Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Tomasz Grossmann (spr.) Sędziowie WSA Anna Jarosz WSA Józef Maleszewski Protokolant ref. staż. Ewa Stawicka po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 13 września 2017 r. sprawy ze skargi R. P. na decyzję Komendanta Wojewódzkiego Policji w Poznaniu z dnia [...] lutego 2016 r., nr [...] w przedmiocie odmowy zmniejszenia liczby punktów karnych z ewidencji kierowców naruszających przepisy ruchu drogowego oddala skargę

Pismem z [...] grudnia 2015 r. R. P. (dalej też jako "Wnioskodawca" lub "Skarżący") zwrócił się do Komendanta Wojewódzkiego Policji w Poznaniu (zwanego też dalej "Komendantem Wojewódzkim" lub "Organem") o: 1) ustalenie ostatecznej liczby punktów za naruszenie przepisów ruchu drogowego w okresie od [...].10.2013 r. do [...].10.2014 r.; 2) cofnięcie wniosku z [...].12.2014 r. o kontrolne sprawdzenie kwalifikacji. W uzasadnieniu wyjaśnił, że domaga się usunięcia 4 punktów karnych za przekroczenie prędkości w dniu [...] czerwca 2014 r., gdyż pomiar prędkości został wykonany przez Straż Miejską [...] z użyciem urządzenia rejestrującego "[...]", dla którego nie została wystawiona decyzja zatwierdzenia typu urządzenia pomiarowego. Tymczasem po wykreśleniu tych punktów liczba punktów na koncie Wnioskodawcy będzie wynosiła 21, a więc – jak stwierdził – nie będzie podlegał sankcjom z ustawy Prawo o ruchu drogowym.

W odpowiedzi Organ, pismem z [...] lutego 2016 r., wyjaśnił, że zgodnie z art. 98 Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia (Dz. U. z 2001 r. Nr 106, poz. 1148, z późn. zm.; dalej w skrócie: "k.p.w.") nałożony na Wnioskodawcę mandat karny kredytowany stał się prawomocny z chwilą pokwitowania jego odbioru, co spowodowało przypisanie jemu punktów karnych w ewidencji ukaranych kierowców. Podkreślił, że jeśli Wnioskodawca nie zgadzał się z tym mandatem, przysługiwało jemu prawo zwrócenia się do właściwego sądu o uchylenie tego mandatu.

R. P. pismem z [...] kwietnia 2015 r. wezwał Komendanta Wojewódzkiego Policji do usunięcia naruszenia prawa, podtrzymując swoje dotychczasowe wnioski i argumentację na ich poparcie. Ponadto podkreślił, że za ww. przekroczenie prędkości w dniu [...] czerwca 2014 r. wystawiony został mandat karny nr [...] z [...] listopada 2016 r., który – wbrew twierdzeniom Organu – nie jest mandatem kredytowym, lecz zaocznym, a ponieważ nie został dotychczas zapłacony, to nie uprawomocnił się.

W odpowiedzi z [...] maja 2016 r. Komendant Wojewódzki Policji podtrzymał swoje dotychczasowe stanowisko w sprawie, w tym twierdzenie, że ww. mandat jest mandatem kredytowanym, który uprawomocnił się z chwilą pokwitowania odbioru przesyłki z tym mandatem przez Wnioskodawcę. Ponadto wyjaśnił, że typ przyrządu, którym dokonano spornego pomiaru prędkości, został zatwierdzony decyzją Prezesa Głównego Urzędu Miar nr [...], a samo urządzenie w dniu pomiaru posiadało ważne Świadectwo Legalizacji Ponownej.

Pismem z [...] czerwca 2016 r. R. P. wniósł skargę "na czynność materialno-techniczną Komendanta Wojewódzkiego Policji w Poznaniu (pismo z [...] lutego 2016 r. utrzymane w mocy pismem z [...] maja 2015 r.) w przedmiocie odmowy zmniejszenia liczby punktów przypisanych mi za naruszenie przepisów ruchu drogowego w związku z nieprawomocnym mandatem zaocznym nr [...] z dnia [...]/2014 r. oraz cofnięcia wniosku o kontrolne sprawdzenie kwalifikacji" – zarzucając Organowi naruszenie: art. 98 § 4 i 5 Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia, a także § 4 ust. 1, 2 i 4, § 5 ust. 3 lit. a oraz § 7 ust. 1 pkt. 2 i ust. 2 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 25 kwietnia 2012 r. w sprawie postępowania z kierowcami naruszającymi przepisy ruchu drogowego (Dz.U. z 2012 r. poz. 488). Z powołaniem się na te zarzuty wniósł o "uchylenie zaskarżonej czynności w całości i uznanie uprawnienia Skarżącego do zmniejszenia o 4 liczby punktów karnych i cofnięcia wniosku o kontrolne sprawdzenie kwalifikacji do kierowania pojazdami z dnia [...]/2014 r. (L.dz. [...])", a także o zasądzenie od Organu na rzecz Skarżącego zwrotu kosztów postępowania według norm przepisanych.

W uzasadnieniu skargi jej autor powtórzył dotychczasową argumentację, stwierdzając w podsumowaniu, że Komendant Wojewódzki nie przedstawił niebudzących wątpliwości żadnych dowodów na potwierdzenie winy Skarżącego w niniejszej sprawie:

- prawomocnego mandatu karnego zaocznego,

- prawomocnego wyroku sądu,

- dokumentu potwierdzającego legalność raportu nr [...] Straży Miejskiej [...].

W odpowiedzi na skargę Komendant Wojewódzki wniósł o jej oddalenie, podtrzymując swoje dotychczasowe stanowisko i argumentację. W szczególności powtórzył, że w dniu [...] października 2014 r. [powinno być raczej: "[...] października" – uw. Sądu] Skarżący podpisał przesłane przez Straż Miejską we [...] na jego adres domowy "Oświadczenie sprawcy wykroczenia" Nr [...], przyznając się do popełnienia inkryminowanego czynu, oraz pouczony o treści art. 97 § 2 k.p.w. zgodził się na ukaranie i wyraził zgodę na przyjęcie mandatu karnego kredytowanego w wysokości [...] zł, skutkującego przypisaniem 4 punktów karnych. Wskazane oświadczenie, wypełnione i podpisane, Skarżący odesłał do Straży Miejskiej we [...] w dniu [...] października 2014 r.

Postanowieniem z [...] sierpnia 2016 r., sygn. akt IV SA/Po [...], Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu odrzucił skargę R. P. na akt Wielkopolskiego Komendanta Wojewódzkiego Policji w Poznaniu z [...] lutego 2016 r. w przedmiocie odmowy zmniejszenia liczby punktów karnych z ewidencji kierowców naruszających przepisy ruchu drogowego – uznając, że taka skarga nie należy do właściwości sądu administracyjnego. Wnioski stanowiące przedmiot ww. skargi nie stanowią bowiem decyzji administracyjnych ani postanowień wydanych w postępowaniu administracyjnym, egzekucyjnym lub zabezpieczającym, o jakich mowa w art. 3 § 2 pkt 1-3 p.p.s.a., ani żadnych z aktów wymienionych w art. 3 § 2 pkt 5-7 p.p.s.a. Nie są także innymi aktami lub czynnościami z zakresu administracji publicznej dotyczącymi uprawnień lub obowiązków wynikających z przepisów prawa z zakresu administracji publicznej, w rozumieniu art. 3 § 2 pkt 4 p.p.s.a.

Na skutek skargi kasacyjnej R. P., ww. postanowienie WSA zostało uchylone przez Naczelny Sąd Administracyjny, a sprawa przekazana do ponownego rozpoznania Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu w Poznaniu – postanowieniem z 11 kwietnia 2017 r. sygn. akt I OSK 2619/16. W ocenie Naczelnego Sądu Administracyjnego odrzucenie skargi było przedwczesne, albowiem WSA nie rozważył wszystkich aspektów prawnych w tej sprawie, nie skonfrontował również swojego stanowiska z poglądami prezentowanymi w orzecznictwie. Dlatego – jak wskazał NSA – rozpoznając ponownie sprawę należy jeszcze raz dokonać jej pełnej oceny prawnej.

W piśmie procesowym z [...] września 2017 r. Skarżący podtrzymał swoje dotychczasowe stanowisko procesowe. Do pisma załączył swoje "Oświadczenie o uchyleniu się od skutków prawnych oświadczenia woli złożonego po wpływem błędu", datowane na dzień [...] grudnia 2015 r., złożone, jak podał Skarżący, Straży Miejskiej [...], ze zwrotnym potwierdzeniem odbioru. Oświadczenie to, w ocenie Skarżącego, "unieważnia w całości" jego wcześniejsze "Oświadczenie sprawcy wykroczenia" z [...] października 2014 r.

Na rozprawie w dniu 13 września 2017 r. Skarżący podtrzymał swoje dotychczasowe wnioski i wywody. Na pytanie Sądu stwierdził, że nie wie, dlaczego wcześniej nie wspominał o tym, że pismem z [...] grudnia 2015 r., którego odpis został załączony do pisma procesowego z [...] września 2017 r., wystosował do Straży Miejskiej [...] oświadczenie o uchyleniu się do skutków prawnych "Oświadczenia sprawcy wykroczenia". Ponadto podniósł,. że sam mandat został niewłaściwie wystawiony, ponieważ podaje błędną podstawę prawną "art. 92a kd" i brakuje wskazania rodzaju mandatu.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu zważył, co następuje:

1. Ponownie rozpoznając sprawę, Sąd w niniejszym składzie miał na względzie zapadłe w tej sprawie postanowienie Naczelnego Sądu Administracyjnego z 11 kwietnia 2017 r., sygn. akt I OSK 2619/15, oraz treść art. 190 zdanie pierwsze ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2017 r. poz. 1369; dalej w skrócie "p.p.s.a."), zgodnie z którym sąd, któremu sprawa została przekazana, związany jest wykładnią prawa dokonaną w tej sprawie przez Naczelny Sąd Administracyjny. Wykładnia prawa obejmuje zarówno prawo materialne, ustrojowe, jak i procesowe. W zgodnych opiniach komentatorów wspomniane związanie ustaje jedynie w razie zasadniczej zmiany stanu faktycznego sprawy, zmiany stanu prawnego lub podjęcia przez NSA przed ponownym rozpoznaniem sprawy przez sąd pierwszej instancji uchwały zawierającej odmienną wykładnię w tym samym zakresie, co wykładnia zamieszczona w wyroku uchylającym (por. m.in.: B. Dauter [w:] B. Dauter i in., Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Komentarz, LEX 2016, uw. 6 i 8 do art. 190; J.P. Tarno, Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Komentarz, Warszawa 2011, uw. 4–6 do art. 190). Należy stwierdzić, że żadna z wymienionych wyżej sytuacji w niniejszej sprawie nie wystąpiła.

2. Ponownie rozpoznając sprawę Sąd miał na uwadze i to, że orzeczenia (wyroki, postanowienia) NSA zapadłe w danej sprawie objęte są również dyspozycją przepisu art. 153 p.p.s.a. (zob.: B. Dauter [w:] B. Dauter i in., Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Komentarz, LEX 2016, uw. 5 do art. 190), w myśl którego ocena prawna i wskazania co do dalszego postępowania wyrażone w orzeczeniu sądu wiążą w sprawie organy, których działanie, bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania było przedmiotem zaskarżenia, a także sądy, chyba że przepisy prawa uległy zmianie. Lege non distinguente, przez "sądy" należy tu rozumieć wszystkie sądy administracyjne, tj. każdy skład takiego sądu rozpoznający daną sprawę, a przez wiążące orzeczenie – prawomocne orzeczenie takiego sądu. W konsekwencji na mocy przywołanego art. 153 p.p.s.a. sąd pierwszej instancji rozpoznając ponownie sprawę na skutek orzeczenia NSA związany jest też oceną prawną i wskazaniami co do dalszego postępowania zawartymi w tym wyroku. Należy przy tym podkreślić, że użyte w przywołanym przepisie pojęcie "oceny prawnej" wykracza swym zakresem poza samą tylko "wykładnię prawa", o której mowa w art. 190 p.p.s.a., gdyż w pojęciu "oceny prawnej" zawiera się nie tylko wyjaśnienie istotnej treści przepisów prawnych, ale i sposobu ich stosowania (ewentualnie: stwierdzenie niedopuszczalności ich zastosowania) w rozpoznawanej sprawie. Pojęcie to obejmuje więc m.in. zarówno krytykę sposobu zastosowania normy prawnej w zaskarżonym akcie, jak i wyjaśnienie, dlaczego stosowanie tej normy przez organ, który wydał dany akt, zostało uznane za błędne. Z kolei "wskazania co do dalszego postępowania" – stanowiąc z reguły konsekwencję oceny prawnej – dotyczą sposobu działania w toku ponownego rozpoznania sprawy i mają na celu uniknięcie błędów już popełnionych oraz wskazanie kierunku, w którym powinno zmierzać przyszłe postępowanie dla uniknięcia wadliwości w postaci np. braków w materiale dowodowym lub innych uchybień procesowych (por. A. Kabat [w:] B. Dauter i in., Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Komentarz, uw. 2–5 i 9 do art. 153).

3. Przenosząc powyższe uwagi na grunt niniejszej sprawy należy stwierdzić, że Sąd w składzie rozpoznającym powtórnie tę sprawę jest związany oceną prawną i wskazaniami co do dalszego postępowania zawartymi w zapadłym w tej sprawie postanowieniu NSA o sygn. akt I OSK 2619/16. W postanowieniu tym Naczelny Sąd Administracyjny ocenił, że odrzucenie skargi przez WSA postanowieniem o sygn. akt IV SA/Po 623/16 było przedwczesne, gdyż Sąd pierwszej instancji nie rozważył wszystkich aspektów prawnych w tej sprawie i nie skonfrontował również swojego stanowiska z poglądami prezentowanymi w orzecznictwie, z których wynika dopuszczalność kognicji sądów administracyjnych w przedmiotowych sprawach. W konsekwencji NSA wskazał, że rozpoznając ponownie sprawę należy jeszcze raz dokonać jej pełnej oceny prawnej.

4. Przystępując do poruczonej przez NSA oceny, należy wyjść od stwierdzenia, że według art. 1 § 1 i § 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. - Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. z 2016 r. poz. 1066, z późn. zm.), sąd administracyjny sprawuje wymiar sprawiedliwości przez kontrolę działalności administracji publicznej, przy czym kontrola ta sprawowana jest pod względem zgodności z prawem, jeżeli ustawy nie stanowią inaczej. W świetle art. 3 § 2 pkt 4 p.p.s.a. kontrola działalności administracji publicznej przez sądy administracyjne obejmuje m.in. orzekanie w sprawach skarg na inne niż określone w pkt 1–3 akty lub czynności z zakresu administracji publicznej dotyczące uprawnień lub obowiązków wynikających z przepisów prawa (z wyłączeniami, które w niniejszej sprawie pozbawione są relewancji prawnej). Cytowany przepis dotyczy tylko takich aktów lub czynności, które:

a) nie mają charakteru decyzji administracyjnej lub postanowienia – te bowiem są zaskarżalne na podstawie art. 3 § 2 pkt 1-3 p.p.s.a.;

b) są podejmowane w sprawach indywidualnych – albowiem akty o charakterze ogólnym zostały wymienione w art. 3 § 2 pkt 5 i 6 p.p.s.a.;

c) muszą mieć charakter publicznoprawny – ponieważ tylko w tym zakresie działalność administracji została poddana sądowej kontroli;

d) dotyczą uprawnień lub obowiązków wynikających z przepisu prawa – co oznacza, że musi istnieć ścisły i bezpośredni związek między działaniem (zaniechaniem określonego działania) organu administracji, a możliwością realizacji uprawnienia (obowiązku) wynikającego z przepisu prawa przez podmiot nie powiązany organizacyjnie z organem wydającym dany akt lub podejmującym daną czynność

(por. postanowienie NSA z 28.11.2006 r., I OSK 1756/06, dostępne w Centralnej Bazie Orzeczeń Sądów Administracyjnych, http://orzeczenia.nsa.gov.pl, dalej w skrócie: "CBOSA").

Sąd uwzględniając skargę na ww. akt lub czynność – z przyczyn wskazanych w odpowiednio stosowanym art. 145 § 1 pkt 1 p.p.s.a. – uchyla taki akt albo stwierdza bezskuteczność czynności. Sąd może także w wyroku uznać uprawnienie bądź obowiązek wynikające z przepisów prawa (art. 146 § 1 i 2 p.p.s.a.).

5. Zgodnie z art. 52 § 3 p.p.s.a. – w brzmieniu obowiązującym w dacie dokonania przez Organ skarżonej "czynności" (a to w związku z art. 17 ust. 2 ustawy z dnia 7 kwietnia 2017 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania administracyjnego oraz niektórych innych ustaw; Dz. U. z 2017 r. poz. 935), tj. pisma z [...] lutego 2016 r. utrzymanego w mocy pismem z [...] maja 2015 r. – skargę na akt lub czynność, o której mowa w art. 3 § 2 pkt 4 p.p.s.a., można było wnieść po uprzednim wezwaniu na piśmie właściwego organu – w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o wydaniu aktu lub podjęciu innej czynności – do usunięcia naruszenia prawa.

W niniejszej sprawie Skarżący ten wymóg spełnił. Pismem z [...] kwietnia 2016 r. zwrócił się bowiem do Wielkopolskiego Komendanta Wojewódzkiego Policji o usunięcie naruszenia prawa polegającego na "bezzasadnej odmowie" ustalenia ostatecznej liczby punktów za naruszenie przepisów ruchu drogowego w okresie od [...].10.2013 r. do [...].10.2014 r. oraz cofnięcia wniosku o kontrolne sprawdzenie kwalifikacji do kierowania pojazdami z [...].12.2014 r. Następnie, z uwagi na odmowę spełnienia przez Organ ww. żądania, Skarżący wniósł do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu przedmiotową skargę "na czynność materialno-techniczną Komendanta Wojewódzkiego Policji w Poznaniu (pismo z [...] lutego 2016 r. utrzymane w mocy pismem z [...] maja 2015 r.) w przedmiocie odmowy zmniejszenia liczby punktów przypisanych mi za naruszenie przepisów ruchu drogowego w związku z nieprawomocnym mandatem zaocznym nr [...] z dnia [...]/2014 r. oraz cofnięcia wniosku o kontrolne sprawdzenie kwalifikacji".

6. Mając na względzie, określone powyżej w pkt 4, konstytutywne elementy aktów lub czynności, o których mowa w art. 3 § 2 pkt 4 p.p.s.a., Sąd stwierdza, że pismo właściwego organu prowadzącego ewidencję kierowców naruszających przepisy ruchu drogowego w sprawie ustalenia (tu: odmowy ustalenia, a ściślej: odmowy zmniejszenia) liczby punktów karnych może być uznane za akt z zakresu administracji publicznej w rozumieniu ww. przepisu (podobnie prawomocny wyrok WSA z 26.06.2015 r., VIII SA/Wa 1281/14, CBOSA).

Godzi się bowiem zauważyć, że obliczenie punktów przez organy Policji odbywa się w oparciu o delegację ustawową z art. 130 ust. 4 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. - Prawo o ruchu drogowym (obecnie: Dz. U z 2017 r. poz. 1260, z późn. zm.; w skrócie "p.r.d.") oraz o przepisy wydanego na podstawie tej delegacji rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 25 kwietnia 2012 r. w sprawie postępowania z kierowcami naruszającymi przepisy ruchu drogowego (Dz. U. z 2012 r. poz. 488, zwanego też dalej "rozporządzeniem"). Zgodnie z art. 130 ust. 1 p.r.d. w zw. z § 3 ust. 1 rozporządzenia ewidencję prowadzi komendant wojewódzki Policji właściwy ze względu na miejsce zamieszkania ewidencjonowanych. Z kolei w myśl art. 98 ust. 1 ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r. o kierujących pojazdami (Dz. U. z 2017 r. poz. 978, z późn. zm.; dalej w skrócie "u.k.p.") kierowca lub osoba posiadająca pozwolenie na kierowanie tramwajem, która kierując pojazdem popełniła naruszenie przepisów ruchu drogowego stwierdzone mandatem karnym, prawomocnym wyrokiem sądu lub orzeczeniem organu orzekającego w sprawie o naruszenie w postępowaniu dyscyplinarnym, otrzymuje punkty odpowiadające temu naruszeniu z dniem uprawomocnienia się rozstrzygnięcia. W razie przekroczenia sumy 24 punktów, osoba posiadająca uprawnienie do kierowania pojazdem podlega – zgodnie z art. 114 ust. 1 pkt 1 lit. b p.r.d. – kontrolnemu sprawdzeniu kwalifikacji, na które kierowana jest decyzją starosty, wydawaną na wniosek komendanta wojewódzkiego Policji.

Już tylko przywołane wyżej regulacje uprawniają do stwierdzenia, że pismo właściwego komendanta wojewódzkiego Policji, stanowiące odpowiedź na wniosek o usunięcie, bądź skorygowanie wpisu punktów karnych do ewidencji kierowców naruszających przepisy ruchu drogowego, jest innym, niż decyzja administracyjna lub takież postanowienie, aktem z zakresu administracji publicznej, podjętym w indywidualnej sprawie, który finalnie odnosi się do uprawnienia (tu: do kierowania pojazdami) oraz obowiązku (tu: kontrolnego sprawdzenia kwalifikacji) wynikających z przepisów prawa. Tym samym jest aktem, o którym mowa w art. 3 § 2 pkt 4 p.p.s.a., podlegającym kognicji sądu administracyjnego.

7. Przechodząc do merytorycznego rozpoznania skargi – wobec stwierdzonej wyżej jej formalnej dopuszczalności – należy w pierwszej kolejności wskazać na następujące uwarunkowania prawne.

7.1. Zgodnie z dyspozycją przywołanego już wyżej art. 130 ust. 1 p.r.d., organy Policji zobowiązano do prowadzenia ewidencji kierowców naruszających przepisy ruchu drogowego. Określonemu naruszeniu przypisuje się odpowiednią liczbę punktów w skali od 0 do 10 i wpisuje się ją do tej ewidencji.

7.2. Szczegółowe regulacje dotyczące m.in. sposobu punktowania i liczby punktów odpowiadających naruszeniu przepisów ruchu drogowego oraz warunków i sposobu prowadzenia ewidencji kierowców naruszających przepisy ruchu drogowego, zawarte zostały, na podstawie delegacji określonej w art. 130 ust. 4 p.r.d., w przywołanym wyżej rozporządzeniu w sprawie postępowania z kierowcami naruszającymi przepisy ruchu drogowego. W myśl jego § 3 ust. 1, ewidencję kierowców naruszających przepisy ruchu drogowego prowadzi komendant wojewódzki Policji właściwy ze względu na miejsce zamieszkania ewidencjonowanych. Do ewidencji wpisuje się naruszenia wraz z odpowiadającą im liczbą punktów, zgodnie z wykazem określonym w załączniku nr 1 do rozporządzenia (§ 2 ust. 3). Rozporządzenie przewiduje dwie formy wpisu punktów karnych do ewidencji: ostateczny i tymczasowy. Wpisu ostatecznego dokonuje się, jeżeli naruszenie przepisów ruchu drogowego stwierdzone zostało prawomocnym: wyrokiem sądu, postanowieniem sądu o warunkowym umorzeniu postępowania, mandatem karnym albo orzeczeniem organu orzekającego w sprawie o naruszenie w postępowaniu dyscyplinarnym. Natomiast przed wydaniem rozstrzygnięcia, o którym mowa powyżej, do ewidencji wprowadza się, niezwłocznie po ujawnieniu naruszenia, wpis tymczasowy, zawierający informację o liczbie punktów, które zostaną ostatecznie przypisane w przypadku potwierdzenia naruszenia tym rozstrzygnięciem (§ 4 ust. 1 i 2 rozporządzenia).

7.3. Zauważyć jednocześnie trzeba, że w przepisach ustawy Prawo o ruchu drogowym i wydanego na jej podstawie rozporządzenia przewidziano sytuacje, w których organ Policji usuwa z ewidencji wpis tymczasowy lub punkty za naruszenie przepisów ruchu drogowego przypisane na podstawie wpisu ostatecznego. Sytuacje te zostały uregulowane w § 5 i § 6 rozporządzenia oraz w art. 130 ust. 2 p.r.d.

8. Podkreślenia wymaga też, że analiza przepisów regulujących materię związaną z prowadzeniem ewidencji kierowców naruszających przepisy ruchu drogowego wskazuje, iż organy Policji nie mają w tym zakresie możliwości działania w ramach uznania administracyjnego – w przypadku stwierdzenia naruszenia przepisów ruchu drogowego zobowiązane są przypisać temu naruszeniu odpowiednią liczbę punktów wynikającą z załącznika nr 1 do rozporządzenia ("Wykaz naruszeń przepisów ruchu drogowego i liczba punktów odpowiadająca tym naruszeniom") i wpisać punkty do ewidencji. Ponadto godzi się zauważyć, że organ prowadzący ewidencję nie może też usuwać punktów karnych z ewidencji w okolicznościach innych aniżeli przewidziane w powołanych wyżej przepisach prawa, gdyż przepisy te w sposób wyczerpujący określają sytuacje, z którymi wiąże się usunięcie punktów karnych z ewidencji (por. wyrok NSA z 10.11.2016 r., I OSK 1654/16, CBOSA).

9. W ocenie Sądu żaden z przewidzianych przepisami prawa przypadków dopuszczalnej korekty wpisów w ewidencji nie zachodził w kontrolowanej sprawie. W szczególności – wbrew twierdzeniom Skarżącego – nie zachodziły przesłanki do zastosowania § 5 ust. 1 pkt 3 lit. a rozporządzenia, w myśl którego organ prowadzący ewidencję usuwa z ewidencji wpis tymczasowy, o którym mowa w § 4 ust. 2, jeżeli w postępowaniu w sprawie o naruszenie prowadzonym przez właściwy organ stwierdzono, że czynu nie popełniono albo brak jest danych dostatecznie uzasadniających podejrzenie jego popełnienia.

10. Godzi się zauważyć, że już sam fakt powołania się w skardze na ww. przepis rozporządzenia (notabene błędnie oznaczony przez Skarżącego jako "§ 5 ust. 3 lit. a"), a także dalsze twierdzenia formułowane przez autora skargi prowadzą do wniosku, że zarzuty podnoszone przez skarżącego, choć formalnie skierowane przeciwko błędnemu jakoby wpisowi 4 punktów karnych w ewidencji kierowców naruszających przepisy ruchu drogowego, w istocie zmierzają do zakwestionowania mandatu karnego serii CX nr [...], wystawionego w dniu [...] listopada 2014 r. – w oparciu o oświadczenie R. P. z [...] listopada 2014 r. jako sprawcy wykroczenia (znak: [...]) – a otrzymanego przez Skarżącego przesyłką pocztową w dniu [...] listopada 2014 r., za zwrotnym potwierdzeniem odbioru.

11. W związku z tym należy wyjaśnić, że postępowanie mandatowe, w ramach którego w niniejszym przypadku została nałożona grzywna, uregulowane zostało przepisami rozdziału 17 ustawy z dnia 24 sierpnia 2001 r. - Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia (ówcześnie: Dz. U. z 2013 r. poz. 395, z późn. zm.; w skrócie: "k.p.w.").

11.1. Zgodnie z art. 98 § 1 k.p.w. w postępowaniu mandatowym można nakładać grzywnę w drodze mandatu karnego: (1) wydawanego ukaranemu po uiszczeniu grzywny bezpośrednio funkcjonariuszowi, który ją nałożył; (2) kredytowanego, wydawanego ukaranemu za potwierdzeniem odbioru; (3) zaocznego. Zgodnie z art. 98 § 3 k.p.w. mandatem karnym kredytowanym może być nałożona grzywna jedynie wobec osoby innej niż wymieniona w § 2 albo mającej miejsce stałego zamieszkania lub pobytu na terytorium innego niż Rzeczpospolita Polska państwa członkowskiego Unii Europejskiej. Mandat powinien zawierać pouczenie o obowiązku uiszczenia grzywny w terminie 7 dni od daty przyjęcia mandatu oraz o skutkach nieuiszczenia grzywny w terminie. Staje się on prawomocny z chwilą pokwitowania jego odbioru przez ukaranego. Z kolei w myśl art. 98 § 4 i 5 k.p.w. mandatem karnym zaocznym można nałożyć grzywnę w razie stwierdzenia wykroczenia, którego sprawcy nie zastano na miejscu jego popełnienia, gdy nie zachodzi wątpliwość co do osoby tego sprawcy; mandat taki pozostawia się wówczas w takim miejscu, aby sprawca mógł go niezwłocznie odebrać. Mandat zaoczny powinien wskazywać, gdzie w terminie 7 dni od daty jego wystawienia ukarany może uiścić grzywnę, oraz informować o skutkach jej nieuiszczenia w tym terminie. Staje się on prawomocny z chwilą uiszczenia grzywny we wskazanym miejscu i terminie.

11.2. Stosownie do art. 101 § 1 k.p.w. prawomocny mandat karny podlega uchyleniu, jeżeli grzywnę nałożono za czyn niebędący czynem zabronionym jako wykroczenie albo na osobę, która popełniła czyn zabroniony przed ukończeniem 17 lat, albo gdy ustawa stanowi, że sprawca nie popełnia wykroczenia z przyczyn, o których mowa w art. 15-17 Kodeksu wykroczeń. Uchylenie następuje na wniosek ukaranego, jego przedstawiciela ustawowego lub opiekuna prawnego złożony nie później niż w terminie 7 dni od uprawomocnienia się mandatu lub na wniosek organu, którego funkcjonariusz nałożył grzywnę, albo z urzędu. Z kolei zgodnie z art. 101 § 1a k.p.w. prawomocny mandat karny podlega uchyleniu w trybie określonym w § 1, jeżeli grzywnę nałożono wbrew zakazom określonym w art. 96 § 2. Podlega on również uchyleniu, gdy grzywnę nałożono w wysokości wyższej niż wynika to z art. 96 § 1-1b, z tym że w takim wypadku jedynie w części przekraczającej jej dopuszczalną wysokość. Na podstawie zaś art. 101 § 1b k.p.w., prawomocny mandat karny podlega uchyleniu w każdym czasie na wniosek ukaranego, jego przedstawiciela ustawowego lub opiekuna prawnego lub na wniosek organu, którego funkcjonariusz nałożył grzywnę, albo z urzędu, jeżeli: (1) Trybunał Konstytucyjny orzekł o niezgodności z Konstytucją, ratyfikowaną umową międzynarodową lub z ustawą przepisu prawnego, na podstawie którego została nałożona grzywna tym mandatem; (2) potrzeba taka wynika z rozstrzygnięcia organu międzynarodowego działającego na mocy umowy międzynarodowej ratyfikowanej przez Rzeczpospolitą Polską.

11.3. Podkreślić należy, iż uprawnionym do uchylenia prawomocnego mandatu karnego jest wyłącznie sąd powszechny właściwy do rozpoznania sprawy, na którego obszarze działania została nałożona grzywna (zob. art. 101 § 2 k.p.w.) – a więc sąd rejonowy w wydziale grodzkim, a gdy wydział taki w danym sądzie rejonowym nie istnieje – w wydziale karnym.

12. W związku z powyższym należy stwierdzić, że organem uprawnionym do badania prawidłowości i zasadności wystawienia mandatu karnego – w tym badania okoliczności zdarzenia, w związku z którym został on wystawiony (jak np. legalność urządzenia pomiarowego, za pomocą którego stwierdzono przekroczenie dozwolonej prędkości) – jest wyłącznie sąd powszechny (grodzki / karny), a nie sąd administracyjny. Kwestionowanie wystawionego mandatu karnego poprzez złożenie wniosku o wykreślenie punktów karnych z ewidencji nie może żadną miarą prowadzić do sytuacji, w której sąd administracyjny będzie wypowiadać się w kwestiach, w których właściwy jest sąd powszechny.

W konsekwencji nie mogły odnieść zamierzonego skutku zarzuty i wywody Skarżącego zmierzające do wykazania wadliwości ("nieważności") dokonanego w dniu [...] czerwca 2014 r. pomiaru (przekroczenia dozwolonej) prędkości – z którym wiązało się: stwierdzone przez Straż Miejską [...] naruszenie przez Skarżącego przepisów ruchu drogowego, wystawienie kwestionowanego mandatu oraz przypisanie 4 punktów karnych – jako dokonanego urządzeniem rejestrującym nie posiadającym wymaganego zatwierdzenia urządzenia pomiarowego. Kwestie te wymykają się bowiem kontroli sądu administracyjnego.

13. W kontrolowanej sprawie kluczowe znaczenie miała natomiast okoliczność, czy przedmiotowy mandat karny, otrzymany przez Skarżącego w związku z ww. naruszeniem przepisów ruchu drogowego, był prawomocny. Zgodnie bowiem z § 4 ust. 1 rozporządzenia tylko taki mandat karny stanowi podstawę dokonania wpisu ostatecznego do ewidencji.

W związku z tym należało najpierw przesądzić, czy wystawiony Skarżącemu w dniu [...] listopada 2014 r. mandat karny był:

- mandatem zaocznym (jak twierdzi Skarżący) – który staje się prawomocny z chwilą uiszczenia grzywny we wskazanym miejscu i terminie (art. 98 § 5 zd. drugie k.p.w.);

- mandatem kredytowanym (jak przyjmuje Organ) – który staje się prawomocny z chwilą pokwitowania jego odbioru przez ukaranego (art. 98 § 3 zd. trzecie k.p.w.).

14. W ocenie Sądu, w okolicznościach kontrolowanej sprawy nie może być wątpliwości, że sporny mandat karny, wystawiony w dniu [...] listopada 2014 r., a odebrany przez Skarżącego za pośrednictwem poczty w dniu [...] listopada 2014 r., był mandatem kredytowanym, który uprawomocnił się w momencie pokwitowania jego otrzymania przez Skarżącego w dniu [...] listopada 2014 r. Przemawiają za tym następujące względy.

14.1. Jak wynika z art. 98 § 4 k.p.w. mandat karny zaoczny wystawiany jest bez wiedzy i zgody sprawcy. Tymczasem w kontrolowanej sprawie Skarżący w dniu [...] października 2014 r. podpisał przesłane przez Straż Miejską [...] na adres domowy "Oświadczenie sprawcy wykroczenia" Nr [...], w treści którego expressis verbis przyznał się do popełnienia wskazanego czynu z art. 92a Kodeksu wykroczeń oraz pouczony o treści art. 97 § 2 k.p.w. zgodził się na ukaranie i wyraził zgodę na przyjęcie mandatu karnego kredytowanego w wysokości [...] zł skutkującego przypisaniem 4 punktów karnych [cyt.: "Oświadczam, że [...] (...)"]. Wskazane oświadczenie, wypełnione i podpisane, Skarżący odesłał do Straży Miejskiej [...] Następnie na podstawie ww. oświadczenia wystawiony został mandat karny kredytowany w wysokości [...] zł oraz przypisano Skarżącemu 4 punkty karne. W dniu [...] listopada 2014 r. Skarżący odebrał ten mandat, przesłany pocztą, kwitując to własnoręcznym podpisem.

W tych okolicznościach nie może być wątpliwości, że wobec Skarżącego zastosowano tryb nałożenia grzywny w drodze mandatu kredytowanego określony w § 4a rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 22 lutego 2002 r. w sprawie nakładania grzywien w drodze mandatu karnego (ówcześnie: Dz. U. Nr 20, poz. 201, z późn zm.), zgodnie z którym: "Jeżeli sprawca wykroczenia został pouczony, zgodnie z § 6 [o prawie odmowy przyjęcia mandatu karnego i o skutkach prawnych takiej odmowy – uw. Sądu], i pisemnie wyraził zgodę na przyjęcie mandatu karnego kredytowanego w określonej wysokości, odcinki "A", "B" i "C" formularza mogą zostać mu doręczone przesyłką poleconą za zwrotnym poświadczeniem odbioru. W takim przypadku potwierdzeniem przyjęcia mandatu jest załączona do odcinka "D" pisemna zgoda sprawcy wykroczenia na jego przyjęcie wraz ze zwrotnym poświadczeniem doręczenia przesyłki zawierającej mandat. Za datę przyjęcia mandatu przyjmuje się dzień jego doręczenia."

14.2. Bez wpływu na ocenę charakteru mandatu pozostaje podniesiona przez Skarżącego na rozprawie okoliczność, że na blankiecie wystawionego mandatu nie zaznaczono stosownej opcji rodzaju mandatu – gdyż nie jest to wymóg konstytutywny. Od razu należy też zaznaczyć, że wbrew obiekcjom Skarżącego na blankiecie wystawionego mandatu prawidłowo określono wykroczenie – "art. 92a KW [tj. Kodeksu wykroczeń – uw. Sądu] przekroczenie prędkości o 25 km/h". Choć w tym fragmencie zapis nie jest w pełni czytelny – Skarżący na rozprawie stwierdził, że odczytuje go jako art. 92a "k/d", tj. "Kodeksu drogowego" (wypada zauważyć, że ustawa o takim tytule nie istnieje) – to wszelkie wątpliwości w tym zakresie rozwiewa treść ww. "oświadczenia sprawcy wykroczenia" (podpisanego przez Skarżącego), z którego jasno wynika, iż chodzi tu o "czyn z art. 92a kw", czyli z Kodeksu wykroczeń.

14.3. Podobnie bez wpływu na ocenę charakteru przedmiotowego mandatu pozostaje okoliczność – podniesiona przez Skarżącego dopiero w piśmie procesowym z 11 września 2017 r. – złożenia przezeń oświadczenia (datowanego na 21 grudnia 2015 r.) o uchyleniu się od skutków prawnych ww. "oświadczenia sprawcy wykroczenia" jako złożonego po wpływem błędu.

Ponieważ nie jest rzeczą sądu administracyjnego ocena dopuszczalności ani skuteczności złożenia takiego oświadczenia woli (jest to domena sądu powszechnego), to – ograniczając się jedynie do zasygnalizowania w tym miejscu istotnych wątpliwości co do tego, czy w ogóle, a przynajmniej w podanej dacie (grudzień 2015 r.), rzeczywiście doszło do złożenia tego oświadczenia przez Skarżącego funkcjonariuszom Straży Miejskiej [...] (skoro w szczególności: w aktach administracyjnych sprawy, na które składają się m.in. dokumenty przekazane przez Straż Miejską, takiego oświadczenia brak; z przedstawionej przez Skarżącego kserokopii dowodu potwierdzenia odbioru przesyłki pocztowej nie wynika jasno, iż potwierdzenie to dotyczy ww. oświadczenia, gdyż wskazano w nim jedynie ogólnikowo, iż chodzi o "umorzenie SM 7222.10.2014 mandatu", a w aktach administracyjnych sprawy zalega pismo Skarżącego z [...] grudnia 2015 r., którego, równie dobrze, ww. potwierdzenie odbioru mogłoby dotyczyć; Skarżący nie potrafił wyjaśnić, dlaczego o złożeniu ww. oświadczenia informuje dopiero teraz) – wypada stwierdzić, że nawet jeśliby okazało się, iż ww. oświadczenie zostało przez Skarżącego rzeczywiście złożone, i to złożone skutecznie, to i tak nie przekłada się to w żaden sposób na byt prawny spornego mandatu. Jak to już bowiem wyżej wskazano, do uchylenia prawomocnego mandatu karnego może dojść tylko ze ściśle określonych przesłanek i w stosownym trybie (zob. art. 101 k.p.w.).

15. Zauważyć wobec tego trzeba, że z § 4 ust. 1 rozporządzenia jednoznacznie wynika, iż prawomocny mandat karny stanowi podstawę do dokonania wpisu ostatecznego w ewidencji kierowców naruszających przepisy ruchu drogowego. Mandat kredytowany – a taki Skarżący otrzymał – staje się prawomocny z chwilą pokwitowania jego odbioru przez ukaranego. Nie można więc zgodzić się ze stanowiskiem wyrażonym w skardze, że mandat karny, na podstawie którego dokonano wpisu spornych 4 punktów karnych do ewidencji, był nieprawomocny. Bezsporne w sprawie jest bowiem, że Skarżący pokwitował swym podpisem odbiór przesyłki zawierającej ów mandat – stał się on więc prawomocny. W świetle art. 98 § 3 k.p.w. nie ma zaś znaczenia podnoszona przez Skarżącego okoliczność, iż grzywny nałożonej tym mandatem dotychczas nie zapłacił.

16. Należy jeszcze zaznaczyć, że dokonywany przez organy Policji na podstawie prawomocnego mandatu wpis punktów w ewidencji ma jedynie charakter techniczny, i na tym etapie nie jest możliwe kwestionowanie mandatu. W sytuacji, gdy naruszenie przepisów ruchu drogowego zostało stwierdzone prawomocnym mandatem karnym, komendant wojewódzki Policji zobligowany jest, w świetle § 4 ust. 1 rozporządzenia, przypisać stwierdzonemu w nim naruszeniu przepisów odpowiednią liczbę punktów, dokonując wpisu ostatecznego punktów do ewidencji, i nie jest uprawniony do badania, czy przyjęta w mandacie kwalifikacja prawna zdarzenia jest prawidłowa (por. wyrok NSA z 10.11.2016 r., I OSK 1654/16, CBOSA).

17. Zauważyć przy tym trzeba, że w świetle przepisów Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia nałożenie grzywny w drodze mandatu jest zawsze uzależnione od zgody sprawcy, bowiem z art. 97 § 2 k.p.w. wynika, że sprawca wykroczenia może odmówić przyjęcia mandatu karnego – o czym należy go pouczyć (a co w niniejszej sprawie niewątpliwie miało miejsce). Po wyrażeniu zgody na przyjęcie mandatu kredytowanego i pokwitowaniu jego odbioru mandat staje się prawomocny i stanowi podstawę do dokonania wpisu ostatecznego punktów przypisanych do stwierdzonego mandatem naruszenia.

Wprawdzie ustawodawca przewidział szczególny tryb weryfikacji prawomocnych mandatów karnych – wynikający z art. 101 k.p.w. – ale kompetencji w tym zakresie nie przyznał ani organowi prowadzącemu ewidencję kierowców, ani sądowi administracyjnemu rozpoznającemu skargę na akt tego organu polegający na odmowie usunięcia punktów karnych z ewidencji. Podkreślenia wymaga, że żadne inne przepisy nie przewidują możliwości weryfikowania prawomocnego mandatu karnego.

W niniejszej sprawie nie zachodziły przesłanki określone w § 5 i § 6 rozporządzenia, pozwalające na usunięcie punktów karnych z ewidencji. Prawomocny mandat karny jest wiążący dla organów i sądów, które z tego faktu wywodzą dalsze konsekwencje prawne.

Zarówno Komendant Wojewódzki, jak i Sąd, zobligowani byli zatem uwzględnić skutki materialnoprawne wynikające z prawomocności ww. mandatu karnego.

18. Skoro żądanie Skarżącego zmniejszenia liczby punktów karnych w ewidencji kierowców naruszających przepisy ruchu drogowego okazało się bezpodstawne, to tym samym nie było także uzasadnione żądanie cofnięcia wniosku o kontrolne sprawdzenie kwalifikacji.

19. Mając wszystko to na uwadze Sąd, na podstawie art. 151 p.p.s.a., skargę w całości oddalił.