Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Rzeszowie w składzie następującym: Przewodniczący: Sędzia NSA Stanisław Śliwa po rozpoznaniu w dniu 14 stycznia 2016 roku w Rzeszowie na posiedzeniu niejawnym sprawy ze skargi "A." Sp. z o.o. z siedzibą [...] na zarządzenie pokontrolne [...] Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska z dnia [...] sierpnia 2015 r. nr [...] w przedmiocie obowiązku prowadzenia ciągłych pomiarów wielkości emisji substancji do powietrza - postanawia - odrzucić skargę.

"A." Sp. z o.o. z siedzibą [...] (dalej: "Spółka") wniosła do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Rzeszowie skargę na zarządzenie pokontrolne [...] Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska (dalej: "WIOŚ") z dnia [...] sierpnia 2015r. nr [...], które nakładało na wymieniony podmiot obowiązek podjęcia działań mających na celu wypełnienie obowiązku prowadzenia ciągłych pomiarów wielkości emisji substancji do powietrza z instalacji kotłowni zakładowej i wyznaczało termin przekazania informacji o zakresie zrealizowanych w tym przedmiocie działań na dzień 16 października 2015 r.

Zarządzenie powyższe doręczone zostało Spółce w dniu 28 sierpnia 2015 r.

Dnia 17 września 2015 r. Spółka złożyła u WIOŚ pismo zawierające wezwanie organu do usunięcia naruszenia prawa z jednoczesnym wnioskiem o przywrócenie terminu do dokonania tej czynności. W uzasadnieniu wskazanego wniosku podniesiono, że Prezes Zarządu Spółki w dacie odbioru przedmiotowego zarządzenia przebywał w podróży służbowej, natomiast radca prawny na urlopie poza granicami kraju. Wymienione osoby zapoznały się z zarządzeniem pokontrolnym dopiero w dniu 14 września 2015 r. Wskazano, że osoba, która odebrała przedmiotową korespondencję od organu źle zrozumiała treść umieszczonego w niej pouczenia odnośnie do sposobu zaskarżenia.

W piśmie datowanym 21 września 2015 r. WIOŚ wskazał, że zarządzenie pokontrolne z dnia [...] sierpnia 2015 r. wydane zostało na podstawie art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 20 lipca 1991 r. o Inspekcji Ochrony Środowiska (Dz. U. z 2013r. poz. 286), powoływanej następnie jako "ustawa o IOŚ", która nie przewiduje środków zaskarżenia wskazanego aktu takich jak zażalenie, odwołanie czy wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy. W takiej zaś sytuacji znajdzie zastosowanie regulacja art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2012 r. poz. 270 ze zm.), zwanej dalej "P.p.s.a.". Z powyższego względu organ uznał się za nieuprawniony do przywrócenia terminu do złożenia wezwania do usunięcia naruszenia prawa.

Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

W pierwszej kolejności należy podnieść, że zarządzenie pokontrolne WIOŚ podlega kognicji sądu administracyjnego, uprawnionego do sprawowania kontroli działalności administracji publicznej z mocy art. 1 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. z 2014 r. poz. 1647 ze zm.). Należy go zakwalifikować do innych niż określone w art. 3 § 2 pkt 1 -3 P.p.s.a. (tj. innych niż decyzje administracyjne oraz postanowienia) aktów lub czynności z zakresu administracji publicznej dotyczących uprawnień lub obowiązków wynikających z przepisów prawa (z wyłączeniem tych podjętych w ramach postępowania administracyjnego). Podstawą prawną jego wydania jest art. 12 ust. 1 pkt 1 ustawy o IOŚ, który wskazuje, że na podstawie ustaleń kontroli wojewódzki inspektor ochrony środowiska może wydać zarządzenie pokontrolne do kierownika kontrolowanej jednostki organizacyjnej lub osoby fizycznej. Zgodnie z ust. 2 powołanego artykułu, kierownik kontrolowanej jednostki organizacyjnej lub kontrolowana osoba fizyczna, w terminie wyznaczonym w zarządzeniu pokontrolnym, mają obowiązek poinformowania wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska o zakresie podjętych i zrealizowanych działań służących wyeliminowaniu wskazanych naruszeń. Należy jeszcze zwrócić uwagę na brzmienie art. 31a ust. 1 ustawy o IOŚ przewidującego odpowiedzialność wykroczeniową w razie niepoinformowania organu IOŚ o zakresie wykonania zarządzeń pokontrolnych albo za niezgodne z prawdą informacje w tym zakresie. Z treści przedstawionych unormowań prawnych orzecznictwo sądowe wyprowadza wniosek, że zarządzenie pokontrolne ma władczy charakter i rozstrzyga indywidualną sprawę konkretnego podmiotu, wpływając na prawa i obowiązki kontrolowanego, a tym samym podlega zaskarżeniu do sądu administracyjnego na podstawie powołanego wyżej art. 3 § 2 pkt 4 P.p.s.a. [tak: wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego (NSA) z 2.06.2009 r. II GSK 1009/08, postanowienie NSA z 28.02.2008 r. II OSK 216/08, publ.: http://orzeczenia.nsa.gov.pl].

Z uwagi na to, że zarządzenie pokontrolne jest aktem, o którym mowa w art. 3 § 2 pkt 4 P.p.s.a., a ustawa o IOŚ nie przewiduje środków zaskarżenia, to w myśl art. 52 § 3 P.p.s.a. skarga może zostać wniesiona po uprzednim wezwaniu na piśmie właściwego organu – w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub też mógł się dowiedzieć o wydaniu aktu lub podjęciu innej czynności – do usunięcia naruszenia prawa. Przy czym sąd, po wniesieniu skargi, może uznać, że uchybienie tego terminu nastąpiło bez winy skarżącego i rozpoznać skargę.

W niniejszej sprawie zarządzenie pokontrolne WIOŚ doręczone zostało Spółce dnia 28 sierpnia 2015 r., a zatem możliwość wezwania organu do usunięcia naruszenia prawa istniała do dnia 11 września 2015 r. Tymczasem Spółka wezwanie takie złożyła w organie dopiero 17 września 2015 r., a więc z sześciodniowym opóźnieniem. Wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, które ma miejsce już po upływie czternastodniowego terminu z art. 52 § 3 P.p.s.a. jest niedopuszczalne, a zatem i nieskuteczne. Należy je więc traktować na równi z brakiem wezwania. Upływ więc takiego terminu wyłącza możliwość skutecznego zaskarżenia do sądu kwestionowanego aktu [por. postanowienie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego (WSA) w Poznaniu z 21.05.2015 r. II SA/Po 117/15, postanowienie WSA w Gliwicach z 16.04.2012 r. II SA/Gl 382/12, publ.: http://orzeczenia.nsa.gov .pl].

W tym miejscu należy wskazać, że wprawdzie równocześnie z opóźnionym wezwaniem WIOŚ do usunięcia naruszenia prawa Spółka wystąpiła z wnioskiem o przywrócenie terminu w tym przedmiocie, a organ uznał się za nieuprawniony do jego uwzględnienia, jednak nie może to zmienić rozstrzygnięcia w niniejszej sprawie. Należy bowiem zwrócić uwagę na nowe brzmienie art. 52 § 3 P.p.s.a. (wynikające z treści art. 1 pkt 15 ustawy z dnia 9 kwietnia 2015 r. o zmianie ustawy – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. poz. 658). Wskazana nowelizacja dodała do poprzedniego brzmienia powołanego przepisu (tj. "Jeżeli ustawa nie przewiduje środków zaskarżenia w sprawie będącej przedmiotem skargi, skargę na akty lub czynności, o których mowa w art. 3 § 2 pkt 4 i 4a, można wnieść po uprzednim wezwaniu na piśmie właściwego organu - w terminie czternastu dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o wydaniu aktu lub podjęciu innej czynności - do usunięcia naruszenia prawa.") zdanie o treści: "Sąd, po wniesieniu skargi, może uznać, że uchybienie tego terminu nastąpiło bez winy skarżącego i rozpoznać skargę." Korzystając zatem z nowej kompetencji Sąd dokonał oceny kwestii uchybienia przez Spółkę czternastodniowego terminu do wezwania organu o usunięcie naruszenia prawa. Mając na uwadze argumentację strony skarżącej, przedstawioną pierwotnie we wniosku o przywrócenie terminu do dokonania czynności w postaci wskazanego wezwania, ponowioną następnie w skardze Sąd uznał, że nie świadczy ona w żadnym razie o braku winy Spółki. Kwestionowane zarządzenie pokontrolne zawierało mianowicie pouczenie odnośnie do sposobu i terminu jego zaskarżenia, a zarzut dotyczący jego niejasności należy uznać za zupełnie nieuzasadniony. Odwrócenie bowiem w pouczeniu kolejności koniecznych do dokonania niezbędnych w zakresie zaskarżenia czynności nie czyni przedmiotowego pouczenia nieczytelnym. Dokładne zapoznanie się z jego treścią umożliwiało więc właściwe odkodowanie tej treści. Również argument odnoszący się do jednoczesnej nieobecności w czasie odbioru zarządzenia pokontrolnego zarówno Prezesa Zarządu Spółki, jak i radcy prawnego nie wskazuje na brak winy strony, która powinna zapewnić taką organizację wewnętrzną, by możliwe było należyte dbanie o własne interesy. Uchybienie terminu jest niezawinione tylko wówczas, gdy nawet przy dołożeniu najwyższej staranności strona nie mogła w terminie dopełnić czynności procesowej. Przeszkody te zatem muszą mieć charakter zewnętrzny i obiektywny, a brak winy w uchybieniu terminu można uznać tylko wtedy, gdy strona nie mogła przeszkody usunąć nawet przy użyciu największego w danych warunkach wysiłku (postanowienie NSA z 21.02.2012 r. II GZ 56/12, http://orzeczenia.nsa.gov.pl). Podane więc przez Spółkę okoliczności nie pozwalają na skorzystanie w jej wypadku z dobrodziejstwa przewidzianego w art. 52 § 3 P.p.s.a. i rozpoznanie jej skargi pomimo przekroczenia przewidzianego w tym przepisie terminu. Przeciwnie, świadczą o niedbalstwie strony skarżącej, które nie może przemawiać na jej korzyść.

Skoro więc Spółka niewątpliwie uchybiła czternastodniowemu terminowi na wezwanie WIOŚ do usunięcia naruszenia prawa w związku z wydaniem dnia [...] sierpnia 2015 r. zarządzenia pokontrolnego, a Sąd ocenił, że uchybienie to było przez nią zawinione, to należało skargę odrzucić. Jak już bowiem wyżej zaznaczono, wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, którego dokonano z przekroczeniem przewidzianego do tego terminu należy uznać za nieskuteczne, a zatem nieistniejące. Tym samym nie doszło do wyczerpania w niniejszej sprawie trybu z art. 52 § 3 P.p.s.a., warunkującego skuteczne wystąpienie ze skargą. Podstawę niniejszego orzeczenia stanowi art. 58 § 1 pkt 6 w zw. z art. 52 § 3 P.p.s.a.