Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie w składzie następującym: Przewodniczący: Sędzia NSA Joanna Tuszyńska (spr.) Sędziowie: NSA Anna Szkodzińska WSA Agnieszka Nawara-Dubiel Protokolant: specjalista Anna Chwalibóg po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 9 kwietnia 2019 r. sprawy ze skargi M. H. na decyzję Dyrektora [...]Oddziału Wojewódzkiego Narodowego Funduszu Zdrowia z siedzibą w K. z dnia 11 grudnia 2018 r. nr [...] w przedmiocie umorzenia postępowania w sprawie udostępnienia informacji publicznej I. uchyla zaskarżoną decyzję; II. zasądza od Dyrektora [...] Oddziału Wojewódzkiego Narodowego Funduszu Zdrowia z siedzibą w K. na rzecz skarżącego M. H. kwotę 200 (dwieście) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania

Z przedłożonych akt administracyjnych wynika następujący stan faktyczny:

Pismem z dnia 16 lipca 2018 r., przesłanym za pośrednictwem profilu ePUAP, M. H. zwrócił się do [...] Oddziału Wojewódzkiego Narodowego Funduszu Zdrowia w K. z wnioskiem o udostępnienie informacji publicznej następującej treści:

"Wnoszę o udostępnienie informacji publicznej na tę skrzynkę ePUAP w zakresie danych pacjentów zamieszkałych na terenie gminy S. (leczonych na terenie gminy S. jak i poza terenem gminy S., np. w K.), takich jak:

1. Rok urodzenia (lub wieku) pacjenta.

2. Płeć.

3. Ulica (tam, gdzie są) w S. lub nazwa sołectwa, w którym pacjent mieszka.

4. Identyfikator pacjenta (liczbowy lub literowy).

5. Nazwa poradni, w której się leczy (o ile jedna) z tego można zrezygnować, ale jeśli możemy mieć, to miejmy.

6. Kod ICD choroby (kategoria 3-znakowa).

7. Data ostatecznego rozpoznania choroby (rok)".

W dalszej części wniosku wyszczególniono kody chorób pozostających w zainteresowaniu wnioskodawcy tj.: nowotwory, zapalenia spojówek, choroby niedokrwienne serca, w tym zawał, zespoły sercowo-płucne, w tym zator płucny, zatrzymanie krążenia, częstoskurcz napadowy, migotanie przedsionków, zaburzenia rytmu serca, krwotok mózgowy, zawał mózgu, udar mózgu i powikłania, choroby układu oddechowego, choroby tarczycy, zaburzenia okresowe i napadowe, czyli padaczka, migrena, niepłodność męska, poronienia nawykowe, niepłodność kobieca, poronienia, poród przedwczesny, powikłania okołoporodowe, niska/wysoka masa urodzeniowa płodu, zaburzenia oddechowe i sercowo-naczyniowe płodu, wady wrodzone, zniekształcenia i aberracje chromosomowe, wypadki, zatrucia przez narażenie na substancje szkodliwe, sarkoidoza, zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania, choroby skóry, samouszkodzenia, próby samobójcze, przestępstwa.

Wniosek został ponowiony w dniu 25 lipca 2018 r.

Pismem z dnia 27 lipca 2018 r. Dyrektor [...] Oddziału Wojewódzkiego Narodowego Funduszu Zdrowia z siedzibą w K. udzielił M. H. informacji w zakresie danych świadczeniobiorców z obszaru S. za lata 2008 - 2018 dotyczących wieku, płci, kodu rozpoznania ICD, roku w którym dokonano rozpoznania, udzielonego świadczenia opieki zdrowotnej oraz jego kodu. Wskazał, że nie dysponuje informacjami co do ulicy miasta S. lub sołectwa, gdzie pacjent mieszka.

W dniu 7 sierpnia do organu wpłynęła wniesiona przez M. H. skarga na bezczynność w udostepnieniu informacji publicznej w zakresie punktów 3, 4 i 5 wniosku z dnia 16 lipca 2018 r., gdyż w tym przedmiocie informacja nie została udzielona.

Pismem z dnia 21 sierpnia 2018 r. Dyrektor [...] Oddziału Wojewódzkiego Narodowego Funduszu Zdrowia z siedzibą w K. udzielił wnioskodawcy informacji objętej punktem 4 i 5 żądania. Odnośnie do punktu 3 wniosku wyjaśnił, że informacja nim objęta ma charakter informacji przetworzonej, gdyż liczba przekazywanych danych obejmuje 31 193 pacjentów, co do których przyporządkowanie ulicy lub sołectwa, w których pacjent mieszka, wymaga odpowiedniego pozyskania danych z bazy opierającej się za zewnętrznych zasobach danych osobowych i każdorazowego przyporządkowania ich do poszczególnych pacjentów. Operacja taka wymaga olbrzymiego nakładu pracy i jest bardzo czasochłonna.

Wezwał wnioskodawcę o wykazanie w terminie 7 dni, że uzyskanie informacji w zakresie punktu 3 wniosku jest szczególnie istotne dla interesu publicznego.

Po wykryciu błędu w wysłaniu powyższego pisma z dnia 21 sierpnia 2018 r. do wnioskodawcy, przekazano je M. H. w dniu 31 października 2018 r.

Następnie, decyzją z dnia 13 listopada 2018 r. wydaną na podstawie art. 17 ust. 1 i art. 16 ust. 1 i 2, w związku z art. 4 ust. 1 pkt 4, w związku z art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej (t.j. Dz. U. 2018 r. 1330) w związku z art. 4 pkt 1 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (Dz.Urz. UE L 119 z 4 maja 2016), w związku z art. 96 ust. 1 i art. 107 ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (t.j. Dz. U. z 2018 r. poz.1510 ze zm.) Dyrektor [...] Oddziału Wojewódzkiego Narodowego Funduszu Zdrowia z siedzibą w K. odmówił udostępnienia informacji publicznej w zakresie danych określonych pkt 3. wniosku tj. "ulica (tam gdzie są) w S. lub nazwa sołectwa, w którym pacjent mieszka".

W uzasadnieniu organ wskazał, że pismami z dnia 27 lipca 2018 r. oraz z dnia 21 sierpnia 2018 r. przekazał w postaci pliku Excel wnioskowaną informację publiczną, za wyjątkiem informacji objętej pkt 4 wniosku. W tym zakresie wyjaśnił, że żądane dane mają charakter informacji publicznej przetworzonej. Rozmiar tych danych jest bardzo obszerny, bowiem obejmuje ponad 100 tyś. przypadków. Oddział w odniesieniu do przedmiotowych danych, korzysta z zewnętrznej bazy danych, gdzie dane te mają charakter dynamiczny, stąd nie zawsze są aktualne oraz kompletne. Opracowanie przedmiotowych danych zgodnie z wnioskiem wymagałoby ich odpowiedniego pozyskania, z takich baz, przefiltrowania i skorelowania z danymi już wcześniej przekazanymi Wnioskodawcy w postaci dodatkowej kolumny liczącej 100.887 rekordów. Powołując się na wyjaśnienie wnioskodawcy, że żądane dane są niezbędne dla określenia skali zachorowań na niebezpieczne choroby wśród mieszkańców S., a interesem publicznym, najwyższym z możliwych, jest zdrowie i życie ludzi, organ uznał, że został wykazany szczególny interes publiczny w udostępnieniu żądanej informacji.

Organ ocenił, że wniosek o udostępnienie informacji nie może jednakże zostać uwzględniony, a to z uwagi na treść art. 5 ust. 1 ustawy o dostępie do informacji publicznej w związku z art. 4 pkt 1 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE, gdyż przedmiotem wniosku są dane osobowe szczególnej kategorii. W myśl tego ostatniego przepisu dane osobowe obejmują wszelkie informacje dotyczące osoby fizycznej, o ile możliwe jest zidentyfikowanie tej osoby. Tym samym, za osobę możliwą do zidentyfikowania uważa się osobę, której tożsamość można określić bezpośrednio lub pośrednio. W orzecznictwie Naczelnego Sądu Administracyjnego przyjęte zostało, że informacją dotyczącą osoby jest zarówno informacja odnosząca się do niej wprost, jak i taka, która odnosi się bezpośrednio do przedmiotów czy urządzeń, ale poprzez możliwość powiązania tych przedmiotów czy urządzeń z określoną osobą pośrednio stanowi informację także o niej samej.

Przekazane dane w postaci płci, wieku świadczeniobiorcy oraz udzielonego mu świadczenia opieki zdrowotnej, a także rozpoznania jednostki chorobowej w połączeniu z ulicą w S. lub sołectwem - mając na uwadze stosunkowo niewielki ośrodek jakim jest m. S. - mogą z wysokim prawdopodobieństwem pozwolić na powiązanie konkretnej osoby ze szczegółowymi danymi o jego stanie zdrowia, które określane są jako szczególne kategorie danych osobowych (dawniej wrażliwe), skutkując tym samym naruszeniem przepisów o ochronie danych osobowych.

M. H. wniósł o ponowne rozpatrzenie sprawy. W ocenie wnioskodawcy organ naruszył art. 5 ust. 1 ustawy o dostępie do informacji publicznej w zw. z art. 4 pkt 1 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE polegające na błędnym przyjęciu przez organ, że udzielenie informacji publicznej w postaci płci, wieku pacjenta, udzielonego mu świadczenia opieki zdrowotnej i rozpoznania jednostki chorobowej w połączeniu z ulicą w S. lub sołectwem skutkuje wysokim prawdopodobieństwem naruszenia przepisów o ochronie danych osobowych.

Wnioskodawca podkreślił, że miasto S. liczy ponad 23 000 mieszkańców, cała gmina zaś ponad 42 000. W mieście S. znajduje się 120 ulic, co daje średnio ponad 200 mieszkańców na ulice. Z kolei w Gminie S. jest 16 sołectw, przy czy liczba mieszkańców w sołectwach wynosi od 410 do 3346 mieszkańców. W oparciu o powyższe dane, wnioskodawca stwierdził, iż możliwość ustalenia tożsamości osoby fizycznej jedynie na podstawie danych takich jak wiek, płeć, ulica miasta lub sołectwo gdzie zamieszkuje, choroba i rodzaj udzielonego świadczenia opieki zdrowotnej jest bardzo mało prawdopodobne, a nawet niemożliwe. Aby móc dokonać identyfikacji poszczególnych osób fizycznych konieczne byłoby bowiem podjęcie szeregu innych czynności tożsamych z czynnościami o charakterze detektywistycznym, których podjęcie jest możliwe także w przypadku braku udostępnienia wnioskowanych informacji. Ryzyko naruszenia prywatności osób fizyczny jest więc marginalne.

Decyzją z dnia 11 grudnia 2018 r., nr: [...] Dyrektor [...] Oddziału Wojewódzkiego Narodowego Funduszu Zdrowia z siedzibą w K., na podstawie art. 1 ust. 1 ustawy o dostępie do informacji publicznej oraz w związku z art. 105 § 1 oraz art. 138 § 1 pkt. 2 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 Kodeks postępowania administracyjnego (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 2096 ze zm.) uchylił zaskarżoną decyzję raz umorzył postępowanie w całości.

W uzasadnieniu podał, że w dniu 28 listopada 2018 r. do organu wpłynęło postanowienie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z dnia 16 listopada 2018 r., sygn. akt II SAB/Kr 143/18 w przedmiocie bezczynności Dyrektora Funduszu Zdrowia w K. w udostępnieniu informacji publicznej w zakresie punktów 3, 4 i 5 wniosku M. H. z dnia 16 lipca 2018 r. W orzeczeniu tym sąd stwierdził, że "żądania udostępnienia danych dotyczących ulica (tam, gdzie są) w S. lub nazwa sołectwa, w którym pacjent mieszka (...) nie można uznać za informację publiczną". W ocenie organu, po ponownym przeanalizowaniu całości sprawy, złożony wniosek o udostępnienie informacji publicznej nie dotyczy informacji publicznej, o której mowa w art. 1 ust. 1 ustawy o dostępie do informacji publicznej, ponieważ nie dotyczy sposobu gospodarowania mieniem publicznym, danych publicznych, wytworzonych dokumentów czy sposobu funkcjonowania organu.

W rozumieniu art. 105 § 1 k.p.a. sprawa administracyjna jest bezprzedmiotowa wtedy, gdy nie ma materialnoprawnych podstaw do władczej, w formie decyzji administracyjnej, ingerencji organu administracyjnego. Dlatego też należało uchylić w całości zaskarżoną decyzję z dnia 13 listopada 2018 r. oraz umorzyć postępowanie w całości jako bezprzedmiotowe.

M. H. wniósł do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie skargę na ww. decyzję, zarzucając:

1) mające wpływ na wynik sprawy naruszenie prawa materialnego, a mianowicie art. 61 Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej oraz art. 1 ust. 1 ustawy o dostępie do informacji publicznej poprzez błędne przyjęcie, że dane, o które wnioskował skarżący w pkt. 3, 4 i 5 wniosku o udostępnienie informacji publicznej z dnia 16 lipca 2018 r. nie stanowią informacji publicznej;

2) mające istotny wpływ na wynik sprawy naruszenie przepisów postępowania, a mianowicie:

- art. 7, art. 77 i art. 107 § 1 pkt 6 w zw. z art. 11, art. 8, art. 15 i art. 140 k.p.a. poprzez zaniechanie merytorycznego rozpoznania sprawy administracyjnej, nierozpatrzenie wszystkich okoliczności i zarzutów przedstawionych przez skarżącego we wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy, nieuwzględnienie wszystkich okoliczności koniecznych do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego i niesprostanie wymogom uzasadnienia prawnego i faktycznego decyzji;

- art. 105 § 1 oraz art. 138 § 1 pkt. 2 k.p.a. poprzez wydanie decyzji w przedmiocie uchylenia decyzji organu l instancji i umorzenia postępowania pierwszej instancji w całości, w sytuacji braku postaw do stwierdzenia bezprzedmiotowości postępowania.

Wobec powyższych zarzutów skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonej decyzji oraz zasądzenie kosztów postępowania.

W uzasadnieniu skargi powyższe zarzuty zostały rozwinięte. Skarżący ponownie nawiązał do danych statystycznych dotyczących liczby mieszkańców miasta i gminy S., wskazując, że nie ma niebezpieczeństwa ujawnienia tożsamości świadczeniobiorców.

W odpowiedzi na skargę organ wniósł o oddalenie skargi i podtrzymał stanowisko wyrażone w zaskarżonej decyzji.

Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Z urzędu odnotować należy, że postanowieniem z dnia 27 marca 2019 r., sygn. I OSK 517/19 Naczelny Sąd Administracyjny w Warszawie, po rozpoznaniu skargi kasacyjnej M. H. od postanowienia Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z dnia 16 listopada 2018 r., sygn. akt II SAB/Kr 143/18 odrzucającego skargę M. H. na bezczynność Dyrektora [...] Oddziału Wojewódzkiego Narodowego Funduszu Zdrowia w K. w przedmiocie udostępnienia informacji publicznej na wniosek z dnia 16 lipca 2018 r. w zakresie punktów 3, 4 i 5 - uchylił zaskarżone postanowienie.

W uzasadnieniu postanowienia NSA wyraził następujące stanowisko: "Organ w dniu 27 lipca 2018 r. udzielił częściowej odpowiedzi na wniosek skarżącego. Odpowiedź ta została uzupełniona pismem z dnia 21 sierpnia 2018 r. (po wniesieniu przez skarżącego skargi na bezczynność organu). Skoro zatem organ udzielił skarżącemu odpowiedzi na wniosek to badanie na tym etapie przed Sąd I instancji czy wnioskowana informacja jest informacją publiczną jest bezprzedmiotowe. W tym przypadku ocenie Sądu podlegała jedynie kwestia oceny czy organ pozostawał w bezczynności w stosunku do złożonego przez skarżącego wniosku. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie rozpoznając ponownie skargę powinien mieć na względzie okoliczność, iż żądania informacja została udzielona zgodnie z wnioskiem po wniesieniu skargi do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Ocenić zatem powinien, stosownie do treści art. 149 § 1 i § 1a p.p.s.a., czy w sprawie organ pozostawał w bezczynności, a jeżeli tak to czy bezczynność ta miała charakter rażący czy też nie oraz zobowiązać organ do udostępnienia informacji, natomiast w przypadku, gdy z uwagi na udzielenie informacji publicznej, nie jest możliwe zobowiązanie do dokonania tej czynności, to w tym zakresie postępowanie umorzyć".

Zgodnie z przepisem art.153 p.p.s.a. ocena prawna i wskazania co do dalszego postępowania wyrażone w orzeczeniu sądu wiążą w sprawie ten sąd oraz organ, którego działanie, bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania było przedmiotem zaskarżenia. Związanie sądu administracyjnego oceną prawną oznacza, że nie może on formułować nowych ocen prawnych, które byłyby sprzeczne z wyrażonym wcześniej poglądem (por. wyrok NSA z dnia 1.09.2010 r., sygn. II OSK 518/09, LEX nr 746901). Pojęcie "ocena prawna" w rozumieniu przepisu art. 153 p.p.s.a. oznacza wyjaśnienie istotnej treści przepisów prawnych i sposobu ich zastosowania w konkretnym wypadku w związku z rozpoznawaną sprawą (por. wyrok NSA z dnia 30.11.2010 r., sygn. II OSK 1929/09, LEX nr 795206).

Dlatego też w pierwszej kolejności należało odpowiedzieć na pytanie, czy przedstawioną wyżej oceną prawną sąd w składzie rozpoznającym niniejszą sprawę, w której zaskarżona została decyzja umarzająca postępowanie z wniosku o udostepnienie informacji publicznej, jest związany.

Zwrot normatywny "w sprawie" użyty w art.153 p.p.s.a. wskazuje na tożsamość przedmiotu oceny prawnej określonego orzeczenia sądowego oraz przedmiotu skargi sądowej, która dotyczy szeroko rozumianej sprawy administracyjnej pozostającej w zakresie właściwości organów administracji publicznej. Innymi słowy, kiedy mowa o "sprawie", chodzi w danym wypadku o konkretną sytuację faktyczną, w której wzajemne uprawnienia i obowiązki indywidualnie określonego podmiotu (lub podmiotów) oraz administracji publicznej podlegają prawnej kwalifikacji na podstawie obowiązujących przepisów materialnego prawa administracyjnego (por. T. Kiełkowski, Sprawa..., s. 32 i n., oraz wyrok NSA z dnia 18 lutego 1999 r., II SA 1926/98, LEX nr 46258; wyrok WSA w Warszawie z dnia 15 marca 2006 r., III SA/Wa 3522/05, LEX nr 204453, i wyrok NSA z dnia 17 grudnia 2008 r., II OSK 1633/07, ONSAiWSA 2010, nr 3, poz. 48, oraz glosa do tego wyroku A. Korzeniowskiej-Polak, OSP 2010, z. 7–8, poz. 74, T. Woś, Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Komentarz, wyd. VI opubl. WK 2016). W wyroku z dnia 16 października 2014 r., II FSK 2506/12, LEX nr 1598312, NSA stwierdził, że ustanowiona w art. 153 zasada związania oceną prawną powoduje, że skutki wyroku sądu administracyjnego dotyczą każdego nowego postępowania prowadzonego w zakresie danej sprawy i obejmują zarówno postępowanie sądowoadministracyjne, w którym orzeczenie zostało wydane, postępowanie administracyjne, w którym zapadło zaskarżone rozstrzygnięcie administracyjne, jak i wszystkie przyszłe postępowania administracyjne i sądowoadministracyjne dotyczące danej sprawy administracyjnej.

Wobec powyższego WSA w Krakowie, rozpoznając skargę M. H. na decyzję Dyrektora [...] Oddziału Wojewódzkiego Narodowego Funduszu Zdrowia z siedzibą w K. z dnia 11 grudnia 2018 r., nr: [...] dokonaną przez NSA w Warszawie w sprawie sygn. I OSK 517/19 oceną prawną, że wnioskowane przez M. H. do udostępnienia informacje stanowiły informację publiczną, jest związany.

Na wstępie wskazać należy, że Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej w art. 61 ust. 1 stanowi, że obywatel ma prawo do uzyskiwania informacji o działalności organów władzy publicznej oraz osób pełniących funkcje publiczne, a ponadto o działalności organów samorządu gospodarczego i zawodowego, a także innych osób oraz jednostek organizacyjnych w zakresie, w jakim wykonują one zadania władzy publicznej i gospodarują mieniem komunalnym lub majątkiem Skarbu Państwa. Dostęp do informacji publicznej, zgodnie z art. 61 ust. 3 Konstytucji RP, może podlegać ograniczeniom, jednakże wyłącznie ze względu na określone w ustawach ochronę wolności i praw innych osób i podmiotów gospodarczych oraz ochronę porządku prawnego, bezpieczeństwa lub ważnego interesu państwa.

Jednocześnie w art.47 Konstytucja gwarantuje każdemu prawo do ochrony prawnej życia prywatnego, rodzinnego, czci i dobrego imienia oraz do decydowania o swoim życiu osobistym.

Jak stwierdził Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 23 listopada 2018 r., sygn. I OSK 244/17(publ. https://www.orzeczenia.nsa.gov.pl) w polskim porządku prawnym prawo do informacji publicznej współistnieje z konstytucyjnym prawem do ochrony prywatności, wyrażonym w art.47 Konstytucji. Kolizja tych dwóch praw nie wyłącza kwalifikowania danej informacji jako informacji publicznej, powodując jedynie ograniczenie dostępu do takiej informacji. Jeżeli określona informacja ma charakter informacji publicznej, to wówczas prawo do prywatności stanowi podstawę ograniczenia w tym zakresie dostępu do tego rodzaju informacji zgodnie z regulacją art. 5 ust. 2 u.d.i.p. Jeżeli wnioskowana informacja nie dotyczy sfery publicznej, lecz prywatnej, to nie ma podstaw do kwalifikowania takiej informacji jako informacji publicznej.

W myśl art.5 ust.1 i 2 u.d.i.p. prawo do informacji publicznej podlega ograniczeniu w zakresie i na zasadach określonych w przepisach o ochronie informacji niejawnych oraz o ochronie innych tajemnic ustawowo chronionych. Prawo do informacji publicznej podlega również ograniczeniu ze względu na prywatność osoby fizycznej lub tajemnicę przedsiębiorcy. Ograniczenie to nie dotyczy informacji o osobach pełniących funkcje publiczne, mających związek z pełnieniem tych funkcji, w tym o warunkach powierzenia i wykonywania funkcji, oraz przypadku, gdy osoba fizyczna lub przedsiębiorca rezygnują z przysługującego im prawa.

Osobny katalog wartości chronionych zawierają przepisy ustawy z dnia 10 maja 2018 r. o ochronie danych osobowych (Dz.U.2018.1000). Ustawę tę, w myśl art.1, stosuje się do ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych w zakresie określonym w art. 2 i art. 3 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (Dz. Urz. UE L 119 z 04.05.2016 – dalej: RODO).

Stosownie do art.4 pkt 1) i 2) rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. "danymi osobowymi" są wszelkie informacje o zidentyfikowanej lub możliwej do zidentyfikowania osobie fizycznej ("osobie, której dane dotyczą"); możliwa do zidentyfikowania osoba fizyczna to osoba, którą można bezpośrednio lub pośrednio zidentyfikować, w szczególności na podstawie identyfikatora takiego jak imię i nazwisko, numer identyfikacyjny, dane o lokalizacji, identyfikator internetowy lub jeden bądź kilka szczególnych czynników określających fizyczną, fizjologiczną, genetyczną, psychiczną, ekonomiczną, kulturową lub społeczną tożsamość osoby fizycznej. "Przetwarzanie" oznacza operację lub zestaw operacji wykonywanych na danych osobowych lub zestawach danych osobowych w sposób zautomatyzowany lub niezautomatyzowany, taką jak zbieranie, utrwalanie, organizowanie, porządkowanie, przechowywanie, adaptowanie lub modyfikowanie, pobieranie, przeglądanie, wykorzystywanie, ujawnianie poprzez przesłanie, rozpowszechnianie lub innego rodzaju udostępnianie, dopasowywanie lub łączenie, ograniczanie, usuwanie lub niszczenie.

W myśl art.5 ust.1 RODO dane osobowe muszą być m.in. przetwarzane zgodnie z prawem, rzetelnie i w sposób przejrzysty dla osoby, której dane dotyczą, zbierane w konkretnych, wyraźnych i prawnie uzasadnionych celach i nieprzetwarzane dalej w sposób niezgodny z tymi celami, adekwatne, stosowne oraz ograniczone do tego, co niezbędne do celów, w których są przetwarzane, przetwarzane w sposób zapewniający odpowiednie bezpieczeństwo danych osobowych,

W art.6 ust.1 RODO skodyfikowana została zasada, że przetwarzanie jest zgodne z prawem wyłącznie w przypadkach, gdy - i w takim zakresie, w jakim - spełniony jest co najmniej jeden z poniższych warunków:

a) osoba, której dane dotyczą wyraziła zgodę na przetwarzanie swoich danych osobowych w jednym lub większej liczbie określonych celów;

b) przetwarzanie jest niezbędne do wykonania umowy, której stroną jest osoba, której dane dotyczą, lub do podjęcia działań na żądanie osoby, której dane dotyczą, przed zawarciem umowy;

c) przetwarzanie jest niezbędne do wypełnienia obowiązku prawnego ciążącego na administratorze;

d) przetwarzanie jest niezbędne do ochrony żywotnych interesów osoby, której dane dotyczą, lub innej osoby fizycznej;

e) przetwarzanie jest niezbędne do wykonania zadania realizowanego w interesie publicznym lub w ramach sprawowania władzy publicznej powierzonej administratorowi;

f) przetwarzanie jest niezbędne do celów wynikających z prawnie uzasadnionych interesów realizowanych przez administratora lub przez stronę trzecią, z wyjątkiem sytuacji, w których nadrzędny charakter wobec tych interesów mają interesy lub podstawowe prawa i wolności osoby, której dane dotyczą, wymagające ochrony danych osobowych, w szczególności gdy osoba, której dane dotyczą, jest dzieckiem. Warunek ten nie ma zastosowania do przetwarzania, którego dokonują organy publiczne w ramach realizacji swoich zadań.

Cel przetwarzania musi być określony w tej podstawie prawnej lub, w przypadku przetwarzania, o którym mowa w ust. 1 lit. e) - musi być ono niezbędne do wykonania zadania realizowanego w interesie publicznym lub w ramach sprawowania władzy publicznej powierzonej administratorowi. Podstawa prawna może zawierać przepisy szczegółowe dostosowujące stosowanie przepisów niniejszego rozporządzenia, w tym: ogólne warunki zgodności z prawem przetwarzania przez administratora; rodzaj danych podlegających przetwarzaniu; osoby, których dane dotyczą; podmioty, którym można ujawnić dane osobowe; cele, w których można je ujawnić; ograniczenia celu; okresy przechowywania; oraz operacje i procedury przetwarzania, w tym środki zapewniające zgodność z prawem i rzetelność przetwarzania, w tym w innych szczególnych sytuacjach związanych z przetwarzaniem, o których mowa w rozdziale IX. Prawo Unii lub prawo państwa członkowskiego muszą służyć realizacji celu leżącego w interesie publicznym, oraz być proporcjonalne do wyznaczonego, prawnie uzasadnionego celu.

Co najistotniejsze, zgodnie z art.9 ust.1 RODO zabrania się przetwarzania danych osobowych ujawniających pochodzenie rasowe lub etniczne, poglądy polityczne, przekonania religijne lub światopoglądowe, przynależność do związków zawodowych oraz przetwarzania danych genetycznych, danych biometrycznych w celu jednoznacznego zidentyfikowania osoby fizycznej lub danych dotyczących zdrowia, seksualności lub orientacji seksualnej tej osoby. Naruszenie tego zakazu obwarowane zostało sankcją karną. W myśl art.107 ust.1 ustawy z dnia 10 maja 2018 r. o ochronie danych osobowych kto przetwarza dane osobowe, choć ich przetwarzanie nie jest dopuszczalne albo do ich przetwarzania nie jest uprawniony, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat dwóch. Jeżeli natomiast czyn taki dotyczy danych ujawniających pochodzenie rasowe lub etniczne, poglądy polityczne, przekonania religijne lub światopoglądowe, przynależność do związków zawodowych, danych genetycznych, danych biometrycznych przetwarzanych w celu jednoznacznego zidentyfikowania osoby fizycznej, danych dotyczących zdrowia, seksualności lub orientacji seksualnej, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat trzech.

Z powyższego wynika, że w razie kolizji między zasadą jawności informacji publicznych a ochroną prywatności i danych osobowych osób fizycznych, dopuszczalny będzie jedynie taki sposób udostępniania informacji publicznej, który nie naruszy wskazanych dóbr chronionych (np. anonimizacja danych wrażliwych). W przypadku, gdy pomimo dokonania takiego zabiegu, możliwa będzie identyfikacja osoby, której dane dotyczą, należy odmówić udostępnienia informacji publicznej.

Prawo do informacji publicznej skonkretyzowane zostało w ustawie z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej (tj. Dz.U.2014.782), zwanej dalej "u.d.i.p." W myśl przepisów art. 1 ust. 1 i art. 6 u.d.i.p. informację publiczną stanowi każda informacja o sprawach publicznych, a w szczególności o sprawach wymienionych w art. 6 u.d.i.p. Przyjąć należy, że informacją publiczną jest każda informacja dotycząca sfery faktów i danych publicznych, a więc każda wiadomość wytworzona lub odnoszona do władz publicznych, a także wytworzona lub odnoszona do innych podmiotów realizujących funkcje publiczne w zakresie wykonywania przez nie zadań publicznych i gospodarowania mieniem komunalnym lub mieniem Skarbu Państwa (por. uchwała Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 9 grudnia 2013 r., sygn. akt I OPS 8/13, (publ. https://www.orzeczenia.nsa.gov.pl).

Informacją publiczną jest treść dokumentów wytworzonych przez organy władzy publicznej i podmioty niebędące organami administracji publicznej, treść wystąpień, opinii i ocen przez nie dokonywanych, niezależnie do jakiego podmiotu są one kierowane i jakiej sprawy dotyczą. Informację publiczną stanowi więc treść wszelkiego rodzaju dokumentów odnoszących się do organu władzy publicznej, związanych z nim bądź w jakikolwiek sposób dotyczących go. Są nią zarówno treści dokumentów bezpośrednio przez organ wytworzonych, jak i te, których używa przy realizacji przewidzianych prawem zadań (także te, które tylko w części go dotyczą), nawet gdy nie pochodzą wprost od niego.

Ustawa o dostępie do informacji publicznej precyzyjnie określa obowiązki podmiotu zobowiązanego, do którego został złożony wniosek o udostępnienie informacji publicznej, w tym formy załatwienia (zakończenia) sprawy. Podmiot, do którego złożono wniosek o udostepnienie informacji publicznej (art. 4 ust. 1 ustawy o dostępie do informacji publicznej), winien alternatywnie:

- udostępnić tę informację w formie czynności materialno-technicznej (art. 10 ustawy),

- odmówić jej udostępnienia (art. 16 ust. 1 ustawy),

- umorzyć postępowanie (art. 14 ust. 2 w zw. z art. 16 ust. 1 ustawy).

Stosownie do art. 16 ust. 1 ustawy o dostępie do informacji publicznej, decyzję wydaje się wówczas, gdy organ odmawia udostępnienia informacji publicznej lub umarza postępowanie w przypadku określonym w art. 14 ust. 2 ustawy. Może być ona więc wydana wtedy, gdy w ogóle przedmiotowa ustawa ma zastosowanie.

Jeśli natomiast żądana informacja nie jest informacją publiczną, to nie ma podstaw do wydawania decyzji na podstawie art. 16 ust. 1 u.d.i.p.. Należy wnioskodawcę poinformować pismem, że sprawa nie dotyczy informacji publicznej (por. wyrok NSA z 17 grudnia 2003 r. sygn. akt II SA/Gd 1153/03, LEX Nr 299295, wyrok NSA z dnia 25 marca 2001, sygn akt II SA 4059/02, LEX Nr 78063, wyrok NSA z dnia 19 grudnia 2002 r., sygn. akt II SA 3301/02, LEX Nr 78064, wyrok NSA z dnia 20 maja 2016 r., sygn. I OSK 3238/14).

Zgodnie zaś z art. 3 ust. 1 pkt 1 u.o.d.i.p. prawo do informacji publicznej obejmuje uprawnienia do uzyskania informacji publicznej, w tym uzyskania informacji przetworzonej w takim zakresie, w jakim jest to szczególnie istotne dla interesu publicznego. Pojęcie "informacji publicznej przetworzonej" nie posiada na gruncie obowiązującego prawa swojej definicji legalnej. W orzecznictwie Naczelnego Sądu Administracyjnego przyjmuje się, że charakter taki mogą mieć dane publiczne, które co do zasady wymagają dokonania stosownych analiz, obliczeń, zestawień statystycznych, ekspertyz, połączonych z zaangażowaniem w ich pozyskanie określonych środków osobowych i finansowych organu, innych niż te wykorzystywane w bieżącej działalności. Oznacza to zatem podjęcie przez podmiot zobowiązany do udostępnienia informacji działania o charakterze intelektualnym w odniesieniu do zbioru informacji, który jest w jego posiadaniu i nadania skutkom tego działania cech informacji. Uzyskanie żądanych przez wnioskodawcę informacji wiązać się zatem musi z potrzebą ich odpowiedniego przetworzenia, co nie zawsze należy utożsamiać z wytworzeniem rodzajowo nowej informacji. Przetworzenie może bowiem polegać np. na wydobyciu poszczególnych informacji cząstkowych z posiadanych przez organ zbiorów dokumentów (które to zbiory mogą być prowadzone w sposób uniemożliwiający proste udostępnienie gromadzonych w nich danych) i odpowiednim ich przygotowaniu na potrzeby wnioskodawcy. Tym samym również suma informacji prostych, w zależności od wiążącej się z ich pozyskaniem wysokości nakładów, jakie musi ponieść organ, czasochłonności, liczby zaangażowanych pracowników - może być traktowana jako informacja przetworzona (zob. np. wyrok NSA z dnia 5 marca 2015 r., sygn. akt I OSK 863/14).

Przenosząc dotychczasowe rozważania na grunt rozpoznawanej sprawy stwierdzić należy, że wnioskowane do udostępnienia przez M. H. dane stanowiły informację publiczną. Jak wynika z art.96 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r.

o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz.U.2018.1510 t.j.) Narodowy Fundusz Zdrowia jest państwową jednostką organizacyjną posiadającą osobowość prawną. Do zakresu działania Funduszu należy m.in.: zarządzanie środkami finansowymi, zawieranie umów o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej, a także monitorowanie ich realizacji i rozliczanie, opracowywanie, wdrażanie, realizowanie, finansowanie, monitorowanie, nadzorowanie i kontrolowanie programów zdrowotnych.

Dlatego też uznać należy, że NFZ, stosownei do art.4 ust.1 u.d.i.p., jest podmiotem zobowiązanym do udostępniania informacji publicznej. NFZ prowadzi Centralny Wykaz Ubezpieczonych w celu: 1) potwierdzenia prawa do świadczeń z ubezpieczenia zdrowotnego; 2) przetwarzania danych o ubezpieczonych w Funduszu; 3) przetwarzania danych o osobach uprawnionych do świadczeń opieki zdrowotnej na podstawie przepisów o koordynacji; 4) przetwarzania danych o osobach innych niż ubezpieczeni uprawnionych do świadczeń opieki zdrowotnej na podstawie przepisów ustawy; 5) wydawania poświadczeń i zaświadczeń w zakresie swojej działalności; 6) rozliczania kosztów świadczeń opieki zdrowotnej (art.97).

Świadczeniodawcy, którzy zawarli umowy o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej, są obowiązani do gromadzenia i przekazywania Funduszowi danych, o których mowa w art. 190 ust. 1 i 2 (art.189 ust.2 ustawy).

Jak natomiast wynika z przepisu art.188 ust.1 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. Fundusz jest uprawniony do przetwarzania danych osobowych ubezpieczonych w celu:

1) stwierdzenia istnienia ubezpieczenia zdrowotnego oraz prawa do świadczeń opieki zdrowotnej finansowanych przez Fundusz;

2) wystawienia dokumentów uprawniających do korzystania ze świadczeń finansowanych przez Fundusz;

3) stwierdzenia obowiązku płacenia składki i ustalenia kwoty składki;

4) kontroli rodzaju, zakresu i przyczyny udzielanych świadczeń;

5) rozliczenia ze świadczeniodawcami;

6) rozliczenia z innymi instytucjami lub osobami w zakresie ich zobowiązań wobec Funduszu;

7) kontroli przestrzegania zasad legalności, gospodarności, rzetelności i celowości finansowania udzielanych świadczeń zdrowotnych;

8) monitorowania stanu zdrowia i zapotrzebowania ubezpieczonych na świadczenia zdrowotne oraz leki i wyroby medyczne, w tym prowadzenia prac analitycznych i prognostycznych związanych z realizacją zadań, o których mowa w art. 97;

9) identyfikacji płatnika składek na ubezpieczenie zdrowotne;

10) prowadzenia i utrzymywania elektronicznego systemu monitorowania programów lekowych, o którym mowa w art. 188c;

11) prowadzenia i utrzymywania elektronicznego systemu monitorowania programów zdrowotnych, o którym mowa w art. 188e.

Stosownie do art.188 ust. 5e ustawy informacje i dane zgromadzone w Funduszu udostępnia się wyłącznie organom administracji publicznej i to w zakresie określonym w ust.5f: imię i nazwisko, numer PESEL, a także informację o prawie do świadczeń opieki zdrowotnej według stanu na dzień udostępniania. Fundusz jest uprawniony również do przetwarzania danych osobowych osób wystawiających recepty na refundowane leki, środki spożywcze specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyroby medyczne (art.188a) oraz do przetwarzania danych dotyczących osób wykonujących zawody medyczne: (art.188b). W myśl art.188 ba ustawy Fundusz jest uprawniony także do pozyskiwania i przetwarzania danych osobowych osób ubiegających się o nadanie dostępu lub korzystających z aplikacji udostępnianych przez Fundusz świadczeniodawcom oraz niebędącym świadczeniodawcami osobom uprawnionym i osobom przez nie upoważnionym, w celu korzystania z usług informatycznych i komunikacji z Funduszem. Zgodnie z art.188e określone w ust.2 dane mogą być udostępniane podmiotom biorącym udział w realizacji programów polityki zdrowotnej lub programów wieloletnich ustanowionych na podstawie art. 136 ust. 2 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych.

Z powyższego wynika, że skoro danymi osobowymi są również wszelkie informacje o możliwej do zidentyfikowania osobie fizycznej, w szczególności na podstawie danych o lokalizacji oraz szczególnych czynników określających fizyczną, fizjologiczną, genetyczną, psychiczną, ekonomiczną, kulturową lub społeczną tożsamość osoby fizycznej, przetwarzanie danych polega również na ich udostępnianiu, a zabronione jest przetwarzanie danych osobowych ujawniających danych dotyczących zdrowia osoby fizycznej, to uznać należy, że udostępnienie wnioskodawcy informacji o roku urodzenia (lub wieku) pacjenta, jego płci, nazwa poradni, w której się leczy, kodu ICD choroby, daty ostatecznego rozpoznania choroby w połączeniu z nazwą ulicy w S., przy której pacjent mieszka, ewentualnie nazwy sołectwa jego zamieszkania mogłoby prowadzić do identyfikacji tożsamości pacjenta.

Przy konflikcie uprawnienia do informacji publicznej i ochrony życia prywatnego górę musi wziąć prawo pacjenta do ochrony danych wrażliwych. W takiej sytuacji podmiot zobowiązany do udostepnienia informacji publicznej winien wydać decyzję odmowną.

Przy założeniu, że wnioskowane informacje są informacjami publicznymi (art.153 p.p.s.a.) uznać należy, że informacja w zakresie ulicy albo sołectwa miejsca zamieszkania pacjenta jest informacją przetworzoną. Oddział w odniesieniu do przedmiotowych danych, korzysta z zewnętrznej bazy danych, gdzie dane te mają charakter dynamiczny, stąd nie zawsze są aktualne oraz kompletne. Opracowanie przedmiotowych danych zgodnie z wnioskiem wymagałoby ich odpowiedniego pozyskania z takich baz, przefiltrowania i skorelowania z danymi już wcześniej przekazanymi wnioskodawcy w postaci dodatkowej kolumny liczącej 100.887 rekordów.

Nie można natomiast zgodzić się z oceną organu, że wnioskujący wykazał, że udostępnienie danych powinno nastąpić ze względu na szczególny interes publiczny - zdrowie i życie ludzi, gdyż są one niezbędne dla określenia skali zachorowań na niebezpieczne choroby wśród mieszkańców S.. Nie można wszak pominąć okoliczności, że o udostępnienie informacji wystąpiła osoba fizyczna. Przytoczoną już wyżej zasadą jest, że dane osobowe muszą być zbierane w konkretnych, wyraźnych i prawnie uzasadnionych celach i nieprzetwarzane dalej w sposób niezgodny z tymi celami. W myśl art.5 ust.1 pkt b RODO jedynie dalsze przetwarzanie do celów archiwalnych w interesie publicznym, do celów badań naukowych lub historycznych lub do celów statystycznych nie jest uznawane w myśl art. 89 ust. 1 za niezgodne z pierwotnymi celami. M. H. nie wykazał, aby udostępnienie mu informacji było zgodne z pierwotnymi, wyżej podanymi, celami zbierania danych przez NFZ. Przecież przepis art.3 ust.1 pkt 1) wymaga, aby nie sama treść przetworzonej informacji publicznej była szczególnie istotna dla interesu publicznego, ale by uzyskanie informacji przetworzonej było szczególnie istotne dla interesu publicznego. Skarżący nie podał nawet dlaczego uważa, że posiadanie przez niego wnioskowanej informacji będzie szczególnie istotne dla interesu publicznego.

Sąd uznał, że zaskarżona decyzja wydana została z naruszeniem art.105 § 1k.p.a. Stanowisko organu, że w sprawie brak jest materialnoprawnych podstaw do wydania decyzji administracyjnej jest błędne.

Jest przedmiot sprawy – udostępnienie informacji publicznej. Kwestią wymagającą rozważenia jest jedynie okoliczność, czy żądanie udostępnienia informacji publicznej nie podlega ograniczeniu.

Dlatego też należało uchylić zaskarżoną decyzję na podstawie art.145 § 1 pkt 1 lit.c) p.p.s.a.

O kosztach orzeczono na zasadzie art. 200 p.p.s.a., zgodnie z którym w razie uwzględnienia skargi przez sąd pierwszej instancji przysługuje skarżącemu od organu, który wydał zaskarżony akt zwrot kosztów postępowania niezbędnych do celowego dochodzenia praw. Na zasądzone koszty składa się kwota 200 zł tytułem uiszczonego przez skarżącego wpisu.