Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Sędzia NSA Wojciech Chróścielewski po rozpoznaniu w dniu 19 czerwca 2008 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Ogólnoadministracyjnej zażalenia Stowarzyszenia [...] z/s w W. na postanowienie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 12 maja 2008 r., sygn. akt IV SA/Wa 696/08 o odmowie przyznania prawa pomocy w zakresie zwolnienia od kosztów sądowych w sprawie ze skargi Stowarzyszenia [...] z/s w W. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w W. z dnia [...] nr [...] w przedmiocie warunków zabudowy i zagospodarowania terenu postanawia: oddalić zażalenie

Stowarzyszenie [...] z siedzibą w W. złożyło do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie skargę na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w W. z dnia [...], nr [...] w przedmiocie ustalenia warunków i szczegółowych zasad zagospodarowania terenu oraz jego zabudowy dla inwestycji polegającej na nadbudowie budynku mieszkalnego, wielorodzinnego o jedną kondygnację z przeznaczeniem na cele mieszkalne, przewidzianej do realizacji na działce nr ew. [...] z obr. [...], położonej w W., przy ul. [...]. Do powyższej skargi dołączono na urzędowym formularzu PPPr wniosek o przyznanie prawa pomocy w zakresie zwolnienia od kosztów sądowych.

We wniosku o przyznanie prawa pomocy skarżące Stowarzyszenie podało, że prowadzi jedynie działalność niezarobkową polegającą na ochronie obiektów historycznych w W. i mającą na celu zachowanie walorów architektoniczno-urbanistycznych W. Uzasadniając swój wniosek Stowarzyszenie oświadczyło, że nie prowadzi działalności gospodarczej oraz nie generuje żadnych przychodów, jak również nie pobiera składek członkowskich. Ponadto wskazało, że nie posiada rachunku bankowego ani nie ma żadnych środków pieniężnych na pokrycie kosztów postępowania. Członkowie Stowarzyszenia podejmują wszystkie działania społecznie.

Postanowieniem z dnia 12 maja 2008 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie odmówił Stowarzyszeniu [...] przyznania prawa pomocy w zakresie zwolnienia od kosztów sądowych. Jak wskazał Sąd w uzasadnieniu postanowienia, art. 33 ust. 1 ustawy z dnia 7 kwietnia 1989 - Prawo o stowarzyszeniach (tekst jednolity: Dz. U. z 2001 r. Nr 79, poz.855 ze zm.), a także statut Stowarzyszenia [...] przewidują możliwość uzyskiwania przez Stowarzyszenie środków finansowych na swoją działalność ze składek członkowskich, darowizn, spadków, zapisów, oraz dochodów z majątku stowarzyszenia. Ponadto Stowarzyszenie ma możliwość prowadzenia działalności gospodarczej, a dochód z takiej działalności może posłużyć do realizacji celów statutowych.

Skarżące Stowarzyszenie chcąc realizować swą statutową działalność musi liczyć się z koniecznością ponoszenia kosztów, w tym kosztów postępowania sądowoadministracyjnego. Zaniechanie prowadzenia własnej działalności zarobkowej, pobierania składek czy pozyskiwania darowizn prowadzi do przerzucenia kosztów własnej działalności na Skarb Państwa. Taki pogląd wyraził Naczelny Sąd Administracyjny w postanowieniu z dnia 20 grudnia 2006 r. (Sygn. akt II OZ 1433/06). Podzielając powyższy pogląd Naczelnego Sądu Administracyjnego Sąd stwierdził, iż przerzucanie ciężaru funkcjonowania Stowarzyszenia na Państwo, chociażby w ten sposób, aby uzyskać zwolnienie od kosztów sądowych rodzi ten skutek, że faktycznie działalność stowarzyszenia staje się finansowana ze środków publicznych, a to prowadzi do zaprzeczenia zasady, że stowarzyszenie prowadzi działalność na bazie własnego majątku. Zdaniem Sądu, należy mieć na uwadze, że z zapisów statutu Stowarzyszenia [...] wynika, iż członkowie Stowarzyszenia zadeklarowali pomoc finansową na jego rzecz. Tak więc argumentacja przedstawiona przez skarżące Stowarzyszenie nie może uzasadniać przyznania mu prawa pomocy, bowiem Stowarzyszenie pozbawiając się środków finansowych, które mogłoby uzyskać zgodnie ze swoim statutem, nie może domagać się przerzucenia kosztów swojej działalności na rzecz Skarbu Państwa.

Na powyższe postanowienie Stowarzyszenie [...] złożyło zażalenie, wnosząc o jego zmianę i przyznanie prawa pomocy ewentualnie uchylenie i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania, zarzucając mu rażące naruszenie przepisu art. 246 § 2 pkt 1 ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi poprzez bezzasadną odmowę zwolnienia Stowarzyszenia z kosztów sądowych.

Jak podniesiono w uzasadnieniu zażalenia, działalność Stowarzyszenia, polegająca na reprezentowaniu interesu społecznego w sprawach z zakresu architektury i urbanistyki, nie wymaga żadnych środków i jest realizowana społecznie przez członków Stowarzyszenia. Stowarzyszenie prowadzi działalność korzystną dla ogółu mieszkańców W. Dąży do zapewnienia ładu architektoniczno -urbanistycznego, realizuje więc cele istotne dla całej społeczności. Artykuł 246 § 2 pkt 1 p.p.s.a. stanowi, że przyznanie prawa pomocy osobie prawnej w zakresie całkowitym następuje, gdy osoba ta wykaże, że nie ma żadnych środków na poniesienie jakichkolwiek kosztów postępowania. Stowarzyszenie spełnia tę przesłankę. Wobec tego przyznanie Stowarzyszeniu prawa pomocy w zakresie całkowitego zwolnienia od kosztów sądowych jest w pełni zasadne. Warto też wskazać, że w szeregu innych spraw, m. in. IV SA/Wa 2238/07, IV SA/Wa 2503/07, IV SA/Wa 56/08 Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie zwalniał Stowarzyszenie od kosztów sądowych.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 246 § 2 pkt 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.) osobie prawnej, a także innej jednostce organizacyjnej nieposiadającej osobowości prawnej, prawo pomocy może być przyznane w zakresie częściowym - gdy wykaże, że nie ma dostatecznych środków na poniesienie pełnych kosztów postępowania.

Mając powyższe na uwadze należy stwierdzić, iż skarżące Stowarzyszenie nie wykazało, że znajduje się w sytuacji materialnej kwalifikującej go do przyznania prawa pomocy w zakresie częściowym poprzez zwolnienie od kosztów postępowania.

W orzecznictwie sądowoadministracyjnym prezentowany jest pogląd, który należy podzielić, iż fakt, że stowarzyszenie jest organizacją non profit nie zwalnia go od obowiązku zapewnienia środków - chociażby w drodze obowiązkowych składek członkowskich - na prowadzenie działalności statutowej, w zakres której wchodzą również sprawy sądowe (por. postan. NSA z 9.06.2006, II OZ 317/06). Odmienne stanowisko, prezentowane w uzasadnieniu zażalenia, prowadziłoby do sytuacji przerzucenia faktycznych kosztów działalności tego typu organizacji na Skarb Państwa. Stowarzyszenie prowadząc statutową działalność winno liczyć się z możliwością ponoszenia kosztów sądowych w postępowaniach, w których uzna swój udział ze celowy i mieć przygotowane za ten odpowiednie środki finansowe. Skoro skarżące Stowarzyszenie nie korzysta z możliwości pozyskania środków na pokrycie kosztów sądowych to nie może żądać przeniesienia na Skarb Państwa ciężaru prowadzonej przez siebie działalności polegające m.in. na uczestniczeniu w postępowaniach administracyjnych.

Natomiast fakt, iż jak twierdzi Stowarzyszenie, było ono zwalniane z kosztów sądowych w innych sprawach nie ma wpływu na rozstrzygnięcie sprawy niniejszej, bowiem Sąd nie jest związany orzeczeniami wydanymi z zakresu prawa pomocy w innych sprawach nawet z wniosku tego samego podmiotu.

W takiej sytuacji należy uznać, iż zasadnie Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie zaskarżonym postanowieniem z dnia 12 maja 2008 r. odmówił Stowarzyszeniu [...] przyznania prawa pomocy w postaci zwolnienia z obowiązku ponoszenia kosztów sądowych

Mając powyższe na uwadze Naczelny Sąd Administracyjny w oparciu o art. 184 w związku z art. 197 § 1 i 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.) postanowił zażalenie oddalić.