (np. błędów medycznych) – nie ma w niniejszej sprawie znaczenia, nie stanowi to żadnego usprawiedliwienia dla naruszenia zbiorowych prawa pacjentów. Godność pacjenta jest wartością nadrzędną nad zasadami czy procedurami organizacyjno-technicznymi Szpitala. W ocenie sądu a quo nie można bowiem traktować pacjentów instrumentalnie "zasłaniając się" procedurami i wewnętrznymi regulacjami jednostki, a w zasadzie narzucając im obligatoryjny monitoring wizyjny na sali operacyjnej. Takie postępowanie narusza prawo do intymności pacjenta, a pośrednio więc i jego godność.

Sąd wojewódzki nie zgodził się ze skarżącym, że podpisanie formułki "(...) przyjmuję do wiadomości, że obiekt szpitala wraz z blokiem operacyjnym są monitorowane" oznacza automatyczną zgodę na monitorowanie (nagrywanie, gromadzenie) udzielanych świadczeń zdrowotnych na Sali operacyjnej i jest dla pacjenta w zasadzie obojętne, oraz, że uzasadnione jest to "dobrem pacjenta". Zdaniem sądu pierwszej instancji, takie praktyki zasadnie RPP uznał jako naruszające zbiorowe prawa pacjentów. Sąd wojewódzki przywołał rozumienie terminu "zbiorowe prawa pacjentów" zgodnie z art. 59 ust. 1 pkt 1 Upp, pojmowanie tej konstrukcji w piśmiennictwie oraz uprawnienia władcze RPP, wobec stwierdzenia naruszenia takich praw. W wyroku zrekapitulowano ustalenia faktyczne, dokonane przez organ, a sprowadzające się do konstatacji, wedle której w Szpitalu kamery monitorujące znajdują się m. in. w Centralnym Bloku Operacyjnym, kamery przekazują na bieżąco obraz podczas udzielania pacjentom świadczeń zdrowotnych, dostęp do obrazu z kamer ma upoważniony personel, w Szpitalu funkcjonuje akt wewnętrzny dotyczący zasad prowadzonego monitoringu, strona nie pobiera od pacjentów żadnych zgód (czy też oświadczeń wyrażających świadomą zgodę na monitoring i nagrywanie) podczas udzielania im świadczeń zdrowotnych. Pacjenci przy przyjęciu do Szpitala otrzymywali informacje o istniejącym monitoringu i przedstawiano im do podpisu następującą formułkę: "Przyjmuję do wiadomości, że obiekt szpitala wraz z Blokiem Operacyjnym są monitorowane, a zapisy z monitoringu są zabezpieczone przed dostępem osób nieupoważnionych"; pouczenie w toku postępowania przed RPP zostało zmodyfikowane na: "Obiekt szpitala wraz z Blokiem Operacyjnym są monitorowane, a zapisy z monitoringu są zabezpieczone przed dostępem osób nieupoważnionych. W wyroku podano, że Szpital wdrożył klauzule informacyjne dla pacjentów o stosowanym monitoringu (dostępne w Szpitalu i na jego stronie internetowej); w Szpitalu widnieją informacje "obiekt monitorowany" w miejscach widocznych i ogólnodostępnych, Szpital zastosował się do decyzji RPP i w dniu 27 sierpnia 2019 r. monitoring na salach w bloku operacyjnym został wyłączony.

Sąd pierwszej instancji uwypuklił, że zaskarżoną decyzję wydano na podstawie art. 20 ust. 1 Upp, zgodnie z którym "Pacjent ma prawo do poszanowania intymności i godności, w szczególności w czasie udzielania mu świadczeń zdrowotnych", uznając ją za trafną. W wyroku obszernie rozwinięto pojęcie godności człowieka, przywołując w tym zakresie art. 30 Konstytucji RP, oraz dorobek orzeczniczy. Jako zasadne sąd a quo uznał wskazanie RPP, że prawo pacjenta do intymności ujmuje się jako zakres faktów dotyczących jednostki i jej przeżyć, które w zasadzie nie są przez nią ujawnione nawet osobom najbliższym. Zatem intymność pacjenta, czyli bliskość, odnieść należy do wszelkich odczuć i działań związanych z udzielaniem świadczeń opieki zdrowotnej. Zdaniem sądu pierwszej instancji, nie można się zgodzić z twierdzeniem strony skarzącej, że ujawnienie okoliczności z życia intymnego pacjenta w trakcie udzielania świadczenia zdrowotnego (w tym przypadku na sali operacyjnej) może być uzasadnione potrzebami organizacji pracy podmiotu leczniczego, czy też technicznymi wymaganiami aparatury medycznej. To, że monitoring wpisany jest w realizację świadczeń zdrowotnych Szpitala w celu zapewnienia bezpieczeństwa pacjentów, czy podniesienia jakości usług medycznych lub też wykorzystania w sytuacjach spornych (np. błędów medycznych) – w ocenie sądu wojewódzkiego – nie ma w niniejszej sprawie żadnego znaczenia. Nie stanowi żadnego usprawiedliwienia dla naruszenia zbiorowych prawa pacjentów. Godność pacjenta jest wartością nadrzędną nad zasadami czy procedurami organizacyjno-technicznymi Szpitala. Nie można bowiem traktować pacjentów instrumentalnie "zasłaniając się" procedurami i wewnętrznymi regulacjami jednostki a w zasadzie narzucając im obligatoryjny monitoring wizyjny na sali operacyjnej. Takie postępowanie narusza prawo do intymności pacjenta a pośrednio więc i jego godność.

W wyroku podniesiono dalej, że to, iż dotychczasowa praktyka Szpitala nie była kwestionowana nie oznacza, że była ona zgodna z prawem i nie jest "bezprawna" w rozumieniu Upp, jest wręcz odwrotnie. Z doświadczenia życiowego wynikać ma, że w większości przypadków pacjentów przyjmowanych do Szpitala nie interesuje w pierwszej kolejności fakt jakie i jakiej treści dokumenty podpisuje w trakcie przyjęcia, ale to aby jak najszybciej powrócić do pełni zdrowia lub zapobiec pogorszeniu się stanu zdrowotnego. Nie zgodził się sąd pierwszej instancji z tym wywodem skarżącego Szpitala, że podpisanie formułki "(...) przyjmuję do wiadomości, że obiekt szpitala wraz z Blokiem Operacyjnym są monitorowane", oznacza automatyczną zgodę na monitorowanie (nagrywanie, gromadzenie) udzielanych świadczeń zdrowotnych na sali operacyjnej i jest dla pacjenta w zasadzie obojętna oraz, że uzasadnione jest to "dobrem pacjenta". W analizowanej sprawie nie budziło wątpliwości, że Szpital monitorował wizyjnie pacjentów podczas udzielanych im świadczeń zdrowotnych na salach operacyjnych. Nie zgodził się sąd pierwszej instancji i z tym poglądem skarżącego, że monitoring wizyjny w takich miejscach nie stanowi o naruszeniu praw pacjenta tylko dlatego, że jakość obrazu z kamer nie pozwala na identyfikację danych personalnych pacjentów. Istota naruszenia prawa wiąże się z samym faktem monitorowania pacjentów podczas udzielania świadczeń zdrowotnych bez ich wyraźnej zgody. Monitoring to także bez wątpienia wkroczenie w prawo do ochrony wizerunku, a w przypadku procesów tak wrażliwych, jak poddawanie się badaniu czy wykonywanym zabiegom – naruszenie prawa do intymności. Zdaniem sądu pierwszej instancji, takie praktyki zasadnie RPP uznał jako naruszające zbiorowe prawa pacjentów, przypominając stanowiska sądów administracyjnych w podobnych sprawach. Brak wyraźnej, świadomej zgody pacjenta na udzielanie świadczeń zdrowotnych na salach operacyjnych stanowi oczywiste naruszenie zbiorowych praw pacjentów do poszanowania intymności i godności (art. 20 ust. 1 Upp) oraz może być traktowane jako naruszenie art. 30 Konstytucji RP (zasada przyrodzonej godności człowieka). W wyroku wyłuszczono, że w przyszłości ewentualna taka zgoda może być wyrażona swobodnie, bez żadnych obostrzeń w odniesieniu do pacjentów, co oznacza, że nie ma możliwości uzależnienia udzielania świadczeń zdrowotnych od zgody lub jej braku na monitoring wizyjny pacjenta.

Zdaniem sądu, organ wydając zaskarżone rozstrzygnięcie nie uchybił regułom procesowym, gdy idzie o obowiązek wyczerpującego zbadania wszystkich okoliczności faktycznych związanych z określoną sprawą, jak również dokonał prawidłowej oceny zebranego wszechstronnie materiału dowodowego, RPP w sposób prawidłowy ustalił stan faktyczny i prawny w przedmiotowym postępowaniu.

Za prawidłową uznano analizą dokonaną przez RPP przepisów rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 26 marca 2019 r. w sprawie szczegółowych wymagań, jakim powinny odpowiadać pomieszczenia i urządzenia podmiotu wykonującego działalność leczniczą (Dz. U. 2019 r., poz. 595, rozp. MZ 2019). W przepisach tych wskazuje się, gdzie kamery mogą być instalowane lub muszą być instalowane.

W konkluzji wyroku stwierdzono, że sąd wojewódzki nie doszukał się naruszeń przepisów prawa materialnego, czy procesowego, które skutkowałyby koniecznością uchylenia zaskarżonego rozstrzygnięcia. W niniejszej sprawie zasadnie uznano, że praktyki stosowane przez Szpital naruszały zbiorowe prawa pacjentów do poszanowania intymności i godności. Praktyki te polegały na udzielaniu świadczeń zdrowotnych na salach operacyjnych, na których zainstalowane były urządzenia monitoringu wizyjnego (kamery), bez pobierania od pacjentów zgody na monitorowanie.

Skargę kasacyjną od powyższego wyroku wywiódł Szpital zastępowany przez profesjonalnego pełnomocnika – zaskarżając to orzeczenie w całości.

Na podstawie art. 174 ustawy z 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. 2019, poz. 2325, Ppsa) zaskarżonemu wyrokowi zarzuca się:

I. naruszenie przepisów prawa materialnego, tj.:

1. wadliwą wykładnię art. 59 "§" (w istocie powinno być "ust." – uwaga Sądu) 1 pkt 1 Upp w zw. z art. 23a Udl, polegającą na błędnym uznaniu, że praktyki stosowane przez skarżącego na terenie Szpitala w zakresie wykorzystywania monitoringu wizyjnego na salach operacyjnych mają walor bezprawności, którą znosi "zgodna" (oczywista omyłka – powinno być "zgoda" – uwaga Sądu) pacjenta i naruszają zbiorowe prawa pacjentów;

2. wadliwą wykładnię art. 20 ust. 1 Upp poprzez uznanie, że monitoring wizyjny na salach operacyjnych w celu i sposób wskazany przez skarżącego bezprawnie ingeruje w poczucie intymności pacjenta;

3. wadliwe zastosowanie przepisu art. 30 Konstytucji RP poprzez uznanie, że stosowanie przez skarżącego monitoringu wizyjnego bez wyraźnej i świadomej zgody pacjenta godzi i narusza zasadę przyrodzonej godności człowieka;

4. wadliwą wykładnię rozp. MZ 2019 w zw. z art. 22 Udl poprzez pominięcie faktu dopuszczenia przez przepisy cyt. rozporządzenia możliwości instalowania kamer na blokach operacyjnych szpitali;

II. naruszenie przepisów postępowania, mające istotny wpływ na wynik sprawy, tj.:

1. art. 151 Ppsa oraz art. 145 § 1 pkt 1 lit. a i § 2 Ppsa poprzez oddalenie skargi w wyniku nieuwzględnienia, że zaskarżona decyzja została wydana z naruszeniem prawa materialnego, tj. art. 59 "§" 1 pkt 1 Upp, art. 20 ust. 1 Upp, a także przepisów rozp. MZ 2019, co w konsekwencji doprowadziło do nieuchylenia zaskarżonej decyzji;

2. art. 151 Ppsa oraz art. 145 § 1 pkt 1 lit. c i § 2 Ppsa w zw. z art. 6, 7, 8, 77 § 1 i 80 K.p.a. poprzez oddalenie skargi administracyjnej w wyniku nieuwzględnienia naruszenia przepisów postępowania przez organ, pomimo że naruszenie miało istotny wpływ na wynik sprawy i w konsekwencji doprowadziło do nieuchylenia zaskarżonej decyzji, polegające na:

a) nieprawidłowym uznaniu, że przepisy rozp. MZ 2019 nie mają zasadniczego wpływu na treść rozstrzygnięcia w niniejszej sprawie, podczas gdy przepisy te wskazują na miejsca i możliwości stosowania monitoringu wizyjnego na terenie szpitala;

b) pominięciu Rozporządzenia PE i Rady umożliwiającego szpitalowi prowadzenia monitoringu sal operacyjnych po przekazania indywidualnie każdemu z pacjentów klauzuli informacyjnej, która informuje o istniejącym monitoringu;

3. art. 141 § 4 Ppsa w zw. z art. 133 § 1 Ppsa poprzez sporządzenie uzasadnienia niepełnego, pominięcie i nieodniesienie się do niektórych zarzutów skarżącego oraz nieuwzględnienie wszystkich okoliczności sprawy.

Mając na uwadze powyższe zarzuty, na podstawie art. 176 § 1 pkt 3 Ppsa w zw. z art. 185 § 1 Ppsa oraz art. 188 Ppsa skarżący kasacyjnie Szpital wnosi o:

I. uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania WSA w Warszawie;

lI. w wypadku uznania przez Sąd, że nie doszło do naruszenia przepisów postępowania, mających istotny wpływ na wynik sprawy przy naruszeniu prawa materialnego – na podstawie art. 188 Ppsa – wydanie wyroku reformatoryjnego i zmianę zaskarżonego wyroku oraz uwzględnienie skargi w całości poprzez uchylenie zaskarżonej decyzji;

III. zasądzenie od organu na rzecz skarżącego zwrotu poniesionych, a niezbędnych kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych w kwocie 360 zł;

IV. rozpoznanie skargi kasacyjnej na rozprawie.

W uzasadnieniu skargi kasacyjnej rozwinięto tak sformułowane podstawy kasacyjne. Szpital wskazuje, że wykorzystywanie monitoringu wizyjnego na salach operacyjnych jest zgodne z prawem i nie narusza godności pacjenta, ani prawa do jego intymności. Monitoring realizowany jest w sposób zapewniający poszanowanie wszystkich praw pacjenta. W szczególności zapis obrazu nie jest połączony z identyfikacją danych personalnych poszczególnych osób. Warunki techniczne monitoringu, co wynikać ma z przekazanej Rzecznikowi specyfikacji technicznej, mają charakter statycznego zapisu obrazu z kamer stacjonarnych, jego czasowe przechowywania nie jest połączone z przetwarzaniem innych danych osobowych. Skarżący podnosi, że monitoring wizyjny sal operacyjnych ma na celu bezpieczeństwo pacjentów oraz zapewnienie prawidłowego funkcjonowania Szpitala, co w konsekwencji przekłada się na korzyści dla pacjentów.

W odpowiedzi RPP na skargę kasacyjną wniesiono o jej oddalenie w całości oraz o zasądzenie kosztów postępowania kasacyjnego. W ocenie Rzecznika zarzuty skargi kasacyjnej są bezzasadne, w tym zakresie powtórzono argumenty przywołane w zaskarżonej decyzji.

W trakcie rozprawy pełnomocnik organu wnosił i wywodził, jak w odpowiedzi na skargę kasacyjną, podtrzymując tam sformułowane wnioski.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 183 § 1 Ppsa (Dz. U. 2023, poz. 259 ze zm.) Naczelny Sąd Administracyjny rozpoznaje sprawę w granicach skargi kasacyjnej, bierze jednak z urzędu pod rozwagę nieważność postępowania. W myśl art. 174 Ppsa, skargę kasacyjną można oprzeć na następujących podstawach: 1) naruszenie prawa materialnego przez błędną jego wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie, 2) naruszenie przepisów postępowania, jeżeli uchybienie to mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy.

Nie dopatrzywszy się w niniejszej sprawie żadnej z wyliczonych w art. 183 § 2 Ppsa przesłanek nieważności postępowania sądowoadministracyjnego, będąc związany granicami skargi kasacyjnej, Naczelny Sąd Administracyjny przeszedł do rozpatrzenia jej zarzutów.

Skarga kasacyjna nie została oparta na usprawiedliwionych podstawach.

A. Nie jest usprawiedliwiony zarzut naruszenia art. 141 § 4 w zw. z art. 133 § 1 Ppsa. Pierwszy z tych przepisów określa wymogi, jakim powinno odpowiadać uzasadnienie wyroku. Stosownie do jego treści powinno ono zawierać zwięzłe przedstawienie stanu sprawy, zarzutów podniesionych w skardze, stanowisk pozostałych stron, podstawę prawną rozstrzygnięcia oraz jej wyjaśnienie. Jeżeli w wyniku uwzględnienia skargi sprawa ma być ponownie rozpatrzona przez organ administracji, uzasadnienie powinno ponadto zawierać wskazania co do dalszego postępowania. Z kolei z art. 133 § 1 zd. 1. Ppsa wynika, że sąd wydaje wyrok po zamknięciu rozprawy na podstawie akt sprawy, chyba że organ nie wykonał obowiązku, o którym mowa w art. 54 § 2 (to zastrzeżenie nie dotyczy realiów przedmiotowej sprawy). W skardze kasacyjnej ograniczono się – przy sformułowaniu roztrząsanej podstawy kasacyjnej – do ogólnikowego zarzutu sporządzenia uzasadnienia "niepełnego, pominięcie i nieodniesienie się do niektórych zarzutów skarżącego oraz nieuwzględnienie wszystkich okoliczności sprawy". Tak uzasadniona podstawa kasacyjna nie jest usprawiedliwiona.

Warto przypomnieć, że w uzasadnieniu uchwały składu 7 sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 15 lutego 2010 r., II FPS 8/09, (ONSAiWSA 2010, Nr 3, poz. 39) podkreślono, że podstawa prawna rozstrzygnięcia (wyroku) obejmuje wskazanie zastosowanych przepisów prawnych oraz wyjaśnienie przyjętego przez sąd sposobu ich wykładni i zastosowania. Znaczenie procesowe tego elementu uzasadnienia uwidacznia się w tym, że ma on dać rękojmię, iż sąd dołożył należytej staranności przy podejmowaniu rozstrzygnięcia; ma umożliwić sądowi wyższej instancji ocenę, czy przesłanki, na których oparł się sąd niższej instancji, są trafne; ma w razie wątpliwości umożliwić ustalenie granic powagi rzeczy osądzonej i innych skutków prawnych wyroku. Uzasadnienie wyroku winno umożliwiać kontrolę instancyjną rozumowania sądu pierwszej instancji, nadto realizować funkcję perswazyjną orzeczenia, skoro ma zawierać m. in. "wyjaśnienie podstawy prawnej rozstrzygnięcia", na co konsekwentnie zwraca się uwagę w doktrynie (por. W. Kręcisz, Z problematyki uzasadniania orzeczeń przez sądy administracyjne, w: Uzasadnienia decyzji stosowania prawa, red. naukowa I. Rzucidło-Grochowska, M. Grochowski, Warszawa 2015, s. 352).

W ocenie Naczelnego Sądu Administracyjnego, należy stwierdzić, że uzasadnienie zaskarżonego wyroku spełnia wszystkie przesłanki ustawowe określone w art. 141 § 4 Ppsa. Jego treść odzwierciedla przyjętą przez sąd pierwszej instancji argumentację prawną. Rozważania sądu a quo są jasno i precyzyjnie sformułowane, umożliwiają poznanie sposobu rozumowania Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Uzasadnienie to poddaje się również kontroli instancyjnej. Sąd wnikliwie i rzetelnie odniósł się do stanu faktycznego i prawnego sprawy. Sąd przywołał w podstawie prawnej swego rozstrzygnięcia art. 151 Ppsa oddalając skargę, jednoznacznie wskazując z jakich przyczyn podzielił stanowisko organu, uznając je za prawidłowe i nie naruszające prawa. Z faktu, że sąd podzielił w pełni ustalenia poczynione przez organ, inaczej mówiąc zaakceptował prawidłowość ustaleń faktycznych, a skarżący nie zgadza się ani z ustaleniami, ani oceną sądu pierwszej instancji, nie można wywodzić nieprawidłowości konstrukcji uzasadnienia skutkującego naruszeniem art. 141 § 4 w zw. z art. 133 § 1 Ppsa. Polemika strony skarżącej kasacyjnie z ocenami materialnoprawnymi, gdy idzie o sposób rozumienia mających zastosowanie w sprawie przepisów, nie dowodzi naruszenia w/w przepisów Ppsa.

B. Przywołany w skardze kasacyjnej przepis art. 145 § 1 pkt 1 lit. c Ppsa nie może stanowić samodzielnej podstawy kasacyjnej, albowiem jest to przepis o charakterze ogólnym i wynikowym, który określa oznaczony przypadek, kiedy skarga na decyzję lub postanowienie podlega uwzględnieniu przez sąd administracyjny (sąd uchyla wówczas zaskarżoną decyzję w całości lub w części, jeśli dopatrzy się – innego niż dające podstawę do wznowienia postępowania administracyjnego – naruszenia przepisów postępowania, o ile mogło ono mieć istotny wpływ na wynik sprawy). Strona skarżąca kasacyjnie chcąc wykazać jako zasadną podstawę skargi kasacyjnej naruszenie przepisu art. 145 § 1 pkt 1 lit. c Ppsa, wskazującego na jedną z przesłanek uwzględnienia skargi m. in. na decyzję administracyjną, skoro w tej sprawie skargę oddalono na zasadzie art. 151 Ppsa, a nie uwzględniono jej na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. c Ppsa, powinna wskazać konkretne przepisy, którym uchybił zaskarżony organ, a którego to uchybienia nie dostrzec miał wadliwie sąd pierwszej instancji. W dalszej kolejności winna przekonać sąd kasacyjny, że uchybienia przepisów przez skarżony organ były tego rodzaju, że – nie stanowiąc przesłanek wznowieniowych – mogły one mieć istotny wpływ na wynik sprawy. Nieskuteczność tej argumentacji prowadzić będzie do wniosku, że zarzut naruszenia przez sąd pierwszej instancji przepisu art. 145 § 1 pkt 1 lit. c Ppsa będzie musiał zostać uznany jako nie oparty na usprawiedliwionej podstawie.

Podobną uwagę należy sformułować wobec podniesienia zarzutu naruszenia art. 145 § 1 pkt 1 lit. a Ppsa, przepisu który stanowi podstawę uwzględnienia skargi i stanowi przesłankę do uchylenia zaskarżonej decyzji w całości lub w części (a taki akt był przedmiotem skargi), gdy sąd administracyjny dopatrzy się naruszenia prawa materialnego, które miało wpływ na wynik sprawy. Zarzut naruszenia tego przepisu w realiach przedmiotowej sprawy byłby skuteczny tylko wtedy, gdyby okazały się skuteczne zarzuty naruszenia przepisów prawa materialnego, skonstruowane w skardze kasacyjnej.

C. Nie jest skuteczny zarzut naruszenia art. 145 § 2 Ppsa. Cyt. przepis ma charakter wynikowy, stanowiąc podstawę do wydania wyroku polegającego na stwierdzeniu nieważności zaskarżonej decyzji, jeżeli zachodzą przyczyny określone w art. 156 K.p.a. lub w innych przepisach. Skarżący kasacyjnie podnosząc łącznie zarzuty braku wydania wyroku opartego na zastosowaniu przepisów art. 145 § 1 pkt 1 lit. a i c Ppsa, a co miałoby prowadzić do uchylenia zaskarżonej decyzji, przy jednoczesnym podniesieniu zarzutu naruszenia art. 145 § 2 K.p.a., pozostaje w nie dającej się usprawiedliwić na gruncie Ppsa sprzeczności w swych oczekiwaniach, co do treści rozstrzygnięcia w sprawie z jego skargi. Sąd administracyjny nie mógł równocześnie naruszyć tych przepisów, skoro nie mógł wydać wyroku, w którym jednocześnie stwierdziłby nieważność zaskarżonej decyzji, jak i ją uchylił. W skardze kasacyjnej dodatkowo nie wskazano na jakąkolwiek podstawę, mającą dawać przesłankę do stwierdzenia przez sąd wojewódzki nieważności zaskarżonej decyzji.

D. Nie jest skuteczny zarzut naruszenia art. 145 § 1 pkt 1 lit. c w zw. z art. z art. 6, 7, 8, 77 § 1 i 80 K.p.a. poprzez oddalenie skargi administracyjnej w wyniku nieuwzględnienia naruszenia przepisów postępowania przez organ, pomimo że naruszenie miało istotny wpływ na wynik sprawy i w konsekwencji doprowadziło do nieuchylenia zaskarżonej decyzji, polegające na nieprawidłowym uznaniu, że przepisy rozp. MZ 2019 nie mają zasadniczego wpływu na treść rozstrzygnięcia w niniejszej sprawie, podczas gdy przepisy te wskazują na miejsca i możliwości stosowania monitoringu wizyjnego na terenie szpitala oraz pominięciu Rozporządzenia PE i Rady umożliwiającego szpitalowi prowadzenia monitoringu sal operacyjnych po przekazania indywidualnie każdemu z pacjentów klauzuli informacyjnej, która informuje o istniejącym monitoringu.

Konstrukcja tak sformułowanej podstawy kasacyjnej jest formalnie wadliwa, skoro zarzut w istocie niedostrzeżenia przez sąd pierwszej instancji naruszenia przepisów postępowania administracyjnego, którego miał się dopuścić organ, powiązano z niezastosowaniem lub wadliwym zastosowaniem oznaczonych przepisów prawa materialnego. Rozwijając tę podstawę kasacyjną Szpital argumentował o niedostatku postępowania dowodowego, braku przeprowadzenia "wizji lokalnej" (oględzin), co miałoby posłużyć do pozyskania materiału dowodowego pozwalającego na wydanie decyzji "w pełni zgodnej ze stanem faktycznym" (s. 10 skargi kasacyjnej). Wbrew tym wywodom, trafna jest ocena sądu pierwszej instancji , który nie dopatrzył się naruszenia przepisów K.p.a. określających reguły postępowania wyjaśniającego. W tym aspekcie w skardze kasacyjnej przekonująco nie wykazano, jakie to jeszcze okoliczności pozostać miałyby nie wyjaśnione przez RPP, dla podjęcia decyzji co do istoty rozstrzygającej sprawę. Organ bazował na wyjaśnieniach i informacjach udzielanych mu przez Szpital, fakty istotne dla podjęcia rozstrzygnięcia takie jak fakt oznaczonego sposobu monitoringu wizyjnego na bloku operacyjnym Szpitala, kwestia kręgu osób mających dostęp do tegoż monitoringu i wytworzonych w jego następstwie materiałów, braku uzyskiwania zgody pacjenta na taki monitoring i stosowanej przez Szpital treści klauzuli informacyjnej, w sposób wystarczający i nie zakwestionowany przez stronę skarżącą, znajdują udokumentowanie w aktach sprawy.

E. Nie poddaje się kontroli zarzut wadliwej wykładni rozp. MZ 2019 w zw. z art. 22 Udl poprzez pominięcie dopuszczenia przez przepisy cyt. rozporządzenia możliwości instalowania kamer na blokach operacyjnych szpitali. Brak sprecyzowania, o który przepis (przepisy) cyt. rozp. MZ 2019 stronie skarżącej kasacyjnie chodzi, brak wskazania jaką wykładnie i którego z błędnie wyłożonych przepisów cyt. rozporządzenia Szpitalowi chodzi, uniemożliwia rozpoznanie takiego zarzutu. Ubocznie wypadnie zauważyć, że w zaskarżonym wyroku sąd pierwszej instancji nie pominął kwestii uregulowanych w rozp. MZ 2019 w aspekcie dopuszczalności, a nawet obowiązkowości monitoringu wizyjnego w oznaczonych pomieszczeniach, gdzie udzielane są świadczenia lecznicze. Trafnie jednak sąd ten dostrzegł, że z przepisów cyt. rozporządzenia nie wynika każdorazowy obowiązek instalowania kamer bez zgody pacjenta, słusznie również stwierdzono, że wątek ten nie miał zasadniczego wpływu na treść rozstrzygnięcia w zaskarżonej decyzji RPP. Dodatkowo chybione jest pomniejszanie znaczenia relewatnej okoliczności zlokalizowania monitoringu na bloku operacyjnym Szpitala.

F. Zarzuty naruszenia przepisów prawa materialnego, a to wadliwej wykładni art. 59 ust. 1 pkt 1 Upp, wadliwej wykładni art. 20 ust. 1 Upp oraz wadliwego zastosowanie art. 30 Konstytucji RP podlegają łącznemu rozpatrzeniu, albowiem pozostają ze sobą w związku.

Co się tyczy podniesienia w podstawie kasacyjnej zarzutu wadliwej wykładni art. 59 ust. 1 pkt 1 w zw. z art. 23a Udl należy zauważyć, że przywołany w odniesieniu art. 23a Udl ma rozbudowaną strukturę, dzieląc się na trzy ustępy, w skardze kasacyjnej nie sprecyzowano natomiast w sposób nie pozwalający na jednoznaczne uchwycenie tak rozumianego zarzutu kasacyjnego, którego z nich dotyczyć ma podstawa kasacyjna. W judykaturze zgodnie podkreśla się, że w odniesieniu do przepisu, który nie stanowi jednej zamkniętej całości, a składa się z paragrafów lub ustępów, punktów i innych jednostek redakcyjnych, wymóg skutecznie wniesionej skargi kasacyjnej jest spełniony wówczas, gdy wskazuje ona konkretny przepis naruszony przez sąd pierwszej instancji, z podaniem numeru artykułu, ustępu, punktu i ewentualnie innej jednostki redakcyjnej przepisu (por. np. wyroki Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 27 marca 2012 r., II GSK 218/11, LEX nr 1244607, z dnia 30 listopada 2012 r., I OSK 2001/12, LEX nr 1291371, z dnia 22 stycznia 2013 r., II GSK 1573/12, LEX nr 1354882, z dnia 14 marca 2013 r., I OSK 1799/12, LEX nr 1295809, z dnia 17 maja 2019 r., II OSK 1665/17, CBOSA.nsa.gov.pl).

Istota sprawy sprowadza się do oceny, czy brak uzyskiwania przez Szpital zgody pacjenta na zastosowanie monitoringu wizyjnego na bloku operacyjnym, a ograniczenie się do zastosowania klauzuli informacyjnej o treści ustalonej w toku postępowania przez organ, stanowił sytuację wyczerpującą pojęcie praktyki naruszającej zbiorowe prawa pacjentów. Sąd pierwszej instancji w istocie oddalając skargę Szpitala udzielił twierdzącej odpowiedzi, stanowisko to w pełni podziela Sąd Naczelny w tym składzie.

Wypadnie zauważyć, że tożsamy problem prawny był przedmiotem uwagi Naczelnego Sądu Administracyjnego, orzekającego wyrokiem z 25 lutego 2020 r., II OSK 3837/19 (CBOSA.nsa.gov.pl), wypowiedziane tam stwierdzenia meriti w pełni podziela Sąd w tym składzie. W powołanym wyroku stwierdzono, iż przesłanki określające praktykę kwalifikowaną do naruszenia zbiorowych praw pacjenta wyznacza art. 59 ust. 1 pkt 1 Upp, przesłanką jest bezprawne zorganizowane działanie podmiotu udzielającego świadczeń zdrowotnych, mające na celu pozbawienie lub ograniczenie praw pacjentów. Na system praw pacjenta składa się prawo do poszanowania godności i intymności. Prawo to ma umocowanie w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej i jest podniesione do praw podstawowych. Zgodnie bowiem z art. 30 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej zamieszczonym w Rozdziale II Wolności, prawa i obowiązki człowieka i obywatela "Przyrodzona i niezbywalna godność człowieka stanowi źródło wolności i praw człowieka i obywatela. Jest ona nienaruszalna, a jej poszanowanie i ochrona jest obowiązkiem władz publicznych". Tak też to prawo kształtuje art. 20 ust. 1 Upp, stanowiąc: "Pacjent ma prawo do poszanowania intymności i godności, w szczególności w czasie udzielania mu świadczeń zdrowotnych". Na poszanowanie godności człowieka składa się szereg wartości. Z punktu praw pacjenta na poszanowanie godności składa się prawo do intymności. Wyrazem tego prawa do poszanowania intymności jest takie działanie podmiotu udzielającego świadczeń zdrowotnych, które tej sfery nie narusza. Przekroczeniem jest wprowadzenie takiego systemu monitorowania pacjentów, który przekracza granice wyznaczone przepisami prawa. W wyroku II OSK 3837/19 eksponowano, iż RPP nie kwestionując celowości wprowadzenia w podmiocie leczniczym monitoringu rozstrzygnął o naruszeniu praw pacjenta przez brak informacji pacjenta o instalowanym urządzeniu monitoringu wizyjnego i bez pobierania zgody pacjenta na monitorowanie i w tym zakresie nałożył na podmiot leczniczy obowiązki. Orzekający wówczas skład Naczelnego Sądu Administracyjnego przekonująco wywodził: "Prawo pacjenta do ochrony intymności i godności obejmuje przyznanie mu prawa do poinformowania o monitoringu i do tego, że ma prawo do wyrażenia lub odmowy wyrażenia zgody na monitorowanie. Nie można uznać za zasadne argumentacji w skardze kasacyjnej, że prawo pacjenta do intymności i godności jest zapewnione przez to, że nie można zidentyfikować osoby pacjenta. Poinformowanie pacjenta i uzyskanie zgody należy zaliczyć do elementarnego wymogu zachowania intymności i godności człowieka", w konsekwencji dochodząc do wniosku o niezasadności zarzutu błędnej wykładni art. 20 ust. 1 w związku z art. 59 ust. 1 pkt 1 Upp.

Przywołaną argumentację w pełni podziela Sąd w tym składzie na gruncie rozpoznawanej sprawy. Do jej istoty należało zakwalifikowanie braku uzyskania zgody pacjenta na monitoring wizyjny w trakcie udzielanych świadczeń leczniczych na bloku operacyjnym, jako naruszający prawo pacjenta do poszanowania intymności, o którym mowa w art. 20 ust. 1 Upp. Zgodzić należy się z tym stanowiskiem piśmiennictwa, w którym wywodzi się, że jeżeli przepisy szczególne nie stanowią inaczej, to jedyną możliwość wkroczenia w sferę intymności człowieka daje wyrażenie zgody przez uprawnionego (por. J. Sieńczyło-Chlabicz, Prawo do ochrony sfery intymności jednostki, "Państwo i Prawo" 2004, z. 11. S. 34 i n.). Skoro zastosowana przez Szpital klauzula informacyjna o istniejącym monitoringu wizyjnym na bloku operacyjnym Szpitala nie mogła dawać podstaw o przyjęciu dorozumianej zgody pacjenta na taki monitoring w tym miejscu udzielania świadczeń leczniczych, pominięcie uzyskania takiej zgody stanowiło praktykę naruszania zbiorowych praw pacjenta w rozumieniu art. 59 ust. 1 pkt 1 Upp. Tym samym zarzuty wadliwej wykładni art. 59 ust. 1 pkt 1 Upp, wadliwej wykładni art. 20 ust. 1 Upp oraz wadliwego zastosowanie art. 30 Konstytucji RP, nie są usprawiedliwione.

G. W konsekwencji nie jest trafny zarzut naruszenia art. 151 Ppsa, gdyż trafnie sąd pierwszej instancji skargę – jako niezasadną – oddalił.

H. Skoro zarzuty skargi kasacyjnej okazały się nie być oparte na usprawiedliwionych podstawach, podlegała ona oddaleniu w myśl art. 184 Ppsa.

I. O kosztach postępowania kasacyjnego orzeczono na podstawie art. 204 pkt 1 Ppsa.