Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący Sędzia NSA Krystyna Anna Stec Sędzia NSA Zbigniew Czarnik (spr.) Sędzia del. WSA Cezary Kosterna po rozpoznaniu w dniu 7 czerwca 2022 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Gospodarczej skargi kasacyjnej [M.] E.M., M.M. Sp. j. w N. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z dnia 17 września 2018 r. sygn. akt III SA/Kr 734/18 w sprawie ze skargi [M.] E.M., M.M. Sp. j. w N. na decyzję Dyrektora Izby Administracji Skarbowej w Krakowie z dnia [...] kwietnia 2018 r. nr [...] w przedmiocie kary pieniężnej za niewykonanie obowiązków określonych w przepisach ustawy o systemie monitorowania drogowego przewozu towarów 1. oddala skargę kasacyjną, 2. zasądza od [M.] E.M., M.M. Sp. j. w N. na rzecz Dyrektora Izby Administracji Skarbowej w Krakowie 1350 (tysiąc trzysta pięćdziesiąt) złotych tytułem kosztów postępowania kasacyjnego.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie (dalej: WSA, sąd pierwszej instancji) wyrokiem z 17 września 2018 r. sygn. akt III SA/Kr 734/18, po rozpoznaniu skargi [M.] E.M. M.M. Spółka jawna w N. (dalej: skarżąca, spółka) na decyzję Dyrektora Izby Administracji Skarbowej w Krakowie (dalej: Dyrektor IAS) z [...] kwietnia 2018 r. w przedmiocie kary pieniężnej za niewykonanie obowiązków określonych w przepisach ustawy o systemie monitorowania drogowego przewozu towarów, uchylił zaskarżoną decyzję oraz poprzedzającą ją decyzję organu pierwszej instancji w części dotyczącej wymierzenia kary pieniężnej w wysokości 5000 zł, w pozostałym zakresie skargę oddalił oraz orzekł o kosztach postępowania na rzecz skarżącej.

Sąd pierwszej instancji orzekał w następującym stanie faktycznym i prawnym.

Decyzją z [...] lutego 2018 r. Naczelnik Małopolskiego Urzędu Celno-Skarbowego w Krakowie wymierzył spółce karę pieniężną w wysokości 10 000 zł za zgłoszenie danych niezgodnych ze stanem faktycznym oraz karę pieniężną w wysokości 5000 zł za niewykonanie obowiązku wynikającego z ustawy z dnia 9 marca 2017 r. o systemie monitorowania drogowego i kolejowego przewozu towarów (Dz. U. z 2017 r., poz. 708 ze zm.; dalej jako: u.s.m.d.). Podstawą nałożenia kar były ustalenia kontroli pojazdu ciężarowego wraz z naczepą do przewozu paliw płynnych, którym skarżąca – będąca nadawcą i przewoźnikiem – przewoziła z O. Sp. z o.o. w T. do odbiorcy tj. Z. w D. 7000 l oleju napędowego zakwalifikowanego do kodu CN 2710. Transport został zgłoszony do systemu monitorowania drogowego przewozu towarów pod numerem SENT [...]. Jak ustalono, zgłoszenie nie odzwierciedlało w pełni stanu faktycznego transportu, bowiem w polu ŚRODEK TRANSPORTU w rubryce "Numer zezwolenia" nie wskazano numeru zezwolenia, zaświadczenia lub licencji, zaś w polu INFORMACJE O TOWARZE w rubryce "Rodzaj dokumentu przewozowego" wpisano "INNY", a w rubryce "Numer dokumentu przewozowego" wpisano "DW-O.".

Zaskarżoną decyzją Dyrektor IAS utrzymał w mocy orzeczenie organu pierwszej instancji podzielając pogląd, że wskazanie w zgłoszeniu SENT dowodu wydania nr [...]1 nie spełnia wymogu z art. 5 ust. 4 pkt 8 u.s.m.d. Ponadto wskazany dowód wydania – wbrew twierdzeniom spółki – nie koresponduje ze zgłoszeniem SENT [...], dotyczy bowiem innego podmiotu wysyłającego, innego miejsca dostawy i odbiorcy. Dyrektor IAS nie zaakceptował wyjaśnień spółki, że brak wpisu w polu ŚRODEK TRANSPORTU w rubryce "Numer zezwolenia drogowego" wynikał z niejednoznacznego oznaczenia tego pola i mylnej informacji systemowej, która – mimo iż pole pozostawało puste – pozwalała na zamknięcie dokumentu elektronicznego z informacją o kompletności statusu zgłoszenia.

Nie zgadzając się z tym rozstrzygnięciem spółka wniosła skargę, w której domagała się uchylenia decyzji organów obu instancji i umorzenia postępowania, ewentualnie uchylenia obu decyzji oraz zasądzenia kosztów postępowania.

W odpowiedzi na skargę Dyrektor IAS wniósł o jej oddalenie.

WSA w Krakowie częściowo uwzględnił skargę, uchylając obie decyzje w zakresie nałożenia kary 5000 zł na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. a i c ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (tekst jedn. Dz.U. z 2022 r. poz. 329 ze zm.; dalej jako: p.p.s.a.) oraz oddalił skargę w pozostałym zakresie.

WSA podzielił ustalenia organów w zakresie naruszenia art. 5 ust. 4 pkt 8 u.s.m.d. polegającego na nieuzupełnieniu zgłoszenia SENT o numer dokumentu przewozowego towarzyszącego przewożonemu towarowi i w tym zakresie nałożoną na podstawie art. 24 ust. 1 pkt 2 ustawy karę w wysokości 10 000 zł uznał za zasadną.

Jednak w ocenie sądu pierwszej instancji, okoliczności faktyczne towarzyszące niewpisaniu przez skarżącą do zgłoszenia SENT numeru posiadanej licencji związane z – jak podaje spółka – nieprawidłowym działaniem elektronicznego formularza, jak również ewidentne naruszenia w postępowaniu poprzedzającym wydanie przez organ pierwszej instancji decyzji o wymierzeniu kary pieniężnej w wysokości 5000 zł za nieuzupełnienie zgłoszenia o dane, o których mowa w art. 5 ust. 4 pkt 6 u.s.m.d., czyniły zasadnym co najmniej rozważenie przez organy orzekające w sprawie odstąpienie od wymierzenia kary na podstawie art. 24 ust. 3 ustawy. Zawarte w zaskarżonej decyzji wywody o bardzo ogólnym charakterze co do stosowania przedmiotowego przepisu w żadnym zakresie nie odnosiły się do okoliczności faktycznych, jak i prawnych w jakich doszło – według organów – do naruszenia art. 5 ust. 4 pkt 6 u.s.m.d.

WSA podzielił również zarzut naruszenia art. 123 Ordynacji podatkowej w związku z art. 26 ust. 5 u.s.m.d. poprzez brak zapewnienia skarżącej przez organ pierwszej instancji czynnego udziału w postępowaniu w związku z wezwaniem spółki do złożenia wyjaśnień tylko na okoliczność jednego naruszenia i niezapewnienie możliwości złożenia wyjaśnień co do drugiego z zarzucanych naruszeń.

Skargę kasacyjną od powyższego wyroku złożyła spółka, zaskarżając orzeczenie w części tj. w punkcie 1 w zakresie w jakim skarga została oddalona oraz domagając się jego uchylenia w zaskarżonej części i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania sądowi pierwszej instancji, rozpoznania skargi kasacyjnej na rozprawie oraz zasądzenia kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa adwokackiego według norm przepisanych. Zaskarżonemu wyrokowi spółka zarzuciła naruszenie:

1. przepisów postępowania mające istotny wpływ na wynik sprawy, a to art. 145 § 1 pkt 1 lit. c p.p.s.a. w zw. z art. 122, art. 187 i art. 191 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2018 r. poz. 800; dalej jako: o.p.) w zw. z art. 26 ust. 5 u.s.m.d. polegające na braku wszechstronnego rozpatrzenia zarówno przez WSA, jak i organy administracyjne wydające decyzje w tej sprawie wszystkich okoliczności istotnych dla prawidłowej oceny materiału dowodowego, co doprowadziło do niesłusznego przyjęcia, że:

- dowód wydania nr [...]1 nie korespondował w żaden sposób ze zgłoszeniem SENT [...],

- poprzez wpisanie w rubryce dotyczącej numeru dokumentu przewozowego oznaczenia "DW-O." skarżąca dopuściła się zgłoszenia danych niezgodnych ze stanem faktycznym,

podczas gdy strona w istocie wskazała dokument, na podstawie którego wykonywała przewóz bez określenia jego numeracji, co było powszechną praktyką wśród przewoźników;

2. naruszenie przepisów prawa materialnego a to:

- art. 24 ust. 1 pkt 2 u.s.m.d. poprzez jego błędną wykładnię prowadzącą do przyjęcia, iż wpisanie niepełnych względnie ogólnych danych w zgłoszeniu SENT odnoszących się do dokumentu na podstawie którego dokonywany był przewóz objęty regulacją u.s.m.d. jest w istocie podaniem danych niezgodnych ze stanem faktycznym;

- art. 26 ust. 3 pkt 1 u.s.m.d. poprzez jego niezastosowanie w sytuacji, gdy było ono uzasadnione ważnym interesem przewoźnika.

W uzasadnieniu skarżąca kasacyjnie spółka przedstawiła argumenty na poparcie zarzutów sformułowanych w petitum skargi kasacyjnej.

W odpowiedzi na skargę kasacyjną pełnomocnik Dyrektora IAS wniósł o jej oddalenie i zasądzenie kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Naczelny Sąd Administracyjny rozpoznał skargę kasacyjną na posiedzeniu niejawnym w składzie trzech sędziów, stosownie do wydanego na podstawie art. 15 zzs4 ust. 3 ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz.U. z 2021 r. poz. 2095) zarządzenia z 12 kwietnia 2021 r. Przewodniczącej Wydziału II Izby Gospodarczej NSA o skierowaniu niniejszej sprawy na posiedzenie niejawne w dniu 7 czerwca 2022 r., o czym zostali poinformowani telefonicznie lub mailowo strony i uczestnicy postępowania.

Stosownie do treści art. 183 § 1 p.p.s.a. Naczelny Sąd Administracyjny (dalej: NSA, sąd drugiej instancji) rozpoznaje sprawę w granicach skargi kasacyjnej biorąc z urzędu pod uwagę przyczyny nieważności postępowania sądowoadministracyjnego. W rozpoznawanej sprawie nie wystąpiły okoliczności wskazane w art. 183 § 2 p.p.s.a., skutkujące nieważnością postępowania, zatem spełnione zostały warunki do rozpoznania skargi kasacyjnej.

Zgodnie z treścią art. 174 pkt 1 i 2 p.p.s.a. skargę kasacyjną można oprzeć na naruszeniu prawa materialnego, które może polegać na błędnej wykładni lub niewłaściwym zastosowaniu albo na naruszeniu przepisów postępowania, jeżeli mogło mieć ono istotny wpływ na wynik sprawy.

Skarga kasacyjna spółki oparta została na obu podstawach kasacyjnych z art. 174 p.p.s.a. W takiej sytuacji sąd drugiej instancji w pierwszej kolejności rozpoznaje podniesione w tej skardze zarzuty procesowe, a dopiero w dalszej odnosi się do naruszeń prawa materialnego.

Zachowanie takiej kolejności rozpoznawania zarzutów kasacyjnych wynika z tego, że ocena stosowania prawa materialnego może być dokonana dopiero wówczas, gdy zostanie ustalone, że stan faktyczny sprawy jest niesporny albo że nie został skutecznie zakwestionowany w postępowaniu kasacyjnym.

Skarga kasacyjna spółki nie ma uzasadnionych podstaw prawnych, dlatego nie mogła prowadzić do uchylenia skarżonego wyroku.

W ocenie NSA nietrafny jest zarzut kasacyjny podnoszący naruszenie art. 145 § 1 pkt 1 lit. c p.p.s.a. w związku z art. 122, art. 187 i art. 191 o.p., kwestionujący prawidłowość zaskarżonego wyroku ze względu na oddalenie skargi, w sytuacji, gdy organy nie rozpatrzyły wszechstronnie zebranego materiału dowodowego. W tym zakresie spółka twierdzi, że niewpisanie w zgłoszeniu SENT w polu INFORMACJE O TOWARZE w rubryce "Numer dokumentu przewozowego" numeru dokumentu przewozowego, a tylko jego oznaczenia nie może być traktowane jako wykonywanie przewozu towaru w ramach wadliwego zgłoszenia. Na rzecz takiego stanowiska spółki ma przemawiać powszechna praktyka wypełniania zgłoszenia przez przewoźników w ten sposób.

Odnosząc się do tak sformułowanego zarzutu stwierdzić należy, że jest on niezasadny. Analiza akt sprawy i uzasadnienia zaskarżonej decyzji oraz uzasadnienia zaskarżonego wyroku prowadzi do wniosku, że zarówno organy, ale także sąd pierwszej instancji poprawnie oceniły, że niepodanie w zgłoszeniu, w rubryce odnoszącej się do numeru dokumentu przewozowego konkretnego numeru dokumentu, na podstawie którego dokonywano przewozu, było naruszeniem ustawy. Wniosek taki wynika nie tylko z braku wpisania cyfrowego oznaczenia dokumentu, ale z analizy treści wpisu dokonanego przez spółkę. Na podstawie tych danych nie można było ustalić podmiotu odbierającego paliwo w ramach dokonanego zgłoszenia. Dokumenty ujawnione przez spółkę odnosiły się do innego zgłoszenia lub wskazywały na inny podmiot niż ten, którego dotyczył faktyczny przewóz. W tym znaczeniu przedłożone przez skarżącą dokumenty nie przedstawiały prawdziwych danych, zgodnie z wymaganiami ustawy. Zatem nie można zgodzić się ze stanowiskiem spółki, że zgłosiła ona dane zgodnie ze stanem faktycznym, tym samym trudno uznać za zasadny zarzut naruszenia przepisów postępowania w sposób przedstawiony w rozpoznawanym zarzucie kasacyjnym. W tym miejscu należy raz jeszcze podkreślić, że błąd zgłoszenia nie polegał tylko na braku wpisania numerów dokumentu przewozowego, ale polegał także na tym, że treść zgłoszonego dokumentu nie odpowiadała wykonywanemu przewozowi.

Zdaniem NSA niezasadne są również zarzuty materialne podniesione w skardze kasacyjnej. Nietrafność zarzutu naruszenia art. 24 ust. 1 pkt 2 u.s.m.d. jest konsekwencją niezasadności rozpoznanego zarzutu procesowego, który koncentrował się na kwestionowaniu stanowiska organów, które przyjęły, że zgłoszenie spółki nie było zgodne ze stanem faktycznym wykonywanego przewozu. Skoro w zarzucie materialnym spółka twierdzi, że organy i sąd pierwszej instancji błędnie wyłożyły i zastosowały do niej art. 24 ust. 1 pkt 2 u.s.m.d., gdyż jej zgłoszenie było zgodne ze stanem faktycznym, a ten warunek w istocie nie został zrealizowany, to przyjąć należy, że poprawnie wymierzona została kara za zgłoszenie danych niezgodnych ze stanem faktycznym.

Natomiast w zakresie zarzutu naruszenia art. 26 ust. 3 pkt 1 u.s.m.d. skarga kasacyjna nie zawiera uzasadnienia, a więc nie wyjaśnia na czym polegało naruszenie tego przepisu. Sąd drugiej instancji zauważa, że naruszenie prawa materialnego to błąd co do wykładni lub zastosowania normy prawnej. Zatem strona ma wykazać, o które naruszenie chodzi i na czym ono polega. Wynika to wprost z art. 176 § 1 pkt 2 p.p.s.a., gdzie ustawa stanowi, że skarga kasacyjna ma zawierać zarzuty i ich uzasadnienie. Te elementy formalne skargi kasacyjnej są warunkami koniecznymi jej skuteczności. NSA w tym zakresie nie może działać z urzędu.

Niezależnie od tego NSA zauważa, że organy oceniały możliwość odstąpienia od nałożenia kary. W tym zakresie doszły do przekonania, że nie ma podstaw do takiego orzekania, a skarga kasacyjna tego nie kwestionuje, bowiem ogranicza się tylko do polemiki co do wysokości kar przewidzianych w ustawie i oceny, że ich wysokość jest nieadekwatna do rangi naruszenia przepisów. Sąd drugiej instancji zauważa, że ustawowe określenie wysokości i podstaw wymierzania kar administracyjnych jest kompetencją ustawodawcy. Zatem organy i sąd pierwszej instancji w tym zakresie nie mogą i nie mogły podejmować wiążących decyzji.

Mając na uwadze powyżej przedstawione argumenty, wobec braku usprawiedliwionych podstaw kasacyjnych, NSA na podstawie art. 184 p.p.s.a. orzekł o oddaleniu skargi kasacyjnej (punkt 1 sentencji).

O kosztach postępowania kasacyjnego orzeczono w punkcie 2 sentencji na podstawie art. 204 pkt 1 i art. 205 § 2 p.p.s.a. w zw. z § 14 ust. 1 pkt 2 lit. b i § 14 ust. 1 pkt 1 lit. a w zw. z § 2 pkt 4 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U. z 2015 r. poz. 1804 ze zm.). Zasądzona kwota 1350 zł stanowi zwrot kosztów dla pełnomocnika Dyrektora IAS, który nie występował przed sądem pierwszej instancji, z tytułu sporządzenia i wniesienia odpowiedzi na skargę kasacyjną z zachowaniem terminu z art. 179 p.p.s.a.