Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący Sędzia NSA Stanisław Biernat Sędziowie NSA Małgorzata Korycińska Andrzej Kuba (spr.) Protokolant Jerzy Stelmaszuk po rozpoznaniu w dniu 27 czerwca 2007 r. na rozprawie w Izbie Gospodarczej skargi kasacyjnej C. S.A. w W. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 14 września 2006 r. sygn. akt VI SA/Wa 858/06 w sprawie ze skargi C. S.A. w W. na decyzję Urzędu Patentowego Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 20 grudnia 2005 r. nr [...] w przedmiocie unieważnienia prawa z rejestracji znaku towarowego oddala skargę kasacyjną

Wyrokiem z dnia 14 września 2006 r., sygn. akt VI SA/Wa 858/06 Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie oddalił skargę "C." S.A. z siedzibą w W. na decyzję Urzędu Patentowego Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 20 grudnia 2005 r., nr [...] w przedmiocie unieważnienia prawa z rejestracji znaku towarowego.

W uzasadnieniu Sąd podał, że w dniu 4 kwietnia 2000 r. do Urzędu Patentowego RP działającego w trybie spornym wpłynął wniosek F.S.Z. "P.–A." Sp. z o.o. z W., F.K. "P.–E." S.A. z Ł., "G. P." S.A. F.C.G. w J., F.O.K. "P." S.A. w Ł., F.K. "P–M." Sp. z o.o. w Ś., O.Z.C.G. "P." w O., P.Z.C.G. "P." Sp. z o.o. z P., K.Z.C.G. "P.–S." Sp. z o.o. w K., P.C.G. "P.–Ś." w Ś. o unieważnienie prawa z rejestracji znaku towarowego słowno-graficznego Pollena R - 118569, udzielonego na rzecz "C." S.A. z W. w dniu 23 lutego 2000 r., przeznaczonego do oznaczania towarów w klasach 3, 4 i 5, tj. środki wybielające i inne substancje stosowane w praniu, środki czyszczące, nabłyszczające, szorujące, mydła, środki perfumeryjne, olejki eteryczne, kosmetyki, płyny do pielęgnacji włosów, środki do czyszczenia zębów, oleje przemysłowe i tłuszcze, plastry, materiały opatrunkowe, środki odkażające. Jako podstawę prawną wniosku wskazano art. 6 ust. 1, art. 8 pkt 1 i 2, art. 9 ust. 1 pkt 1 i pkt 2 ustawy z dnia 31 stycznia 1985 r. o znakach towarowych (Dz. U. Nr 5, poz. 17 ze zm.), powoływanej dalej jako u.z.t. z 1985 r., art. 3 i nast. ustawy z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (Dz. U. Nr 47, poz. 211 ze zm.), dalej u.z.n.k., oraz art. 23 i art. 24 w związku z art. 43 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 ze zm.), dalej k.c.

W sprawie ustalono, że aktualny wspólny słowny znak towarowy "Pollena" nr R – 101 pierwotnie był znakiem towarowym indywidualnym, zarejestrowanym za nr 42018 dnia 9 kwietnia 1960 r. na rzecz F.K. "L." Przedsiębiorstwa Państwowego w P. Następnie przedsiębiorstwo to w 1967 r. dokonało cesji tego znaku towarowego, przenosząc prawa z jego rejestracji na rzecz Zjednoczenia Przemysłu Chemii Gospodarczej w W., po czym jako znak towarowy wspólny "Pollena" za nr 101 został zarejestrowany dnia 7 lipca 1967 r. z prawem pierwszeństwa od dnia 13 czerwca 1967 r. (data wniosku o rejestrację) na rzecz tego Zjednoczenia jako zjednoczenia przedsiębiorstw państwowych, a następnie na jego następcę prawnego "C." C.I.-E.C. Sp. z o.o. jako przedsiębiorstwa handlu zagranicznego. Wspólny słowny znak towarowy "Pollena" nr rej. 101 został więc zarejestrowany pod rządami ustawy z dnia 28 marca 1963 r. o znakach towarowych (Dz. U. Nr 14, poz. 73), powoływanej dalej jako u.z.t. z 1963 r. Następnie C.I-E.C. Sp. z o.o. została przekształcona uchwałą Zgromadzenia Wspólników z dnia 30 maja 1995 r. w spółkę akcyjną "C." S.A. w W.

Kolegium Orzekające Urzędu Patentowego RP decyzją z dnia 22 listopada 2000 r., nr [...] oddaliło wniosek w/w Spółek uznając, że w przedmiotowej sprawie wnioskodawcy nie mają interesu prawnego w żądaniu unieważnienia prawa z rejestracji znaku "Pollena" nr R - 118569, albowiem nie narusza ono żadnych praw wnioskodawców - ani ustawowych, ani wynikających z natury gospodarczej, np. produkcji czy prawa do nazwy firm, w których występuje wyraz "Pollena". Zdaniem organu, w myśl § 2 Regulaminu używania wspólnego słownego znaku towarowego "Pollena" nr R - 101 wszyscy wnioskodawcy posiadają prawo użytkowania znaku "Pollena" do 2007 r., zarówno w nazwie przedsiębiorstw, jak i na towarach, czyli że ich interesy związane z używaniem znaku "Pollena" są zabezpieczone, a obawa, że rejestracja znaku może ograniczyć to prawo jest przedwczesna.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie wyrokiem z dnia 24 lutego 2004 r., sygn. akt 6 II SA 1212/02 uchylił powyższą decyzję Urzędu Patentowego RP, a następnie Naczelny Sąd Administracyjny w Warszawie wyrokiem z dnia 23 listopada 2004 r., sygn. akt GSK 890/04 oddalił skargę kasacyjną od tego wyroku, nie znajdując podstaw do jej uwzględnienia. Sądy obu instancji uznały, że skarżący mają interes prawny w rozumieniu art. 28 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego (t.j.: Dz. U. z 2000 r. Nr 98, poz. 1071 ze zm.), dalej k.p.a., w żądaniu unieważnienia prawa z rejestracji wskazanego wyżej znaku indywidualnego.

Urząd Patentowy RP, związany wyrokami WSA i NSA, po ponownym rozpoznaniu sprawy, decyzją z dnia 20 grudnia 2005 r., nr [...] unieważnił prawo z rejestracji znaku towarowego "Pollena" R - 118569.

Organ stwierdził, że w normie prawa materialnego, tj. w treści art. 5 k.c., można dopatrywać się istnienia interesu prawnego wnioskodawców do wystąpienia z żądaniem unieważnienia spornego prawa. Uzyskanie ochrony na przedmiotowy znak towarowy przez "C." S.A. nie jest bowiem obojętne dla przedsiębiorstw, które są uprawnione do używania wspólnego znaku towarowego, gdyż tracą one w ten sposób kontrolę nad funkcją, jaką pełni wspólny znak towarowy, a więc w interesie tych przedsiębiorstw, w świetle art. 5 k.c., leży uprawnienie do wystąpienia na drogę postępowania spornego o unieważnienie prawa z rejestracji znaku "Pollena" R - 118569.

Zdaniem organu, zaistniały podstawy do unieważnienia prawa z rejestracji spornego znaku towarowego słowno-graficznego "Pollena" na podstawie art. 8 pkt 1 u.z.t. z 1985 r., wykluczającego możliwość rejestracji znaku towarowego, który jest sprzeczny z obowiązującym prawem lub zasadami współżycia społecznego. Na renomę znaku towarowego "Pollena" pracowało wiele przedsiębiorstw produkujących środki chemii gospodarczej, funkcjonujących w ramach Zjednoczenia Chemii Gospodarczej, oraz ich następcy prawni. Zgłoszenie więc przez firmę "C." S.A. spornego znaku towarowego "Pollena" w celu uzyskania wyłącznego prawa bez zgody przedsiębiorstw uprawnionych do używania wspólnego znaku towarowego narusza ich interesy i jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego, tj. ze standardami uczciwości kupieckiej wyrażonej w zasadzie dobrych obyczajów.

Na powyższą decyzję Urzędu Patentowego RP skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie wniósł uczestnik postępowania "C." S.A., domagając się jej uchylenia i zasądzenia na swoją rzecz zwrotu kosztów postępowania.

Oddalając skargę Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie stwierdził, że Urząd Patentowy RP przy wydawaniu zaskarżonej decyzji nie naruszył art. 153 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.), powoływanej dalej jako p.p.s.a. W myśl tego przepisu "ocena prawna i wskazania co do dalszego postępowania wyrażone w orzeczeniu Sądu wiążą w sprawie ten sąd oraz organ, którego działanie lub bezczynność było przedmiotem zaskarżenia". Odstąpienie od wyrażonej w art. 153 p.p.s.a. zasady związania Sądu i organu jest możliwe jedynie w razie zmiany ustawy, w przypadku zmiany (już po wydaniu orzeczenia sądowego) istotnych okoliczności faktycznych sprawy i po wzruszeniu tego orzeczenia w przewidzianym do tego trybie. W niniejszej sprawie żaden z powyższych przypadków nie miał miejsca, a zatem organ administracyjny był zobowiązany zastosować się do oceny prawnej zawartej w uzasadnieniu wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 23 listopada 2004 r. w sprawie o sygn. akt GSK 890/04. Urząd Patentowy RP zastosował się do wywodów prawnych, wyrażonych w uzasadnieniu wyroku NSA w zakresie interesu prawnego Spółek będących wnioskodawcami w sprawie o unieważnienie znaku towarowego słowno-graficznego "Pollena" nr 118569. Organ, zgodnie ze stanowiskiem NSA, wywiódł interes prawny z instytucji znaku wspólnego, tj. z art. 35 ust. 2 w zw. z art. 7 ust. 1 u.z.t. z 1963 r. Przepis art. 5 k.c. został powołany dodatkowo, aby uzasadnić istnienie interesu prawnego po stronie wnioskodawców, a jego wskazanie nie pozostawało w sprzeczności z oceną prawną wyrażoną przez NSA.

Odnosząc się do drugiego zarzutu skargi, tj. naruszenia przez Urząd Patentowy RP art. 30 u.z.t. z 1985 r. w związku z art. 28 k.p.a., organ uznał go za bezzasadny. Istnienie interesu prawnego wnioskodawców zostało bowiem przesądzone we wskazanym wcześniej wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, a następnie Naczelnego Sądu Administracyjnego. Urząd Patentowy RP, przy ponownym rozpoznaniu sprawy, wykorzystał ocenę prawną wyrażoną w uzasadnieniu orzeczenia NSA.

Kolejny zarzut skargi, tj. naruszenie przez Urząd Patentowy RP art. 8 pkt 1 u.z.t. z 1985 r., w ocenie Sądu, nie zasługuje na uwzględnienie. Sąd podzielił stanowisko Urzędu Patentowego RP, że działanie "C." S.A. polegające na zgłoszeniu spornego znaku towarowego "Pollena" w celu uzyskania wyłącznego prawa, bez zgody przedsiębiorstw uprawnionych do używania wspólnego znaku towarowego "Pollena", które pracowały na jego renomę, niewątpliwie narusza ich interesy i jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego. Bezsporne jest, że "C." S.A. używał znaku "Pollena" w stosunkach z zagranicą i promował produkty oznaczone tym znakiem w związku ze swoją działalnością eksportową, ale renomę tego znaku w kraju wypracowały poszczególne przedsiębiorstwa będące poprzednikami prawnymi obecnie istniejących Spółek. Negowanie tych okoliczności i rejestrowanie znaku "Pollena" jako znaku indywidualnego niewątpliwie pozostawało w sprzeczności z zasadami współżycia społecznego.

Zdaniem Sądu, za chybiony należy również uznać zarzut naruszenia art. 107 § 3 k.p.a. w stopniu mogącym mieć istotny wpływ na wynik sprawy.

Na podstawie art. 173 § 1 i art. 177 § 1 w zw. z art. 176 p.p.s.a. "C." S.A. zaskarżyła w całości powyższy wyrok. Strona wniosła:

- na podstawie art. 185 § 1 p.p.s.a. - o uwzględnienie skargi kasacyjnej oraz uchylenie w całości zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu w Warszawie, ewentualnie, w razie niestwierdzenia naruszenia przepisów postępowania,

- na podstawie art. 188 p.p.s.a. — o uchylenie w całości zaskarżonego wyroku i rozpoznanie skargi na podstawie stanu faktycznego przyjętego w zaskarżonym wyroku, w oparciu o art. 145 - 151 p.p.s.a. w związku z art. 193 p.p.s.a. oraz

- na podstawie art. 203 pkt 1 p.p.s.a. - o zasądzenie od organu na rzecz skarżącego zwrotu niezbędnych kosztów postępowania kasacyjnego.

Zaskarżonemu wyrokowi wnoszący skargę kasacyjną zarzucił:

I. na podstawie art. 174 pkt 2 p.p.s.a. naruszenie przepisów postępowania mogące mieć istotny wpływ na wynik sprawy:

1) art. 153 p.p.s.a. poprzez nieuwzględnienie, że na tle tego przepisu okolicznością wyłączającą związanie organu oceną prawną wyrażoną w orzeczeniu sądu jest także niezgodność tej oceny z przepisami ustawowymi, w szczególności z przepisami Konstytucji RP, co miało istotny wpływ na wynik sprawy;

2) art. 153 p.p.s.a. poprzez nieuwzględnienie, że zastosowanie tego przepisu, mimo działania organu w granicach związania oceną prawną wyrażoną w orzeczeniu sądu, nie wyłącza wydania takiej samej decyzji jak przed jej uchyleniem przez w/w orzeczenie sądu, w oparciu o weryfikację oceny prawnej z tego orzeczenia, na podstawie przepisów, które nie były przedmiotem tej oceny prawnej i w zakresie których organ nie podlega związaniu, o którym mowa w art. 153 p.p.s.a., co miało istotny wpływ na wynik sprawy;

3) art. 153 p.p.s.a. poprzez przyjęcie, że Urząd Patentowy wydał decyzję zgodnie z tym przepisem, w sposób czyniący zadość zasadzie związania oceną prawną przyjętą przez Naczelny Sąd Administracyjny w jego wyroku z dnia 23 listopada 2004 r., w sytuacji gdy Urząd Patentowy wyprowadził na podstawie art. 35 u.z.t. z 1963 r. odmienne wnioski od tych, które sformułował Sąd we wspomnianym wyroku, opierając zarazem interes prawny uczestników na przepisie, którego Sąd nie wymienił i w zakresie którego nie zachodziło związanie Urzędu Patentowego oceną prawną tego Sądu, co miało istotny wpływ na wynik sprawy;

4) 141 § 4 zd. 1 p.p.s.a. w zw. z art. 133 § 1 zd. 1 p.p.s.a. poprzez niepełne wyjaśnienie w uzasadnieniu zarzutów podniesionych w skardze i niedostateczne wyjaśnienie podstawy prawnej zaskarżonego wyroku i w wyniku tego niewydanie wyroku na podstawie akt sprawy, z uwagi na pominięcie istotnych argumentów skarżącego zawartych w jego piśmie do Urzędu Patentowego z dnia 17 grudnia 2005 r., zarówno w kwestii zakresu związania organu na tle art. 153 p.p.s.a. oceną prawną wyrażoną w orzeczeniu sądu, jak i w kwestii okoliczności wyłączających na tle art. 153 p.p.s.a. związanie organu powyższą oceną prawną, oraz z uwagi na pominięcie istotnych argumentów zawartych w skardze z dnia 5 kwietnia 2006 r. w kwestii naruszenia wymienionego wyżej przepisu, w tym w związku z błędnym zastosowaniem przez Urząd Patentowy w decyzji z dnia 20 grudnia 2005 r. przepisu art. 5 k.c., co miało istotny wpływ na wynik sprawy;

5) art. 141 § 1 zd. 1 p.p.s.a. w zw. z art. 133 § 1 zd. 1 p.p.s.a. poprzez brak odniesienia się w uzasadnieniu do stanowiska skarżącego, a także wszechstronnego rozważenia jego argumentacji oraz okoliczności sprawy i w wyniku tego niewydanie wyroku na podstawie akt sprawy, w zakresie zarzutu naruszenia przez decyzję Urzędu Patentowego art. 8 pkt 1 u.z.t. wskutek błędnej wykładni i niewłaściwego zastosowania tego przepisu, w szczególności poprzez brak ustosunkowania się WSA w Warszawie do argumentu skarżącego o braku podstaw do przyjęcia sprzeczności rejestracji znaku towarowego "Pollena" (R-118569) z dobrymi obyczajami, z uwagi na charakter skarżącego oraz z uwagi na jego nieprzyczynienie się do renomy, w sytuacji gdy pominięto okoliczność, że takie przyczynienie się niewątpliwie miało miejsce, jak również przez brak odniesienia się WSA w Warszawie do wykazanej niespójności uzasadnienia zastosowania art. 8 pkt 1 u.z.t. z 1985 r. z uzasadnieniem odmowy uwzględnienia wniosku uczestników na podstawie art. 8 pkt 2 u.z.t., w sytuacji gdy na tle obydwu tych przepisów przedmiotem oceny był wpływ rejestracji spornego znaku "Pollena" na interesy uczestników w zakresie ich prawa do używania i renomy wspólnego znaku towarowego "Pollena" (R-101), a także poprzez brak ustosunkowania się WSA w Warszawie do argumentacji skarżącego z jego skargi oraz pisma do Urzędu Patentowego z dnia 17 grudnia 2005 r., podważającego sprzeczność rejestracji spornego znaku "Pollena" (R-118569) z postanowieniami Regulaminu używania wspólnego znaku "Pollena" (R-101), co miało istotny wpływ na wynik sprawy.

II. na podstawie art. 174 pkt 1 p.p.s.a. naruszenie prawa materialnego poprzez jego błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie:

1) art. 8 pkt 1 u.z.t. z 1985 r. poprzez jego błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie wskutek przyjęcia, że sprzeczność rejestracji znaku towarowego z zasadami współżycia społecznego może wynikać z charakteru podmiotu będącego uprawnionym z jego rejestracji, a także z przyczynienia się tego podmiotu do renomy innego znaku towarowego, od którego wywodzi się kwestionowany znak towarowy, jak również wskutek przyjęcia, że jakkolwiek rejestracja tego nowego znaku nie narusza osobistych i majątkowych praw podmiotów uprawnionych do używania znaku towarowego, od którego się on wywodzi, w zakresie ich prawa do używania tego znaku, w tym jego renomy, to jednak z uwagi na to prawo do używania i renomę rejestracja ta jest sprzeczna z dobrymi obyczajami, naruszając ich interesy właśnie w zakresie prawa do używania i przyczynienia się do renomy tego znaku, a ponadto poprzez przyjęcie, że mimo związania oceną prawną art. 35 u.z.t. z 1963 r., przyjętą przez NSA i czyniącą z uczestników podmiotowo uprawnionych z rejestracji wspólnego znaku towarowego "Pollena" (R-101), Urząd Patentowy stwierdził na tle art. 8 pkt 1 u.z.t. z 1985 r. sprzeczność rejestracji znaku towarowego "Pollena" (R-118569) z dobrymi obyczajami, a nie z prawem.

Uczestnicy postępowania – "P.–A.", "P.–E.", "P.–J.", "P.–Ł.", "P.–M.", "P.–O.", "P.–S.", "P.–Ś." złożyli odpowiedź na skargę kasacyjną wnosząc o jej oddalenie.

"C." S.A. ustosunkował się do odpowiedzi na skargę kasacyjną w piśmie z dnia 15 czerwca 2007 r.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 183 § 1 p.p.s.a. Naczelny Sąd Administracyjny rozpoznaje sprawę w granicach skargi kasacyjnej, bierze jednak z urzędu pod rozwagę nieważność postępowania. W niniejszej sprawie nie zachodziła żadna z przesłanek nieważności wymienionych w art. 183 § 2 p.p.s.a. Rozpoznanie sprawy sprowadzało się zatem wyłącznie do oceny zasadności skargi kasacyjnej w zakreślonych przez nią granicach.

Stosownie do art. 174 p.p.s.a. skargę kasacyjną można oprzeć na następujących podstawach: 1) naruszeniu prawa materialnego przez jego błędną wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie; 2) naruszeniu przepisów postępowania, jeżeli uchybienie to mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy.

W skardze kasacyjnej "C." S.A. podnosząc naruszenie przez Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie przepisów postępowania mogące mieć istotny wpływ na wynik sprawy (art. 174 pkt 2 p.p.s.a.), zarzuciła naruszenie art. 153 p.p.s.a. Zdaniem Spółki, Sąd I instancji nie uwzględnił faktu, że ocena prawna wyrażona w orzeczeniu Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 23 listopada 2004 r. była niezgodna z przepisami ustawowymi, w tym konstytucyjnymi, i z tego względu Urząd Patentowy nie był nią związany. Spółka podniosła, że nawet przyjmując, iż organ był związany oceną prawną powołaną we wskazanym wyżej wyroku, to mógł w oparciu o nią wydać takie samo rozstrzygnięcie jak przed uchyleniem decyzji, na podstawie przepisów, które nie były przedmiotem oceny prawnej. Spółka zarzuciła jednocześnie, że w zaskarżonym wyroku Sąd I instancji uznał, że Urząd Patentowy wydał decyzję zgodnie z oceną prawną przyjętą przez Naczelny Sąd Administracyjny, tymczasem organ oparł interes prawny uczestników na przepisie, którego Naczelny Sąd Administracyjny nie wymienił i w zakresie którego nie istniało związanie Urzędu Patentowego oceną prawną.

Z powyższym stanowiskiem Spółki nie sposób się zgodzić. Przepis art. 153 p.p.s.a. przewiduje oddziaływanie orzeczenia sądu administracyjnego na przyszłe postępowanie administracyjne przez wyrażoną w nim ocenę prawną treści przepisów prawnych i sposobu ich zastosowania w konkretnych okolicznościach faktycznych. Ocena taka wiąże organ, nie pozbawiając go jednak możliwości wydania takiego samego rozstrzygnięcia jak przed uchyleniem decyzji, z odpowiednim jego uzasadnieniem. Wskazania co do dalszego postępowania to drugi element wiążący uzasadnienia orzeczenia sądu administracyjnego, stanowiący konsekwencję oceny prawnej. Mają one wytyczać kierunek rozważań organu przy ponownym rozpoznaniu sprawy, a równocześnie nie przesądzać kwestii związanych z treścią przyszłego rozstrzygnięcia organów. Wyjątek od zasady związania oceną prawną sądu administracyjnego stanowi zmiana stanu prawnego, mimo że przepis art. 153 p.p.s.a. o tym nie stanowi. Tak przyjmuje się jednak na gruncie postępowania cywilnego, jak również w doktrynie prawa i postępowania administracyjnego. Zmiana taka wymaga bowiem dokonania nowej oceny prawnej. Ustanie mocy wiążącej oceny prawnej może także spowodować zmiana (po wydaniu orzeczenia sądowego) istotnych okoliczności faktycznych oraz wzruszenie orzeczenia zawierającego ocenę prawną, w przewidzianym do tego trybie. W rozpatrywanej sprawie żaden ze wskazanych wyjątków nie wystąpił, a zatem przyjąć należy, że ocena prawna zawarta w wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego w pełni wiązała Urząd Patentowy wydający w dniu 20 grudnia 2005 r. decyzję unieważniającą prawo z rejestracji znaku towarowego "Pollena" R – 118569. Ocena ta dotyczyła kwestii ustalenia istnienia po stronie wnioskodawców interesu prawnego w żądaniu unieważnienia prawa z rejestracji tego znaku, ponieważ Kolegium Odwoławcze Urzędu Patentowego oddaliło wniosek o unieważnienie właśnie z uwagi na brak interesu prawnego wnioskodawców. Naczelny Sąd Administracyjny nie badał przesłanek unieważnienia. Wydając decyzję z dnia 20 grudnia 2005 r. Urząd Patentowy uznał, zgodnie z oceną prawną wyrażoną przez Naczelny Sąd Administracyjny, że wnioskodawcy mają interes prawny w przystąpieniu do postępowania i w żądaniu unieważnienia prawa z rejestracji. Tym samym problem istnienia interesu prawnego wnioskodawców został zamknięty. W zaskarżonej decyzji organ zajął się również badaniem przesłanek unieważnienia prawa z rejestracji znaku towarowego "Pollena" R – 118569 i zapadłe w tej kwestii rozstrzygnięcie było przedmiotem skargi do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie i wyroku tego Sądu z dnia 14 września 2006 r.

W uzasadnieniu skargi kasacyjnej "C." S.A. dodatkowo podniósł, że brak podstaw do związania Urzędu Patentowego wyrokiem NSA wynika z błędnej wykładni przez ten Sąd art. 315 ust. 3 ustawy z dnia 30 czerwca 2000 r. - Prawo własności przemysłowej (Dz. U. z 2001 r. Nr 49, poz. 508 ze zm.), dalej powoływanej jako p.w.p., art. 59 i 60 ust. 1 u.z.t. z 1985 r. oraz art. 35 ust. 2 u.z.t. z 1963 r. w świetle art. 91 ust. 1 w związku z art. 87 ust. 1 Konstytucji RP, która to wykładnia jest – zdaniem Spółki – niezgodna z wymienionymi przepisami u.z.t. z 1985 r. i z 1963 r. oraz art. 5 C ust. 3 i art. 7 bis ust. 1 Konwencji paryskiej o ochronie własności przemysłowej z dnia 20 marca 1883 r. (zał. do Dz. U. z 1975 r. Nr 9, poz. 51). Przy prawidłowym stosowaniu art. 153 p.p.s.a. Sąd I instancji powinien, zdaniem wnoszącego skargę kasacyjną, dojść do przekonania, że w świetle art. 35 ust. 2 u.z.t. z 1963 r. w związku ze wskazanymi przepisami Konwencji paryskiej nie można uznać, że uprawnionym do wspólnego znaku towarowego jest zarówno organizacja, na rzecz której taki znak został zarejestrowany, jak i wszyscy członkowie tej organizacji mający prawo używania tego znaku.

W art. 35 ust. 2 u.z.t. z 1963 r. została uregulowana instytucja znaku wspólnego. Zgodnie z tym przepisem uprawnienia do oznaczania towarów zarejestrowanym wspólnym znakiem towarowym przysługują wyłącznie organizacjom gospodarczym, zrzeszonym w nich przedsiębiorstwom, spółdzielniom i innym jednostkom gospodarczym. Znak wspólny służy wielu podmiotom, chociaż prawo z rejestracji jest udzielane na rzecz określonej organizacji. Dochodzi tu do rozdziału prawa do znaku i prawa do jego używania. Instytucję tę należy odróżnić od wspólnego prawa ochronnego, które związane jest ze znakiem towarowym indywidualnym. Zarejestrowany znak towarowy indywidualny może być przeznaczony do równoczesnego używania przez kilku przedsiębiorców jako przedmiot ich wspólnego prawa. Ustawy o znakach towarowych z 1963 r. i 1985 r. nie przewidywały wprost możliwości rejestracji indywidualnego znaku towarowego na rzecz kilku przedsiębiorców, prowadzących samodzielne przedsiębiorstwa. W czasie obowiązywania tych ustaw podmiotem prawa z rejestracji znaku towarowego mógł być co do zasady tylko jeden uprawniony. Instytucja znaku wspólnego nie czyniła wyjątku od tej reguły. Uprawnienie do używania wspólnego znaku służyło wprawdzie przedsiębiorstwom zrzeszonym w określonej przez art. 35 u.z.t. z 1963 r. organizacji gospodarczej (zgodnie z art. 32 u.z.t. z 1985 r. - organizacji powołanej do reprezentowania interesów przedsiębiorstw, działającej na terytorium Polski lub na obszarze któregokolwiek z państw członków Związku Paryskiego Ochrony Własności Przemysłowej, zgodnie z prawem kraju pochodzenia), jak i jej samej, ale prawo z rejestracji wspólnego znaku towarowego przysługiwało tylko tej organizacji. Podobny, co do zasady, model wspólnego znaku towarowego ("zwykłego") zawiera p.w.p. Zgodnie z art. 136 tej ustawy prawo do znaku wspólnego należy do organizacji, która jest osobą prawną powołaną do reprezentowania interesów przedsiębiorców, którym przysługuje uprawnienie do używania w obrocie tego rodzaju znaku. Prawo używania przysługuje także tej organizacji.

Powołane przez Spółkę przepisy art. 59 i art. 60 u.z.t. oraz art. 315 ust. 3 p.w.p. znajdują się w grupie przepisów przejściowych i zostały w sprawie zastosowane prawidłowo. Zgodnie z art. 315 ust. 3 p.w.p. ustawowe warunki wymagane do uzyskania prawa ochronnego albo prawa z rejestracji ocenia się według przepisów obowiązujących w dniu zgłoszenia znaku towarowego w Urzędzie Patentowym. Przedmiotem niniejszej sprawy jest unieważnienie prawa z rejestracji znaku towarowego "Pollena" R – 118569, zgłoszonego do rejestracji w dniu 3 czerwca 1997 r. - w okresie obowiązywania u.z.t. z 1985 r. Stosownie do art. 315 ust. 1 i ust. 3 p.w.p. do oceny zdolności rejestrowej tego znaku należy zatem stosować przepisy u.z.t. z 1985 r. Natomiast zdolność ochronną znaków towarowych zarejestrowanych pod rządami u.z.t. z 1963 r. należy oceniać według przepisów tej ustawy, ponieważ do niej odsyła art. 60 ust. 1 u.z.t. z 1985 r. Stosując art. 35 ust. 2 u.z.t. z 1963 r. trafnie zatem uznano, że uprawnionym do wspólnego znaku towarowego "Pollena" nr R – 101 jest zarówno organizacja, na rzecz której taki znak został zarejestrowany, jak i wszyscy członkowie tej organizacji mający prawo używania tego znaku oraz jej następcy prawni.

Dopuszczalność rejestracji indywidualnego znaku towarowego na rzecz kilku przedsiębiorców prowadzących samodzielne przedsiębiorstwa budziła wątpliwości w doktrynie, konsekwencją których były rozbieżności w orzecznictwie Urzędu Patentowego. Z jednej strony podważano zasadność ubiegania się przez różne samodzielne podmioty (przedsiębiorstwa) o rejestrację jednego indywidualnego znaku towarowego z uwagi na możliwe wypaczenie funkcji oznaczenia pochodzenia, z drugiej dopuszczano możliwość takiej rejestracji. Pojawiło się także stanowisko, wedle którego dopuszczalność rejestracji indywidualnego znaku towarowego na rzecz kilku podmiotów prowadzących odrębne i samodzielne przedsiębiorstwa uzależniano od szczególnych więzi łączących takie przedsiębiorstwa. Prawo z rejestracji lub prawo do znaku powszechnie znanego przysługiwało zatem przedsiębiorstwu, ale w praktyce korzystały z niego zakłady, które w wyniku przekształceń i podziałów, stając się odrębnymi i samodzielnymi podmiotami gospodarczymi, rościły sobie prawo do znaku, zgłaszając go na swoją rzecz do rejestracji w Urzędzie Patentowym z pominięciem innych następców prawnych byłych zakładów. W takich przypadkach brak było uzasadnienia prawnego dla uprzywilejowania sytuacji jednych podmiotów kosztem drugich. Dotychczasowe kontrowersje wokół problemu dopuszczalności rejestracji prawa z rejestracji znaku towarowego na rzecz kilku przedsiębiorców ustawodawca rozstrzygnął na rzecz dopuszczenia takiej możliwości. Przepis art. 122 p.w.p. dopuścił rejestrację takiego znaku po spełnieniu przewidzianych prawem przesłanek.

Stosownie do art. 5 lit. C ust. 3 Konwencji paryskiej jeśli kilka przedsiębiorstw równocześnie korzysta ze znaku towarowego, to takie korzystanie ze znaku przez przedsiębiorstwo uważane w kraju, gdzie ochrona ma być udzielona za współwłaścicieli znaku, nie może stanowić przeszkody do rejestracji znaku ani nie może umniejszać w niczym jego ochrony w innych krajach Związku, z zastrzeżeniem, że używanie znaku nie wprowadzi w błąd odbiorców i nie będzie sprzeczne z interesem publicznym. Konwencja dopuszcza równoczesne używanie tego samego znaku na tych samych lub podobnych towarach w odniesieniu do przedsiębiorstw, które według przepisów kraju, w którym wnosi się o udzielenie ochrony uważane są za współuprawnionych do znaku, a więc za współwłaścicieli tego znaku. Konwencja zezwala na zarejestrowanie znaku towarowego na rzecz kilku zgłaszających. W świetle powołanego przez Spółkę art. 7 bis ust. 1 Konwencji paryskiej państwa będące członkami Związku zobowiązują się zezwalać na zgłoszenie i chronić znaki wspólne należące do zrzeszeń, których istnienie nie jest sprzeczne z ustawodawstwem Państwa pochodzenia, nawet jeżeli zrzeszenia te nie posiadają przedsiębiorstwa przemysłowego lub handlowego. W świetle art. 7 bis ust. 2 Konwencji paryskiej tego rodzaju znaki pozbawione będą ochrony w przypadku ich sprzeczności z interesem publicznym, który należy rozumieć jako interes ogółu odbiorców towarów polegający na zapewnieniu im gwarancji jakości towarów oznaczonych tym samym znakiem wspólnym, mających pewne wspólne cechy. Znak wspólny to znak gwarantujący pewne cechy wspólne towarów nim oznaczonych, pochodzących od określonej grupy wytwórców. Zachowanie wspólnych właściwości towarów zapewnia regulamin określający zasady używania znaku wspólnego, którego złożenie jest wymogiem ustawowym dopuszczalności rejestracji znaku wspólnego.

Instytucja współwłasności prawa do znaku towarowego nie jest wykluczona przez Konwencję paryską o ochronie własności przemysłowej, której Polska jest stroną od dnia 10 listopada 1979 r. i jest związana tekstem sztokholmskim tej Konwencji. Nie jest również wykluczona przez prawo międzynarodowe (Porozumienie madryckie o międzynarodowej rejestracji znaków z dnia 14 kwietnia 1891 r., Dz. U. z 1993 r. Nr 116, poz. 514, oraz Protokół do Porozumienia madryckiego o międzynarodowej rejestracji znaków, sporządzony w Madrycie dnia 27 czerwca 1989 r., Dz. U. z 2003 r. Nr 13, poz. 129, Wspólny regulamin wykonawczy dla Porozumienia i Protokołu do porozumienia), w tym wspólnotowe (Pierwsza dyrektywa Rady Wspólnot Europejskich z dnia 21 grudnia 1988 r. o harmonizacji przepisów prawa państw członkowskich o znakach towarowych Nr 89/104/EWG, Dz. U. UE z dnia 11 lutego 1989 r. Nr L 89.40.1, obejmująca przedmiotem swej regulacji znaki wspólne, chociaż tak jak w rozporządzeniu Rady z dnia 20 grudnia 1993 r. Nr 40/94/WE w sprawie wspólnotowego znaku towarowego, Dz. U. UE z dnia 14 stycznia 1994 r. Nr L 94.11.1 ze zm., brak w niej przepisów dotyczących omawianej instytucji prawnej). W świetle aktu wykonawczego do wskazanego rozporządzenia, którym jest rozporządzenie Komisji z dnia 13 grudnia 1995 r. Nr 2868/95/WE implementujące rozporządzenie Rady Nr 40/94 (Dz. U. UE z dnia 15 grudnia 1995 r. Nr L 95.303.1) można jednak wywieść, że zgłaszającym do rejestracji znak towarowy Wspólnoty może być więcej niż jeden podmiot. Tytuł VII rozporządzenia Nr 2868/95/WE dotyczy bowiem wspólnotowych znaków wspólnych. Zawarta w tym tytule zasada 43 odnosi się do regulaminu używania takich znaków, natomiast zasada 42 stanowi, że przepisy tego rozporządzenia, z zastrzeżeniem zasady 43, stosuje się do wspólnotowych znaków wspólnych. Wspólnotowych znaków wspólnych dotyczą również inne przepisy tego aktu, zamieszczone w różnych tytułach (zasada 84, 121).

Odnosząc się do kolejnego zarzutu skargi kasacyjnej podniesionego w ramach naruszenia przepisów postępowania, tj. art. 141 § 4 zd. 1 w związku z art. 133 § 1 zd. 1 p.p.s.a. Naczelny Sąd Administracyjny stwierdza, że zarzut ten nie zasługuje na uwzględnienie. Przepisy te dotyczą zasad wydawania wyroku oraz treści jego uzasadnienia. W świetle powołanych wyżej przepisów niezasadne są twierdzenia strony, że Sąd nie wyjaśnił w sposób dostateczny podstawy prawnej rozstrzygnięcia i pominął argumenty Spółki "C.", m. in. w kwestii błędnego zastosowania przez organ w decyzji z dnia 20 grudnia 2005 r. art. 5 k.c. Sąd I instancji odniósł się do wszystkich zarzutów skargi, jak również do zastosowania przez organ art. 5 k.c. stwierdzając, że organ powołał ten przepis jako dodatkowe uzasadnienie istnienia interesu prawnego po stronie wnioskodawców, co wynika z treści samej decyzji. Urząd Patentowy wywiódł bowiem interes prawny, podążając za oceną prawną NSA, z przedstawionej wyżej instytucji znaku wspólnego uregulowanej w art. 35 u.z.t. z 1963 r., ponieważ wspólny słowny znak towarowy "Pollena" nr rej. 101 został zarejestrowany pod rządami tej właśnie ustawy. Należy podzielić stanowisko Sądu I instancji co do tego, że rozważania dotyczące przepisu art. 5 k.c. nie pozostawały w sprzeczności z oceną prawną wyrażoną przez NSA.

"C." S.A. łączy również zarzut naruszenia art. 141 § 1 zd. 1 i art. 133 § 1 zd. 1 p.p.s.a. z brakiem odniesienia się do naruszenia przez organ art. 8 pkt 1 u.z.t. Zdaniem strony, rejestracja znaku towarowego "Pollena" R – 118569 nie jest sprzeczna z zasadami współżycia społecznego i nie narusza praw osobistych ani majątkowych osób trzecich, o jakich mowa w art. 8 pkt 2 u.z.t. z 1985 r. Odnosząc się do tego zarzutu należy stwierdzić, że dopuszczenie instytucji współwłasności prawa z rejestracji znaku towarowego (prawa ochronnego na znak towarowy) jest uzasadnione z uwagi na to, że rejestracja przedmiotowego znaku na rzecz jednego z przedsiębiorców, w sytuacji gdy przez wiele lat kilka przedsiębiorstw jednocześnie używało tego znaku do oznaczania podobnych towarów, stanowiłoby pogwałcenie praw własności pozostałych przedsiębiorców, już teraz samodzielnych na skutek zmian stosunków społeczno-gospodarczych. Rejestracja znaków towarowych na rzecz jednego tylko przedsiębiorstwa z pominięciem innych przedsiębiorstw – byłych członków szerszej struktury gospodarczej (organizacji gospodarczych) – stanowiłoby naruszenie interesów tych innych przedsiębiorstw. W konsekwencji tego rodzaju rejestracje są sprzeczne z art. 8 pkt 2 i art. 9 ust. 1 pkt 2 u.z.t., bowiem wszystkie przedsiębiorstwa używające do tej pory znaku mają jednakowe prawo do jego stosowania. W związku z tym rejestracja znaku towarowego "Pollena" R – 118569 jest sprzeczna z zasadami współżycia społecznego i narusza prawa majątkowe uczestników postępowania.

Wobec powyższego niezasadny jest również zarzut naruszenia art. 8 pkt 1 u.z.t. podniesiony w ramach naruszenia prawa materialnego (art. 174 pkt 1 p.p.s.a.) przez uznanie, że znak "Pollena" R – 118569 jest sprzeczny z dobrymi obyczajami. Z uwagi na zasady współżycia społecznego należy przyjąć, że niedopuszczalna jest rejestracja znaku towarowego, na którego renomę pracowało kilku przedsiębiorców. Konsekwencją takiej rejestracji mogłoby być także naruszenie praw majątkowych przedsiębiorców, którzy przyczynili się do stworzenia renomy znaku poprzez pozbawienie ich korzyści majątkowych płynących z posługiwania się takim oznaczeniem w obrocie.

Prawo z rejestracji znaku towarowego słowno-graficznego "Pollena" R - 118569 zostało w dniu 23 lutego 2000 r. udzielone na rzecz "C." S.A. z W. do oznaczania towarów w klasach 3, 4 i 5, tj. środki wybielające i inne substancje stosowane w praniu, środki czyszczące, nabłyszczające, szorujące, mydła, środki perfumeryjne, olejki eteryczne, kosmetyki, płyny do pielęgnacji włosów, środki do czyszczenia zębów, oleje przemysłowe i tłuszcze, plastry, materiały opatrunkowe, środki odkażające. Wspólny znak towarowy "Pollena" nr R – 101 pierwotnie był znakiem towarowym indywidualnym, zarejestrowanym za nr 42018 dnia 9 kwietnia1960 r. na rzecz F.K."L." Przedsiębiorstwa Państwowego w P., które przeniosło prawa z jego rejestracji na rzecz Zjednoczenia Przemysłu Chemii Gospodarczej w W. Znak "Pollena" nr 101 jako znak towarowy wspólny został zarejestrowany na rzecz tego Zjednoczenia jako zjednoczenia przedsiębiorstw państwowych, a następnie na jego następcę prawnego "C." C.I-E.C. Sp. z o.o. jako przedsiębiorstwa handlu zagranicznego. Następnie C.I.-E.C. Sp. z o.o. została przekształcona uchwałą Zgromadzenia Wspólników w spółkę akcyjną "C." S.A. w W. Spółka "C." nie może jedynie na podstawie powyższych przekształceń przywłaszczyć sobie wyłącznego prawa używania znaku towarowego "Pollena" R – 118569. Renomę tego znaku wypracowały bowiem poszczególne przedsiębiorstwa będące poprzednikami prawnymi spółek obecnie istniejących, a będących uczestnikami niniejszego postępowania.

Podsumowując należy stwierdzić, że niedopuszczalna jest rejestracja słowno-graficznego znaku towarowego indywidualnego, podobnego do zarejestrowanego wspólnego znaku słownego, przez przedsiębiorcę uprawnionego obok innych przedsiębiorców, jako następców prawnych podmiotów uprawnionych z rejestracji znaku wspólnego, do tego wspólnego znaku. Taki znak towarowy indywidualny jest bowiem, w rozumieniu art. 8 pkt 1 i 2 u.z.t. z 1985 r., sprzeczny z zasadami współżycia społecznego i narusza prawa majątkowe pozostałych przedsiębiorców uprawnionych do znaku wspólnego. Prawo z rejestracji wspólnego znaku towarowego stanowi przeszkodę w uzyskaniu przez jednego z uprawnionych z rejestracji wspólnego znaku towarowego rejestracji indywidualnego znaku towarowego podobnego do tego znaku, bez zgody podmiotów uprawnionych ze znaku wspólnego.

Mając powyższe na uwadze Naczelny Sąd Administracyjny oddalił skargę kasacyjną na podstawie art. 184 p.p.s.a.