Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący Sędzia NSA Hanna Kamińska Sędzia NSA Małgorzata Grzelak Sędzia NSA Henryk Wach (spr.) Protokolant Kacper Tybuszewski po rozpoznaniu w dniu 11 marca 2022 r. na rozprawie w Izbie Gospodarczej skargi kasacyjnej Dyrektora Mazowieckiego Oddziału Regionalnego Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa w Warszawie od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 8 lutego 2018 r., sygn. akt V SA/Wa 750/17 w sprawie ze skargi P. S. na decyzję Dyrektora Mazowieckiego Oddziału Regionalnego Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa w Warszawie z dnia 6 lutego 2017 r. nr ONW/45/2017 w przedmiocie płatności dla obszarów z ograniczeniami naturalnymi lub szczególnymi 1. uchyla zaskarżony wyrok, 2. oddala skargę. 3. zasądza od P. S. na rzecz Dyrektora Mazowieckiego Oddziału Regionalnego Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa w Warszawie 580 (pięćset osiemdziesiąt) złotych tytułem kosztów postępowania kasacyjnego.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w dniu 8 lutego 2018 r., sygn. akt V SA/Wa 750/17 w sprawie ze skargi P. S. na decyzję Dyrektora Mazowieckiego Oddziału Regionalnego Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa w Warszawie z dnia (...) lutego 2017 r. w przedmiocie odmowy przyznania płatności dla obszarów z ograniczeniami naturalnymi lub innymi szczególnymi ograniczeniami na rok 2015 uchylił zaskarżoną decyzję oraz poprzedzającą ją decyzję Kierownika Biura Powiatowego Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa w Garwolinie z dnia (...) grudnia 2016 r. oraz zasądził zwrot kosztów postępowania sądowego.

Wyrok zapadł w następującym stanie sprawy.

Decyzją z (...) maja 2016 r. Kierownik BP odmówił skarżącemu przyznania wnioskowanych płatności w ONW na rok 2015 uzasadniając ten fakt niespełnieniem przez stronę kryterium rolnika aktywnego zawodowo.

Decyzją z (...)sierpnia 2016 r. Dyrektor OR uchylił decyzję Kierownika BP i przekazał organowi I instancji sprawę do ponownego rozpatrzenia.

Rozpatrując sprawę ponownie decyzją z (...) grudnia 2016 r. Kierownik BP ponownie odmówił stronie przyznania płatności ONW na rok 2015. Organ I instancji podkreślił, iż strona nie wypełniła wniosku o przyznanie płatności na rok 2015 w zakresie pola nr 08, natomiast w ramach kontroli spełnienia kryteriów aktywnego rolnika zostało stwierdzone na podstawie kodów PKD, że skarżący prowadzi jedną z wykluczonych działalności, o której mowa w art. 9 ust. 2 rozporządzenia nr 1307/2013. Na podstawie danych CEIDG ustalono bowiem, że skarżący wykonuje działalność gospodarczą w zakresie objętym kodami PKD: 56.10.A, 55.90.Z, 56.30.Z i 93.29.Z.

Po rozpatrzeniu odwołania strony Dyrektor OR zaskarżaną decyzją z (...) lutego 2017 r. utrzymał w mocy decyzję organu I instancji o odmowie przyznania płatności w ramach systemów wsparcia bezpośredniego. Organ odwoławczy wskazał, że w sprawie zastosowanie znalazł art. 9 ust. 2 rozporządzenia nr 1307/2013, bowiem zgodnie z treścią art. 9 ust 4 ww. rozporządzenia w zw. z art. 7 ust. 3 ustawy z dnia 5 lutego 2015 r. o płatnościach w ramach systemów wsparcia bezpośredniego (Dz. U. z 2015 r., poz. 1551 ze zm.) stosuje się go do rolników, którzy w poprzednim roku otrzymali tylko płatności bezpośrednie przekraczające równowartość w złotych kwoty 5.000 euro. Wyjaśnił, że w oparciu o dane Zintegrowanego Systemu Zarządzania i Kontroli ustalono, że skarżący uzyskał w roku 2014 płatności bezpośrednie w wysokości 24.182,85 zł, która to kwota według kursu 1 euro = 4,1776 zł, odpowiada kwocie 5.788,69 euro, tj. ponad 5 tys. euro.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie uznał skargę za zasadną podkreślając, że kwestią sporną w sprawie jest to, czy organy prawidłowo uznały, że w odniesieniu do skarżącego zastosowanie znajdzie treść art. 9 ust. 2 rozp. nr 1307/2013, ponieważ prowadząc (...) wykonuje działalność w postaci administrowania terenami sportowymi i rekreacyjnymi – co odbywa się w ramach kodu PKD 93.29.Z., który mieści się w grupie PKD 93.2 "Działalność rozrywkowa i rekreacyjna", a co wynika z faktu, że wspomniany kod (PKD 93.29.Z) obejmuje działalność miejsc do tańczenia (np. dyskoteki, sale taneczne).

W ocenie Sądu I instancji stanowisko organu w tym zakresie nie jest prawidłowe. Uznając, że działalność prowadzona przez skarżącego, jest najbliższa działalności restauracyjnej, w której zasadniczą rolę odgrywa żywienie gości jak również dostarczanie im napojów, przy czym fakt, że restauracja serwuje napoje, nie zmienia tego, że działalność ta mieści się w ramach kodu 56.10.Z, który obejmuje - Restauracje i inne stałe placówki gastronomiczne.

W tym stanie rzeczy Sąd I instancji uznał, że skarżący nie był zobowiązany do wypełnienia rubryki 08 wniosku i zaznaczenia, że wykonuje jedną z wymienionych w niej działalności a zatem brak było konieczności złożenia przez niego oświadczenia w tym zakresie, jak również dalszych wyjaśnień, związanych z pojęciem rolnika aktywnego zawodowo, które ze względu na upływ terminu do uzupełnienia wniosku zostały przez organ ocenione jako pozostające bez wpływu na rozstrzygnięcie niezależnie od tego, że zostały uznane również za niespełniające wymogów określonych przez rozporządzenie krajowe z 13 marca 2015 w sprawie warunków i trybu przyznawania pomocy. W związku z powyższym zdaniem Sądu brak było podstaw do uznania przez organy, że zaistniała sytuacja o jakiej jest mowa w art. 9 ust. 2 rozporządzenia nr 1307/2013 r., która uzasadnia odmowę przyznania pomocy.

Na podstawie art. 173 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (tekst jedn. Dz. U. z 2019 r., poz. 2325, dalej: p.p.s.a.) od przedmiotowego wyroku skargę kasacyjną złożył Dyrektor Mazowieckiego Oddziału Regionalnego Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa w Warszawie wnosząc o uchylenie zaskarżonego wyroku, rozpoznanie skargi poprzez jej oddalenie w całości. Ewentualnie w razie uznania, że w sprawie nie zachodzą przesłanki z art. 188 p.p.s.a. do rozpoznania skargi, na podstawie art. 176 p.p.s.a. w zw. z art. 185 § 1 p.p.s.a. i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania przez Sąd I instancji oraz o zasądzenie kosztów postępowania kasacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Na podstawie art. 174 pkt 1 p.p.s.a. zaskarżonemu wyrokowi zarzucono naruszenie przepisów prawa materialnego t.j.:

1) błędną wykładnię art. 9 ust. 2 akapit pierwszy rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (DE) nr 1307/2013 z dnia 17 grudnia 2013 r. ustanawiającego przepisy dotyczące płatności bezpośrednich dla rolników na podstawie systemów wsparcia w ramach wspólnej polityki rolnej oraz uchylające rozporządzenie Rady (WE) nr 637/2008 i rozporządzenie Rady (WE) nr 73/2009 (Dz. Urz. L 347/608 z 20.12.2013 r.) poprzez wskazanie, że zaklasyfikowanie przedmiotu działalności wykluczonej powinno następować wyłącznie na podstawie ustalenia rzeczywiście prowadzonej działalności a wpisy w rejestrach urzędowych powyższego nie przesądzają i nie powinny być podstawą do ustaleń w tym kierunku podczas gdy taka wykładnia prowadzi do podważania wpisów w rejestrach urzędowych i w ocenie organu bezpodstawnie założenia że wpisy w rejestrach urzędowych są niezgodne z rzeczywistością, podczas gdy podstawą do dokonywania ustaleń w tym kierunku w pierwszej kolejności są rejestry dostępne organom ARiMR z urzędu których określony wpis rodzi domniemanie prawdziwości danym tam zawartych,

2) niezastosowanie i pominięcie w sprawie art. 33 ustawy z 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (t.j. Dz. U. z 2017 r., poz. 2168 ze zm.) z którego wynika wprost, że domniemywa się, że dane wpisane do CEIDG są prawdziwe a tym samym to co jest wpisane w rejestrze jest zgodne ze stanem faktycznym oraz że osoba fizyczna ponosi odpowiedzialność za szkodę z tytułu zgłoszenia do CEIDG nieprawdziwych niezastosowanie i pominięcie w sprawie art. 30 ust. 1 pkt 1 w związku z art. 25 ust. 1 pkt 8 ustawy z 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej z którego wynika obowiązek aktualizowania przedmiotu wykonywanej działalności w terminie 7 dni od zmiany danych.

Na podstawie art. 174 pkt 2 p.p.s.a. Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu w Warszawie zarzucając naruszenie przepisów postępowania mogących mieć istotny wpływ na wynik sprawy, tj.:

1) naruszenie art. 145 § 1 pkt 1 lit. c p.p.s.a w zw. z art. 27 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 20 lutego 2015 r. o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich z udziałem środków Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich w ramach

Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020 (Dz. U. z 2017, poz.562 ze zm. dalej ustawa o płatnościach) i w związku z art. 7 i 77 § 1 k.p.a. poprzez uznanie, że organy nie wyjaśniły sprawy w sposób przewidziany w art. 7 i 77 § 1 k.p.a. podczas gdy organy w sposób przewidziany zgodnie z art. 27 ust. 1 pkt 2 ustawy o płatnościach dokonały analizy zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego a przepisy art. 7 i 77 § 1 k.p.a. nakazujące organowi aktywne poszukiwanie i gromadzenie dowodów na potwierdzenie uprawnienia wnioskodawcy do płatności nie mają zastosowania,

2) naruszenie art. 145 § 1 pkt 1 lit. c p.p.s.a w zw. z art. 27 ust. 2 ustawy o płatnościach z którego wynika, że ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie która z tego faktu wywodzi skutki prawne poprzez uznanie za wystarczające twierdzeń strony, że nie prowadzi działalności wykluczonej pod kodem 93.29.Z pomimo, że z rejestru urzędowego CEiDG wynika, że taką działalność prowadzi.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje.

Skarga kasacyjna zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 174 pkt 1 i 2 p.p.s.a., skargę kasacyjną można oprzeć na następujących podstawach: naruszenie prawa materialnego, przez błędną jego wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie (art. 174 pkt 1 p.p.s.a.); naruszenie przepisów postępowania, jeżeli uchybienie to mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy (art. 174 pkt 2 p.p.s.a.).

Z istoty kontroli instancyjnej sprawowanej przez NSA wynika, że rozpoznanie przez NSA sprawy ogranicza się do oceny podniesionych w skardze kasacyjnej zarzutów, wykluczając ponowne rozpoznanie sprawy w całości – art. 174 pkt 1 i 2 oraz art. 183 § 1 p.p.s.a. (zob. uchwała NSA z 26 października 2009 r., sygn. akt I OPS 10/09).

Kontroli Sądu I instancji podlegała decyzja Dyrektora Mazowieckiego OR ARiMR z dnia(...)lutego 2017 r. utrzymująca w mocy decyzję Kierownika BP ARiMR w Garwolinie z (...) grudnia 2016 r. o odmowie przyznania płatności w ramach systemów wsparcia bezpośredniego na rok 2015 dla skarżącego, z uwagi na brak prawnej możliwości przypisania mu statusu rolnika aktywnego zawodowo.

Podstawę prawną decyzji stanowiły przepisy ustawy z dnia 5 lutego 2015 r. o płatnościach w ramach systemów wsparcia bezpośredniego (t.j. Dz.U.2015.1551 ze zm.).

W myśl art. 1 ustawy do płatnościach stosuje się m.in. przepisy rozporządzenia nr 1307/2013.

Zgodnie z treścią art. 9 ust 2 rozporządzenia nr 1307/2013 nie przyznaje się płatności bezpośrednich osobom fizycznym lub prawnym ani grupom osób fizycznych lub prawnych, które administrują portami lotniczymi, wodociągami, stałymi terenami sportowymi i rekreacyjnymi, jak również świadczą usługi przewozu kolejowego lub usługi w zakresie obrotu nieruchomościami.

Rolnik, który prowadzi jedną z "wykluczonych" działalności (działalność z "listy negatywnej") ma możliwość wykazania i udokumentowania, że spełnia kryteria rolnika aktywnego zawodowo, a rodzaje dokumentów potwierdzających wystąpienie okoliczności, o których mowa w art. 9 ust. 2 akapit trzeci lit a-c rozporządzenia 1307/2013 zostały określone w § 4 rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 12 marca 2015 r. w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania płatności bezpośrednich i płatności niezwiązanej do tytoniu (Dz.U.2015.351 ze zm.). Zakwalifikowanie rodzaju prowadzonej działalności do działalności wykluczonej z płatności na podstawie art. 9 ust. 2 akapit pierwszy rozporządzenia 1307/2013 następuje na podstawie Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD), wprowadzonej przez Radę Ministrów w rozporządzeniu z dnia 24 grudnia. 2007 r. (Dz. U. Nr 251, poz. 1885 ze zm.). Weryfikacja czy główną działalność gospodarczą lub przedmiot działalności stanowi wykonywanie działalności rolniczej następuje poprzez wszystkie prowadzone w Polsce ewidencje podmiotów i rodzaje ich działalności, tj. Krajowy Rejestr Sądowy (KRS), Krajowy Rejestr Urzędowy Podmiotów Gospodarki Narodowej (REGON), Centralną Ewidencją i Informację o Działalności Gospodarczej (CEIDG), dając tym samym możliwości zweryfikowania, co jest głównym przedmiotem działalności podmiotu ubiegającego się o wsparcie bezpośrednie. Potwierdzenie spełnienia warunku, o którym mowa w art. 9 ust. 2 lit. c rozporządzenia nr 1307/2013 (działalność rolnicza stanowi główną działalność gospodarczą lub przedmiot działalności), zgodnie z art. 13 ust. 3 rozporządzenia nr 639/2014, następuje jeżeli działalność rolnicza osoby prawnej została zarejestrowana jako główna działalność gospodarcza lub przedmiot działalności w urzędowym rejestrze przedsiębiorstw lub jakiejkolwiek równoważnej urzędowej ewidencji danego państwa członkowskiego. W przypadku osoby fizycznej wymagana jest równoważna ewidencja. Jeżeli takie rejestry nie istnieją, państwa członkowskie korzystają z równoważnej ewidencji. Państwa członkowskie mogą również określić alternatywne kryteria ustalenia, że działalność rolnicza stanowi główną działalność gospodarczą lub przedmiot działalności osoby - fizycznej. Polska zdecydowała o zastosowaniu pierwszego sposobu, tj. korzystania z rejestrów.

W sprawie niniejszej, w trakcie kontroli administracyjnej organy ustaliły na podstawie danych Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej RP, Bazy Internetowej REGON Głównego Urzędu Statystycznego oraz przy uwzględnieniu specyfiki prowadzonej przez wnioskodawcę działalności w postaci prowadzenia (...), że skarżący prowadzi działalność pozarolniczą w postaci administrowania terenem rekreacyjnym, o którym mowa w art. 9 ust,.2 rozporządzenia nr 1397/13.

W efekcie, zdaniem organu, strona winna zaznaczyć na stronie pierwszej wniosku o przyznanie płatności za 2015 r. pole nr 08 czego jednak nie uczyniła a także przedstawić dokumenty potwierdzające, że jest rolnikiem aktywnym zawodowo, których nie złożono w wymaganym terminie tj. najpóźniej do 10 lipca 2015 r.

Prowadzenie bowiem wykluczonej przepisami działalności nie musi prowadzić do odmowy przyznania płatności, o ile wnioskodawca spełnia kryteria rolnika aktywnego zawodowo i uprawdopodobni tę okoliczność przedstawiając stosowne – wskazane we właściwych przepisach prawa dokumenty.

Sąd I instancji, po rozpoznaniu skargi strony od decyzji Dyrektora uchylił decyzje organów obu instancji uznając, że doszło do naruszenia m.in. art. 9 ust.2 rozporządzenia nr 12307/2013 bowiem - w ocenie Sądu I instancji - działalność prowadzona przez skarżącego jest najbliższa działalności restauracyjnej , w której zasadniczą rolę odgrywa żywienie gości jak również dostarczanie im napojów , przy czym fakt , że restauracja serwuje napoje nie zmienia tego, ze działalność ta mieści się w ramach kodu 56.10.A, który obejmuje – Restauracje i inne stałe placówki gastronomiczne.

W efekcie, zdaniem WSA, skarżący nie był zobowiązany do wypełnienia rubryki 08 wniosku i zaznaczenia, że wykonuje jedną z wymienionych w niej działalności a zatem brak było po jego stronie obowiązku złożenia oświadczenia w tym zakresie, jak również dalszych wyjaśnień związanych z pojęciem rolnika aktywnego zawodowo.

W niniejszej skardze kasacyjnej postawiono zarzuty naruszenia prawa materialnego oraz procesowego akcentując, że skarżący wprawdzie wykazał , że prowadzi działalność w ramach kodu 56.10.A, co potwierdza pismo Dyrektora Urzędu Statystycznego w Ł., jednak nie wykazał jednocześnie, że w roku poprzedzającym złożenie wniosku nie prowadził faktycznie działalności zaklasyfikowanej kodem 93.29.Z której prowadzenie w ramach (...)potwierdza rejestr urzędowy CEDIG. Jest to zdaniem organu istotne, bowiem te dwie działalności się nie wykluczają (mogą być prowadzone równolegle) a poprzestanie przez stronę jedynie na gołosłownym zapewnieniu, że drugiej z wymienionych działalności nie prowadzi, nie jest wystarczające. Strona winna przedstawić konkretne dowody, chcąc podważyć dane wpisane do rejestru urzędowego.

Z tym twierdzeniem należy się zgodzić. Na mocy art. 3 ust. 3 ustawy o płatnościach w ramach systemów wsparcia bezpośredniego ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z tego faktu wywodzi skutki prawne. Specyfika postępowania dotyczącego wzmiankowanych płatności polega na tym, co trafnie podkreślono w skardze kasacyjnej, że organ jest zobowiązany jedynie do rozpatrzenia całości materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie a rolą strony jest przedstawienie dowodów na poparcie swojego uprawnienia do płatności. Należy przy tym dodać, że skarżący w początkowej fazie postępowania przed organem wskazał jednoznacznie w oświadczeniu z 18 września 2015r., złożonym pod rygorem z art. 297 § 1 k.k., że prowadzi on działalność, o której mowa w art. 9 ust.2 rozporządzenia nr 1307/2013, czyli działalność, która wyklucza go z uznania za rolnika (aktywnego) zawodowo. Dopiero w kolejnym oświadczeniu, złożonym kilka miesięcy później, stwierdził, że nie zaznaczył na wniosku pola nr 8 ponieważ jest rolnikiem aktywnym zawodowo (v. oświadczenie z 12 stycznia 2016 r.). Mając to na uwadze, szczególnie uważnie należało podejść do sugestii rolnika, że pierwsze oświadczenie złożył pod wpływem błędu.

Z tych wszystkich względów Naczelny Sąd Administracyjny uznał, że skarga kasacyjna zasługiwała na uwzględnienie.

Zaskarżony wyrok nie odpowiada prawu i podlega uchyleniu. Wobec dostatecznego wyjaśnienia istoty sprawy, Naczelny Sąd Administracyjny rozpoznał skargę i ją oddalił - na podstawie art. 188 p.p.s.a. oraz art. 151 p.p.s.a. w zw. z art. 135 p.p.s.a.

O kosztach postępowania orzeczono w punkcie 3. sentencji, na podstawie art. 200, art. 203 pkt 1 i art. 205 § 2 p.p.s.a. i § 14 ust. 1 pkt 2 lit. a w zw. z § 14 ust. 1 pkt 1 lit. c) rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U.2018.265 ze zm.) w wysokości 580 zł, obejmujących wynagrodzenie radcy prawnego reprezentującego skarżący kasacyjnie organ 480 zł oraz 100 zł wpis od skargi kasacyjnej.