Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący - Sędzia NSA Jan Grzęda, Sędzia NSA Małgorzata Wolf - Kalamala, Sędzia WSA (del.) Alina Rzepecka (sprawozdawca), Protokolant Agata Milewska, po rozpoznaniu w dniu 5 grudnia 2018 r. na rozprawie w Izbie Finansowej skargi kasacyjnej Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy działającego z upoważnienia Ministra Finansów od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku z dnia 26 lipca 2016 r. sygn. akt I SA/Gd 621/16 w sprawie ze skargi D. sp. z o.o. z siedzibą w B. na interpretację indywidualną Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy działającego z upoważnienia Ministra Finansów z dnia 14 stycznia 2016 r. nr ITPB3/4510-549/15/MK w przedmiocie podatku dochodowego od osób prawnych oddala skargę kasacyjną.

Wyrokiem z 26 lipca 2016 r. o sygn. I SA/Gd 621/16 Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku (dalej: WSA, Sąd I instancji) po rozpoznaniu na rozprawie skargi D. Sp. z o.o. z siedzibą w B. (dalej: Spółka, strona, skarżąca) na interpretację indywidualną Ministra Finansów (dalej: MF, organ) z 14 stycznia 2016 r., nr ITPB3/4510-549/15/MK w przedmiocie podatku dochodowego od osób prawnych,

w punkcie 1 - uchylił zaskarżoną interpretację indywidualną; w punkcie 2 - zasądził od Ministra Finansów na rzecz strony kwotę 200 złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania. Jako podstawę prawną powołano art. 146 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (tekst jedn.: Dz. U.

z 2012 r. poz. 270 ze zm.; dalej: p.p.s.a.). Wyrok (podobnie, jak pozostałe orzeczenia powołane w niniejszym uzasadnieniu) jest dostępny na stronie internetowej http://

orzeczenia.nsa.gov.pl/.

Z przebiegu postępowania przed organem, przedstawionego przez WSA wynika, że strona 27 października 2015 r. złożyła wniosek o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie braku powstania przychodu podatkowego - zastosowania podstawy prawnej, tj. art. 12 ust. 4d ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t.j. Dz. U.

z 2014 r., poz. 851 ze zm., dalej: u.p.d.o.p.). W ramach opisu zdarzenia przyszłego wskazała, że jest spółką kapitałową (spółką z o. o.) z siedzibą w Polsce podlegającą opodatkowaniu podatkiem dochodowym od całości swoich dochodów. Planuje podwyższenie kapitału zakładowego poprzez utworzenie nowych udziałów (dalej: Udziały), które zostaną objęte przez osobę fizyczną (dalej: Akcjonariusz) posiadającą akcje w kapitale zakładowym spółki akcyjnej z siedzibą w Polsce (dalej: SA). Objęcie Udziałów może również nastąpić przez więcej niż jedną osobę fizyczną (dalej: Akcjonariusze) posiadające akcje w kapitale zakładowym SA. Strona wyjaśniła, że SA jest polskim rezydentem podatkowym podlegającym opodatkowaniu podatkiem dochodowym od całości swoich dochodów. Akcjonariusze są polskimi rezydentami podatkowymi podlegającymi opodatkowaniu podatkiem dochodowym w Polsce. Z akcjami SA posiadanymi przez Akcjonariuszy (dalej: Akcje) związana jest bezwzględna większość głosów w SA. W zamian za Udziały wydawane Akcjonariuszom nabędzie Akcje, z którymi będzie związana bezwzględna większość głosów w SA. W przypadku, gdy udziały w jej kapitale zakładowym zostaną objęte tylko przez jednego z Akcjonariuszy, z Akcjami SA wniesionymi do strony przez tego Akcjonariusza związana będzie bezwzględna większość głosów w SA. Wartość nominalna Udziałów będzie równa wartości rynkowej Akcji wnoszonych przez Akcjonariusza do Spółki za obejmowane Udziały. Wniesienie Akcji SA do Spółki, z którymi związana jest bezwzględna większość głosów w SA, w zamian za udziały strony wydawane Akcjonariuszowi/Akcjonariuszom może nastąpić: jednorazowo, tj. z wniesionymi Akcjami będzie związana bezwzględna większość głosów w SA; wielokrotnie, tj. zostanie dokonanych więcej niż jedna transakcji wniesienia Akcji SA do Spółki w zamian za udziały w podwyższanym kapitale zakładowym strony, przeprowadzonych w okresie nieprzekraczającym 6 miesięcy liczonych począwszy od miesiąca, w którym nastąpi pierwsza transakcja wniesienia Akcji SA, a w wyniku tych transakcji skarżąca uzyska bezwzględną większość głosów w SA.

Na tle przedstawionego zdarzenia przyszłego strona zapytała: 1) Czy nabycie przez nią Akcji SA, z którymi związana będzie bezwzględna większość głosów w SA, będzie skutkować po jej stronie powstaniem przychodu podlegającego u.p.d.o.p. ? 2) Czy nabycie przez nią Akcji SA będzie skutkować po jej stronie powstaniem przychodu podlegającego opodatkowaniu p.d.o.p., jeżeli wskutek wniesienia Akcji SA przez Akcjonariusza i Akcjonariuszy dokonanego jednorazowo lub w ramach więcej niż jedna transakcji, przeprowadzonych w okresie nieprzekraczającym 6 miesięcy liczonych począwszy od miesiąca, w którym nastąpi pierwsza transakcja wniesienia Akcji SA, uzyska ona bezwzględną większość głosów w SA?

Skarżąca w ramach zaprezentowania własnego stanowiska wskazała w zakresie pytania pierwszego, że nabycie przez nią Akcji SA, z którymi związana będzie bezwzględna większość głosów w SA, nie będzie skutkować po jej stronie powstaniem przychodu podlegającego opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób prawnych (dalej: p.d.o.p.), albowiem będzie mieć zastosowanie przepis art. 12 ust. 4d u.p.d.o.p.

W zakresie pytania drugiego, skarżąca stwierdziła, że nabycie przez nią Akcji SA, nie będzie skutkować po jej stronie powstaniem przychodu podlegającego opodatkowaniu p.d.o.p., jeżeli wskutek przeniesienia Akcji SA przez Akcjonariusza i Akcjonariuszy dokonanego jednorazowo lub w ramach więcej niż jedna transakcji, przeprowadzonych w okresie nieprzekraczającym 6 miesięcy liczonych począwszy od miesiąca, w którym nastąpi pierwsza transakcja przeniesienia Akcji SA, uzyska ona bezwzględną większość głosów w SA, albowiem będzie mieć zastosowanie art. 12 ust. 4d w zw.

z art. 12 ust. 11 i ust. 12 p.d.o.p.

MF w interpretacji wymienionej na wstępie stwierdził, że stanowisko skarżącej jest nieprawidłowe. Powołując brzmienie art. 12 ust. 4d oraz art. 12 ust. 12 u.p.d.o.p. organ uznał, że przepisy te nie znajdą względem skarżącej zastosowania w sytuacji objęcia udziałów Spółki przez więcej niż jedną osobę fizyczną (Akcjonariuszy) posiadających akcje w kapitale zakładowym SA. Według MF, przepisy art. 12 ust. 4d

i ust. 11 oraz ust. 12 u.p.d.o.p. znajdą w przypadku skarżącej zastosowanie

i w konsekwencji nabycie przez nią Akcji SA, nie będzie skutkować po jej stronie powstaniem przychodu podlegającego opodatkowaniu p.d.o.p. wyłącznie wówczas, gdy udziały w kapitale zakładowym skarżącej zostaną objęte przez jednego Akcjonariusza, a z Akcjami SA wniesionymi do Spółki przez tego Akcjonariusza związana będzie bezwzględna większość głosów w SA (i gdy wartość nominalna udziałów będzie równa wartości rynkowej akcji wnoszonych przez Akcjonariusza do Spółki za obejmowane udziały).

Po bezskutecznym wezwaniu do usunięcia naruszenia prawa skarżąca wniosła do Sądu skargę, w której wniosła o uchylenie powyższej interpretacji i zasądzenie kosztów postępowania. Zarzuciła naruszenie przepisów: -/ art. 12 ust. 4d w zw. z art. 12 ust. 12 u.p.d.o.p. poprzez dokonanie ich błędnej wykładni skutkującej przyjęciem, że

art. 12 ust. 4d w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2015 r. ma zastosowanie wyłącznie w przypadku, gdy transakcje w warunkach wskazanych w art. 12 ust. 12 p.d.o.p. dokonane są przez jednego (tego samego) wspólnika, i nie ma zastosowania do transakcji następujących z zachowaniem warunków z art. 12 ust. 12 jeżeli dokonywane są przez więcej niż jednego wspólnika, co skutkowało dokonaniem wadliwej oceny stanowiska przedstawionego przez nią we wniosku o interpretację

i w konsekwencji uznaniem jej stanowiska za nieprawidłowe, -/ art. 121 § 1 oraz art. 125 § 1 w zw. z art. 14h ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (tj. Dz. U.

z 2012 r. poz. 749 ze zm.- dalej: O.p.), poprzez przeprowadzenie w sposób wadliwy postępowania w sprawie wydania interpretacji indywidualnej przepisów prawa podatkowego, tj. z pominięciem podstawowych zasad tego postępowania, nieuwzględnieniem dorobku orzecznictwa sądowego oraz doktryny, a także przy dokonaniu rekonstrukcji norm prawnych z pominięciem zasad prawidłowej wykładni

i logicznego rozumowania.

W odpowiedzi na skargę MF wnosząc o jej oddalenie, podtrzymał swoje stanowisko w sprawie.

Sąd I instancji w wyroku wymienionym na wstępie, uzasadniając podjęte rozstrzygnięcie przywołał treść art. 12 ust. 4d u.p.d.o.p. i wskazał, że przepis ten został wprowadzony do u.p.d.o.p. w związku z potrzebą dostosowania przepisów u.p.d.o.p. do

zmieniających się w tym zakresie przepisów unijnych, w tym do obecnie obowiązującej Dyrektywy Rady 2009/133/WE z dnia 19 października 2009 r. w sprawie wspólnego systemu opodatkowania mającego zastosowanie w przypadku łączenia, podziałów, podziałów przez wydzielenie, wnoszenia aktywów i wymiany udziałów dotyczących spółek różnych państw członkowskich oraz przeniesienia statutowej siedziby SE lub SCE z jednego państwa członkowskiego do innego państwa członkowskiego (Dz. U.UE. 2009 r., L 310, s.34, dalej: Dyrektywą 2009/133). Obecne brzmienie tego przepisu zostało wprowadzone przez art. 1 pkt 8 lit. g ustawy z dnia 29 sierpnia 2014 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz niektórych innych ustaw ( Dz. U. 2014, poz. 1328 ) zmieniającej ustawę z dniem 1 stycznia 2015 r.

Sąd I instancji powołał się na pkt 2 i pkt 5 preambuły Dyrektywy 2009/133/WE, a także przywołał z art. 2 pkt e) Dyrektywy 2009/133/WE i stwierdził, że przepisów Dyrektywy 2009/133/WE nie można stosować wprost do opisanego we wniosku zdarzenia przyszłego z uwagi na fakt, iż zgodnie z art. 1 Dyrektywę 2009/133/WE stosuje się w odniesieniu do wymiany udziałów, w które zaangażowane są spółki z co najmniej dwóch państw członkowskich, a wniosek, na podstawie którego wydana została zaskarżona interpretacja tego rodzaju sytuacji nie dotyczy, gdyż obie spółki mają siedzibę na terenie Polski. Jednakże fakt, że przepis dotyczący zasad opodatkowania wymiany udziałów w u.p.d.o.f. został wprowadzony w ramach implementacji ww. Dyrektywy oraz innych przepisów unijnych i co do zasady miał dotyczyć transakcji z udziałem innego podmiotu z kraju członkowskiego nie może powodować dyskryminacji stron analogicznych transakcji mających siedzibę w kraju. Dlatego za uzasadnione należy przyjąć, że zasady określone w przepisach Dyrektyw, w tym wynikające z ich preambuł powinny mieć również zastosowanie do transakcji krajowych. Zatem transakcja, do której odnoszą się powyższe przepisy Dyrektywy, nie może być dzielona na poszczególne czynności przeniesienia przez poszczególnych udziałowców/ akcjonariuszy posiadanych udziałów/akcji na spółkę kapitałową, ale powinna być oceniana jako całościowa transakcja zawiązania spółki lub transakcja podwyższenia jej kapitału zakładowego. To wynik tej właśnie transakcji dotyczący uzyskania większości praw głosu przez spółkę nabywającą przesądza o zastosowaniu zwolnienia podatkowego w odniesieniu do udziałowców/akcjonariuszy w związku z objęciem przez nich udziałów/akcji spółki. WSA zwrócił uwagę, że przepis Dyrektywy 2009/133/WE także przewiduje, że w zamian za uzyskanie większości praw głosu spółka nabywająca wydaje udziały "akcjonariuszom", nie zaś jednemu tylko "akcjonariuszowi".

WSA nawiązał również do orzecznictwa zapadłego na tle analogicznego przepisu -

art. 24 ust. 8a u.p.d.o.f i wskazał, że zarówno przepisy Dyrektywy 2009/133/WE, jak

i w/w norma prawna gwarantują neutralność podatkową, co ma ułatwiać spółce nabywającej udziały (akcje) od udziałowców innej spółki koncentrację praw głosu (a więc z reguły i kapitału) w tej innej spółce a równocześnie umożliwiać podwyższanie własnego kapitału zakładowego poprzez wydawanie nowych udziałów (emisję akcji), obejmowanych (nabywanych) przez dotychczasowych udziałowców tej innej spółki. Przy wykładni tych przepisów należy więc mieć na uwadze te właśnie cele przyświecające nowej regulacji prawnej. Jeżeli zatem spółka nabywająca osiąga te cele, poprzez wymianę własnych udziałów (akcji) na udziały wspólników innej spółki i równocześnie uzyskując w tej innej spółce większość praw głosu albo posiadając już taką większość, zwiększa ilość udziałów w tej innej spółce, wtedy "do przychodów nie zalicza się wartości udziałów (akcji) przekazanych udziałowcom (akcjonariuszom) tej innej spółki oraz wartości udziałów (akcji) nabytych przez spółkę" - przy spełnieniu dodatkowych warunków wymienionych w art. 24 ust. 8a u.p.d.o.f. Z przepisu tego wynika więc symetria praw udziałowców tej innej spółki i spółki nabywającej udziały - jeżeli więc spółka nabywająca uzyskuje w związku z dokonaniem transakcji ten przywilej podatkowy (niezaliczanie do przychodu wymienionych wartości), to z takiego samego przywileju korzysta druga strona transakcji, czyli udziałowiec tej innej spółki

Nadto, według Sądu, stanowisku MF zaprezentowanemu w zaskarżonej interpretacji przeczą wyniki wykładni systemowej wewnętrznej, bowiem – zgodnie z art. 12 ust. 12 u.p.d.o.p. - przepis ust. 4d stosuje się również w przypadku dokonania więcej niż jednej transakcji nabycia udziałów (akcji), przeprowadzonych w okresie nieprzekraczającym 6 miesięcy liczonych począwszy od miesiąca, w którym nastąpiło pierwsze ich nabycie, jeżeli w wyniku tych transakcji są spełnione warunki określone w tym przepisie. Norma ta pozwala zastosować regulację wynikającą z art. 12 ust. 4d u.p.d.o.p. do dokonania więcej niż jednej transakcji nabycia udziałów i wbrew poglądowi organu literalne brzmienie tego przepisu nie ogranicza jego zastosowanie do nabycia udziałów od jednego wspólnika w ramach kilku transakcji.

WSA zauważył też, że potwierdzenie powyższej wykładni wynika z uzasadnienia projektu ustawy z dnia 29 sierpnia 2014 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz niektórych innych ustaw.

Ostatecznie za nieuprawniony i wadliwy Sąd uznał pogląd MF, że zastosowanie przez prawodawcę w art. 12 ust. 4d u.p.d.o.p. zwrotu "spółka nabywa od wspólnika innej spółki udziały", a więc liczby pojedynczej w odniesieniu do "wspólnika" oznacza, że transakcja spełniająca wskazane w tym przepisie warunki dotyczyć może nabycia udziałów od jednego wspólnika w ramach kilku transakcji, a nie nabycia udziałów

od kilku wspólników w ramach transakcji z nimi zawieranych. Takie stanowisko

jest sprzeczne zarówno z rezultatami wykładni systemowej przepisów u.p.d.o.p. jak

i z ogólnymi zasadami określonymi w Dyrektywie 2009/133/WE, a tym samym celem dostosowania polskich przepisów do przepisów unijnych. W związku z powyższym MF, wydając zaskarżoną interpretację, dokonał wadliwej wykładni art. 12 ust.4d u.p.d.o.p. uznając, że w świetle przedstawionego stanu faktycznego przepis ten nie znajdzie zastosowania.

W skardze kasacyjnej wniesionej na powyższe orzeczenie MF na podstawie

art. 174 pkt 1 p.p.s.a. zarzucił naruszenie przepisów prawa materialnego, tj.: art. 12

ust. 4d i ust. 12 u.p.d.o.p. w powiązaniu z pkt 2 i 5 preambuły oraz art. 1 i art. 2 pkt e) Dyrektywy 2009/133/WE - poprzez ich błędną wykładnię i nieprawidłową ocenę możliwości zastosowania do przedstawionego we wniosku zdarzenia przyszłego polegającą na uznaniu przez Sąd, że art. 12 ust. 12 u.p.d.o.p. pozwala zastosować regulację wynikającą z art. 12 ust. 4d u.p.d.o.p. do dokonania więcej niż jednej transakcji nabycia udziałów i wbrew poglądowi organu literalne brzmienie tego przepisu nie ogranicza jego zastosowania do nabycia udziałów od jednego wspólnika w ramach kilku transakcji. Wniósł o rozpoznanie skargi kasacyjnej na rozprawie, uchylenie na podstawie art. 188 p.p.s.a. zaskarżonego wyroku w całości i rozpoznanie skargi, względnie o jego uchylenie na podstawie art. 185 § 1 p.p.s.a. i przekazanie do ponownego rozpoznania WSA oraz zasądzenie od skarżącej na rzecz organu kosztów postępowania wraz z kosztami zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje;

Skarga kasacyjna nie ma usprawiedliwionych podstaw wobec tego podlega oddaleniu.

Skład orzekający w niniejszej sprawie za w pełni trafne uznał stanowisko Sądu

I instancji w kwestii interpretacji art. 12 ust. 4d i ust. 12 u.p.d.o.p. w powiązaniu z pkt 2

i 5 preambuły oraz art. 1 i art. 2 pkt e) Dyrektywy 2009/133/WE. Sąd kompleksowo przeanalizował sporne zagadnienie, wyczerpująco odniósł się do wszystkich najistotniejszych aspektów sprawy i w sposób rzetelny wyjaśnił motywy leżące

u podstaw podjętego rozstrzygnięcia. Stanowisko organu ujęte w poddanej kontroli WSA indywidualnej interpretacji było wadliwe, a powody takiej oceny trafnie wyeksponowano w zaskarżonym wyroku.

Dla porządku odnotować też należy, że tożsame zagadnienie merytoryczne jak rozpoznawane w tej sprawie było już przedmiotem orzecznictwa, w tym także Naczelnego Sądu Administracyjnego, czego przykładem są wyroki NSA: z 5 czerwca 2018 r. sygn. akt II FSK 1495/16, z 26 czerwca 2018 r. sygn. akt II FSK 1722/16,

czy z 6 lutego 2015 r. sygn. akt II FSK 69/13. Oczywiście dostrzec należy,

że w przypadku ostatniego z powołanych orzeczeń, NSA orzekał na tle analogicznego przepisu – zawartego w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych [art. 24 ust. 8a], niemniej jednak, Skład orzekający w tej sprawie uznał, że ocenę prawną badanego zagadnienia, wyrażoną we wszystkich wskazanych powyżej przykładach orzeczeń, choć znaną niewątpliwie MF z treści zaskarżonego wyroku, należy - z racji sformułowanych w skardze kasacyjnej zarzutów i argumentów je uzasadniajacych - transponować na potrzeby rozważań czynionych w niniejszej sprawie, co znalazło odpowiednie odzwierciedlenie w motywach poniżej.

W pierwszej kolejności koniecznym jest więc przypomnienie, że stosownie do treści

art. 12 ust. 4d u.p.d.o.p. - jeżeli spółka nabywa od wspólnika innej spółki udziały (akcje) tej innej spółki oraz w zamian za udziały (akcje) tej innej spółki przekazuje jej wspólnikowi własne udziały (akcje) albo w zamian za udziały (akcje) tej innej spółki przekazuje wspólnikowi tej innej spółki własne udziały (akcje) wraz z zapłatą w gotówce w wysokości nie wyższej niż 10% wartości nominalnej własnych udziałów (akcji),

a w przypadku braku wartości nominalnej - wartości rynkowej tych udziałów (akcji), oraz jeżeli w wyniku nabycia: 1. spółka nabywająca uzyska bezwzględną większość praw głosu w spółce, której udziały (akcje) są nabywane, albo 2. spółka nabywająca, posiadająca bezwzględną większość praw głosu w spółce, której udziały (akcje) są nabywane, zwiększa ilość udziałów (akcji) w tej spółce – do przychodów nie zalicza się wartości udziałów (akcji) przekazanych wspólnikowi tej innej spółki oraz wartości udziałów (akcji) nabytych przez spółkę, pod warunkiem, że podmioty biorące udział

w tej transakcji podlegają w państwie członkowskim Unii Europejskiej lub innym państwie należącym do Europejskiego Obszaru Gospodarczego opodatkowaniu od całości swoich dochodów, bez względu na miejsce ich osiągnięcia (wymiana udziałów).

Jak trafnie wyjaśniono w zaskarżonym wyroku, wskazany przepis został dodany do u.p.d.o.p. przez art. 2 pkt 2 lit. b ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. (Dz. U. Nr 93, poz. 894) zmieniającej u.p.d.o.p. z dniem przystąpienia Rzeczypospolitej Polskiej do Unii Europejskiej. Następnie został zmieniony przez art. 1 pkt 8 lit. h ustawy z dnia 16 listopada 2006 r. (Dz. U. Nr 217 poz. 1589) zmieniającej u.p.d.o.p. z dniem 1 stycznia 2007 r. oraz przez art. 2 pkt 5 lit. b ustawy z dnia 25 listopada 2010 r. (Dz. U. Nr 226 poz. 1478) zmieniającej u.p.d.o.p. z dniem 1 stycznia 2011 r. Celem wprowadzenia normy zwalniającej od opodatkowania dochód powstający z operacji wymiany udziałów (akcji) była konieczność dostosowania przepisów u.p.d.o.p. i u.p.d.o.f. do przepisów unijnych, w tym do obecnie obowiązującej Dyrektywy Rady 2009/133/WE. Aktualne brzmienie temu przepisowi nadała nowelizacja wprowadzona art. 1 pkt 8 lit. g ustawy

z dnia 29 sierpnia 2014 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz niektórych innych ustaw

(Dz. U. z 2014 r. poz. 1328 ) zmieniająca ustawę z dniem 1 stycznia 2015 r.

Słusznie WSA uznał, że przy analizie spornej kwestii, koniecznym jest odwołanie się do treści preambuły i przepisów Dyrektywy. Zgodnie z pkt 2 preambuły - łączenia, podziały, podziały przez wydzielenie, wnoszenie aktywów, wymiana udziałów dotyczące spółek różnych państw członkowskich mogą być niezbędne w celu stworzenia we Wspólnocie warunków właściwych dla rynku wewnętrznego i w celu zapewnienia w ten sposób skutecznego funkcjonowania takiego rynku wewnętrznego. Takie czynności nie powinny być hamowane przez ograniczenia, niekorzystne warunki lub zniekształcenia wynikające w szczególności z przepisów podatkowych państw członkowskich. W tym celu niezbędne jest w odniesieniu do takich czynności zapewnienie reguł podatkowych, które są neutralne z punktu widzenia konkurencji, aby umożliwić przedsiębiorstwom dostosowanie się do wymagań rynku wewnętrznego, zwiększyć ich produktywność

i poprawić ich siłę konkurencyjną na poziomie międzynarodowym. Stosownie zaś do brzmienia pkt 5 preambuły - wspólny system podatkowy powinien zapobiegać nakładaniu podatku w związku z łączeniem, podziałami, podziałami przez wydzielenie, wnoszeniem aktywów lub wymianą udziałów, chroniąc jednocześnie interesy finansowe państwa członkowskiego właściwego dla spółki przekazującej lub nabywanej.

Stosownie natomiast do treści art. 2 pkt e Dyrektywy - wymiana udziałów oznacza czynność, w wyniku której spółka nabywa udziały w kapitale innej spółki, uzyskując

w ten sposób większość praw głosu w tej spółce lub posiadając taką większość praw głosu, nabywa dalsze udziały, w zamian za wyemitowane na rzecz akcjonariuszy tej ostatniej spółki w zamian za ich papiery wartościowe, papierów wartościowych swojej spółki, jak również, jeżeli ma to zastosowanie, wypłatę gotówkową nieprzekraczającą 10% wartości nominalnej lub, w przypadku braku wartości nominalnej, księgowej wartości nominalnej tych papierów wartościowych.

Prawidłowe też było spostrzeżenie Sądu I instancji, że aczkolwiek przepisów Dyrektywy nie można stosować wprost do opisanego we wniosku zdarzenia przyszłego, gdyż - zgodnie z art. 1 - Dyrektywę stosuje się w odniesieniu do wymiany udziałów, w które zaangażowane są spółki z co najmniej dwóch państw członkowskich, a wniosek, na podstawie którego wydana została zaskarżona interpretacja tego rodzaju sytuacji nie dotyczy, bowiem obie spółki mają siedzibę na terenie Polski, to jednak okoliczność, że przepis dotyczący zasad opodatkowania wymiany udziałów w u.p.d.o.p. został wprowadzony w ramach implementacji Dyrektywy oraz innych przepisów unijnych i co do zasady miał dotyczyć transakcji z udziałem innego podmiotu z kraju członkowskiego, nie może powodować dyskryminacji stron analogicznych transakcji mających siedzibę

w kraju. Dlatego za uprawnione należy przyjąć stwierdzenie, że zasady określone

w przepisach Dyrektyw, w tym wynikające z ich preambuły, powinny mieć również zastosowanie do transakcji krajowych.

Zatem, za uprawnione należy uznać stanowisko Sądu I instancji, że transakcja, do której odnoszą się przepisy Dyrektywy, nie może być dzielona na poszczególne czynności przeniesienia przez poszczególnych udziałowców/akcjonariuszy posiadanych udziałów/akcji na spółkę kapitałową, ale powinna być oceniana jako całościowa transakcja zawiązania spółki lub transakcja podwyższenia jej kapitału zakładowego. To wynik tej właśnie transakcji dotyczący uzyskania większości praw głosu przez spółkę nabywającą przesądza o zastosowaniu zwolnienia podatkowego w odniesieniu do udziałowców/akcjonariuszy w związku z objęciem przez nich udziałów/akcji spółki. Dodatkowo należy wskazać, że przywołany przepis Dyrektywy także przewiduje, że

w zamian za uzyskanie większości praw głosu spółka nabywająca wydaje udziały "akcjonariuszom", nie zaś "akcjonariuszowi".

O kompleksowym przeanalizowaniu przez WSA spornego problemu świadczy

też nawiązanie w zaskarżonym wyroku do orzecznictwa sądowoadministracyjnego ukształtowanego na tle analogicznego przepisu - art. 24 ust. 8a u.p.d.o.f. Na tej podstawie Sąd wskazał, że zarówno przepisy Dyrektywy jak i regulacje zawarte w w/w normie prawnej gwarantują neutralność podatkową, co ma ułatwiać spółce nabywającej udziały (akcje) od udziałowców innej spółki koncentrację praw głosu (a więc z reguły

i kapitału) w tej innej spółce a równocześnie umożliwiać podwyższanie własnego kapitału zakładowego poprzez wydawanie nowych udziałów (emisję akcji), obejmowanych (nabywanych) przez dotychczasowych udziałowców tej innej spółki. Przy wykładni tych przepisów należy więc mieć na uwadze te właśnie cele przyświecające nowej regulacji prawnej. Jeżeli zatem spółka nabywająca osiąga te cele, poprzez wymianę własnych udziałów (akcji) na udziały wspólników innej spółki

i równocześnie, uzyskując w tej innej spółce większość praw głosu albo posiadając już taką większość, zwiększa ilość udziałów w tej innej spółce, wtedy "do przychodów nie zalicza się wartości udziałów (akcji) przekazanych udziałowcom (akcjonariuszom) tej innej spółki oraz wartości udziałów (akcji) nabytych przez spółkę" - przy spełnieniu dodatkowych warunków wymienionych w art. 24 ust. 8a u.p.d.o.f. Z przepisu tego wynika więc symetria praw udziałowców tej innej spółki i spółki nabywającej udziały - jeżeli więc spółka nabywająca uzyskuje w związku z dokonaniem transakcji ten przywilej podatkowy (niezaliczanie do przychodu wymienionych wartości), to z takiego samego przywileju korzysta druga strona transakcji, czyli udziałowiec tej innej spółki (por. wyroki: z 6 lutego 2014 r. sygn. akt II FSK 69/13; z 26 marca 2014 r. sygn. akt

II FSK 1018/12).

Dokonując oceny prawidłowości zaskarżonej interpretacji indywidualnej WSA trafnie zaznaczył, zgadzając się w tym zakresie z organem, że na gruncie prawa podatkowego przyjmuje się pierwszeństwo dyrektyw językowych wykładni. Jednocześnie jednak słusznie wskazał - wspierając się w tej mierze uchwałą siedmiu sędziów NSA z 14 marca 2011 r. sygn. akt II FPS 8/10 – że w procesie wykładni prawa interpretatorowi nie wolno całkowicie ignorować wykładni systemowej lub funkcjonalnej poprzez ograniczenie się wyłącznie do wykładni językowej pojedynczego przepisu. Może się bowiem okazać, że sens przepisu, który wydaje się językowo jasny, okaże się wątpliwy, gdy go skonfrontujemy z innymi przepisami lub weźmiemy pod uwagę cel regulacji prawnej. Jednym z najmocniejszych argumentów o poprawności interpretacji jest okoliczność, że wykładnia językowa, systemowa i funkcjonalna dają zgodny wynik. Przy czym, w odniesieniu do materii ulg i zwolnień, zarówno orzecznictwo, jak i doktryna, wskazują na możliwość odejścia od tej zasady, gdy przemawiają za tym względy racjonalności i cele pozafiskalne.

Wychodząc z powyższych założeń, Naczelny Sąd Administracyjny uznał, że stanowisku organu zaprezentowanemu w zaskarżonej interpretacji indywidualnej przeczy także brzmienie przywołanego art. 12 ust. 12 u.p.d.o.p., gdyż pozwala ono zastosować regulację wynikającą z art. 12 ust. 4d u.p.d.o.p. do więcej niż jednej transakcji nabycia udziałów, i wbrew poglądowi MF, literalne brzmienie tego przepisu nie ogranicza jego zastosowania do nabycia udziałów tylko od jednego wspólnika w ramach kilku transakcji. Wobec tego, stwierdzić należy, że organ, wydając zaskarżoną interpretację, dokonał wadliwej wykładni art. 12 ust.4d u.p.d.o.p. uznając, że w świetle przedstawionego zdarzenia przyszłego, przepis ten nie znajdzie zastosowania.

W tym stanie rzeczy Naczelny Sąd Administracyjny na podstawie art. 184 p.p.s.a. orzekł jak w sentencji.