Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Przemysław Żmich Sędziowie: WSA Jolanta Dargas WSA Elżbieta Sobielarska (spr.) Protokolant starszy sekretarz sądowy Artur Dobrowolski po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 9 stycznia 2014 r. sprawy ze skargi L. H. i W. H. na decyzję Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia [...] września 2013 r. nr [...] w przedmiocie nabycia mienia Skarbu Państwa z mocy prawa z dniem 1 stycznia 1999 r. 1. uchyla zaskarżoną decyzję oraz decyzję Wojewody [...] z dnia [...] marca 2012 r. nr [...]; 2. stwierdza, że zaskarżona decyzja nie podlega wykonaniu; 3. zasądza od Ministra Infrastruktury i Rozwoju na rzecz skarżących L. H. i W. H. solidarnie kwotę 200 (dwieście) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania sądowego.

Minister Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej decyzją z dnia

[...] września 2013 r. nr [...] po rozpatrzeniu odwołania L. H. i W. H. od decyzji Wojewody [...] z dnia [...] marca 2012 r. [...] stwierdzającej nabycie z dniem 1 stycznia 1999 r. z mocy prawa przez P. O. prawa własności nieruchomości położonej w obrębie [...], jedn. ewid. [...], oznaczonej jako dz. nr [...] o pow. [...]ha, objętej księgą wieczystą nr [...], zajętej pod drogę powiatową nr [...]

[...], wchodzącej w dniu 31 grudnia 1998 r. w skład masy spadkowej po zmarłej K. M., utrzymał w mocy powyższą decyzję.

W uzasadnieniu organ przedstawił następująco stan sprawy;

Zarząd Drogowy w O. wnioskiem z dnia [...] sierpnia 2002 r. wystąpił

do Wojewody [...] o wydanie w trybie art. 73 ust. 1 ustawy z dnia

13 października 1998 r. przepisy wprowadzające ustawy reformujące administrację publiczną (Dz.U. Nr 133, poz. 872 z późn. zm.) decyzji stwierdzającej nabycie z mocy prawa przez Powiat [...] własności nieruchomości położonej w [...] jedn. ewid. [...], oznaczonej jako działki nr [...] i nr [...] (obecnie działka nr [...]).

Decyzją z dnia [...] marca 2012 r. nr [...] Wojewda [...] stwierdził nabycie z dniem 1 stycznia 1999 r. z mocy prawa przez Powiat [...] prawa własności powyższej nieruchomości objętej księgą wieczystą

nr [...], zajętej pod drogę powiatową nr [...], wchodzącej w dniu 31 grudnia 1998 r. w skład masy spadkowej

po zmarłej K. M.

Pismem z dnia 10 marca 2012 r. L. H. i W. H. wnieśli odwołanie od decyzji Wojewody [...] z dnia [...] marca 2012 r., kwestionując ww. rozstrzygnięcie.

Rozpatrując odwołanie organ przytoczył art. 73 ust. 1 ustawy z dnia

13 października 1998 r. Przepisy wprowadzające ustawy reformujące administrację publiczną (Dz.U. z 1998 r., Nr 133, poz. 872), zgodnie z którym nieruchomości pozostające w dniu 31 grudnia 1998 r. we władaniu Skarbu Państwa lub jednostek samorządu terytorialnego, nie stanowiące ich własności, a zajęte pod drogi publiczne,

z dniem 1.01.1999 r. stają się z mocy prawa własnością Skarbu Państwa

lub właściwych jednostek samorządu terytorialnego za odszkodowaniem.

Nabycie własności nieruchomości z mocy prawa na podstawie powołanego

art. 73 ust. 1 uzależnione jest od łącznego spełnienia w dniu 31 grudnia 1998 r. następujących przesłanek:

- zajęcia nieruchomości pod drogę publiczną;

- pozostawania nieruchomości we władaniu Skarbu Państwa, bądź jednostek samorządu terytorialnego,

- braku przysługiwania prawa własności nieruchomości Skarbowi Państwa

lub jednostkom samorządu terytorialnego.

Z akt sprawy wynika, iż nieruchomość położona w jedn. ewid. [...], obręb [...], oznaczona jako działka nr [...] o pow. [...] ha, która wydzieliła się z działek nr [...] i nr [...], objęta księgą wieczystą KW nr [...] wchodziła w skład masy spadkowej po zmarłej w dniu [...] sierpnia 1973 r. w O. K. M.

c. J. i M.

Nie przeprowadzono postępowania o stwierdzenie nabycia spadku po zmarłej

i spadek po K. M. nie został objęty. W związku z powyższym postanowieniem Sądu Rejonowego w O. z [...] czerwca 2011 r. sygn. akt

[...] został ustanowiony kurator spadku po zmarłej właścicielce przedmiotowej nieruchomości w osobie adw. J. C.

Zgodnie z księgą wieczystą KW nr [...] obecnym właścicielem przedmiotowej nieruchomości na prawach wspólności ustawowej jest W. H.

i L. H. na podstawie postanowienia Sądu Rejonowego w O. sygn. akt

[...] z [...] stycznia 2003 r. stwierdzającego nabycie niniejszej nieruchomości

z dniem [...] stycznia 2002 r. poprzez zasiedzenie.

Na podstawie rozporządzenia Ministra Komunikacji z [...] lipca 1986 r. w sprawie zaliczenia dróg do kategorii dróg wojewódzkich w województwach: [...],[...],[...],[...],[...], [...],[...],[...],[...],[...],[...],[...],[...][...],[...],[...],[...],[...] i [...]

(Dz.U. z 1986 r. Nr 30 poz. 151) – droga [...] oznaczona

nr [...] została zaliczona do kategorii dróg wojewódzkich (załącznik nr 5 rozporządzenia).

Natomiast na mocy art. 103 ust. 3 powołanej wyżej ustawy dotychczasowe drogi krajowe i wojewódzkie nie umieszczone w załącznikach do rozporządzenia Rady Ministrów z 15 grudnia 1998 r. w sprawie ustalenia dróg krajowych i wojewódzkich

(Dz.U. Nr 160 poz. 1071) stały się z dniem 1 stycznia 1999 r. drogami powiatowymi. Przedmiotowa droga nie figuruje w ww. załącznikach, zatem stwierdzić należy, że stała się ona drogą powiatową.

Organ podniósł, że zgodnie z ugruntowanym orzecznictwem sądowoadministracyjnym zawarte w art. 73 ust. 1 ustawy sformułowanie "nieruchomości zajęte pod drogi publiczne" oznacza nieruchomości, na których urządzono drogę,

którą następnie zaliczono do odpowiedniej kategorii dróg publicznych, przy czym fakt ten musiał mieć miejsce przed 1 stycznia 1999 r. (por. wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 15 czerwca 2011 r. sygn. akt

I SA/Wa 1315/2010, opubl.: LexPolonica 2607028, wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 8 maja 2009 r. sygn. akt I SA/Wa 96/2009, opubl.: LexPolonica 2277976).

Przed dniem wejścia w życie ustawy z dnia 13 października 1998 r.,

tj. przed dniem 1 stycznia 1999 r. nie sporządzono map obrazujących stan faktycznego zajęcia nieruchomości pod pas drogowy. Zobrazowanie, na wskazaną

przez ustawodawcę datę, zakresu zajęcia dokonywane jest dla potrzeb postępowania prowadzonego w trybie tej ustawy poprzez sporządzenie projektu podziału

przez uprawnionego geodetę, stosownie do przepisu § 3 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 grudnia 2004 r. w sprawie sposobu i trybu dokonywania podziału nieruchomości (Dz.U. Nr 268, poz. 2663). Projekt podziału nieruchomości jest dokumentem wchodzącym w skład operatu podziału nieruchomości, który podlega przyjęciu do państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego przed wydaniem decyzji zatwierdzającej podział nieruchomości (§ 5 ust. 2 rozporządzenia).

Mapa z projektem podziału jest dokumentem stanowiącym dowód w sprawie.

W niniejszej sprawie, wobec złożenia przez W. H. wniosku

o regulację stanu prawnego jego nieruchomości zajętej pod drogę powiatową (pismo

z dnia 17 grudnia 2001 r.), zlecone zostało sporządzenie stosownej dokumentacji geodezyjnej.

W dniu 27 czerwca 2002 r. została sporządzona przez geodetę uprawnionego mapa projektu podziału działek nr [...], nr [...] i nr [...], która została przyjęta

do państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego pod nr [...].

Z ww. mapy wynika, iż działka nr [...] o pow. [...] ha znajdowała się

w granicach pasa drogowego.

W piśmie z dnia 1 sierpnia 2002 r. Dyrektor Zarządu Drogowego w O. oświadczył, iż działka nr [...] położona w [...] w dniu 31 grudnia 1998 r. była zajęta pod drogę wojewódzką relacji [...].

W ocenie organu odwoławczego ww. dokumenty potwierdzają, że działka nr [...] znajdowała się w granicach pasa drogowego w dniu 31 grudnia 1998 r.

Istotne znaczenie ma również fakt, iż skarżący w licznych pismach podkreślali, że już w latach 50-tych XX wieku część nieruchomości została zajęta pod drogę.

Nie bez znaczenia jest, zdaniem organu to, że skarżący obecnie kwestionujący zajęcie nieruchomości nie wykazali na podstawie konkretnych dowodów przeciwnych, że fakty podane w dowodach zgromadzonych przed organem I instancji są niewiarygodne. Samo oświadczenie właścicieli gruntu, nie poparte żadnym przeciwdowodem, nie może obalić wiarygodności dokumentacji geodezyjnej.

Odnosząc się natomiast do kwestii władania należy zauważyć, że do spełnienia przesłanki władztwa nie jest konieczne udowodnienie przez podmiot publicznoprawny posiadania nieruchomości (w rozumieniu kodeksu cywilnego), a jedynie wykazanie faktycznego władania nią.

Ustawodawca nie związał bowiem skutków nabycia własności nieruchomości

z mocy prawa z jej posiadaniem, lecz odniósł się do każdego stanu władania cudzą nieruchomością nawet wbrew woli jej właściciela, pod warunkiem, że nieruchomość

nie stanowiła w dniu 31 grudnia 1998 r. własności publicznej (por. wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 8 czerwca 2004 r., sygn. akt I SA 2398/02, opubl. LEX nr 159017, wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 17 czerwca 2009 r., sygn. akt

I SA/Wa 375/2009, opubl. LEX nr 563402).

Zgodnie z orzecznictwem sądowoadministracyjnym udokumentowanie władania polega na wykazaniu wykonywania prac związanych m. in. z utrzymywaniem drogi,

jej konserwacją, modernizacją, odśnieżaniem (por. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 14 listopada 2008 r., sygn. akt I OSK 1471/2007, LexPolonica 1972653).

Organ podniósł, że droga to nie tylko jezdnia, ale tzw. pas drogowy,

czyli wszystko to co znajduje się w jej liniach rozgraniczających, a więc także chodnik, ścieżka rowerowa, pobocze, zatoki, rowy przeznaczone do powszechnego korzystania.

W opisie liniowym drogi załączonym do pisma Dyrektora Zarządu Drogowego

w O. z dnia [...] kwietnia 2013 r. zostało wskazane położenie działki nr [...] względem długości drogi nr [...] relacji [...], zgodnie z którym droga nr [...] relacji [...] rozpoczyna swój bieg

od skrzyżowania z drogą nr [...] relacji [...], zaś działka nr [...] względem długości drogi znajduje się na odcinku [...].

W aktach niniejszej sprawy znajduje się rachunek uproszczony Nr [...]

z dnia [...] maja 1998 r. za remont nawierzchni drogi wojewódzkiej nr [...] relacji

[...] oraz zestawienia Zarządu Dróg w O. obejmujące drogę nr [...] w zakresie ilości robót wykonywanych w ramach bieżącego utrzymania dróg i obiektów mostowych z czerwca 1998 r. ([...] – demontaż zniszczonego znaku H-15 i jego zamontowanie po renowacji), lipca 1998 r. ([...] – demontaż korodującego znaku A-7 i jego zamontowanie po renowacji, [...]

– mechaniczne obustronne koszenie traw i chwastów na poboczach).

Nadto w aktach sprawy znajduje się zestawienie nr [...] ilości robót wykonanych w ramach bieżącego utrzymania dróg i obiektów mostowych w miesiącu kwietniu

1997 r. sporządzone przez Obwód Drogowo Mostowy Nr [...] w W. Zarządu Drogowego w O., potwierdzające uzupełnienie wyrwy w poboczu materiałem kamiennym na odcinku drogi [...] km oraz ręczne ścinanie zawyżonych poboczy

na przedmiotowej drodze oraz zestawienie nr [...] ilości robót wykonanych w ramach bieżącego utrzymania dróg i obiektów mostowych w miesiącu lipcu 1997 r., sporządzone przez Obwód Drogowo Mostowy Nr [...] w W. Zarządu Drogowego

w O., potwierdzające wykonanie na odcinku drogi nr [...] rowków w poboczu celem odprowadzenia wody z jezdni na odcinku drogi m.in. od [...] km, [...] km, [...] km, mechaniczny wykop rowu z odwozem ziemi na odcinku drogi [...] km

oraz mechaniczne ścinanie poboczy celem odprowadzenia wody z jezdni na odcinku drogi [...] km.

Fakt władania publicznego przedmiotową nieruchomością, zajętą pod drogę

nr [...], potwierdza również kierowana do zarządcy drogi korespondencja W. H. z dnia [...] grudnia 1976 r. w związku z asfaltowaniem nawierzchni

i poszerzaniem zakrętu na przedmiotowej drodze oraz pismo z dnia [...] maja 1998 r.

do Dyrekcji Rejonu Dróg Publicznych w O., w którym W. H. zwraca się do zarządcy drogi o naprawę szkód polegających na obrywaniu się poboczy i asfaltu,

a także późniejsze pismo mieszkańców wsi [...] z dnia [...] czerwca 1998 r. do Zarządu Dróg w O., kierujących prośbę o remont i naprawę nawierzchni przedmiotowej drogi, która uległy zniszczeniu.

Wszystkie przedstawione dokumenty w sposób należyty dokumentują władztwo publicznoprawne nad przedmiotową nieruchomością na dzień 31 grudnia 1998 r.

Tym samym w ocenie organu odwoławczego w sprawie zostały spełnione wszystkie przesłanki wynikające z art. 73 ust. 1 ustawy, a zatem decyzja Wojewody [...] z dnia [...] marca 2012 r. jest prawidłowa, a podjęte rozstrzygnięcie znajduje uzasadnienie w aktach sprawy.

Odnosząc się do podniesionego przez odwołującego się wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 8 listopada 2012 r., sygn. akt

I SA/Wa 791/12, należy wskazać, iż nie dotyczy on przedmiotowej sprawy, zaś organ odwoławczy nie jest nim związany.

Na decyzję Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia

[...] września 2013 r. skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie wnieśli L. H. i W. H. wnosząc o jej uchylenie z tego powodu

iż nie została, zdaniem skarżących, spełniona żadna z trzech przesłanek wynikających z art. 73 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. – przepisy wprowadzające ustawy reformujące administrację publiczną (Dz.U. Nr 133, poz. 872 ze zm.) umożliwiających nabycie w powyższym trybie działki nr [...] przez Powiat [...].

W obszernej skardze skarżący przedstawili dotychczasowy przebieg sprawy dotyczący dz. nr [...] wywodząc w konkluzji jak wyżej.

W odpowiedzi na skargę organ podtrzymał swoje stanowisko wyrażone

w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji i wniósł o jej oddalenie.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie zważył co następuje:

Zgodnie z art. 1 § 1 i 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz.U. Nr 153, poz. 1269 ze zm.) oraz art. 3 § 1 ustawy z dnia

30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi

(Dz.U. Nr 153 poz. 1270 ze zm.), sąd administracyjny sprawuje kontrolę działalności administracji publicznej pod względem zgodności z prawem, tj. kontrolę

zgodności zaskarżonego aktu z przepisami postępowania administracyjnego,

a także prawidłowości zastosowania i wykładni norm prawa materialnego. W myśl

art. 134 Prawa o postępowaniu przez sądami administracyjnymi, sąd rozstrzyga

w granicach sprawy nie będąc jednak związany zarzutami i wnioskami skargi

oraz powołaną podstawą prawną.

Skarga zasługuje na uwzględnienie, jednak z innych powodów

niż w niej podniesiono.

Podstawę rozstrzygnięcia w niniejszej sprawie stanowi przepis art. 73 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. – Przepisy wprowadzające ustawy reformujące administracje publiczną (Dz.U. Nr 133, poz. 872 ze zm.), który stanowi,

że nieruchomości pozostające w dniu 31 grudnia 1998 r. we władaniu Skarbu Państwa lub jednostek samorządu terytorialnego, nie stanowiące ich własności, a zajęte

pod drogi publiczne, z dniem 1 stycznia 1999 r. stają się z mocy prawa własnością Skarbu Państwa lub właściwych jednostek samorządu terytorialnego

za odszkodowaniem. Powołany przepis określa normatywne przesłanki, których łączne wystąpienie powoduje, że grunty niestanowiące własności Skarbu Państwa

lub jednostek samorządu terytorialnego stały się z mocy prawa z dniem 1 stycznia

1999 r. ich własnością.

Inaczej mówiąc, nabycie własności nieruchomości z mocy prawa na podstawie powołanego art. 73 ust. 1 uzależnione jest od łącznego spełnienia w dniu 31 grudnia 1998 r. następujących przesłanek:

1) zajęcia nieruchomości pod drogę publiczną;

2) pozostawania nieruchomości we władaniu Skarbu Państwa, bądź jednostek samorządu terytorialnego;

3) brak przysługiwania praw własności nieruchomości Skarbowi Państwa

lub jednostkom samorządu terytorialnego.

Zawarte w art. 73 ust. 1 ustawy z 13 października 1998 r. – Przepisy wprowadzające ustawy reformujące administrację publiczną (Dz.U. Nr 133, poz. 872

ze zm.) sformułowanie "nieruchomości zajęte pod drogi publiczne" oznacza nieruchomości, na których urządzono drogę, którą następnie zaliczono do odpowiedniej kategorii dróg publicznych, przy czym fakt ten musiał mieć miejsce przed 1 stycznia 1999 r. Zatem stosując powyższy przepis organ bada wyłącznie spełnienie przesłanek w nim wymienionych. Przepis ten ma charakter szczególny w stosunku do przepisów wywłaszczeniowych ustawy z dnia 21.08.1997 r. o gospodarce nieruchomościami

(t.j. Dz.U. z 2000 r., Nr 46, poz. 543 ze zm.), dotyczy bowiem nabycia własności z mocy prawa z dniem 1.01.1999 r., w przeciwieństwie do nabycia własności w drodze wywłaszczenia na podstawie ustawy powyższej, które następuje na podstawie decyzji konstytutywnej. Przy czym przesłanki te muszą być spełnione łącznie, niespełnienie jednej z nich wyklucza nabycie nieruchomości z mocy prawa na podstawie powyższego przepisu.

W przedmiotowej sprawie badanej przez Sąd stanowisko organu iż działka

nr [...] położona w obrębie [...] jednostka ewidencyjna [...] o powierzchni [...] ha objęta księgą wieczystą nr [...] spełniała wszystkie wymagane powyższym przepisem wymogi nie znajduje odzwierciedlenia w zebranym materiale dowodowym znajdującym się w aktach sprawy.

Z postanowienia Sądu Rejonowego w O. Wydziału I Cywilnego z dnia [...] stycznia 2003 r. (sygn. akt [...]) wynika bowiem bezspornie, że z dniem 1 stycznia

2002 r. własność nieruchomości położonej w D. składającej się z działki nr [...]

o powierzchni [...] ha przedstawionej na mapie geodety uprawnionego M. W. z dnia [...] czerwca 2002 r., nabyli przez zasiedzenie L. i W.

małż. H. (skarżący).

Powyższe oznacza, że w postępowaniu tym Sąd musiał zbadać samoistne posiadanie tej nieruchomości przez małż. L. i W. H. co najmniej

na datę 1.01.1982 r. (20 lat zasiedzenia w dobrej wierze) lub na datę 1.01.1972 r.

(30 lat zasiedzenia w złej wierze). Okoliczność ta wyłącza zatem władanie

tą nieruchomością w dniu 31 grudnia 1998 r. przez organ za pomocą Obwodu Drogowo-Mostowego Nr [...] w W. Zakładu Drogowego w O.

wbrew stanowisku organów obu instancji.

Z tego powodu (postanowienie sądu jest w obrocie prawnym) oczywistym jest,

że organ Powiat [...] nie spełnił jednej z przesłanek tj. władania przedmiotową nieruchomością, co jest koniecznym warunkiem do nabycia nieruchomości z mocy prawa na podstawie przepisu art. 73 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r.

– Przepisy wprowadzające ustawy reformujące administrację publiczną.

Ponownie rozpatrując sprawę organy uwzględnią przedstawione powyżej stanowisko Sądu.

Mając na uwadze powyższe Sąd na podstawie art. 145 § 1 lit. a i c ustawy

z dnia 30.08.2002 r. – Prawo o postepowaniu przed sądami administracyjnymi

(Dz.U. z 2012 r., poz. 270 ze zm.) orzekł jak w sentencji.