Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodniczący sędzia WSA Paweł Groński, Sędziowie sędzia WSA Mirosława Kowalska, sędzia WSA Artur Kuś (spr.), Protokolant sekr. sąd. Katarzyna Dawejnis, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 29 stycznia 2020 r. sprawy ze skargi [...] Szpitala Klinicznego im. [...] we [...] na decyzję Rzecznika Praw Pacjenta z dnia [...] sierpnia 2019 r. znak [...] w przedmiocie uznania praktyk za naruszające zbiorowe prawa pacjentów oddala skargę

1. Rzecznik Praw Pacjenta (dalej: "organ", "RPP", "Rzecznik") decyzją z [...] sierpnia 2019 r. (Nr [...]) działając na podstawie art. 59 ust. 1 pkt 1, art. 64 ust. 1 i 2, art. 65 ustawy z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta (Dz. U. z 2019 r., poz. 1590, dalej: "u.p.p.") oraz art. 104 § 1 i 2 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2020 r., poz. 256, dalej: "k.p.a.") - uznał praktyki stosowane przez Uniwersytecki Szpital Kliniczny im. [...] (dalej: "Szpital", "placówka medyczna"), polegające na udzielaniu świadczeń zdrowotnych na salach operacyjnych, na których zainstalowane są urządzenia monitoringu wizyjnego (kamery), bez pobierania od pacjentów zgody na monitorowanie, za naruszające zbiorowe prawa pacjentów do poszanowania intymności i godności (o których mowa w art. 20 ust. 1 u.p.p.) i nakazał ich zaniechania. Decyzji tej nadał rygor natychmiastowej wykonalności.

Organ przedstawił stan faktyczny i prawny sprawy. RPP, w związku z pozyskanymi informacjami uprawdopodabniającymi naruszenie zbiorowych praw pacjentów, postanowieniem z [...] stycznia 2017 r. ([...]) wszczął z urzędu postępowanie w sprawie stosowania praktyk naruszających zbiorowe prawa pacjentów przez Szpital.

Pismem z 4 stycznia 2017 r. Rzecznik, działając na podstawie art. 61 ust. 1 u.p.p., wystąpił do Szpitala o udzielenie pisemnych wyjaśnień oraz informacji w zakresie:

1) wskazania, w których pomieszczeniach należących do placówki medycznej zainstalowany został monitoring, a także kto nadzoruje obraz z monitoringu,

2) czy na Blokach Operacyjnych Szpitala znajdują się kamery – a jeżeli tak, to w jakim pomieszczeniu ustawione zostały monitory, na których widoczny jest obraz z kamer,

3) w przypadku twierdzącej odpowiedzi na pytanie nr 2 wniesiono o wskazanie:

a) czy dokonywana jest wyłącznie bieżąca obserwacja, czy również zapis obrazu, a jeżeli tak – przekazania na płycie CD/DVD zapisu z dnia 5 grudnia 2016 r. w godz. 10:00-11:00 ze wszystkich wykorzystywanych kamer na Bloku Operacyjnym,

b) czy dokonywany jest zapis dźwięku,

c) kto ma dostęp do monitoringu oraz do nagrań obrazu/dźwięku.

Rzecznik, działając na podstawie art. 61 ust. 1 u.p.p. poprosił o przekazanie przez Szpital:

1) kopii dokumentacji technicznej wykorzystywanych kamer w budynku, w którym funkcjonuje Szpital, w tym określenie ich modelu, z uwzględnieniem specyfikacji technicznej,

2) planu wszystkich pomieszczeń w budynku, w którym funkcjonuje Szpital z zaznaczeniem rozmieszczenia w nich kamer oraz monitorów odbierających z nich obraz; wskazanie przeznaczenia każdego z ww. pomieszczeń,

3) poświadczonej za zgodność z oryginałem kopii Regulaminu Organizacyjnego Szpitala oraz dokumentu ustanawiającego procedurę wewnętrzną obowiązującą w zakresie monitoringu (jeśli została wytworzona).

Pismem z 27 stycznia 2017 r. Szpital udzielił organowi stosownych informacji. Poinformował, że zrealizował system monitoringu wizyjnego (telewizji dozorowanej CCTV). Zakres inwestycji odbył się za wiedzą organu tworzącego – Uniwersytetu Medycznego [...]. Poprzedzała go analiza powszechnie obowiązujących przepisów i wytycznych Głównego Inspektora Ochrony Danych Osobowych. Placówka medyczna wskazała, że instalacja kamer została przeprowadzona na głównych ciągach komunikacyjnych oraz w obszarach szpitala szczególnie narażonych na zabór lub dewastację mienia, a w ograniczonym zakresie – w pomieszczeniach, w których pacjenci są poddawani zabiegom medycznym o kluczowym znaczeniu dla ich życia. W załączniku Szpital przekazał szczegółowy wykaz pomieszczeń objętych monitoringiem. Poinformowano o funkcjonowaniu w strukturze szpitala Lokalnego Centrum Nadzoru (dalej: "LCN"), którego zadania przeszły do Działu Utrzymania Obiektu, a jednym z nich jest obsługa systemu monitoringu wizyjnego. Szpital przekazał informację, że w zakresie monitoringu wydzielone zostały pomieszczenia, w których są udzielane świadczenia zdrowotne, a obraz z kamer jest rejestrowany, lecz nie jest dostępny dla pracowników LCN. Zapisy z monitoringu są archiwizowane na nośniku cyfrowym, do którego dostęp ma wyłącznie jeden upoważniony pracownik – Administrator Systemu Monitoringu. Możliwość bieżącego dostępu do monitoringu wedle informacji przekazanych RPP posiadali Dyrektor Szpitala P. P., Zastępca Dyrektora ds. Lecznictwa B. B., Zastępca Dyrektora ds. Lecznictwa Otwartego B. K., Zastępca Dyrektora ds. Pielęgniarstwa D. M., Kierownik Działu Bloków Operacyjnych M. G. oraz jego Zastępca D. R.

Szpital udzielił RPP informacji, zgodnie z którą w placówce medycznej istnieje jeden centralny blok operacyjny. Poszczególne sale operacyjne są przypisane do klinik szpitala, a dostęp do obrazu z umieszczonych tam kamer (w dniu przesyłania informacji RPP) miało 4 upoważnionych kierowników klinik. Wskazano również, że ograniczony dostęp do obrazu poszczególnych sal bloku operacyjnego przypisanych do danej kliniki ma 4 kierowników klinik (Ortopedii i Traumatologii Narządu Ruchu, Chirurgii Małoinwazyjnej i Proktologicznej, Urologii i Onkologii Urologicznej, Kardiologii). Ograniczony dostęp z przypisanych klinikom sal operacyjnych opierał się na możliwości nagrywania oraz przetwarzania obrazu, bez udostępniania dźwięku, ani jego rejestracji.

Szpital poinformował, że w placówce medycznej dokonywany jest również zapis obrazu. Przekazano żądany zapis z 5 grudnia 2016 r. w godz. 10.00-11.00 oraz wskazano, że nie jest dokonywany zapis dźwięku, a dostęp do nagrań ma jedynie administrator techniczny systemu. Szpital przekazał organowi wnioskowane dokumenty.

Pismem z 19 maja 2017 r., działając na podstawie art. 61 ust. 1 u.p.p., RPP wystąpił do Szpitala o wskazanie celu zainstalowania monitoringu na poszczególnych salach operacyjnych oraz salach wybudzeń, a także o podanie przyczyny braku dostępności nagrań z sal operacyjnych nr 1-3, 8-10 z datą 5 grudnia 2016 r. oraz przekazanie zapisu obrazu z kamer z pierwszego roboczego dnia następującego po dniu otrzymania pisma, z godziny 10.00-11.00 z sal operacyjnych nr 1-3 oraz 8-10, ze wszystkich tych urządzeń z oznaczeniem pomieszczenia, z której obraz pochodzi.

W odpowiedzi z 2 czerwca 2017 r. Szpital przekazał organowi wnioskowany dokument oraz nagrania, a także wyjaśnił, że przyczyną braku dostępności części nagrań z 5 grudnia 2016 r. była awaria dysku twardego w jednym z rejestratorów. Poinformowano RPP, że celem monitorowania pomieszczeń szpitalnych, w których są udzielane świadczenia dla hospitalizowanych pacjentów były m.in. podniesienie bezpieczeństwa pacjentów, poprawa pracy personelu oraz zwiększenie efektywności i optymalizacji wykorzystania zasobów podczas zabiegów. Szpital wskazał, że wymienione cele pozostają w ścisłej korelacji. Podkreślono również, że istotnymi czynnikami wpływającymi na podjęcie decyzji o instalacji monitoringu wizyjnego były wewnątrzzakładowe regulacje i rekomendacje (w tym rekomendacje biura RPP). Placówka medyczna wskazała na zaletę prowadzenia monitoringu, którą jest możliwość wykorzystania go jako materiału dowodowego w przypadkach incydentów podczas zabiegów operacyjnych. Przytaczając rozporządzenie Ministra Zdrowia z 16 czerwca 2012 r. w sprawie szczegółowych wymagań, jakim powinny odpowiadać pomieszczenia i urządzenia podmiotów wykonujących działalność leczniczą (Dz. U. z 2019 r. poz. 595 , dalej: "rozporządzenie") stwierdzono, że ww. akt prawny nie zakazuje stosowania monitoringu wizyjnego, a w wybranych przypadkach uznaje go za zasadny i konieczny.

RPP pismem z 8 stycznia 2019 r. poprosił Szpital o aktualizację danych przekazanych w poprzednich pismach w związku z rozpoczęciem stosowania rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (dalej: "Rozporządzenie PE i Rady"). Zwrócono się również do placówki medycznej o wskazanie, czy oprócz naklejek z treścią "obiekt monitorowany" pacjenci informowani są o stosowaniu kamer oraz o wskazanie, czy odbiera się od pacjentów zgody na monitoring w trakcie udzielania im świadczeń zdrowotnych.

Szpital, odpowiadając Rzecznikowi pismem z 17 stycznia 2019 r., poinformował, że od 25 maja 2018 r. stosowane jest w zakresie ochrony danych osobowych Rozporządzenie PE i Rady. Wskazano, że w tym zakresie wyznaczono Inspektora Ochrony Danych, opracowano i wdrożono Politykę Ochrony Danych Osobowych (zarządzeniem Dyrektora nr 25/2018 z 27 kwietnia 2018 r.) oraz opracowano wymagane klauzule informacyjne dla pacjentów Szpitala (m.in. dotyczącą monitoringu wizyjnego), które zostały umieszczone na zewnętrznej stronie internetowej Szpitala. Poinformowano również o procedowaniu nowej "Polityki Bezpieczeństwa Danych w Systemie Monitoringu" oraz "Instrukcji Zarządzania Systemem Monitoringu", spowodowanych trwającą od dnia 1 grudnia 2017 r. reorganizacją Szpitala związaną z połączeniem Placówki medycznej z Samodzielnym Publicznym Szpitalem Klinicznym nr 1. Udzielając odpowiedzi na zapytanie organu wskazano, że oprócz naklejek z treścią "obiekt monitorowany", pacjenci są informowani o istniejącym systemie monitoringu w czasie procedury przyjęcia do Szpitala (poprzez "Pouczenie", znajdujące się na karcie choroby) oraz na zewnętrznej stronie internetowej Szpitala (poprzez "klauzulę informacyjną", wynikającą z Rozporządzenia PE i Rady. Przytaczając art. 9 Rozporządzenia PE i Rady podniesiono, że wykonując zadania ustawowe oraz przetwarzając szczególne kategorie danych osobowych (w tym dane dotyczące zdrowia), nie jest wymagane uzyskanie zgody pacjentów na przetwarzanie takich danych, w tym danych dotyczących monitoringu. Szpital poinformował, że w trakcie udzielania świadczeń zdrowotnych nie odbiera zgody pacjentów na monitoring.

Pismem z 25 stycznia 2019 r. Rzecznik poinformował Szpital, że zgromadzony materiał dowodowy pozwala na wydanie rozstrzygnięcia w przedmiotowej sprawie. Organ, po analizie materiałów i dowodów w sprawie stwierdził, że na podstawie art. 64 ust. 1 i 2 u.p.p., doszło do stosowania w Szpitalu praktyk naruszających zbiorowe prawa pacjentów (określonych w art. 59 ust. 1 pkt 1 u.p.p.). Podkreślono, że zbiorowym prawem pacjentów nie jest suma praw indywidualnych i że należy je traktować jako odrębny przedmiot ochrony, niemający konkretnego adresata. Rzecznik wskazał, że do stwierdzenia bezprawności wystarczy, iż określone zachowanie koliduje z przepisami prawa. RPP przytoczył art. 20 ust. 1 u.p.p. oraz wyłożył zawarte w przepisie pojęcia "intymności" oraz "godności". Za bezsprzeczny uznano fakt, iż Szpital monitoruje wizyjnie pacjentów podczas udzielania im świadczeń zdrowotnych na salach operacyjnych. Rzecznik przytoczył rozporządzenie oraz przepisy części 1 załącznika nr 1 do rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie standardu organizacyjnego opieki zdrowotnej w dziedzinie anestezjologii i intensywnej terapii (Dz. U z 2016 r. poz. 2218) konfrontując je z wyjaśnieniami Szpitala, wedle których dokonywana jest bieżąca obserwacja z zapisem obrazu oraz umieszczenie kamer i monitorowanie pacjentów w trakcie udzielania im świadczeń zdrowotnych. RPP uznał tą sytuację za pogłębiającą poczucie wstydu dla pacjentów oraz stwarzającą im niekomfortowe warunki. Podkreślono, że legalizować takie działanie podmiotu może zgoda każdego pacjenta, jednak przez placówkę medyczną nie jest ona odbierana. Stwierdzono, że w przypadku braku zgody pacjenta nie należy go monitorować, a działanie Szpitala w przedmiotowej sprawie jest bezprawne. Przytoczono również stanowisko Ministra Zdrowia z 3 czerwca 2019 r., zgodnie z którym w przypadku pomieszczeń, w których udzielane są pacjentom świadczenia zdrowotne i towarzyszą im osoby wykonujące zawód medyczny, obserwacja wizyjna połączona z zapisem nagrania mogłaby zostać uznana za nadmiernie naruszająca zasady poszanowania intymności, godności oraz prywatności pacjenta.

Na podstawie art. 64 ust. 2 u.p.p., Rzecznik zobowiązał Szpital do złożenia organowi informacji o stopniu realizacji działań polegających na wprowadzeniu procedury wewnętrznej dotyczącej udzielania informacji w zakresie działającego monitoringu oraz pobieraniu od pacjentów zgody na monitorowanie, które to działania są niezbędne do zaniechania stosowania rzeczonych praktyk naruszających zbiorowe prawa pacjentów.

2. W dniu 18 września 2019 r. Szpital, reprezentowany przez adw. M. H., złożył do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie skargę na decyzję RPP z [...] sierpnia 2019 r., wnioskując o jej uchylenie. Decyzję organu zaskarżono w całości i zarzucono jej obrazę przepisów:

a) art. 59 ust. 1 pkt 1 u.p.p., polegające na błędnym uznaniu, że praktyki stosowane przez Skarżącego na terenie Szpitala w zakresie wykorzystywania monitoringu wizyjnego na salach operacyjnych mają walor bezprawności, którą znosi zgoda pacjenta oraz naruszają zbiorowe prawa pacjentów;

b) wadliwą wykładnię art. 20 ust. 1 u.p.p. poprzez uznanie, że monitoring wizyjny na salach operacyjnych w celu i sposób wskazany przez skarżącego ma bezprawnie ingerować w poczucie intymności oraz wymaga uzyskania zgody pacjenta;

c) wadliwą wykładnię cytowanego rozporządzenia poprzez uznanie, że zawiera ono ograniczenie przedmiotowe stosowania monitoringu wizyjnego w sytuacji, gdy prawidłowa jego wykładnia odnosi się do nakazu stosowania monitoringu wizyjnego bez wymaganej zgody pacjenta;

d) art. 6 k.p.a. poprzez dokonanie nieprawidłowej wykładni przepisów dotyczących możliwości monitoringu pomieszczeń, tj. art. 23a ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r, o działalności leczniczej (Dz. U. z 2020 r., poz. 295, dalej: "u.o.d.l.") oraz art. 64 u.p.p.,

e) art. 7 k.p.a. i art. 77 § 1 k.p.a. poprzez istotne naruszenie przepisów postępowania, w szczególności poprzez nierozpatrzenie całości materiału dowodowego i błędne ustalenia stanu faktycznego w sprawie wskutek niedokonania przez organ niezbędnych, istotnych czynności pozwalających na dokładne określenie stanu faktycznego oraz niezebranie wyczerpującego materiału dowodowego, w szczególności nieprzeprowadzenia dowodu z oględzin Szpitala oraz funkcjonującego w nim monitoringu wizyjnego, jak również poprzez nieuwzględnienie całokształtu okoliczności;

f) art. 80 k.p.a. w zw. z art. 77 § 1 k.p.a. polegającej na zaniechaniu wyjaśnienia wszystkich okoliczności niniejszej sprawy, w szczególności:

- normy prawnej, będącej podstawą przyjęcia stanu "bezprawności" monitoringu wizyjnego sal operacyjnych,

- podstawy prawnej nakazującej uzyskanie zgody pacjenta na monitorowanie, co w konsekwencji doprowadziło do przekroczenia zasady swobodnej oceny dowodów i dokonania oceny w sposób dowolny, pobieżny, skutkujący niewyczerpującym rozpoznaniem sprawy oraz jednostronną i selektywną oceną zebranych dowodów, bez uwzględnienia wszystkich okoliczności sprawy, stanowiących podstawę rozstrzygnięcia;

g) pominięcie Rozporządzenia PE i Rady, umożliwiającego szpitalowi prowadzenia monitoringu sal operacyjnych po przekazaniu indywidualnie każdemu z pacjentów klauzuli informacyjnej, która informuje o istniejącym monitoringu.

Pełnomocnik Szpitala podniósł, że postępowanie w sprawie naruszenia zbiorowych praw pacjentów, pomimo klarownego stanu faktycznego, było prowadzone przez RPP bardzo długo (31 miesięcy). Wskazano, że powyższe potwierdza trudności organu z kwalifikacją prawną funkcjonowania monitoringu w miejscach udzielania świadczeń zdrowotnych. Podkreślono, że przy uwzględnieniu niewystarczającej regulacji prawnej co do zasad stosowania monitoringu w podmiotach leczniczych, od RPP należy wymagać pogłębionej analizy i argumentacji co do stanu faktycznego i prawnego sprawy. Adwokat zwrócił się do Sądu o wskazanie w sposób pozytywny powszechnie obowiązującej normy prawnej, która zakazuje stosowania monitoringu wizyjnego na salach operacyjnych. Wskazał również na wątpliwości w interpretacji organu, zgodnie z którą przekazywana pacjentom przez Szpital informacja o stosowaniu monitoringu nie jest wystarczająca, a uzyskanie zgody pacjenta legalizowałoby tą czynność. Strona skarżąca podkreśliła, że wykorzystywanie monitoringu wizyjnego bez zapisu dźwięku jest zgodnie z prawem i nie narusza godności pacjenta oraz realizowane jest w sposób zapewniający poszanowanie intymności. W związku ze specyfikacją techniczną całego procesu, monitoring wizyjny ma na celu zapewnienie bezpieczeństwa pacjentów oraz prawidłowego funkcjonowania Szpitala, co w konsekwencji przynosi wymierne korzyści osobom, korzystającym z usług placówki medycznej. Przytaczając wyjaśnienia Szpitala, udzielone Rzecznikowi pismem z 2 czerwca 2017 r., stwierdzono, że wykorzystanie monitoringu wizyjnego na salach operacyjnych nie ma na celu pozbawienia, ani ograniczenia praw pacjentów, a jedynie zapewnienie poprawnego procesu udzielania świadczeń zdrowotnych oraz bezpieczeństwa pacjenta na najwyższym poziomie, co wynika z wieloletnich doświadczeń Szpitala, który korzystając z dopuszczonej prawem możliwości wykorzystania monitoringu wizyjnego, chce wykluczyć sytuacje niebezpieczne dla pacjentów i personelu medycznego.

Zarzucając naruszenie prawa materialnego, pełnomocnik Szpitala przedstawił definicję praktyk naruszających zbiorowe prawa pacjentów, zawartej w art. 59 ust 1 u.p.p. Zaznaczył, że naruszenie zbiorowych praw pacjentów wymaga spełnienia przesłanek bezprawności zorganizowanego działania lub zaniechania, a z racji, że placówka medyczna nie działała wbrew prawu, wywnioskować należy, że w przedmiotowej sprawie nie naruszono zbiorowych praw pacjentów. Zarzucając organowi wadliwą wykładnię art. 20 u.o.d.l. podniesiono, że wykorzystywany w Szpitalu system monitoringu nie posiada wystarczających parametrów technicznych, by nagrywany obraz mógł dawać jakiekolwiek szanse na identyfikacje pacjentów, personelu medycznego, czy konkretnych zabiegów wykonywanych pacjentom. Dodatkowo wskazano, że cała procedura związana z monitorowaniem pacjentów oraz przetwarzaniem i zapisywaniem obrazu nie narusza prawa do godności i intymności pacjenta. Przytaczając art. 7 Konstytucji, wskazano na brak faktycznych podstaw prawnych, służących za podstawę stanowiska przyjętego przez RPP.

Co do naruszenia przepisów postepowania mających istotny wpływ na treść decyzji wskazano, że RPP nie poczynił odpowiednich starań do całkowitego wyjaśnienia sprawy oraz dokonał niewyczerpującego jej rozpoznania. Zarzucono organowi, że wykazał się jednostronną i selektywną oceną zebranych dowodów w postępowaniu, ograniczając się przy wydawaniu decyzji wyłącznie do pisemnych wyjaśnień Szpitala. Podniesiono, że RPP uznał za udowodnione twierdzenia wnioskodawcy, którego wniosek był przyczyną wszczęcia postępowania. Zarzucono naruszenie art. 7 k.p.a. i art. 77 § 1 k.p.a. Wskazano, że w przedmiotowej sprawie nie wzięto pod uwagę wszystkich okoliczności oraz nie ustalono zakresu dowodów, wymaganych przez przepisy prawa materialnego. Stwierdzono, że RPP nie podjął wszelkich czynności niezbędnych do pełnej oceny sytuacji mając na względzie interes społeczny i słuszny interes obywateli. Funkcjonujący w Szpitalu system monitoringu prowadzony jest zgodnie z obowiązującymi przepisami w zakresie ochrony danych osobowych. Poinformowano również, że dotychczasowa praktyka stosowania monitoringu nie była kwestionowana przez pacjentów. Adwokat Szpitala przedstawił również korzyści w świadczeniu usług medycznych, które uzyskano dzięki wprowadzeniu systemu monitoringu wizyjnego. Przytaczając art. 5 ust. 1 lic. c rozporządzenia PE i Rady podkreślono, że wszystkie dane osobowe pacjentów Szpitala przetwarzane są wyłącznie w celu realizacji świadczeń zdrowotnych, a pobieranie zgód od wszystkich pacjentów lub zgód po zabiegu operacyjnym w sytuacji nagłego zagrożenia życia byłoby niecelowe i wykraczające poza zasadę minimalizacji danych. Pełnomocnik Placówki medycznej uargumentował na koniec stanowisko, w myśl którego pacjenci Szpitala są poinformowani w sposób należyty o stosowanych procedurach i zakresie przetwarzania ich danych osobowych.

3. Odpowiadając na skargę, RPP wniósł o jej oddalenie w całości z uwagi na jej bezzasadność. Odnosząc się do zarzutów zawartych w skardze Szpitala, organ ponownie przedstawił definicję naruszenia zbiorowych praw pacjenta. Wskazał, że nie liczba faktycznych potwierdzonych naruszeń, ale ich charakter i choćby potencjalna możliwość wywołania negatywnych skutków wobec określonej zbiorowości, przesądza o naruszeniu zbiorowego interesu pacjenta. Nieistotnym jest skutek, lecz sam fakt określonego zachowania. Co do zarzutu naruszenia art. 20 u.p.p. wskazano, że naruszenie intymności pacjenta pozostaje w związku z poczuciem wstydu. Rzecznik stwierdził bezzasadność argumentu Strony skarżącej, wedle którego monitoring wizyjny nie stanowi o naruszeniu praw pacjenta z powodu jakości obrazu z kamer, nie pozwalającej na identyfikację danych personalnych pacjentów. Organ podniósł, że istota naruszenia wiąże się z samym faktem monitorowania pacjentów podczas udzielania świadczeń zdrowotnych. Zauważono również, że prawo pacjenta do intymności i godności uregulowane jest w art. 20 ust. 1 u.p.p. i ten przepis stanowił m.in. podstawę decyzji RPP.

Rzecznik zarzucił Stronie Skarżącej pomijanie rzeczywistej wykładni art. 23a u.o.d.l. Organ podniósł, że przywoływane przez pełnomocnika Szpitala Rozporządzenie PE i Rady, w art. 9 zabrania przetwarzania danych wrażliwych, w tym przede wszystkim danych medycznych. Organ wskazał również na sprzeczności wynikające ze skargi, które nakazują zastanowić się, jakiemu celowi ma służyć monitoring, funkcjonujący na terenie placówki medycznej. Za bezprzedmiotowe uznano zarzuty naruszenia przez RPP art. 7 k.p.a., art. 77 k.p.a. oraz art. 80 k.p.a.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie zważył, co następuje.

Skarga nie jest zasadna.

1. Istota sprawy sprowadza się do odpowiedzi na pytanie, czy zasadnie RPP uznał praktyki stosowane przez Szpital za naruszające zbiorowe prawa pacjentów do poszanowania intymności i godności (art. 20 ust. 1 u.p.p.). Praktyki te polegały na udzielaniu świadczeń zdrowotnych na salach operacyjnych, na których zainstalowane były urządzenia monitoringu wizyjnego (tj. kamery), bez pobierania od pacjentów zgody na monitorowanie.

Zdaniem Sądu, rację w tym sporze należało przyznać RPP a nie stronie skarżącej.

2. W pierwszej kolejności należy przypomnieć, że podstawę materialnoprawną zaskarżonej decyzji stanowią przepisy ustawy z 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta (Dz.U. 2017 r., poz. 1318 z późn. zm., dalej "u.p.p."). Ustawa w rozdziale 13 wprowadza rozwiązanie prawne służące ochronie zbiorowych praw pacjenta. Termin "zbiorowe prawa pacjentów" odnosi się do tych praw, o których mowa w u.p.p. oraz w przepisach szczególnych. Używając terminu "zbiorowych praw pacjentów" ustawodawca objął ochroną administracyjnoprawną prawa aktualnych i potencjalnych pacjentów, traktowanych jako zbiorowość - grupę zasługującą na szczególną ochronę. Tym samym ustanowiono odrębny przedmiot ochrony, niezależny od ochrony praw indywidualnych pacjentów. O naruszeniu zbiorowych praw pacjentów możemy zaś mówić wówczas, gdy skutki działań mogą zagrażać lub realizować się w sferze każdego potencjalnego pacjenta znajdującego się w podobnych okolicznościach (por. wyrok WSA w Warszawie z 24 maja 2017 r., sygn. akt VII SA/Wa 582/17).

Postępowania w sprawach praktyk naruszających zbiorowe prawa pacjentów należą do środków o charakterze władczym. Polegają na przyznaniu RPP uprawnienia do władczego rozstrzygnięcia, ale nie o samych prawach, lecz o ich właściwej realizacji. Zgodnie z przepisami rozdziału 13 u.p.p., RPP wydaje postanowienie o wszczęciu postępowania w tych sprawach, a także podejmuje określone decyzje tak co do kwestii proceduralnych, jak i merytorycznych, m.in. obligujące do podjęcia działań bądź zaniechania jakichś czynności.

Zgodnie z art. 59 ust. 1 pkt 1 u.p.p., przez praktykę naruszającą zbiorowe prawa pacjentów rozumie się bezprawne zorganizowane działania lub zaniechania podmiotów udzielających świadczeń zdrowotnych, mające na celu pozbawienie pacjentów praw lub ograniczenie tych praw, w szczególności podejmowane celem osiągnięcia korzyści majątkowej. Nie jest zbiorowym prawem pacjentów suma praw indywidualnych. W świetle wskazanej definicji nie jest ważny skutek, tylko sam fakt określonego zachowania, tzn. fakt, że podjęte zachowania nie muszą w istocie doprowadzić do pozbawienia lub ograniczenia praw pacjenta. Naruszenie zbiorowych praw pacjentów wymaga powtarzalności zachowania, wskazującej na stałość postępowania. Natomiast jeżeli określone zachowanie podmiotu udzielającego świadczeń zdrowotnych będzie miało charakter incydentalny, to będziemy mieli raczej do czynienia z indywidualnym naruszeniem interesu poszczególnych pacjentów.

Praktyka określona w art. 59 ust. 1 pkt 1 u.p.p. ma polegać na zachowaniu bezprawnym oraz zorganizowanym. Bezprawność to zachowanie sprzeczne z prawem, zasadami współżycia społecznego lub niedopełnienie obowiązku wynikającego z normy prawnej, orzeczenia sądowego lub zobowiązania. Wykładnia celowościowa tego artykułu pozwala na stwierdzenie, iż ustawodawcy chodziło o uznanie za tego typu praktyki działań sprzecznych z u.p.p. i innymi ustawami określającymi prawa pacjenta i zobowiązania podmiotów udzielających świadczeń zdrowotnych. Przesłanka zachowania zorganizowanego kładzie nacisk na zaplanowanie czegoś i przeprowadzenie jakiegoś działania lub powstrzymania się od jakiegoś działania (zaniechanie), czyli co najmniej przewidywanie danego stanu rzeczy, choć niekoniecznie jego zrealizowanie (por. D. Karkowska, Ustawa o prawach pacjenta i Rzeczniku Prawa Pacjenta. Komentarz, wersja el. Lex 2016). Odpowiedzialność z tytułu naruszenia zbiorowych praw pacjenta ma charakter odpowiedzialności obiektywnej w tym sensie, że stwierdzenie zawinionego charakteru przedmiotowego naruszenia nie jest konieczną przesłanką stwierdzenia naruszenia przepisów ustawy. Rozważania w przedmiocie winy podmiotu udzielającego świadczeń zdrowotnych są zbędne z punktu widzenia możliwości zastosowania przepisów prawa materialnego, takich jak zakaz praktyk naruszających zbiorowe interesy pacjentów. Element subiektywny w postaci umyślności lub nieumyślności naruszenia przepisów ustawy, określany mianem winy, jest okolicznością braną pod uwagę przy ustalaniu wysokości kary (por. wyrok SN z 21 kwietnia 2011 r., sygn. akt SK 45/10).

W myśl art. 59 ust. 2 u.p.p., zakazane jest stosowanie praktyk naruszających zbiorowe prawa pacjentów. Na mocy art. 65 u.p.p. decyzje wydawane przez RPP są ostateczne. W zakresie nieuregulowanym w przepisach rozdziału 13 ustawy, dotyczącego postępowania w sprawach praktyk naruszających zbiorowe prawa pacjentów stosuje się przepisy k.p.a.

Stosownie zaś do art. 64 ust. 1 i ust. 2 u.p.p., w przypadku wydania przez RPP decyzji o uznaniu praktyki za naruszającą zbiorowe prawa pacjentów nakazuje on jej zaniechanie lub wskazuje działania niezbędne do usunięcia skutków naruszenia zbiorowych praw pacjentów, wyznaczając terminy podjęcia tych działań. Decyzji nadaje się rygor natychmiastowej wykonalności. W decyzji RPP może nałożyć na podmiot udzielający świadczeń zdrowotnych albo organizatora strajku obowiązek składania w wyznaczonym terminie informacji o stopniu realizacji działań niezbędnych do zaniechania praktyki naruszającej zbiorowe prawa pacjentów lub usunięcia skutków naruszenia zbiorowych praw pacjentów.

Zgodnie zaś z art. 64 ust. 1 i ust. 3 u.p.p. nie wydaje się decyzji, o której mowa w art. 64 ust. 1, jeżeli podmiot udzielający świadczeń zdrowotnych albo organizator strajku zaprzestał stosowania praktyki, o której mowa w art. 59 ust. 1. W tym przypadku RPP wydaje decyzję o uznaniu praktyki za naruszającą zbiorowe prawa pacjentów i stwierdzającą zaniechanie jej stosowania.

3. Z akt sprawy i zgromadzonego materiału dowodowego wynikają następujące ustalenia, mające istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia w niniejszej sprawie:

- Uniwersytecki Szpital Kliniczny im. [...] jest podmiotem leczniczym udzielającym świadczeń zdrowotnych, prowadzącym działalność leczniczą (jest zarejestrowany w rejestrze podmiotów wykonujących działalność leczniczą, prowadzonym przez Wojewodę [...] pod nr księgi: [...]);

- kamery znajdują się w wielu miejscach Szpitala (np. ciągi komunikacyjne) ale między innymi również na Centralnym Bloku Operacyjnym, z którego korzystają różne Kliniki Szpitala; kamery przekazują na bieżąco obraz podczas udzielania pacjentom świadczeń zdrowotnych; dostęp do obrazu z kamer ma upoważniony personel; w Szpitalu funkcjonuje akt wewnętrzny dotyczący zasad prowadzonego monitoringu (por. zarządzenie Dyrektora USK nr [...] w sprawie ustanowienia i wdrożenia Polityki bezpieczeństwa danych w systemie monitoringu);

- Szpital nie pobiera od pacjentów żadnych zgód (czy też oświadczeń wyrażających świadomą zgodę na monitoring i nagrywanie) podczas udzielania im świadczeń zdrowotnych;

- Pacjenci przy przyjęciu do Szpitala otrzymywali informacje o istniejącym monitoringu i przedstawiano im do podpisu następującą formułkę: "Przyjmuję do wiadomości, że obiekt szpitala wraz z Blokiem Operacyjnym są monitorowane, a zapisy z monitoringu są zabezpieczone przed dostępem osób nieupoważnionych"; pouczenie w toku postępowania przed RPP zostało zmodyfikowane na: "Obiekt szpitala wraz z Blokiem Operacyjnym są monitorowane, a zapisy z monitoringu są zabezpieczone przed dostępem osób nieupoważnionych;

- Szpital wdrożył klauzule informacyjne dla pacjentów o stosowanym monitoringu (dostępne w Szpitalu i na jego stronie internetowej); w Szpitalu widnieją informacje "obiekt monitorowany" w miejscach widocznych i ogólnodostępnych;

- Szpital zastosował się do decyzji RPP i w dniu 27 sierpnia 2019 r. monitoring na salach w Bloku Operacyjnym został wyłączony.

4. RPP w decyzji powołał się na brzmienie art. 20 ust. 1 u.p.p., zgodnie z którym: "pacjent ma prawo do poszanowania intymności i godności, w szczególności w czasie udzielania mu świadczeń zdrowotnych". Przepis ten zasadnie był podstawą rozstrzygnięcia RPP.

Na prawa pacjenta składa się więc prawo do poszanowania godności. Zgodnie z art. 30 Konstytucji, przyrodzona i niezbywalna godność człowieka stanowi źródło wolności i praw człowieka i obywatela. Jest ona nienaruszalna, a jej poszanowanie i ochrona jest obowiązkiem władz publicznych. Godność człowieka to wartość konstytucyjna stanowiąca podstawę całej konstytucyjnej aksjologii. Poszanowanie godności i życia człowieka stanowi podstawowy cel funkcjonowania demokratycznego państwa prawa. Z zasady poszanowania godności wynika, że człowiek powinien być traktowany jako wolny, autonomiczny podmiot, zdolny do rozwijania swej osobowości i kierowania własnym postępowaniem (por. wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 30 września 2008 r., sygn. akt K 44/07). Przyrodzony charakter godności oznacza, że nie jest ona nadawana osobie przez organy władzy publicznej, lecz pierwotna w stosunku do wszystkich aktów tych organów, w tym wobec samego art. 30 Konstytucji. Niezbywalny charakter godności oznacza, że człowiek nie może jej zostać pozbawiony. Nie można mu jej odmówić ze względu na jakiekolwiek jego cechy lub ich brak oraz ze względu na jego zachowanie. Nawet jeśli zachowanie to narusza w sposób drastyczny przyjęte normy moralne i prawne. Niezbywalny charakter godności oznacza też, że nie można się jej zrzec ani zgodzić na pozbawienie jej lub utratę. Nienaruszalny charakter godności oznacza, że ma ona charakter absolutny i nie podlega żadnym ograniczeniom. Nie oznacza to jednak, że prawa konstytucyjne, które konkretyzują ochronę godności, nie podlegają ograniczeniom. Normatywny charakter godności człowieka wyraża się przez katalog jego praw podstawowych oraz zakaz traktowania osoby jako środka do osiągania jakiegoś celu. Zakaz ten dotyczy również realizacji celów akceptowanych przez prawo. Jeśli realizacja tych celów wiązałaby się z przedmiotowym traktowaniem osoby, stanowiłaby naruszenie art. 30 Konstytucji (podobnie ochronę godności rozumie się na gruncie Karty Praw Podstawowych TSUE – por. wyrok w sprawie International Stem Cell Corporation p. Comptroller General of Patents, Designs and Trade Marks, C-364/13).

Na prawo poszanowania godności składa się prawo do odpowiedniego kulturalnego, życzliwego stosunku do pacjentów, którym podmiot udziela świadczeń zdrowotnych. Obowiązek ten obejmuje nie tylko personel medyczny (lekarzy, pielęgniarki), ale każdego pracownika podmiotu leczniczego, a zwłaszcza zatrudnionego w rejestracji. Od tych czynności podejmowanych przez personel rejestracji pacjentów zależy dojście do świadczeń, kolejności udzielanych świadczeń. Podmiot leczniczy ma zatem obowiązek takiej organizacji pracy aby pacjent miał pełen dostęp do świadczeń, bez obawy o odrzucenie, niechęć, wulgarne zachowanie. Naruszenie zbiorowych praw pacjentów obejmuje nie tylko wykonywanie czynności przez lekarzy, pielęgniarki, a całość organizacyjną umożliwiającą pacjentom dostęp do świadczeń zdrowotnych w ramach sprawnej, kulturalnej obsługi (por. wyrok NSA z 20 marca 2019 r., sygn. akt II OSK 3727/18).

Zasadnie wskazał RPP, że prawo pacjenta do intymności ujmuje się jako zakres faktów dotyczących jednostki i jej przeżyć, które w zasadzie nie są przez nią ujawnione nawet osobom najbliższym. Zatem intymność pacjenta, czyli bliskość, odnieść należy do wszelkich odczuć i działań związanych z udzielaniem świadczeń opieki zdrowotnej. Życie intymne każdej osoby podlega zawsze pełnej ochronie prawnej (por. wyrok Sądu Najwyższego z 11 marca 1986 r., sygn. akt I CR 4/86). Na tak pojmowaną intymność składa się dbanie o dobro pacjenta, szacunek, zrozumienie jego sytuacji, wymiana intymnych informacji, uważanie pacjenta za podmiot o najwyższej wartości. Naruszenie intymności pozostaje w związku z poczuciem wstydu. Sfera intymności jednostki ludzkiej powinna być poddana szczególnej ochronie, w myśl której tylko dana jednostka może rozporządzać tą wrażliwą sferą uczuć. Należy pamiętać, że pacjenci korzystający ze świadczeń zdrowotnych posiadają własny system wartości i wiedzy. Prywatność to w życiu każdego człowieka obszar jego przeżyć wewnętrznych, niedostępnych nikomu, tak długo, jak nie zostaną one dobrowolnie ujawnione. Chodzi o fakty dotyczące przeżyć, które nie są ujawniane nawet osobom najbliższym i których ukazanie przed kimkolwiek wywołuje uczucie wstydu. Prawo do poszanowania intymności oraz prawo do poszanowania godności należy do sfery dóbr osobistych pacjenta i stanowi przedmiot ochrony w art. 23 k.c. Te dwa prawa należy rozpatrywać odrębnie, choć niewątpliwie pozostają one ze sobą w ścisłym związku.

Ponadto, wskazać należy, że z art. 47 Konstytucji wynika, że każdy ma prawo do ochrony prawnej życia prywatnego, rodzinnego, czci i dobrego imienia oraz do decydowania o swoim życiu osobistym. Szeroko rozumiana sfera prywatności, obejmuje cztery elementy, tj. życie prywatne, życie rodzinne, cześć i dobre imię. Nie jest to wyliczenie ani rozłączne, ani wyczerpujące.

5. Zdaniem Sądu, nie można zatem się zgodzić z twierdzeniem, że ujawnienie okoliczności z życia intymnego pacjenta w trakcie udzielania świadczenia zdrowotnego (w tym przypadku na sali operacyjnej) może być uzasadnione potrzebami organizacji pracy podmiotu leczniczego, czy też technicznymi wymaganiami aparatury medycznej. To, że monitoring wpisany jest w realizację świadczeń zdrowotnych Szpitala w celu zapewnienia bezpieczeństwa pacjentów, czy podniesienia jakości usług medycznych lub też wykorzystania w sytuacjach spornych (np. błędów medycznych) – nie ma w niniejszej sprawie żadnego znaczenia. Nie stanowi żadnego usprawiedliwienia dla naruszenia zbiorowych prawa pacjentów. Godność pacjenta jest wartością nadrzędną nad zasadami czy procedurami organizacyjno-technicznymi Szpitala. Nie można bowiem traktować pacjentów instrumentalnie "zasłaniając się" procedurami i wewnętrznymi regulacjami jednostki a w zasadzie narzucając im obligatoryjny monitoring wizyjny na sali operacyjnej. Takie postępowanie narusza prawo do intymności pacjenta a pośrednio więc i jego godność.

Pacjent nie może być zmuszony do bezwzględnego podporządkowania się z góry określonym regułom, które mogą naruszać jego poczucie godności. Niejednokrotnie bowiem w sytuacji gdy pacjent jest przyjmowany do szpitala jest w stanie stresu, w słabej kondycji fizycznej i psychicznej. W takim stanie podpisuje różne dokumenty, zgody, oświadczenia. Mogą to być np.: oświadczenie pacjenta o upoważnieniu do uzyskiwania informacji o jego stanie zdrowia i udzielonych świadczeniach zdrowotnych, ze wskazaniem imienia i nazwiska osoby upoważnionej oraz danych umożliwiających kontakt z tą osobą; oświadczenie pacjenta o upoważnieniu do uzyskiwania dokumentacji, ze wskazaniem imienia i nazwiska osoby upoważnionej; oświadczeniem o zapoznaniu z klauzulą informacyjną szpitala dotycząca przetwarzania danych osobowych oraz ewentualną zgodą dla celów informacyjnych (lub marketingowych) oraz jeśli takie badania są prowadzone, zgodą dla celów prowadzenia badań klinicznych i innych badań naukowych.

To, że dotychczasowa praktyka Szpitala nie była kwestionowana nie oznacza, że była ona zgodna z prawem i nie jest "bezprawna" w rozumieniu u.p.p. Wręcz odwrotnie. Z doświadczenia życiowego wynika, że w większości przypadków pacjentów przyjmowanych do Szpitala nie interesuje w pierwszej kolejności fakt jakie i jakiej treści dokumenty podpisuje w trakcie przyjęcia, ale to aby jak najszybciej powrócić do pełni zdrowia lub zapobiec pogorszeniu się stanu zdrowotnego. Nie można zgodzić się ze Skarżącym pełnomocnikiem Szpitala, że podpisanie formułki "(...) przyjmuję do wiadomości, że obiekt szpitala wraz z Blokiem Operacyjnym są monitorowane" oznacza automatyczną zgodę na monitorowanie (nagrywanie, gromadzenie) udzielanych świadczeń zdrowotnych na Sali operacyjnej i jest dla pacjenta w zasadzie obojętna oraz, że uzasadnione jest to "dobrem pacjenta". W analizowanej sprawie nie budziło wątpliwości, że Szpital monitorował wizyjnie pacjentów podczas udzielanych im świadczeń zdrowotnych na salach operacyjnych. Nie sposób zgodzić się ze Skarżącym, iż monitoring wizyjny w takich miejscach nie stanowi o naruszeniu praw pacjenta tylko dlatego, że jakość obrazu z kamer nie pozwala na identyfikację danych personalnych pacjentów. W ocenie Sądu, na realizację prawa pacjenta nie ma wpływu cel zainstalowania kamer ani jakość obrazu na nagraniu. Istota naruszenia prawa wiąże się z samym faktem monitorowania pacjentów podczas udzielania świadczeń zdrowotnych bez ich wyraźnej zgody. W dobie szeroko rozwiniętych właściwości urządzeń rejestrujących i przetwarzających audio/video oraz przede wszystkim internetu, istnieje wysokie niebezpieczeństwo, że dane wrażliwe pacjentów zostaną wykorzystane w sposób bezprawny. Monitoring to także bez wątpienia wkroczenie w prawo do ochrony wizerunku, a w przypadku procesów tak wrażliwych, jak poddawanie się badaniu czy wykonywanym zabiegom – naruszenie prawa do intymności.

Zdaniem Sądu, takie praktyki zasadnie RPP uznał jako naruszające zbiorowe prawa pacjentów. Przypomnieć również należy, że sądy administracyjne w podobnych sprawach również przychylały się do ustaleń poczynionych przez RPP. Wskazać można na następujące przypadki naruszenia zbiorowych prawa pacjentów związanych z szeroko pojętym "monitoringiem":

- umieszczenie w gabinetach lekarskich w przychodni kamer jest działaniem podmiotu leczniczego o charakterze zorganizowanym i celowym (o którym mowa w art. 59 ust. 1 pkt 1 u.p.p.) naruszającym zbiorowe prawa pacjentów do poszanowania intymności i godności, o których mowa w art. 20 ust. 1 u.p.p. (por. wyrok WSA w Warszawie z 29 czerwca 2015 r., sygn. akt VII SA/Wa 787/15);

- praktyki polegające na udzielaniu świadczeń zdrowotnych w postaci badań USG w obecności osób innych niż udzielające świadczeń bez zgody pacjentów – naruszają prawa pacjentów do intymności i godności, o których mowa w art. 20 ust. 1 u.p.p. (por. wyrok WSA w Warszawie z 19 lutego 2016 r., sygn. akt VII SA/Wa 2883/15).

Sąd w pełni akceptuje wskazane wyżej rozstrzygnięcia i zawartą tam argumentację.

Ponadto wagę problemu stosowania monitoringu u pacjentów podczas udzielania im świadczeń zdrowotnych dostrzegł RPP, który zwrócił się w tym przedmiocie do Ministra Zdrowia. Zgodnie z uzyskanym stanowiskiem (pismo MZ z [...] czerwca 2019 r. znak: [...]), "(...) obserwacja za pośrednictwem urządzeń (połączona z zapisem nagrania) mogłaby zostać uznana za nadmiernie naruszającą zasady poszanowania intymności, godności oraz prywatności pacjenta (...) dopuszczenie monitoringu wizyjnego (stałej obserwacji pacjenta) w celu kontrolowania personelu medycznego oraz w pozostałych celach (organizacyjnych) innych niż związanych bezpośrednio z procesem leczenia pacjenta oraz zapewnienia mu bezpieczeństwa wydaje się ryzykowne. Takie nagrania, tj. utrwalone obrazy pacjenta (np. w intymnych sytuacjach) byłyby "produktem ubocznym" obserwacji personelu medycznego (...) w tym przypadku zachodziłoby nadmierne ryzyko przedmiotowego traktowania pacjenta (...)".

W związku z tym, zdaniem Sądu, dotychczasowe orzecznictwo sądów administracyjnych, stanowisko Ministra Zdrowia, wykładnia wskazanych w sprawie przepisów (w tym Konstytucji) oraz doświadczenie życiowe, wskazują, że brak wyraźnej, świadomej zgody pacjenta na udzielanie świadczeń zdrowotnych na salach operacyjnych stanowi oczywiste naruszenie zbiorowych praw pacjentów do poszanowania intymności i godności (art. 20 ust. 1 u.p.p.) oraz może być traktowane jako naruszenie art. 30 Konstytucji (zasada przyrodzonej godności człowieka).

Dodatkowo można wskazać, że w przyszłości ewentualna taka zgoda może być wyrażona swobodnie, bez żądnych obostrzeń w odniesieniu do pacjentów. Oznacza to, że nie ma możliwości uzależnienia udzielania świadczeń zdrowotnych od zgody lub jej braku na monitoring wizyjny pacjenta. Inaczej mówiąc, pacjent może nie wyrazić zgody, co powinno pozostawać bez wpływu na udzielone mu następnie świadczenia zdrowotne.

6. RPP zobowiązany jest do przeprowadzenia postępowania wyjaśniającego z zachowaniem procedury wynikającej z k.p.a., a zatem w szczególności z zachowaniem ustawowych zasad tego postępowania wynikających z art. 7 k.p.a., art. 77 k.p.a. i art. 107 k.p.a. Zgodnie z zasadą prawdy obiektywnej wyrażoną w art. 7 k.p.a. organy administracji publicznej mają obowiązek podjęcia wszelkich kroków niezbędnych do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego oraz załatwienia sprawy. Oznacza to, że organ administracji publicznej prowadzący postępowanie ma obowiązek zebrania i rozpatrzenia zebranego materiału dowodowego, tak aby ustalić stan faktyczny sprawy zgodny z rzeczywistością. Z kolei na podstawie art. 80 k.p.a. organ administracji publicznej, zobowiązany jest rozstrzygnąć sprawę w oparciu o całokształt materiału dowodowego. Jest on więc zobowiązany rozpatrzyć wszystkie dowody zgromadzone w aktach sprawy oraz powinien dowody te rozpatrzyć w ich wzajemnym powiązaniu. Zdaniem Sądu, organ wydając zaskarżone rozstrzygnięcie nie uchybił powyższym zasadom.

Organy mają obowiązek wyczerpującego zbadania wszystkich okoliczności faktycznych związanych z określoną sprawą, aby w ten sposób stworzyć jej rzeczywisty obraz i uzyskać podstawę do trafnego zastosowania przepisu prawa. Realizacja zasady prawdy obiektywnej ma ścisły związek z realizacją zasady praworządności, gdyż prawidłowe ustalenie stanu faktycznego sprawy jest niezbędnym elementem poprawnego zastosowania normy prawa materialnego. Kierując się zaś normą prawa materialnego organ ocenia, jakie fakty mają istotne znaczenie dla sprawy, czy wymagają udowodnienia i jakie dowody dla wykazania tych faktów są potrzebne. Ocena zgromadzonych dowodów musi odpowiadać zasadzie swobodnej oceny regulowanej w art. 80 k.p.a., czyli oceny, która winna być dokonana zgodnie z normami prawa procesowego oraz zachowaniem reguł oceny, czyli organ winien opierać się na zebranym materiale, ocena powinna być oparta na wszechstronnej analizie całokształtu materiału z uwzględnieniem tego, iż organ musi dokonać oceny znaczenia i wartości dowodów, a rozumowanie, w wyniku którego organ ustala istotne dla sprawy okoliczności faktyczne, powinno być zgodne z zasadami logiki (por. wyrok WSA w Łodzi z 25 czerwca 2019 r., sygn. akt II SA/Łd 31/19). Zdaniem Sądu, w niniejszej sprawie RPP w sposób prawidłowy ustalił stan faktyczny i prawny w przedmiotowym postępowaniu.

7. Zdaniem Sądu, pozostałe zarzutu zawarte w skardze nie mają zasadniczego wpływu na poprawne rozstrzygniecie RPP. Zgodzić się bowiem można z prawidłową analizą dokonaną przez RPP przepisów rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 26 marca 2019 r. w sprawie szczegółowych wymagań, jakim powinny odpowiadać pomieszczenia i urządzenia podmiotu wykonującego działalność leczniczą (Dz.U. z 2019 r., poz. 595), wydanego na podstawie art. 22 ust. 3 ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej (Dz. U. z 2019 r. poz. 492). W przepisach tych wskazuje się, gdzie kamery mogą być instalowane (por. zwroty: "mogą", "dopuszcza się") lub muszą być instalowane (por. zwrot: "zapewnia możliwość bezpośredniej obserwacji pacjentów lub przy użyciu kamer"). Nie jest tak, jak twierdzi Skarżący, że z powołanych przepisów wynika każdorazowy "obowiązek" instalowania kamer bez zgody pacjenta. Wątek ten nie ma jednak zasadniczego wpływu na treść rozstrzygnięcia RPP w niniejszej sprawie.

8. Sąd nie doszukał się naruszeń przepisów prawa materialnego, czy procesowego, które skutkowałyby koniecznością uchylenia zaskarżonego rozstrzygnięcia. W niniejszej sprawie zasadnie uznano, że praktyki stosowane przez Szpital naruszały zbiorowe prawa pacjentów do poszanowania intymności i godności (art. 20 ust. 1 u.p.p.). Praktyki te polegały na udzielaniu świadczeń zdrowotnych na salach operacyjnych, na których zainstalowane były urządzenia monitoringu wizyjnego (kamery), bez pobierania od pacjentów zgody na monitorowanie.

9. Mając powyższe na uwadze, na podstawie art. 151 p.p.s.a., Sąd orzekł jak w sentencji.