Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia NSA Halina Kremis, Sędziowie Sędzia WSA Anna Siedlecka, Sędzia WSA Alicja Palus (sprawozdawca), Protokolant Anna Biłous, po rozpoznaniu w Wydziale II na rozprawie w dniu 27 czerwca 2008r. przy udziale Prokuratora Prokuratury Apelacyjnej we Wrocławiu M.W. sprawy ze skargi Kopalni Węgla Brunatnego A. w B. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w J.G. z dnia [...] nr [...] w przedmiocie ustalenia opłaty na rzecz Gminnego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej za usunięcie drzew oddala skargę

Decyzją z dnia [...]r. Nr [...] Burmistrz Miasta i Gminy B. działając na podstawie art. 83 ust. 1, art. 84 ust. 1-3, art. 85 ust. 1-4, art. 86 ust. 1 pkt 10 i art. 87 ust. 3 i 4 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004r. o ochronie przyrody /Dz.U. Nr 92, poz. 880 z późn. zm./ w zw. z rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 13 października 2004r. w sprawie stawek opłat dla poszczególnych rodzajów i gatunków drzew /Dz.U. Nr 228, poz. 2306 z późn. zm./ oraz art. 104 i art. 107 kodeksu postępowania administracyjnego zezwolił B. Kopalni Węgla Brunatnego T.S.A. na usunięcie w terminie do dnia [...]r. 458 drzew, wymienionych w załączniku nr 1 stanowiącym integralną część decyzji, rosnących na terenie działki nr [...]AM-[...], obręb [...] B. stanowiącej własność Skarbu Państwa, a będącej w użytkowaniu wieczystym wnioskodawcy oraz na terenie działki nr[...], obręb[...]O. Z., będącej własnością wnioskodawcy.

Jednocześnie Burmistrz Miasta i Gminy B. w pkt 2 tej decyzji ustalił na rzecz Gminnego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej opłaty za usunięcie wskazanych w pkt 1 decyzji drzew w łącznej wysokości [...]zł /słownie: jeden milion trzysta trzydzieści osiem tysięcy pięćset siedemdziesiąt pięć złotych, 64/100/, podając przy tym sposób uiszczenia ustalonej opłaty oraz pouczając o skutkach niedokonania jej w terminie.

Ponadto organ orzekający w pkt 5 opisywanej decyzji zezwolił B. Kopalni Węgla Brunatnego T.S.A. na usunięcie w terminie do dnia [...]r. [...] drzew z gatunku topola o obwodach pni 119 cm, 104 cm, 113 cm i 135 cm, mierzonych na wysokości 130 cm od gruntu, rosnących na terenie działki nr [...] AM-[...], obręb [...] B. /pkt 5/, postanawiając, że za usunięcie tych drzew nie pobiera się opłat na rzecz Gminnego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, pod warunkiem nasadzenia w najbliższym sezonie wegetacyjnym przez wnioskodawcę 10 sztuk drzew z gatunku świerk kłujący na terenie działki [...] AM [...], obręb [...] T. /pkt 6/.

Uzasadniając podjęte orzeczenie Burmistrz Miasta i Gminy B. wyjaśnił, że B. Kopalnia Węgla Brunatnego T. S.A. występując z wnioskiem o wydanie zezwolenia na usunięcie 462 drzew rosnących na terenie nieruchomości opisanych w osnowie decyzji wskazała, że jest to konieczne ze względu na wykonanie wyrobiska górniczego i postęp prac eksploatacyjnych.

Kopalnia zwróciła się również o nienaliczanie opłat za usunięcie 359 drzew o obwodach nie przekraczających 66 cm, sugerując, że drzewa te wyrosły na nieruchomości po zakwalifikowaniu jej w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego zatwierdzonym Uchwałą Rady Narodowej Miasta i Gminy B. Nr [...]na cele budowlane t.j. tereny powierzchniowej eksploatacji, oznaczone symbolem PE.

Organ orzekający wskazał następnie, że nie zaakceptował takiej oceny wnioskodawcy , a motywując przyjęte w sprawie stanowisko podał, że z analizy opisów dotyczących planu zagospodarowania przestrzennego wynika, że symbolem PE oznaczono tereny eksploatacji górniczej, ale z dopuszczeniem terenów leśnych oraz zieleni nieurządzonej. W tym oznaczeniu – zdaniem organu pierwszej instancji nie funkcjonuje wyraźne wskazanie na obszar budowlany, tak jak w przypadku oznaczenia MN – tereny zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej o skoncentrowanych układach zabudowy, na którym dopuszczone jest wykonywanie zabudowy mieszkaniowej, przebudowa istniejącej zabudowy itp., a zatem jest to wyraźne określenie celów budowlanych.

W dalszej części uzasadnienia Burmistrz Miasta i Gminy B. przedstawił argumentację odnoszącą się do uwzględnionych w decyzji żądań wniosku i wyjaśnił – wskazując przy tym na ustalenia dokonane podczas wizji w terenie, że z treści art. 86 ust. 1 pkt 10 ustawy o ochronie przyrody wynika, że nie pobiera się opłat za usunięcie drzew z gatunku topola o obwodzie pnia powyżej 100 cm, mierzonego na wysokości 130 cm, nienależących do gatunków rodzimych, jeżeli zostaną zastąpione w najbliższym sezonie wegetacyjnym drzewami innych gatunków.

W ocenie organu orzekającego okoliczności faktyczne istniejące w sprawie odpowiadają sytuacji opisanej w powołanym powyżej przepisie.

Odwołanie od decyzji wydanej w postępowaniu pierwszoinstancyjnym wniosła B. Kopalnia Węgla Brunatnego T. S.A., reprezentowana przez Prezesa Zarządu i Członka Zarządu, domagając się – na podstawie art. 127 § 1 kodeksu postępowania administracyjnego – jej uchylenia w części dotyczącej pkt 2 tj. ustalenia opłaty na rzecz Gminnego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej za usunięcie 359 drzew.

Kwestionując ocenę przyjętą w sprawie przez organ pierwszej instancji przedstawiciele Kopalni podnieśli w uzasadnieniu odwołania, że oznaczenie gruntów w planie zagospodarowania przestrzennego jako terenu powierzchniowej eksploatacji górniczej nie przesądza o braku przeznaczenia na cele budowlane, bowiem wyrobisko górnicze jest budowlą ziemną, a wykonanie wyrobiska górniczego jest budową, chociaż nie podlegającą przepisom ustawy – Prawo budowlane. W odwołaniu wskazano również, że nie ma żadnych przesłanek do wnioskowania, iż cele budowlane w rozumieniu art. 86 ust. 1 pkt 7 ustawy o ochronie przyrody to tylko cele budowlane podlegające regulacjom ustawy – Prawo budowlane, bowiem we wskazanym przepisie przyjęto wszelkie możliwe cele budowlane.

Po rozpatrzeniu odwołania Samorządowe Kolegium Odwoławcze w J.G. decyzją z dnia [...]r. Nr [...] stosując przepis art. 138 § 1 pkt 1 i 2 kodeksu postępowania administracyjnego w związku z art. 83 ust. 1 i 4, art. 84 ust. 1, 2 i 3, art. 85 ust. 1, art. 86 ust. 1 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004r. o ochronie przyrody /Dz.U. Nr 92, poz. 880 z późn. zm./, art. 6 pkt 7, 10 i 11 oraz art. 58 ustawy z dnia 4 lutego 1994r. – Prawo geologiczne i górnicze /Dz.U. z 2005r. Nr 228 poz. 1947 z późn. zm./, rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 13 października 2004r. w sprawie stawek opłat dla poszczególnych rodzajów i gatunków drzew /Dz.U. Nr 228, poz. 2306 z późn. zm./ i obwieszczeniem Ministra Środowiska z dnia 12 października 2006r. w sprawie stawek opłat za usunięcie drzew i krzewów oraz kar za zniszczenie zieleni za rok 2007r. /M.P. Nr 73, poz. 733/, uchyliło zaskarżoną decyzję w części dotyczącej ustalenia opłaty na rzecz Gminnego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w łącznej wysokości [...]zł /jeden milion trzysta trzydzieści osiem tysięcy pięćset siedemdziesiąt pięć złotych 64/100/ i orzekając w tym zakresie ustaliło na rzecz Gminnego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej opłatę w łącznej wysokości [...]zł /jeden milion trzysta trzydzieści osiem tysięcy sześćdziesiąt cztery złote 19/100/, a w pozostałej części utrzymało w mocy zaskarżoną decyzję.

W uzasadnieniu swojego rozstrzygnięcia Kolegium przywołało treść przepisów art. 83 ust. 4 i art. 86 ust. 1 powoływanej wcześniej ustawy o ochronie przyrody, a ponadto wskazało na postanowienia art. 83 ust. 1, art. 84 i art. 85 ust. 1 tego aktu. Stwierdziło również, że w sprawie został prawidłowo ustalony stan faktyczny, a ilość drzew przeznaczonych do usunięcia, obwód pnia na wysokości 130 cm i rodzaj drzew nie są w postępowaniu kwestionowane, natomiast kwestią sporną jest sposób interpretacji przepisu art. 86 ust. 1 pkt 7 ustawy o ochronie przyrody, którego treść – zdaniem B. Kopalni Węgla Brunatnego T. S.A. – obliguje organ prowadzący postępowanie w tej sprawie do uwzględnienia jej wniosku w zakresie nie pobierania opłat za usunięcie drzew z terenu eksploatacji górniczej, co potwierdza treść przedłożonej przez kopalnię opinii prof. dr hab. W. R.

Odnosząc się do tej kwestii organ odwoławczy wyjaśnił, że nie podziela poglądu prezentowanego w opinii, a w jego ocenie przeznaczenie na cele budowlane, określone w treści art. 86 ust. 1 pkt 7 ustawy o ochronie przyrody winno wprost wynikać z treści konkretnego zapisu miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego tzn., że taki zapis musi przeznaczać określony obszar na cele budowlane.

Akceptując stanowisko przyjęte w tej sprawie przez organ pierwszej instancji Kolegium stwierdziło, że możliwość niezastosowania opłaty za usunięcie drzew uwarunkowane jest takim zapisem planu, który wprost przeznacza teren na taki cel, a co zostało uwzględnione w zapisach dotyczących innych niż przedmiotowy obszarów objętych miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego.

Zdaniem Kolegium zapis – teren eksploatacji górniczej – nie przeznacza terenu na cele budowlane, a zatem argumentacja przedstawiona w postępowaniu przez wnioskująca Kopalnię nie jest trafna.

W dalszej części uzasadnienia organ odwoławczy dokonał szczegółowego omówienia orzecznictwa Sądu Najwyższego i Naczelnego Sądu Administracyjnego, dotyczącego wprawdzie kwestii podatkowych, ale bezpośrednio związanego z wyrobiskami górniczymi, uznając, że argumentacja tam przedstawiona, wykluczająca możliwość uznania wyrobiska górniczego za obiekt budowlany lub nieruchomość może być zasadnie wykorzystana w rozpoznawanej sprawie.

W kontekście przywołanych poglądów, prezentowanych przez Sądy Kolegium stwierdziło, że określenie w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego terenu jako teren eksploatacji górniczej z dopuszczeniem terenów leśnych oraz zieleni nieurządzonej nie jest przeznaczeniem terenu na cele budowlane, co w konsekwencji uniemożliwia zastosowanie dyspozycji przepisu art. 86 ust. 1 pkt 7 ustawy o ochronie przyrody, a tym samym oznacza, że za wydanie zezwolenia na usunięcie drzew z tego obszaru należy naliczyć opłatę.

W dalszej części uzasadnienia organ odwoławczy przedstawił przyczyny podjęcia reformacyjnego orzeczenia w przedmiocie opłaty za usunięcie drzew, wskazując – z powołaniem się na przepisy wykonawcze, że organ pierwszej instancji zastosował niewłaściwe współczynniki w odniesieniu do drzew wyszczególnionych w załączniku nr 1 do decyzji pod pozycją 68, 414 i 452, co skutkowało koniecznością skorygowania opłat jednostkowych, a w konsekwencji również sumy opłat.

W zakończeniu uzasadnienia organ orzekający uznał za zasadne orzeczenie dotyczące czterech drzew z gatunku topola jako odpowiadające dyspozycji art. 86 ust. 1 pkt 10 ustawy o ochronie przyrody.

Prawidłowość decyzji wydanej w postępowaniu odwoławczym w części dotyczącej opłaty na rzecz Gminnego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej ustalonej na kwotę [...] zł zakwestionowała B. Kopalnia Węgla Brunatnego T. S.A., reprezentowana przez pełnomocnika radcę prawnego L. B.

W petitum skargi skierowanej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu pełnomocnik Kopalni wniósł o uchylenie zaskarżonej decyzji i decyzji ją poprzedzającej w częściach dotyczących opłat oraz wstrzymanie wykonania decyzji zaskarżonej i zasądzenie na rzecz skarżącej kosztów postępowania.

Uzasadniając żądanie kasacyjne pełnomocnik skarżącej zarzucił organom orzekającym w postępowaniu administracyjnym naruszenie prawa materialnego, które miało wpływ na wynik sprawy, polegające na błędnym uznaniu, że przeznaczenie nieruchomości w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego na teren powierzchniowej eksploatacji górniczej nie jest zakwalifikowaniem tych nieruchomości na cele budowlane w rozumieniu art. 86 ust. 1 pkt 7 ustawy o ochronie przyrody podczas gdy prawidłowa wykładnia stosowanych przepisów prawnych prowadzi do wniosku, że przeznaczenie nieruchomości na teren powierzchniowej eksploatacji kopalin w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego jest zakwalifikowaniem tych nieruchomości na cele budowlane, co zgodnie z powołanym powyżej przepisem powoduje zwolnienie z opłat za usuwanie drzew.

W obszernym uzasadnieniu skargi pełnomocnik przedstawił stan faktyczny sprawy, wyjaśnił treść przepisu art. 86 ust. 1 pkt 7 ustawy o ochronie przyrody, wcześniej powoływanej i wskazał, że bezspornym w sprawie jest, iż miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego został zatwierdzony uchwałą Rady Narodowej Miasta i Gminy B. z [...] roku, a drzewa wyrosły po zatwierdzeniu planu. Sporne natomiast jest to, czy teren powierzchniowej eksploatacji górniczej oznaczony w tym planie symbolem PE jest terenem przeznaczonym na cele budowlane.

W dalszej części uzasadnienia pełnomocnik skarżącej podjął polemikę ze stanowiskiem prezentowanym w sprawie przez organy orzekające w jurysdykcyjnym postępowaniu administracyjnym, podnosząc przede wszystkim, że orzeczenia, na które powołał się w uzasadnieniu swojej decyzji organ odwoławczy były podejmowane przez sądy w sprawach podatkowych związanych z wyrobiskami podziemnymi, dla których drzewa rosnące na powierzchni ziemi nie mają znaczenia, a nie z wyrobiskami odkrywkowymi, których eksploatacja wymaga usunięcia drzew rosnących na terenie na to przeznaczonym. W ocenie pełnomocnika skarżącej kopalni, uznającego za niewłaściwe bezkrytyczne posługiwanie się w tej sprawie orzecznictwem w sprawach podatkowych, drzewa, które posadzono lub które wyrosły na danym terenie po przeznaczeniu go w planie zagospodarowania przestrzennego na wyrobisko odkrywkowe stanowią zawsze "zadrzewienie tymczasowe" w rozumieniu przepisów ustawy z 31 stycznia 1980r. o ochronie i kształtowaniu środowiska /t.j. Dz.U. z 1994r. Nr 49, poz. 196 z późn. zm./, a następnie przepisów znowelizowanej ustawy z 16 października 1991r. o ochronie przyrody /t.j. Dz.U. z 2001r. Nr 99, poz. 1079 z późn. zm./. W tym kontekście pełnomocnik kopalni powołał się na wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 24 kwietnia 1987r. /IV SA 1094/86, ONSA 1987/1/31/, wydany z uwzględnieniem przepisów wskazanej powyżej ustawy o ochronie i kształtowaniu środowiska.

W uzasadnieniu skargi pełnomocnik kopalni dokonał własnej wykładni pojęcia "cele budowlane", posługując się w zastosowanej w tym zakresie argumentacji przepisem art. 1, art. 2 ust. 1 i ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 7 lipca 1994r. – Prawo /t.j. Dz.U. z 2006r. Nr 156, poz. 1118 z późn. zm./ oraz art. 6 pkt 10 ustawy z dnia 4 lutego 1994r. – Prawo geologiczne i górnicze /t.j. Dz.U. z 2005r. Nr 228, poz. 1947 z późn. zm./ oraz wskazując na poglądy komentatorów obu powołanych ustaw, przyjmujących, że wykonanie wyrobiska górniczego jest budową, a wyrobisko górnicze budowlą ziemną, a także na stanowisko komentatora obecnie obowiązującej ustawy o ochronie przyrody, upoważniające do twierdzenia, że w ramach pojęcia "cele budowlane" uwzględnionego w przepisie art. 86 ust. 1 pkt 7 komentowanej ustawy będą mieściły się wszystkie cele budowlane.

W zakończeniu skargi pełnomocnik skarżącej uznał za nieprawidłową ocenę organów orzekających w administracyjnym postępowaniu instancyjnym dokonaną w odniesieniu do zapisów dotyczących terenów leśnych i zieleni nieurządzonej, przyjętych w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego dla obszaru obejmującego teren powierzchniowej eksploatacji górniczej oznaczony symbolem PE.

Uzasadniając wniosek o wstrzymanie wykonania zaskarżonej decyzji pełnomocnik skarżącej, wyjaśnił, że "natychmiastowe ściągnięcie dużej kwoty błędnie naliczonych opłat spowodowałoby trudnie do odwrócenia negatywne następstwa dla skarżącego".

W odpowiedzi na skargę przedstawionej w piśmie doręczonym Sądowi w dniu [...]r. Samorządowe Kolegium Odwoławcze w J. G. wniosło o oddalenie skargi i podtrzymało stanowisko prezentowane dotychczas w sprawie.

Ponadto postanowieniem z dnia [...]r. Nr [...]wstrzymało wykonanie zaskarżonej decyzji, uwzględniając wniosek pełnomocnika zawarty w skardze.

Na rozprawach w dniu [...]r. i w dniu [...]r. pełnomocnicy stron wnieśli – odpowiednio - jak w skardze i w odpowiedzi na skargę, natomiast Prokurator Prokuratury Apelacyjnej we Wrocławiu, która zgłosiła swój udział w sprawie w dniu [...]r. wniosła o uwzględnienie skargi i uchylenie zaskarżonej decyzji oraz decyzji wydanej w postępowaniu pierwszoinstancyjnym.

Wojewódzki Sąd Administracyjny podjął orzeczenie w sprawie po rozważeniu następujących okoliczności faktycznych i prawnych:

Należy przede wszystkim wyjaśnić, że w przepisie art. 1§1 i §2 ustawy z dnia 25 lipca 2002r. – Prawo o ustroju sądów administracyjnych /Dz. U. Nr 153, poz. 1269/ ustawodawca zastrzegł, że sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości m.in. poprzez kontrolę działalności administracji publicznej pod względem zgodności z prawem /jeżeli ustawy nie stanowią inaczej/, formułując w ten sposób generalne kryterium wiążące sądy administracyjne w pełnym zakresie ich kognicji.

Jednoznaczność tej zasady sprawia, że wojewódzki sąd administracyjny w toku podjętych czynności rozpoznawczych dokonuje oceny co do zgodności kontrolowanej decyzji /innego akt lub czynności/ z przepisami prawa materialnego, które mają zastosowanie w sprawie oraz z przepisami prawa procesowego, regulującymi tryb jej wydania lub tryb podjęcia innego aktu albo czynności będącej przedmiotem zaskarżenia. Wiążące są przy tym przepisy obowiązujące w dacie wydania zaskarżonego aktu.

Mając na względzie wskazane powyżej kryterium legalności Wojewódzki Sąd Administracyjny po poddaniu ocenie ustalonych w sprawie w toku administracyjnego postępowania instancyjnego okoliczności faktycznych i istniejących wówczas okoliczności prawnych nie znalazł podstaw do stwierdzenia w rozpoznawanej sprawie naruszenia prawa, wymagającego wyeliminowania zaskarżonej decyzji z obrotu prawnego, co obligowało Sąd do wydania orzeczenia w trybie art. 151 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi /Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm./.

Ponadto poprzedzając przedstawienie motywów podjętego wyroku Sąd uznał za właściwe wyjaśnić, że w toku prowadzonych w sprawie czynności rozpoznawczych rozważał również możliwość zaskarżenia w przypadku decyzji zezwalającej na usunięcie drzew lub krzewów wyłącznie tej części orzeczenia, która ustala opłatę. W ocenie Sądu konstrukcja przepisu art. 84 ust. 1 i 3 powoływanej wcześniej ustawy o ochronie przyrody wskazuje jednoznacznie, że klauzula stanowiąca o opłacie za usunięcie drzew lub krzewów /tzn. ustalającą opłatę lub stanowiąca o nienaliczaniu opłat/ jest integralną częścią zezwolenia na usunięcie drzew lub krzewów, czego konsekwencją musi być ich wspólny byt prawny. Uzyskanie bowiem waloru ostateczności czy prawomocności w różnym czasie przez orzeczenie o zezwoleniu na usunięcie drzew lub krzewów i orzeczenie dotyczące opłaty mogłoby prowadzić – zdaniem Sądu – do obejścia prawa i powodować sytuacje sprzeczne z postulowanym powszechnie porządkiem prawnym. Dokonując takiej oceny Sąd uznał, że wiążące jest określenie przedmiotu skargi zawarte w jej rubrum.

W rozpoznawanej sprawie materialnoprawną podstawę orzekania w sposób zasadniczy stanowiły przepisy powoływanej wcześniej ustawy o ochronie przyrody, jako aktu nadrzędnego i wydane z jej upoważnienia stosowne akty wykonawcze wskazane w osnowie decyzji wydanych w administracyjnym postępowaniu instancyjnym.

Z przepisów ogólnych wskazanej powyżej ustawy, w tym jej art. 2 wynika, że ochrona przyrody polega na zachowaniu, zrównoważonym użytkowaniu oraz odnawianiu zasobów, tworów i składników przyrody w tym zadrzewień /art. 2 ust. 1 pkt 9/, a jej celem jest m.in. kształtowanie właściwych postaw człowieka wobec przyrody /art. 2 ust. 2 pkt. 7/. Jedną z konsekwencji deklarowanych w tych przepisach form i celów ochrony przyrody było przyjęcie przez ustawodawcę zasady odpłatności za dokonywanie w sposób legalny ubytków w zasobach przyrody, w tym usuwanie drzew lub krzewów na rzecz funduszu operującego środkami finansowymi wykorzystywanymi na potrzeby ochrony środowiska. Reguła ta - również z woli ustawodawcy – doznaje pewnych wyjątków, a jeden z nich uwzględniony został w przepisie art. 86 ust. 1 pkt 7 omawianej ustawy, stanowiącym, że nie pobiera się opłat za usunięcie drzew, które posadzono lub wyrosły na nieruchomości po zakwalifikowaniu jej w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego na cele budowlane.

Możliwość zastosowania tego przepisu w okolicznościach istniejących w rozpoznawanej sprawie była istotą sporu pomiędzy wnioskodawcą tj. B. Kopalnia Węgla Brunatnego T. S.A., a organami orzekającymi w postępowaniu jurysdykcyjnym, a wobec wniesienia skargi w tej sprawie, powinnością Sądu stało się rozstrzygnięcie tej kwestii jako zasadniczej.

Z akt sprawy wynika, iż nie budzi wątpliwości jej stan faktyczny, w tym również to, że w miejscowym planie zagospodarowana przestrzennego miasta i gminy B., zatwierdzonym uchwałą Rady Narodowej Miasta i Gminy w B. w [...] z dnia [...]r. działki objęte wnioskiem inicjującym postępowanie w sprawie o numerach [...], obręb B. i [...] obręb O. Z. zostały oznaczone symbolem PE i przeznaczono je na tereny powierzchniowej eksploatacji – wyrobisko Kopalni Węgla Brunatnego T. oraz, że drzewa w tym wniosku wskazane wyrosły po przyjęciu takiego przeznaczenia tych działek w planie miejscowym.

Należy w tym kontekście zwrócić uwagę, że przepis art. 86 ust. 1 pkt 7 ustawy o ochronie przyrody odnosi się do nieruchomości zakwalifikowanej w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego na cele budowlane.

W ocenie Sądu zwolnienie z obowiązku pobrania opłat regulowane we wskazanym przepisie może być zastosowane tylko wówczas, gdy kwalifikacja nieruchomości na cele budowlane istnieje również w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego obowiązującym w dacie uzyskania zezwolenia na usunięcie drzew lub krzewów, które posadzono lub które wyrosły na nieruchomości po pierwotnym przeznaczeniu jej w planie miejscowym na takie cele.

Z doręczonych w toku postępowania sądowoadministracyjnego dokumentów wynika, że dla przedmiotowych działek miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego miasta i gminy B. zatwierdzony uchwałą Rady Gminy i Miasta w B. Nr [...] z dnia[...]. /Dz. Urz. Woj. Doln. Nr 2/8, poz. 3000/, obecnie obowiązujący, utrzymał oznaczenie PE, przeznaczając je na tereny odkrywkowej eksploatacji górniczej, skałowania wewnętrznego i rekultywacji, a dla działki o numerze[...], obręb B. ponadto jako funkcję podstawową wskazał, tereny zieleni nieurządzonej, tereny taśmociągów i komunikacji przemysłowej oraz tereny przemysłowe .

Ustawa o ochronie przyrody nie wyjaśnia pojęcia "cele budowlane", jakim posługuje się jej przepis art. 86 ust. 1 pkt 7.

Definicji legalnej tego określenia nie zawierają również przepisy ustawy z dnia 27 marca 2003r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. Nr 80, poz. 717 z późn. zm.) właściwe dla materii miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, ani żaden z pokrewnych aktów normatywnych.

Nie można również zinterpretować tego pojęcia wykorzystując wykładnię historyczną, bowiem we wcześniej obowiązujących regulacjach dotyczących zezwolenia na usunięcie drzew lub krzewów tj. w ustawie z dnia 31 stycznia 1980 r. o ochronie i kształtowaniu środowiska /tj. Dz. U. z 1994r. Nr 49, poz. 196 z późn. zm./ i w ustawie z dnia 16 października 1991r. o ochronie przyrody /tj. Dz. U. z 2001r. Nr 99, poz. 1079 z późn. zm./ ustawodawca w przepisach – odpowiednio- art. 86 d ust. 1 pkt 8 i art. 47g ust. 1 pkt 8 omawiany przywilej wiązał z terenami przeznaczonymi w planach zagospodarowania przestrzennego na cele nie przewidujące zadrzewień lub zakrzewień, a określenie to zarówno w literaturze przedmiotu, jak i w judykaturze traktowane było w sposób bardzo ścisły i rygorystyczny.

Natomiast słownik języka polskiego /PWN, Warszawa 2005r./ definiuje określenie "budowlany" jako odnoszący się do budowy, związany z budowaniem.

Dla tej sfery działań właściwa jest ustawa z dnia 7 lipca 1994r. – Prawo budowlane, wcześniej powoływana, wyjaśniająca pojęcia podstawowe z dziedziny budownictwa oraz niektóre ich formy frazeologiczne.

Uwzględniając terminologię stosowaną przez tą ustawę można – zdaniem Sądu - uznać, że celem budowlanym o jakim mowa w przepisie art. 86 ust. 1 pkt 7 ustawy o ochronie przyrody jest zagwarantowanie - poprzez odpowiednie zakwalifikowanie nieruchomości w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego – prawnej możliwości zrealizowania w efekcie dokonanych robót budowlanych, obiektu budowlanego, którym wg art. 3 pkt 1 ustawy- Prawo budowlane jest: budynek wraz z instalacjami i urządzeniami technicznymi, budowle stanowiące całość techniczno- użytkową wraz z instalacjami i urządzeniami, obiekt małej architektury.

Zauważyć też należy, że z treści art. 2 ust. 1 powołanej powyżej ustawy wynika, że nie stosuje się jej do wyrobisk górniczych, a ust. 2 pkt 1 wskazanego artykułu stanowi, że przepisy ustawy nie naruszają przepisów odrębnych, a w szczególności prawa geologicznego i górniczego - w odniesieniu do obiektów budowlanych zakładów górniczych. Postanowienia te w swej treści i istocie są zbieżne z regulacją zawartą w art. 1 ust. 2 ustawy z dnia 24 października 1974 r. – Prawo budowlane /Dz. U. Nr 38, poz. 229/, obwiązującą w dacie zakwalifikowania w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego miasta i gminy B. przedmiotowych działek jako terenów przeznaczonych na powierzchniową eksploatację - wyrobisko.

Sąd nie podziela argumentacji pełnomocnika skarżącej kopalni dotyczącej przepisu art. 2 ust. 1 ustawy - Prawo budowlane obecnie obowiązującej, którego treść – zadaniem autora skargi - potwierdza, że wyrobisko górnicze jest obiektem budowlanym, bowiem gdyby nim nie było nielogiczne byłoby zamieszczanie w ustawie o takim przedmiocie regulacji, przepisu o przyjętej treści.

Zdaniem Sądu zasady tworzenia prawa i względy techniki legislacyjnej przemawiają za uznaniem, że gdyby wyrobisko górnicze objęte było kategorią obiektu budowlanego, to skutkowałoby to zastosowaniem w stosunku do niego takiej reguły jaka została sformułowana w przepisie art. 2 ust. 2 pkt 1 - ustawy Prawo budowlane w odniesieniu do obiektów budowlanych zakładów górniczych. Pogląd prezentowany przez pełnomocnika skarżącej kopalni nie znajduje również potwierdzenia w odpowiednich dla materii sprawy przepisach prawa interpretowanych zgodnie z zasadami wykładni. /Sąd nie znajduje też możliwości wykorzystania w tej sprawie wyroku Naczelnego sądu Administracyjnego z dnia 24 kwietnia 1987r. sygn. akt IV SA 1094/86, akcentowanego w uzasadnieniu skargi, a odnoszącego się do drzew usuwanych z pasa gruntu nad urządzeniami sieci uzbrojenia terenu w związku z okresowymi przeglądami, naprawami i wymianą tych urządzeń/.

W ocenie Sądu istotne natomiast jest, że w myśl art. 6 pkt 10 powoływanej wcześniej ustawy – Prawo geologiczne i górnicze, wyrobiskiem górniczym jest przestrzeń w nieruchomości gruntowej lub górotworze powstała w wyniku robót górniczych. Wyrobisko jest zatem efektem wykonania robót górniczych, a nie robót budowlanych . Zdaniem Sądu charakter obu rodzajów wymienionych robót i ich istota wykluczają zamienne ich traktowanie. Każdy z nich posiada bowiem odrębne cechy identyfikacyjne, a określenia: roboty budowlane i roboty górnicze funkcjonują samodzielnie w odpowiednich płaszczyznach administracyjnego prawa materialnego. Są też wyraźne różnicowane w języku potocznym.

Zważyć ponadto należy, że w treści art. 6 pkt 7 powołanej powyżej ustawy, wyjaśniającego pojęcie "zakład górniczy", wynika, że jest nim wyodrębniony technicznie i organizacyjnie zespół środków służących bezpośrednio do wydobywania kopaliny ze złoża, w tym wyrobiska górnicze, obiekty budowlane oraz technologiczne związane z nimi obiekty i urządzenia przeróbcze.

Ustawodawca nie posługuje się w tym przepisie sformułowaniem "inne obiekty budowlane", którego użycie uprawniałoby do stwierdzenia, że wyrobisko górnicze – wymienione wcześniej jako jeden z elementów zakładu górniczego – jest obiektem budowlanym, a użycie przecinka jednoznacznie wskazuje, że jest to klasyczna forma wyliczenia rodzajowo różnych składników.

Ponadto ustawa – Prawo geologiczne i górnicze w przepisie art. 58 definiuje pojęcie obiektu budowlanego zakładu górniczego stanowiąc, że są to obiekty budowlane w rozumieniu prawa budowlanego zlokalizowane w całości na powierzchni ziemi, służące do bezpośredniego wydobywania kopaliny ze złoża.

Wyrobisko górnicze będąc składnikiem zakładu górniczego nie odpowiada tak określonym kryteriom.

Należy przy tym zwrócić uwagę że norma ta wymaga kwalifikowania obiektów budowlanych zakładu górniczego zgodnie z zasadami przyjętymi dla tej kategorii przez ustawę – Prawo budowlane. Z tych względów nie można uwzględniając treść art. 2 ust. 2 pkt 1 ukazanej ustawy – uznać racji pełnomocnika skarżącej kopalni twierdzącego, że wyrobisko górnicze jest budowlą, a zatem jedną z form obiektu budowlanego w rozumieniu ustawy – Prawo budowlane.

W ocenie Sądu wobec istoty problemu istniejącego w tej sprawie znaczące są również postanowienia Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 30 grudnia 1999r. w sprawie Polskiej Klasyfikacji Obiektów Budowlanych PKOB /Dz. U. Nr 112, poz. 1316/. Z treści tego aktu wynika, że przez obiekty budowlane rozumie się konstrukcje połączone z gruntem w sposób trwały, wykonane z materiałów budowlanych i elementów składowych, będące wynikiem prac budowlanych, a klasyfikacja przyjęta w zakresie budowli dla górnictwa i kopalnictwa nie obejmuje wyrobisk górniczych.

Działając w tak określonych warunkach prawnych, Sąd uznał, że przeznaczenie nieruchomości w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego na teren powierzchniowego wyrobiska górniczego nie jest zakwalifikowaniem jej na cele budowlane o jakich mowa w art. 86 ust. 1 pkt 7 ustawy o ochronie przyrody, a z tego względu usunięcie drzew z takiej nieruchomości w celu umożliwienia powierzchniowej eksploatacji złoża nie może korzystać ze zwolnienia z opłat uwzględnionego we wskazanym powyżej przepisie.

Stwierdzając zatem, że organy orzekające w rozpoznawanej sprawie prawidłowo zastosowały w niej przepisy prawa materialnego nie uchybiając w toku podejmowanych czynności procesowych wymogom procedury administracyjnej, Wojewódzki Sąd Administracyjny stosownie do przepisu art. 151 powołanej wcześniej ustawy – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi orzekł jak w sentencji.

H.B. 11.08.2008r.