Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: Sędzia NSA Joanna Runge – Lissowska po rozpoznaniu w dniu 22 marca 2016 r. zażalenia B.W. na postanowienie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Szczecinie z dnia 27 stycznia 2016 r. sygn. akt II SA/Sz 1532/15 o odrzuceniu skargi B.W. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Szczecinie z dnia [...] października 2015 r., nr [...] w przedmiocie udostępnienia informacji publicznej postanawia: oddalić zażalenie

Zaskarżonym postanowieniem Wojewódzki Sąd Administracyjny w Szczecinie odrzucił skargę B. W. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Szczecinie z dnia [...] października 2015 r., którą utrzymana została w mocy decyzja Wójta Gminy Osina z dnia [...] sierpnia 2015 r., nr [...], o odmowie udostępnienia informacji publicznej. W uzasadnieniu Sąd wskazał, iż decyzja Kolegium doręczona została stronie w dniu 4 listopada 2015 r., zaś skarga – w formie elektronicznej – złożona została w dniu 4 grudnia 2015 r. Wpływ tej skargi odnotowany został przez organ w dniu 7 grudnia 2015 r., kiedy to została ona wydrukowana i opatrzona prezentatą. Zarządzeniem z dnia 4 stycznia 2016 r. skarżący wezwany został do uzupełnienia braków formalnych skargi, przez jej podpisanie. Brak ten uzupełniony został w zakreślonym terminie. Oceniając wniesioną skargę Sąd uznał, iż została ona złożona z uchybieniem ustawowego terminu. Sąd I instancji podkreślił, że w aktualnym stanie prawnym w postępowaniu sądowoadministracyjnym nie przewidziano możliwości wniesienia pisma drogą elektroniczną. Dokonanie tej czynności w takiej formie skutkuje koniecznością doprowadzenia do sytuacji, w której wniesionej skardze może zostać nadany bieg zgodnie z przepisami ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2012 r., poz. 270 ze zm.), dalej jako "P.p.s.a.". Organ za pośrednictwem którego skarga jest składana, w przypadku nadesłania skargi drogą elektroniczną, zobowiązany jest do nadania jej właściwej formy pisma tradycyjnego poprzez wydrukowanie. Tylko wówczas jest możliwe przekazanie (za pośrednictwem Poczty Polskiej, bądź poprzez osobiste złożenie) do Sądu skargi wraz z pisemną odpowiedzią i aktami sprawy – zgodnie z wymogami określonymi w ustawie P.p.s.a. Zdaniem Sądu za najwcześniejszą datę wpływu pisma (skargi) złożonego w formie dokumentu elektronicznego należy uznać dzień jego pierwszego wydrukowania. Wówczas dopiero pismo uzyskuje wymiar materialny, a więc przyjmuje cechy pisma tradycyjnego. W rozpoznawanej sprawie dzień "zmaterializowania skargi" przez pracownika organu nastąpił w dniu 7 grudnia 2015 r., a więc po upływie terminu, który kończył swój bieg z dniem 4 grudnia 2015 r.

Zażalenie na powyższe postanowienie wniósł B. W., domagając się uchylenia zaskarżonego orzeczenia i zasądzenia kosztów postępowania. Zaskarżonemu postanowieniu zarzucił naruszenie:

– art. 58 § 1 pkt 2 P.p.s.a., w zakresie w jakim przepis ten stanowi o tym, że sąd odrzuca skargę wniesioną po upływie terminu do jej wniesienia, poprzez błędne zastosowanie, polegające na przyjęciu, że w niniejszej sprawie skarga została wniesiona po upływie do jej wniesienia,

– art. 54 § 1 P.p.s.a., w zakresie w jakim przepis ten stanowi o tym, że skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie jest przedmiotem skargi, poprzez błędną wykładnię sprowadzającą się do przyjęcia, że datą wniesienia skargi jest data jej "zmaterializowania" (pierwszego wydrukowania),

– art. 49 § 1 P.p.s.a., w zakresie w jakim przepis ten stanowi o tym, że jeżeli pismo strony nie może otrzymać prawidłowego biegu wskutek niezachowania warunków formalnych, przewodniczący wzywa stronę o jego uzupełnienie, poprzez nieprawidłowe zastosowanie, poprzez odrzucenie skargi pomimo wezwania i prawidłowego uzupełnienia braków formalnych pisma przez skarżącego poprzez opatrzenie skargi własnoręcznym podpisem.

W uzasadnieniu zażalenia skarżący podkreślił, że wniósł skargę w dniu 4 grudnia 2015 r., za pośrednictwem Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Szczecinie, korzystając z elektronicznej Platformy Usług Administracji Publicznej (ePUAP), podpisując pismo profilem zaufanym ePUAP. W konsekwencji wniesienia pisma procesowego zostało wystawione Urzędowe Potwierdzenie Przedłożenia. Data doręczenia, wynikająca z tego Urzędowego Potwierdzenia Przedłożenia, to 4 grudnia 2015 r., godzina 23.46. Zdaniem skarżącego Sąd błędnie przyjął, że o terminie wniesionej skargi świadczy data jej wydrukowania (czyli zmaterializowania). Wymóg "zmaterializowania" nie wynika z przepisów prawnych, a Sąd wysunął go ze wskazanej w uzasadnieniu postanowienia uchwały Sądu Najwyższego z dnia 23 maja 2012 r., sygn. III CZP 9/12. Strona podkreśliła, że organ, za pośrednictwem którego wniosła skargę, dysponuje infrastrukturą odbiorczą, która gwarantuje przyjmowanie, dekretacje, ewidencjonowanie i archiwizowanie wszystkich pism oraz dokonywanie w stosunku do nich innych niezbędnych czynności biurowych w formie elektronicznej. Tę infrastrukturę techniczną zapewnia system ePUAP. Jest to system sformalizowany, znajdujący oparcie w ustawie o informatyzacji działalności podmiotów wykonujących zadania publiczne, która określa wymagania stawiane temu systemowi oraz skutki pism wnoszonych tą drogą (co wskazałem powyżej). Jest to infrastruktura zupełnie innego rodzaju niż "droga elektroniczna" rozumiana jako m.in. poczta elektroniczna. Bez wątpienia SKO, za sprawą ePUAP - Urzędowego Potwierdzenia Przedłożenia - może w sposób pewny, urzędowo potwierdzony, określić datę i godzinę wniesienia pisma. W celu określenia tej daty nie musi dokonywać wydruku. Urzędowe Potwierdzenie Przedłożenia jest instytucją, której konsekwencje określa ustawa i rozporządzenie i gwarantuje potwierdzenie daty i godziny wniesienia pisma. Nie można przedkładać stanowiska SN, opartego na stanie faktycznym w którym pismo wniesiono za pośrednictwem poczty elektronicznej, na kanwę niniejszej sprawy.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje: zażalenie nie zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 53 § 1 P.p.s.a. skargę w postępowaniu sądowoadministracyjnym wnosi się w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia skarżącemu rozstrzygnięcia w sprawie. Z kolei art. 54 § 1 i 2 P.p.s.a przewidują, iż skarga winna być wniesiona za pośrednictwem organu, którego działanie, bezczynność lub przewlekłe postępowanie jest przedmiotem skargi. Organ ten ma z kolei obowiązek przekazania sądowi wniesionej skargi, wraz z aktami sprawy i odpowiedzią na skargę, w terminie trzydziestu dni od dnia jej otrzymania. Skarga, jako pismo składane w postępowaniu, winna odpowiadać wymogom określonym w art. 46 P.p.s.a., a jednym z obowiązkowych jego elementów jest podpis strony albo jej przedstawiciela ustawowego lub pełnomocnika. Oznacza to, że skarga nie może być złożona w formie elektronicznej, bowiem tak sporządzone pismo nie może zostać opatrzone własnoręcznym podpisem strony. Obecnie obowiązujące przepisy nie przewidują jakiejkolwiek możliwości wnoszenia i weryfikacji pism składanych w formie elektronicznej, zarówno za pośrednictwem ogólnodostępnych protokołów stosowanych w korespondencji elektronicznej (e-mail), jak i za pomocą sformalizowanych środków, takich jak platforma ePUAP. Platforma ta, mimo iż jest oficjalnym i usankcjonowanym środkiem prowadzenia korespondencji z organami administracji publicznej, nie ma zastosowania w postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Sądy te pozbawione są bowiem infrastruktury niezbędnej do obsługi tejże platformy. Sytuacja ta wymusza niejako na stronach obowiązek korzystania z tradycyjnych form komunikacji, takich jak złożenie "materialnego" pisma za pośrednictwem firm świadczących usługi pocztowe, bądź też osobiste złożenie pisma w biurze podawczym. Strony, które mimo to, zdecydują się na korzystanie z komunikacji elektronicznej narażają się na niebezpieczeństwo uchybienia terminowi do wystąpienia z poszczególnymi środkami procesowymi, tak jak to miało miejsce w niniejszej sprawie.

Słusznie bowiem Wojewódzki Sąd Administracyjny w Szczecinie uznał, że za moment wniesienia pisma skierowanego do sądu administracyjnego, złożonego za pośrednictwem środków komunikacji elektronicznej, uznać trzeba chwilę, kiedy dokument ten zostanie "zmaterializowany" przez dokonanie jego wydruku i opatrzenie go urzędowymi pieczęciami, potwierdzającymi przyjęcie pisma. Strona – decydując się na wysłanie pisma w formie elektronicznej – winna podjąć kroki chroniące ją przed konsekwencjami "zmaterializowania" pisma po upływie terminu do jego wniesienia. Oznacza to, że strona, która decyduje się na wysłanie pisma na kilkanaście minut przed upływem terminu, dodatkowo w piątek, jak stało się w przedmiotowej sprawie – w istocie sama pozbawia się możliwości wniesienia pisma z zachowaniem ustawowego terminu. Nie daje ona bowiem jakiejkolwiek możliwości organowi na dokonanie wydruku pisma w taki sposób, aby dochowany został termin do jego wniesienia. Najwcześniej wydrukować pismo B. W. można było dopiero w poniedziałek, 7 grudnia 2015r.

Podkreślenia wymaga także, że wbrew opinii skarżącego uchwała Sądu Najwyższego z dnia 23 maja 2012 r., sygn. III CZP 9/12, znajduje zastosowanie także w sprawach, w których pisma kierowane do sądu składane są za pośrednictwem organów zobligowanych do korzystania i obsługi platformy ePUAP. Jak już wskazano powyżej, konieczne jest "urzeczywistnienie" pisma złożonego formie elektronicznej, przez jego wydrukowanie i opatrzenie podpisami i pieczęciami. Tylko w takiej formie organ może przekazać pismo sądowi. Bez znaczenia pozostaje zatem forma komunikatora, z jakiego skorzystała strona (poczta e-mail czy też platforma weryfikowana podpisem elektronicznym).

Uwzględniając te rozważania przyjąć należało, iż Wojewódzki Sąd Administracyjny w Szczecinie słusznie uznał, że skarga w niniejszej sprawie złożona została w dniu 7 grudnia 2015 r. (wtedy SKO w Szczecinie dokonało jej wydruku), a zatem z uchybieniem terminu, który upływał z dniem 4 grudnia 2015 r. Tym samym konieczne było odrzucenie skargi, a wydane w tym zakresie postanowienie jest zgodne z prawem.

Mając na uwadze powyższe Naczelny Sąd Administracyjny orzekł jak w sentencji, na podstawie art. 184 w zw. z art. 197 § 2 ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi.