Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący Sędzia NSA Joanna Kabat-Rembelska Sędzia NSA Dorota Dąbek Sędzia del. WSA Urszula Wilk (spr.) Protokolant Mateusz Rogala po rozpoznaniu w dniu 22 marca 2019 r. na rozprawie w Izbie Gospodarczej skargi kasacyjnej Głównego Inspektora Transportu Drogowego od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu z dnia 28 września 2016 r. sygn. akt III SA/Wr 343/16 w sprawie ze skargi Syndyka Masy Upadłości A. S.A. w upadłości likwidacyjnej na postanowienie Głównego Inspektora Transportu Drogowego z dnia [...] stycznia 2016 r. nr [...] w przedmiocie sprostowania oczywistej omyłki pisarskiej 1. uchyla zaskarżony wyrok w części uchylającej zaskarżone postanowienie w zakresie, w jakim utrzymało ono w mocy pkt 2 postanowienia Dolnośląskiego Wojewódzkiego Inspektora Transportu Drogowego z dnia [...] sierpnia 2014 r. i w tym zakresie oddala skargę, 2. oddala skargę kasacyjną w pozostałej części.

Wyrokiem z 28 września 2016 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu po rozpoznaniu w trybie uproszczonym na posiedzeniu niejawnym sprawy ze skargi Syndyka Masy Upadłości A. w D. S.A. w upadłości likwidacyjnej na postanowienie Głównego Inspektora Transportu Drogowego z dnia [...] stycznia 2016 r. w przedmiocie sprostowania oczywistej omyłki pisarskiej uchylił zaskarżone postanowienie oraz poprzedzające je postanowienie [...] Wojewódzkiego Inspektora Transportu Drogowego z dnia [...] sierpnia 2014 r. i zasądził od Głównego Inspektora Transportu Drogowego na rzecz skarżącego kwotę 597 złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania.

Wyrok ten wydano w następującym stanie sprawy:

W wyniku ustaleń poczynionych w czasie kontroli drogowej [...] Wojewódzki Inspektor Transportu Drogowego decyzją z [...] sierpnia 2014 r., na podstawie art. 93 ust. 1 ustawy z dnia 6 września 2001 r. o transporcie drogowym (Dz.U. z 2013 r. poz. 1414 ze zm.; dalej: u.t.d.) nałożył na A. w D. S.A. w upadłości likwidacyjnej karę pieniężną, z uwagi na stwierdzenie następujących naruszeń przepisów regulujących wykonywanie transportu drogowego:

– wykonywanie przewozu autobusem, który nie odpowiada wymaganym warunkom technicznym ze względu na rodzaj wykonywanego przewozu regularnego, l.p. 5.2.1. załącznika nr 3 do u.t.d;

– wykonywanie przewozu regularnego z naruszeniem warunków określonych w zezwoleniu, zaświadczeniu na wykonywanie publicznego transportu zbiorowego albo potwierdzeniu zgłoszenia przewozu w publicznym transporcie zbiorowym dotyczących: ustalonej trasy przejazdu lub wyznaczonych przystanków, l.p. 2.2.3. załącznika nr 3 do u.t.d.

Postanowieniem z dnia [...] sierpnia 2014 r. organ I instancji sprostował przedmiotową decyzję w ten sposób, że na stronie 1 nr decyzji brzmi: "[...]" zamiast "[...]" oraz na stronie pierwszej zwrot "w kwocie:" brzmi: "8000 zł (słownie) osiem tysięcy złotych" zamiast "w kwocie: 8000 zł (słownie) osiem tysięcy pięćset złotych" – uznając, że popełniono w decyzji błędy mające charakter oczywistej omyłki pisarskiej.

Pełnomocnik syndyka masy upadłości A. w D. S.A. w upadłości likwidacyjnej wniósł na ww. postanowienie zażalenie.

Po ponownym rozpatrzeniu zażalenia postanowieniem z [...] stycznia 2016 r., Główny Inspektor Transportu Drogowego utrzymał zaskarżone postanowienie w mocy.

W uzasadnieniu organ zwrócił uwagę, że organ I instancji przesyłając pełnomocnikowi strony zaskarżone postanowienie załączył do niego egzemplarz decyzji zawierający naniesione poprawki co do numeru decyzji i słownego opisu wysokości nałożonej kary, co mogło wpłynąć na przekonanie strony o nieistnieniu omyłki pisarskiej w numerze decyzji. W odniesieniu natomiast do zarzutu pełnomocnika strony dotyczącego niemożności zmiany wysokości nałożonej kary w drodze postanowienia o sprostowaniu oczywistej omyłki organ zauważył, że żaden przepis k.p.a nie wskazuje na pierwszeństwo kwoty kary nakładanej decyzją administracyjną wskazanej liczbowo lub opisowo. W omawianym przypadku kwota 8000 zł została liczbowo wskazana prawidłowo. Nadto wysokość kary wynikała z sumy dwóch opisanych w treści decyzji naruszeń, których wysokość określona jest ściśle w załączniku nr 3 do ustawy o transporcie drogowym, a zatem nie powinna budzić wątpliwości adresata decyzji. Dlatego też, w ocenie organu odwoławczego, błąd polegający na niewłaściwym użyciu wyrazu "pięćset" w opisowym wskazaniu wysokości kary stanowił oczywistą omyłkę pisarską w rozumieniu art. 113 § 1 k.p.a. Usunięcie wskazanych błędów nie miało wpływu na merytoryczny kształt decyzji.

Organ zauważył też, że decyzja [...] Wojewódzkiego Inspektora Transportu Drogowego została utrzymana w mocy przez Głównego Inspektora Transportu Drogowego decyzją z [...] października 2014 r.

Syndyk masy upadłości A. w D. S.A. w upadłości likwidacyjnej wniósł skargę na powyższe postanowienie.

Opisanym na wstępie wyrokiem Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu uchylił zaskarżone postanowienie oraz poprzedzające je postanowienie [...] Wojewódzkiego Inspektora Transportu Drogowego na podstawie art. 145 § 1 pkt c) i art. 135 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. z 2012 r. poz. 270 ze zm., obecnie tekst jedn. Dz.U. z 2018 r. poz. 1302 ze zm.; dalej: p.p.s.a.).

Odwołując się do dyspozycji art. 113 § 1 k.p.a. Sąd I instancji wskazywał, że przepis ten umożliwia organowi rektyfikację wadliwej decyzji, jednak wada decyzji może być usunięta przez sprostowanie jedynie wówczas, gdy ma ona charakter nieistotny – a taki, zgodnie z treścią art. 113 § 1 k.p.a., można przypisać tylko wymienionym w ww. przepisie kategoriom błędów, tj. błędom pisarskim, rachunkowym oraz oczywistym omyłkom. Wady istotne natomiast usuwane mogą być jedynie w trybie i na warunkach przepisów o zmianie, uchyleniu lub stwierdzeniu nieważności decyzji.

Odnośnie oczywistej omyłki Sąd I instancji wskazywał, chodzi o błąd na pierwszy rzut oka dostrzegalny, którego stwierdzenie nie wymaga żadnych dodatkowych zabiegów myślowych, obliczeń lub ustaleń. W szczególności sprostowanie w trybie art. 113 § 1 k.p.a. nie może prowadzić do zmiany merytorycznego rozstrzygnięcia.

Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu stanął na stanowisku, że w kategorii błędów, co do których dopuszczalne jest ich sprostowanie w drodze postanowienia wydanego na podstawie art. 113 § 1 k.p.a. nie mieszczą się błędy sprostowane zaskarżonym postanowieniem.

Sąd I instancji wywodził, że w decyzji pierwszoinstancyjnej na str. 1 wskazano jej numer "[...]", który – jak wyjaśniono w postanowieniu o sprostowaniu z dnia [...] sierpnia 2014 r. – był niezgodny z jednolitą numeracją stosowaną w decyzjach wydawanych przez [...] Wojewódzkiego Inspektora Transportu Drogowego. Oznaczenie jednak przesłanej stronie decyzji numerem niezgodnym z zasadami numeracji stosowanymi przez organ I instancji nie może być w tym przypadku uznane ani za błąd pisarski, ani za oczywistą omyłkę, natychmiast dostrzegalną i nie wymagającą dodatkowych wyjaśnień. Z akt administracyjnych nie wynika, by sprawa była prowadzona pod jedną sygnaturą/numerem, którym oznaczane byłyby wszystkie pisma kierowane do strony, trudno również przyjąć, że stronie znane są zasady numeracji decyzji, które przyjął i na które powołuje się organ. Dodatkowo zaskarżona decyzja w żadnym innym miejscu nie wskazuje numeru innego niż "[...]" jako numeru decyzji, jedynie przywołując podstawę prawną wydania decyzji odwołano się do protokołu kontroli o numerze "[...]", przy czym w innych pismach kierowanych do strony organ się tym numerem nie posługiwał (przykładowo w zawiadomieniu o wszczęciu postępowania wyjaśniającego z dnia [...] maja 2014 r. czy zawiadomieniu z dnia 9 lipca 2014 r. o możliwości zapoznania się z aktami sprawy powołano numer [...]). W tej sytuacji nie tylko nie było więc podstaw do kwestionowania poprawności numeru wskazanego pierwotnie w decyzji, ale akta sprawy nie pozwalały w ogóle na ustalenie, który z numerów, jakimi posługiwał się organ w toku postępowania miał być, zgodnie z jego zamiarem, "właściwym" numerem decyzji. Powyższe świadczy więc o popełnieniu przez organ nie tyle błędu pisarskiego czy oczywistej omyłki w rozumieniu art. 113 § 1 k.p.a., co o niezamierzonym (i wadliwym w świetle stosowanych przez organ wewnętrznych zasad numeracji, ale już nie w świetle przepisów k.p.a.) nadaniu decyzji numeru innego, niż przewidziany w przyjętym przez organ systemie jednolitej numeracji decyzji. Sąd I instancji wskazywał, że takie działanie było najwyraźniej wynikiem błędu ze strony organu, jednak ze względu na brak możliwości przypisania mu cech takich, jak widoczny i oczywisty charakter, natychmiastowa rozpoznawalność (np. w świetle jednolicie stosowanej w postępowaniu numeracji), nie kwalifikował się on do sprostowania w trybie art. 113 § 1 k.p.a.

Odnosząc się z kolei do możliwości wyeliminowania na podstawie ww. przepisu niezgodności pomiędzy podanymi w sentencji decyzji kwotami kary ( słownie i w zapisie cyfrowym), Sąd I instancji stanął na stanowisku, że również w tym przypadku posłużenie się instytucją sprostowania było niedopuszczalne. Wskazywał, że określenie w sentencji decyzji o nałożeniu kary pieniężnej wysokości tej kary, stanowi kluczowy element samej decyzji – treść jej rozstrzygnięcia, którym organ nakłada na stronę obowiązek pieniężny, podlegający egzekucji. To z sentencji przede wszystkim strona dowiaduje się jaki obowiązek na niej ciąży; ta część decyzji stanowi też podstawę do wystawienia tytułu wykonawczego. Uzasadnienie pełni w tym względzie funkcję uzupełniającą, wyjaśniając okoliczności, w jakich doszło do wydania decyzji, podstawę prawną jej wydania oraz ewentualnie zasady, z których wynika taka, a nie inna wysokość nałożonej kary. Z tego względu decyzja nie powinna budzić żadnych wątpliwości co do treści rozstrzygnięcia.

W ocenie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu sprostowanie dotyczące usunięcia rozbieżności w określeniu słownie i liczbowo wysokości obowiązku pieniężnego, ustalonego w sentencji decyzji, można by uznać za dopuszczalne jedynie w sytuacji, gdy z uzasadnienia decyzji jednoznacznie i wprost wynika, bez konieczności dokonywania dalszych obliczeń lub zabiegów interpretacyjnych, która kwota jest prawidłowa (np. gdy zawarto w niej wyliczenie z podaniem końcowej kwoty kary lub wielokrotnie wskazywano na tę kwotę i.t.p.). Zdaniem Sądu i instancji w rozpoznawanej sprawie taka sytuacji nie miała miejsca. Sąd I instancji wskazywał, że organ powołuje się na uzasadnienie decyzji, mające potwierdzać kwotę ośmiu tysięcy złotych jako prawidłową wysokość kary, jednak argumentacja ta nie znajduje dostatecznego wparcia w treści rzeczonego uzasadnienia. Sąd podnosił, że organ wskazuje co prawda w decyzji odpowiednie pozycje załącznika nr 3 do ustawy o transporcie drogowym i podaje kwoty kary przypisane opisanym tam poszczególnym naruszeniom przepisów regulujących transport drogowy, a w dalszej części przywołuje zasady dotyczące kumulacji kar, jednak w żadnym miejscu nie podaje łącznej wartości kary nałożonej ostatecznie na stronę. Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu nie zgodził się z argumentacją organu, że błąd w słownym oznaczeniu w decyzji wartości kary nosi cechy oczywistej omyłki. Sąd I instancji podnosił, że kara nakładana na podstawie art. 93 ust. 1 u.t.d., jest sankcją, której ustalenie ostatecznej, całkowitej wysokości należy do organu, nie zaś do zobowiązanego.

Mając na uwadze powyższe Sąd I instancji uznał, że zaskarżone postanowienia wydano z naruszeniem art. 113 §1 k.p.a., bowiem wyeliminowane w tym trybie przez organ wady decyzji nie spełniały przesłanek do usunięcia ich w drodze sprostowania.

Skargę kasacyjną od tego wyroku wniósł Główny Inspektor Transportu Drogowego zaskarżając go w całości i żądając jego uchylenia i oddalenia skargi, ewentualnie przekazania sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji oraz zasądzenia na rzecz organu kosztów postępowania.

Zaskarżonemu wyrokowi zarzucono naruszenie prawa materialnego, a to art. 113 § 1 k.p.a., poprzez jego błędną wykładnię, przejawiającą się w przyjęciu przez Sąd I instancji, że omyłka w osnowie decyzji administracyjnej polegająca na mylnym określeniu słownym wysokości nałożonej w drodze tej decyzji kary pieniężnej za naruszenie przepisów o transporcie drogowym, nie stanowi oczywistej omyłki w rozumieniu wskazanej wyżej normy prawnej, podczas gdy błąd ten stanowił oczywistą omyłkę, o której mowa w art. 113 § 1 k.p.a., skoro w określeniu liczbowym kwoty orzeczonej kary pieniężnej podano prawidłową jej wysokość, a przy tym w samej sentencji decyzji wymienione zostały naruszenia, za które nakładana kara jest, zaś z uzasadnienia decyzji bez wątpienia wynikał wymiar nałożonej na stronę kary pieniężnej, albowiem precyzyjnie wskazano tam wysokość kar za te właśnie dwa naruszenia, których dopuściła się strona, a które składały się na sumę kar orzeczonych wobec skarżącej.

W uzasadnieniu skargi kasacyjnej przedstawiono szczegółową argumentację na poparcie przytoczonych zarzutów. Organ stanął przy tym na stanowisku, że omyłka w zakresie wskazania niezgodnego z wewnętrzną praktyką organu numeru decyzji nie stanowi oczywistej omyłki w rozumieniu art. 113 § 1 k.p.a., a zatem nie podlega sprostowaniu. Natomiast rozbieżność pomiędzy kwotami kary podanymi w sentencji decyzji słownie i w zapisie cyfrowym taką właśnie omyłkę stanowi, bowiem podana w zapisie słownym wartość nie znajdowała jakiegokolwiek uzasadnienia w uzasadnieniu decyzji, w którym wyraźnie wskazano wysokość kar za stwierdzone naruszenia w kwotach 3000 zł i 5000 zł, a proste ich zsumowanie pozwalało na jednoznaczne ustalenie wysokości nałożonej kary.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 183 § 1 p.p.s.a., Naczelny Sąd Administracyjny rozpoznaje sprawę w granicach skargi kasacyjnej, bierze jednak z urzędu pod rozwagę nieważność postępowania. W niniejszej sprawie nie występują przesłanki nieważności postępowania sądowoadministracyjnego enumeratywnie wyliczone w art. 183 § 2 p.p.s.a. Z tego względu Naczelny Sąd Administracyjny przy rozpoznaniu sprawy związany był granicami skargi kasacyjnej. Granice te są wyznaczone wskazanymi w niej podstawami, którymi może być naruszenie prawa materialnego przez błędną jego wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie (art. 174 pkt 1 p.p.s.a.) lub naruszenie przepisów postępowania, jeżeli uchybienie to mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy (art. 174 pkt 2 p.p.s.a.). Naczelny Sąd Administracyjny bada bowiem jedynie legalność wyroku Sądu I instancji w zakresie zakwestionowanym przez autora skargi kasacyjnej, a nie rozpoznaje sprawy ponownie w jej całokształcie.

Rozpatrywaną skargą kasacyjną Główny Inspektor Transportu Drogowego zaskarżył w całości wyrok Sądu I instancji podzielając jednak stanowisko Sądu I instancji, że omyłka w zakresie wskazania niezgodnego z wewnętrzną praktyką organu numeru decyzji nie stanowi oczywistej omyłki w rozumieniu art. 113 §1 k.p.a., a zatem nie podlega sprostowaniu. Tym samym, mimo zaskarżenia wyroku Sądu I instancji w całości organ nie zakwestionował uchylenia zaskarżonych postanowień w tym zakresie, nie sposób zatem uznać, że skarga kasacyjna w tej części jest usprawiedliwiona.

Spór dotyczy zatem jedynie dopuszczalności sprostowania w trybie art. 113 § 1 k.p.a., decyzji wydanej przez organ I instancji w zakresie określenia w sentencji decyzji słownie kwoty nałożonej kary jako "osiem tysięcy pięćset złotych", podczas gdy liczbowo podano wysokość kary jako "8 000 zł" i w wydanym postanowieniu kwotę określono jednoznacznie jako "osiem tysięcy złotych" zgodnie z sumą kar określonych w uzasadnieniu decyzji jako: 3000 zł i 5000 zł.

Zgodnie z art. 113 § 1 k.p.a. organ administracji publicznej może z urzędu lub na żądanie strony prostować w drodze postanowienia błędy pisarskie i rachunkowe oraz inne oczywiste omyłki w wydanych przez ten organ decyzjach.

Zgodnie z utrwalonymi poglądami judykatury wszystkie błędy prostowane w trybie art. 113 § 1 k.p.a. powinny cechować się oczywistością. Oczywistość omyłki winna wynikać z natury samego błędu lub z porównania treści rozstrzygnięcia z uzasadnieniem, treścią wniosku, innymi dokumentami znajdującymi się w aktach sprawy albo z innymi czynnikami. Zaś podstawowym wyznacznikiem oczywistości omyłki pisarskiej w rozumieniu art. 113 § 1 k.p.a. jest możność natychmiastowego i niepozostawiającego wątpliwości wykrycia uchybienia w drodze nawet powierzchownego zestawienia treści rozstrzygnięcia z dokumentami znajdującymi się w aktach sprawy. Uregulowana w art. 113 § 1 k.p.a. instytucja sprostowania zawartych w decyzjach oczywistych omyłek służy zatem przywróceniu rzeczywistej woli organu, ilekroć zachodzi pewna niezgodność między rzeczywistą wolą tego organu, a jej wyrażeniem na piśmie (por. np. wyrok NSA z 11 sierpnia 1999 r., II SA 1072/99, LEX nr 46235; wyrok NSA z 24 września 2009 r., II OSK 1439/08, LEX nr 597281; wyrok NSA z 19 maja 2016 r., I OSK 2040/14, LEX nr 2082501; wyrok NSA z 12 maja 2016 r., II OSK 2118/14, LEX nr 2083424).

Z pewnością nie jest dopuszczalne sprostowanie decyzji, które prowadziłoby do ponownego rozstrzygnięcia sprawy, odmiennego od pierwotnego. W ocenie Naczelnego Sądu Administracyjnego taki przypadek nie zachodzi jednak w rozpoznawanej sprawie.

W sentencji decyzji [...] Wojewódzkiego Inspektora Transportu Drogowego kwotę nałożonej kary określono jako: "8000 zł (słownie) osiem tysięcy pięćset złotych 0/100". Również w sentencji decyzji określono naruszenia, za które kara została nałożona. Z kolei w uzasadnieniu decyzji m.in. ponownie przytoczono brzmienie stwierdzonych naruszeń z odesłaniem do l.p. 5.2.1. załącznika nr 3 do u.t.d. i l.p. 2.2.3. załącznika nr 3 do u.t.d. oraz liczbowo wskazano wysokości kar nałożonych za stwierdzone naruszenia, tj. 5000 zł i 3000 zł. Zatem w sentencji decyzji kwotę nałożonej kary określono niejednoznacznie cyfrowo – 8000 zł i słownie – osiem tysięcy pięćset złotych, przy tym ta druga kwota w prostym zestawieniu z uzasadnieniem decyzji jest w sposób oczywisty mylna.

Zatem wbrew stanowisku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu sprostowanie dotyczące usunięcia rozbieżności w określeniu słownie i liczbowo wysokości kary w tej konkretnej sprawie należy uznać za usunięcie oczywistej omyłki. Z uzasadnienia decyzji jednoznacznie i wprost wynika kwota, która prawidłowo została podana w zapisie cyfrowym, bowiem prostego zsumowania kwot 3000 zł i 8000 zł nie sposób uznać za szczególny zabieg interpretacyjny. Omyłka polegająca na umieszczeniu w zapisie słownym także słowa "pięćset" była więc oczywista i od razu widoczna.

Wobec powyższego uznać należy, że zarzut skargi kasacyjnej dotyczący naruszenia art. 113 § 1 k.p.a., w zakresie w jakim Sąd I instancji uchylił zaskarżone postanowienie w części, którą utrzymało ono w mocy punkt 2 postanowienia [...] Wojewódzkiego Inspektora Transportu Drogowego jest usprawiedliwiony. Mając na uwadze powyższe, Naczelny Sąd Administracyjny na podstawie art. 188 p.p.s.a. uchylił w tej części zaskarżony wyrok. Jednocześnie uznając, że istota sprawy jest dostatecznie wyjaśniona oddalił skargę w tym zakresie, na podstawie art. 151 p.p.s.a.

Wobec uznania za nieusprawiedliwiony zarzutu skargi kasacyjnej w pozostałej części, Naczelny Sąd Administracyjny oddalił skargę kasacyjną w tej części na podstawie art. 184 p.p.s.a.