Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

1. Fakt, iż ustawa "Prawo budowlane" nie definiuje pojęcia "barakowozu" jest bez znaczenia dla stosowania przepisów ustawy w odniesieniu do tych obiektów. Nie każde pojęcie ma prawną definicję. Zaniechanie przez ustawodawcę zdefiniowania jakiegoś pojęcia na użytek konkretnej ustawy oznacza dopuszczalność odwołania się do definicji języka potocznego.

2. W języku potocznym przez "barakowóz" rozumie się "barak na kołach", a ponieważ "barak" jest - wedle słownika języka polskiego - prowizorycznym budynkiem, "barakowóz" będzie prowizorycznym budynkiem na kołach.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku w składzie następującym: Przewodniczący sędzia NSA Elżbieta Trykoszko (spr.), Sędziowie sędzia NSA Grażyna Gryglaszewska, sędzia WSA Mirosław Wincenciak, Protokolant Sylwia Tokajuk, po rozpoznaniu w Wydziale II na rozprawie w dniu 20 stycznia 2011 r. sprawy ze skargi A. M. na decyzję P. Wojewódzkiego Inspektora Nadzoru Budowlanego w B. z dnia [...] lipca 2010 r. nr [...] w przedmiocie nakazu rozbiórki barakowozu - oddala skargę.-

Skarga została wywiedziona na tle następujących okoliczności.

W trakcie przeprowadzonej w dniu 9.04.2010r. przez Powiatowego Inspektora Nadzoru Budowlanego Powiatu Ziemskiego w S. kontroli wykonania nakazu usunięcia barakowozu z działki o numerze geodezyjnym [...] w R. (wynikającego z decyzji organu kontrolującego z dnia [...].12.2009r. Nr [...]) organ nadzoru budowlanego ustalił, iż sporny barakowóz został przestawiony na graniczącą z działką [...], działkę o numerze geodezyjnym [...]. W związku z takim ustaleniem organ nadzoru budowlanego wszczął postępowanie w sprawie, po czym decyzją z dnia [...].05.2010r. powołując się na art. 49 "b" ustawy Prawo budowlane nakazał skarżącemu A. M. – obecnemu właścicielowi działki o numerze [...], likwidację barakowozu. W uzasadnieniu decyzji organ wskazał, iż w stosunku do skarżącego został wydany w dniu [...].12.2009r. nakaz usunięcia barakowozu, gdy był on usytuowany na działce o numerze [...]. Nakaz rozbiórki był następstwem ustalenia niemożności legalizacji samowolnego usytuowania z uwagi na położenie terenu inwestycji w 100-metrowej strefie objętej zakazem lokalizowania obiektów budowlanych od linii brzegowej rzeki R., wynikającym z Rozporządzenia Wojewody Podlaskiego Nr 17/05 z 25.02.2005r. w sprawie Obszaru Chronionego Krajobrazu "Doliny Rospudy". Ponieważ skarżący poinformował organ o wykonaniu obowiązku, dokonano kontroli w terenie, w czasie której stwierdzono przesunięcie obiektu na działkę sąsiednią. Usytuowanie barakowozu nie zostało poprzedzone zgłoszeniem a na przeszkodzie legalizacji leży fakt położenia także działki [...] w strefie objętej zakazem lokalizowania obiektów budowlanych. Stąd konieczność wydania nakazu rozbiórki. W nawiązaniu do wniosku skarżącego o zawieszenie postępowania do czasu rozpatrzenia przez WSA w Białymstoku skargi inwestora na nakaz usunięcia barakowozu z działki po numerze [...] (sygn. akt IISA/Bk 276/10) organ stwierdził, iż wcześniejsze postępowanie dotyczy inwestycji na innej działce, stąd wniosku o zawieszenie postępowania nie można było uwzględnić.

W odwołaniu od powyższej decyzji A. M. podtrzymał wniosek o zawieszenie postępowania do czasu zakończenia przed WSA w Białymstoku postępowania w sprawie nakazu rozbiórki barakowozu z działki o numerze [...]. Nadto zakwestionował uznanie barakowozu za obiekt budowlany stwierdzając, iż jest on przyczepą, definiowaną ustawą Prawo o ruchu drogowym. Dodał też, iż organ niewłaściwie określił termin wykonalności obowiązku rozbiórki, nie wskazał uzasadnienia dla zamieszczenia w decyzji obowiązku powiadomienia przez inwestora o wykonaniu nakazu rozbiórki oraz niezgodnie z prawdą podał, iż w dacie pierwszej kontroli przeprowadzonej w dniu 26.03.2010r. sporny barakowóz stał jeszcze na działce [...] albowiem przesunięcia "przyczepy" na działkę [...] dokonał w dniu 20.03.2010r.

P. Wojewódzki Inspektor Nadzoru Budowlanego w B. po rozpatrzeniu powyższego odwołania decyzją z dnia [...].07.2010r. orzekł o utrzymaniu w mocy decyzji pierwszoinstancyjnej. Organ wskazał, iż art. 30 ust. 1 pkt 1 prawa budowlanego stanowi, iż wymaga zgłoszenia budowa tymczasowych obiektów budowlanych, niepołączonych trwale z gruntem i przewidzianych do rozbiórki lub przeniesienia w inne miejsce w terminie określonym w zgłoszeniu, ale nie później niż przed upływem 120 dni od dnia rozpoczęcia budowy określonego w zgłoszeniu. Nadto art. 49 "b" ust. 2 prawa budowlanego umożliwia legalizację samowolnie wzniesionego obiektu budowlanego w sytuacji, gdy budowa jest zgodna z przepisami o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym oraz nie narusza przepisów, w tym techniczno – budowlanych. Niemożność legalizacji czyni koniecznym wydanie nakazu rozbiórki. Sporny barakowóz – jak stwierdził dalej organ odwoławczy – został usytuowany w 100-metrowym pasie ochronnym rzeki R., stąd nie ma możliwości zastosowania w sprawie procedury legalizacyjnej. Organ podał, iż oceniany obiekt jest tymczasowym obiektem budowlanym, a nie przyczepą, albowiem jest obity szalówką, posiada dach z kominem, schody drabiniaste i doprowadzoną energię elektryczną. Wyposażenie obiektu w cztery koła i zaczep umożliwiający jego ciągnięcie, nie może przesądzać o tym, iż nie jest to tymczasowy obiekt budowlany w postaci barakowozu usytuowanego w określonym miejscu z zamiarem korzystania z niego.

W skardze wniesionej do sądu administracyjnego na powyższą decyzję, A. M. zarzucił organowi nadzoru budowlanego II instancji, iż nie ustosunkował się on do wszystkich zarzutów odwołania, a także nie wyjaśnił, na jakiej podstawie prawnej ustawiona na działce przyczepa została uznana za barakowóz. Zdaniem skarżącego w sytuacji gdy organ nie podaje prawnej definicji "barakowozu", to nie może traktować przedmiotowego obiektu jako tymczasowy obiekt budowlany. Podkreślił, iż w rzeczywistości kominem jest demontowana rura stalowa, schody są dostawionymi schodami drabiniastymi a doprowadzona energia to podwójne gniazdko elektryczne, do którego można podłączyć przedłużacz np. do kosiarki elektrycznej. Podnosząc powyższe skarżący wniósł o uchylenie decyzji.

Organ w odpowiedzi na skargę wniósł o jej oddalenie.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku zważył, co następuje:

Skarga podlegała oddaleniu albowiem orzeczony nakaz rozbiórki (usunięcia) barakowozu zapadł bez naruszenia prawa materialnego mającego wpływ na wynik sprawy oraz bez naruszenia prawa procesowego, które mogło mieć wpływ na wynik sprawy.

Skład orzekający sądu zgadza się z zakwalifikowaniem przez organ spornego barakowozu do tymczasowych obiektów budowlanych, definiowanych ustawą z 7.07.1994r. "Prawo budowlane". Zaliczenie barakowozów do tymczasowych obiektów budowlanych jest oczywiste w świetle art. 3 pkt 5 ustawy Prawo budowlane, który wyjaśnia pojęcie "tymczasowego obiektu budowlanego" i jako przykłady takich obiektów wymienia "barakowozy". Przepis ten stanowi bowiem, iż przez "tymczasowy obiekt budowlany" należy rozumieć obiekt budowlany przeznaczony do czasowego użytkowania w okresie krótszym od jego trwałości technicznej, przewidziany do przeniesienia w inne miejsce lub rozbiórki, a także obiekt budowlany niepołączony trwale z gruntem, jak: strzelnice, kioski uliczne, pawilony sprzedaży ulicznej i wystawowe, przekrycia namiotowe i powłoki pneumatyczne, urządzenia rozrywkowe, barakowozy i obiekty kontenerowe. Cechami odróżniającymi "obiekt budowlany" od "tymczasowego obiektu budowlanego" jest – jak wynika z cytowanego przepisu – albo czas użytkowania obiektu albo trwałość jego związania z gruntem. Obiekt budowlany tymczasowy ma bądź krótką trwałość użytkowania (krótszą od trwałości technicznej) bądź nie jest trwale związany z gruntem. Oczywiście zawsze musi przy tym odpowiadać cechom obiektu budowlanego, do których zalicza się zarówno budynki, jak i budowle, oraz obiekty małej architektury (vide: definicja "obiektu budowlanego" zawarta w art. 3 pkt 1 ustawy Prawo budowlane). Fakt, że ustawa Prawo budowlane samodzielnie nie definiuje pojęcia "barakowozu" jest bez znaczenia dla stosowania przepisów ustawy w odniesieniu do tych obiektów. Nie każde pojęcie ma prawną definicję. Zaniechanie przez ustawodawcę zdefiniowania jakiegoś pojęcia na użytek konkretnej ustawy oznacza dopuszczalność odwołania się do definicji języka potocznego. W języku potocznym przez "barakowóz" rozumie się "barak na kołach", a ponieważ "barak" jest – wedle słownika języka polskiego (Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2007, seria Akademia Języka Polskiego PWN) prowizorycznym budynkiem, "barakowóz" będzie prowizorycznym budynkiem na kołach. Budynek charakteryzuje się między innymi wydzieleniem z przestrzeni za pomocą przegród budowlanych tj. posiadaniem ścian, a także dachu i fundamentów (vide: definicja "budynku zawarta w art. 3 pkt 2 prawa budowlanego). Barak na kołach jest zaś niezwiązanym z gruntem obiektem budowlanym posiadającym ściany i dach. Brak związania z gruntem (wyposażenie w koła) jest tym właśnie elementem, który przesądza o tymczasowości obiektu budowlanego w postaci barakowozu. Z woli ustawodawcy taki prowizoryczny budynek na kołach został poddany reglamentacji prawa budowlanego, a to potwierdza, – co do zasady - słuszność prowadzenia w odniesieniu do spornego barakowozu postępowania administracyjnego w sprawie legalności jego usytuowania.

Słuszności tej nie podważa, zdaniem sądu, przyjęta przez skarżącego linia obrony wyrażająca się w twierdzeniu, że kontrolowany barakowóz, jest przyczepą definiowaną ustawą Prawo o ruchu drogowym, ponieważ jest na kołach, przez co jest mobilny i posiada zaczep umożliwiający połączenie z pojazdem. Przede wszystkim zauważyć należy, że w świetle definicji "przyczepy" zamieszczonej w ustawie z dnia 20.06.1997r. Prawo o ruchu drogowym t.j. Dz. U. z 2005r. Nr 108, poz. 908 ze zmianami) przyczepa jest pojazdem bez silnika, przystosowanym do łączenia z innym pojazdem, co oznacza, że winna być przystosowanym do połączenia z innym pojazdem, lecz nie wyposażonym w silnik, środkiem transportu (osób lub rzeczy) przeznaczonym do poruszania się po drodze i spełniającym warunki do dopuszczenia do ruchu. Dokumentem stwierdzającym dopuszczenie do ruchu pojazdu samochodowego lub przyczepy, jest dowód rejestracyjny lub pozwolenie czasowe. Jak przyznał skarżący na rozprawie przed sądem (vide: protokół z rozprawy - k. 83 akt), barakowóz jako przyczepa nie był zarejestrowany.

Nie można też pominąć w niniejszej sprawie słusznie wychwyconego przez organ nadzoru budowlanego, wyposażenia barakowozu w elementy wskazujące na wykorzystywanie – jak twierdzi skarżący przyczepy - w celach innych niż transport a mianowicie w komin, schodki ułatwiające wejście do środka, i dopływ energii elektrycznej. Powyższe elementy, nawet, jeżeli są prowizorycznie wykonane, co akcentuje skarżący, dowodzą stacjonarnego wykorzystywania barakowozu a nie uczynienia z niego środka transportu. Sam skarżący na rozprawie podał, że barakowóz wykorzystuje do przechowywania owoców zebranych z sadu położonego obok.

O tym, czy tymczasowe obiekty budowlane podlegają reżimowi uzyskania pozwolenia na budowę bądź zgłoszenia, przesądza treść dalszych przepisów prawa budowlanego. Zasadą prawa budowlanego jest, że roboty budowlane można rozpocząć jedynie na podstawie ostatecznej decyzji o pozwoleniu na budowę, z zastrzeżeniem art. 29 – 31 ustawy (vide: treść art. 28 prawa budowlanego). W odniesieniu do tymczasowych obiektów budowlanych ani pozwolenia na budowę, ani zgłoszenia budowlanego nie wymagają jedynie:

- tymczasowe obiekty budowlane, stanowiące wyłącznie eksponaty wystawowe, niepełniące jakichkolwiek funkcji użytkowych, usytuowane na terenach przeznaczonych na ten cel (art. 29 ust. 1 pkt 25 w związku z art. 30 ust. 1 pkt 1 prawa budowlanego)

- obiekty przeznaczone do przeznaczone do czasowego użytkowania w trakcie realizacji robót budowlanych, położone na terenie budowy oraz ustawione barakowozy używane przy wykonywaniu robót budowlanych, badaniach geologicznych i pomiarach geodezyjnych (art. 29 ust. 1 pkt 24 w związku z art. 30 ust. 1 pkt 1 prawa budowlanego)

Natomiast wyłącznie zgłoszeniu budowlanemu podlegają tymczasowe obiekty budowlane, niepołączone trwale z gruntem i przewidziane do rozbiórki lub przeniesienia w inne miejsce w terminie określonym w zgłoszeniu, nie później niż przed upływem 120 dni od dnia rozpoczęcia budowy określonego w zgłoszeniu (art. 29 ust. 1 pkt 12 w związku z art. 30 ust. 1 pkt 1 prawa budowlanego).

W świetle wymienionych przepisów, ustawienie spornego barakowozu na położonej w R. nieruchomości oznaczonej numerem geodezyjnym [...], wymagało co najmniej zgłoszenia albowiem działka o numerze [...] ani nie stanowiła terenu, na którym miały być prowadzone roboty budowlane czy geologiczne, dla których barakowóz miałby stanowić zaplecze ani nie stanowiła terenu wystawowego, na którym barakowóz miałby stać jako eksponat tj. pełnić takie funkcje, dla których usytuowanie barakowozu nie musiało być poprzedzone ani pozwoleniem ani zgłoszeniem. Ewidentny w sprawie brak zgłoszenia skutkować musiał zastosowaniem procedury legalizacyjnej z art. 49 lit. "b" prawa budowlanego. Zalegalizowanie samowolnego ustawienia barakowozu nie było jednak możliwe, albowiem cała działka o numerze geodezyjnym [...] położona jest w 100 – metrowej strefie ochronnej rzeki R., w której obowiązuje zakaz lokalizowania obiektów budowlanych innych niż urządzenia wodne lub obiekty służące prowadzeniu racjonalnej gospodarki rolnej, leśnej lub rybackiej (vide: par. 4 ust. 1 pkt 7 Rozporządzenia Nr 17/05 Wojewody Podlaskiego z dnia 25.02.2005r. w sprawie Obszaru Chronionego Krajobrazu "Dolina Rospudy" - Dziennik Urzędowy Województwa Podlaskiego z 2005r. Nr 54, poz. 730). Okoliczność położenia działki o numerze [...] we wsi R. w pasie 100 – metrowej strefy ochronnej rzeki R. nie jest kwestionowana. Podkreślić należy, iż uznanie że ustawienie barakowozu wymagałoby pozwolenia na budowę a nie zgłoszenia, nie zmieniłoby sytuacji prawnej inwestora, albowiem zalegalizowanie obiektu budowlanego wzniesionego bez pozwolenia jest dopuszczalne na tych samych warunkach, co zalegalizowanie obiektu budowlanego wzniesionego bez zgłoszenia. W obu przypadkach legalizacja samowoli budowlanej jest dopuszczalna tylko wtedy, gdy lokalizacja obiektu budowlanego nie narusza przepisów prawa miejscowego z zakresu planowania przestrzennego. Z opisanych wyżej względów należało uznać, iż orzeczony nakaz rozbiórki nie naruszył przepisów prawa materialnego.

Zdaniem sądu w postępowaniu administracyjnym nie dopuszczono się też naruszenia przepisów postępowania administracyjnego w sposób mogący mieć wpływ na wynika sprawy. Co prawda błędnie formalnie nie załatwiono wniosku skarżącego o zawieszenie postępowania do czasu zakończenia postępowania sądowego w sprawie II SA/Bk 276/10 (poprzez wydanie oddzielnego postanowienia), co naruszyło art. 101 par. 3 w związku z art. 125 par. 1 kpa, ale w dacie orzekania przez sąd w niniejszej sprawie, zgłoszony przez skarżącego wniosek o zawieszenie postępowania administracyjnego do czasu zakończenia postępowania w sprawie IISA/Bk 276/10, przestał być aktualny albowiem postępowanie sądowe w sprawie IISA/Bk 276/10 było już zakończone. Z dopuszczonego przez sąd dowodu z akt IISA/BK 276/10 wynika bowiem, iż w dniu 16.09.2010r. zapadł w tym postępowaniu wyrok uchylający decyzje organów nadzoru budowlanego dotyczące nakazu rozbiórki barakowozu jeszcze zlokalizowanego na działce [...]. Zdaniem sądu zarzut braku formalnego rozpatrzenia wniosku o zawieszenie postępowania administracyjnego może być uzasadniony tylko wtedy, gdy ocena przesłanek zawieszenia postępowania administracyjnego jest aktualna w dacie oceny przez sąd tego zarzutu.

Problem zależności kontrolowanego teraz postępowania administracyjnego od postępowania sądowego w sprawie IISA/Bk 276/10 przestał być aktualny w dacie wyrokowania przez sąd w niniejszej sprawie, a to czyni zbytecznym nakazywanie organowi formalnego załatwienia wniosku o zawieszenie postępowania. Sąd z urzędu nie dostrzega też zależności wyniku kontrolowanego postępowania administracyjnego od wyniku postępowania administracyjnego zalecenie powtórzenia którego wynika z wyroku wydanego w sprawie IISA/Bk 276/10, albowiem ono jawi się oczywiście bezprzedmiotowym z uwagi na przesunięcie przez inwestora spornego barakowozu z działki [...] na działkę o numerze [...].

Naruszenia innych przepisów procesowych, na które zwrócił uwagę skarżący, również nie są tej miary, że uzasadniałyby uchylenie zaskarżonej decyzji. Rację ma skarżący, iż zawarte w decyzji sformułowanie, iż obowiązek (orzeczony nakaz rozbiórki) będzie wymagalny z chwilą uprawomocnienia się decyzji, nie było prawidłowe. Decyzje administracyjne są bowiem wykonalne w momencie gdy stają się ostateczne, a decyzje nieostateczne tylko wtedy są wykonalne gdy nadano im rygor natychmiastowej wykonalności bądź gdy natychmiastowa wykonalność decyzji wynika z mocy ustawy. Ostateczność decyzji wiąże się z administracyjnym postępowaniem odwoławczym. Postępowanie sądowoadministracyjne ze skargi na decyzję ostateczną samo w sobie nie wstrzymuje wykonania decyzji ostatecznej, natomiast jej wykonanie może być wstrzymane przez sąd na wniosek skarżącego. Niefortunne sformułowanie zawarte w orzeczonym nakazie rozbiórki odnoszące się do momentu wymagalności obowiązku, pozostawało jednak bez wpływu na wynik sprawy.

Także zbyteczna, zdaniem sądu, informacja w decyzji o konieczności powiadomienia organu o wykonaniu obowiązku, nie ma w sprawie znaczenia istotnego dla wyniku postępowania merytorycznego. Jej zamieszczenie wiąże się, bowiem z etapem wykonania decyzji, bo ma na celu uniknięcie wszczynania bezprzedmiotowego postępowania egzekucyjnego w sytuacji wykonania obowiązku prze adresata decyzji.

Mając powyższe na uwadze i nie dostrzegając innych naruszeń prawa, Sąd skargę oddalił jako bezzasadną (art. 151 ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi).