Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gorzowie Wielkopolskim w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Mirosław Trzecki Sędziowie Sędzia WSA Grażyna Staniszewska (spr.) Sędzia WSA Michał Ruszyński Protokolant sekr. sąd. Elżbieta Dzięcielewska po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 23 sierpnia 2012 r. sprawy ze skargi M.S. i J.S. na decyzję Wojewódzkiego Inspektora Nadzoru Budowlanego z dnia [...] r., nr [...] w przedmiocie nakazu rozbiórki studni głębinowej I. uchyla zaskarżoną decyzję oraz poprzedzającą ją decyzję Powiatowego Inspektora Nadzoru Budowlanego z dnia [...]r. nr [...], II. uchyla postanowienie Powiatowego Inspektora Nadzoru Budowlanego z dnia [...]r. nr [...], III. stwierdza, że zaskarżona decyzja nie podlega wykonaniu, IV. zasądza od Wojewódzkiego Inspektora Nadzoru Budowlanego na rzecz skarżącego J.S. kwotę 500 (pięćset) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania sądowego.

W dniu [...] marca 2011 r. do Powiatowego Inspektora Nadzoru Budowlanego wpłynęło zawiadomienie M. i J.S. o zakończeniu budowy budynku mieszkalnego jednorodzinnego, zbiornika na nieczystości ciekłe wraz z przyłączami wodno-kanalizacyjnym i energetycznym na działce nr [...] zrealizowanej na podstawie pozwolenia na budowę nr [...] z dnia [...] lutego 2010 r. udzielonego przez Starostę.

W dniu [...] listopada 2011 r. Powiatowy Inspektor Nadzoru Budowlanego (dalej w skrócie – PINB) sporządził notatkę służbową, w której wskazał, że na podstawie posiadanych rejestrów decyzji o pozwoleniu na budowę oraz zgłoszeń robót budowlanych ustalił, iż nie zostało wydane pozwolenie na budowę, ani dokonane zgłoszenie robót budowlanych polegających na wykonaniu studni głębinowej wraz z zewnętrzną instalacją wodociągową i elektryczną, na działce nr [...].

W protokole z oględzin przeprowadzonych w dniu [...] grudnia 2011 r. PINB wskazał, że w dniu [...] listopada 2011r. M. i J.S. dokonali zgłoszenia wykonania robót polegających na obudowie ujęcia wód podziemnych ze źródłem na głębokości 23 m i wydajności do 5,0m3/dobę oraz budowie przyłącza wodociągowego i elektroenergetycznego do ujęcia. W dniu [...] grudnia 2011 r. Starostwo Powiatowe zawiadomiło, że nie wnosi sprzeciwu w sprawie realizacji robót. PINB ustalił, że w ramach robót wykonano odwiert głębokości 23m oraz obudowę studni z kręgów betonowych wraz z zestawem hydroforowym. Według oświadczenia inwestora odwiert studni wykonany był w marcu 2010r. natomiast hydrofor wraz z instalacjami wykonane zostały w grudniu 2011 r.

Pismem z dnia [...] grudnia 2011 r. organ powiatowy zawiadomił o wszczęciu postępowania administracyjnego w sprawie robót budowlanych (wykonanie studni głębinowej wraz z wykonaniem zewnętrznej instalacji wodociągowej i elektrycznej) na działce nr [...]. Jednocześnie w związku z pytaniem organu powiatowego Starosta poinformował, że w posiadanych rejestrach wydanych pozwoleń na budowę oraz zgłoszeń odnaleziono zapis o przyjęciu zgłoszenia M. i J.S. z dnia [...] listopada 2011 r. dotyczący zamiaru wykonania robót budowlanych polegających na obudowie ujęcia wód podziemnych wraz z budową przyłącza wodociągowego i energetycznego od ujęcia do budynku mieszkalnego na działce nr [...].

Postanowieniem z dnia [...] grudnia 2011 r. znak: [...], wydanym na podstawie art. 48 ust. 2 i ust. 3 ustawy z dnia 7 lipca 1994r. Prawo budowlane, organ I instancji wstrzymał roboty budowlane prowadzone bez wymaganego prawem pozwolenia na budowę przy budowie obiektu nr 1 (według oznaczenia w załączniku do postanowienia) - studni głębinowej wraz z wykonaną do niej zewnętrzną instalacją wodociągową i elektryczną zlokalizowaną na terenie działki nr [...] oraz nałożył na M. i J.S. obowiązek przedstawienia w terminie 60 dni od dnia otrzymania postanowienia następujących dokumentów: 1. zaświadczenia Wójta o zgodności budowy z ustaleniami obowiązującego miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego albo decyzji o warunkach zabudowy, 2 zagospodarowania terenu, w przypadku braku obowiązującego planu zagospodarowania przestrzennego, 3. czterech egzemplarzy projektu budowlanego wraz z opiniami, uzgodnieniami, pozwoleniami i innymi dokumentami wymaganymi przepisami szczególnymi, sprawdzonego pod względem zgodności z przepisami w tym techniczno-budowlanymi, przez osobę posiadająca uprawnienia budowlane do projektowania bez ograniczeń lub rzeczoznawcę budowlanego, 4. kserokopii uprawnień budowlanych i zaświadczeń o przynależności do właściwej izby samorządu zawodowego projektantów oraz osób sprawdzających, 5. oświadczenia o posiadanym prawie do dysponowania nieruchomością na cele budowlane w stosunku do działki nr [...].

W dniu [...] marca 2012r. Powiatowy Inspektor Nadzoru Budowlanego, powołując się na art. 48 ust. 1 w związku z art. 4 ustawy z dnia 7 lipca 1994r. Prawo budowlane (Dz.U. z2010r. Nr 243, póz. 1623), wydał decyzję znak: [...], mocą której nakazał M. i J.S. rozbiórkę obiektu nr 1 (według oznaczenia w załączniku do decyzji) - studni głębinowej wraz z wykonaną do niej zewnętrzną instalacją wodociągową i elektryczną zlokalizowaną na terenie działki nr [...].

W uzasadnieniu powyższej decyzji organ I instancji wskazał, iż przedmiotowa studnia głębinowa stanowi urządzenie wodne, w rozumieniu art. 9 ust. 1 pkt 19 litera "d" ustawy z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne (Dz.U. z 2005r. Nr 239, póz. 2019 ze zm.). Dalej organ wskazał, że budowa studni nie została przez ustawodawcę zwolniona z obowiązku uzyskania pozwolenia na budowę, gdyż nie wymieniono jej w zamkniętym katalogu zawartym w art. 29 Prawa budowlanego. W ocenie organu wykonano ujęcie wody (studnię wierconą), stanowiące urządzenie służące poborowi wody, które wymaga uzyskania pozwolenia na budowę, stąd w sprawie zastosowanie znajduje procedura określona w art. 48 Prawa budowlanego, z zachowaniem przesłanek wymienionych w w/w przepisie. Organ umożliwił legalizację dokonanej samowoli budowlanej, jednakże z uwagi na fakt, iż zobowiązani nie wykonali nałożonego obowiązku w wyznaczonym terminie, organ nadzoru budowlanego zobligowany był do wydania decyzji nakazującej rozbiórkę inwestycji zrealizowanej w warunkach samowoli budowlanej.

Odwołanie od powyższej decyzji wnieśli M. i J.S.. Zdaniem skarżących wykonanie studni głębinowej wierconej nie jest robotą budowlaną w rozumieniu ustawy Prawo budowlane, w związku z czym nie ma mowy o samowoli budowlanej. W ocenie odwołujących organ niewłaściwie podporządkował ujęcie wód podziemnych do definicji urządzenia wodnego i budowli hydrotechnicznej zawartej w ustawie Prawo wodne. Ponadto odwołujący uznali, że nazywanie przyłącza wodociągowego od studni głębinowej do budynku mieszkalnego oraz przyłącza elektroenergetycznego od budynku do pompy głębinowej zewnętrzną instalacją wodociągową elektryczną jest niezgodne z obowiązującym prawem.

Odwołujący podnieśli również, iż wykonane przez nich prace zostały wykonane zgodnie ze złożonym w dniu [...] listopada 2011 r. zgłoszeniem i po uzyskaniu w dniu [...] grudnia 2011 r. zawiadomienia przez Starostwo Powiatowe o braku sprzeciwu do realizacji zgłoszonych robót. Jednocześnie wskazali, iż nie potrafią wyjaśnić, w jaki sposób ich studnia oraz przyłącza znalazły się na mapie przed ich fizycznym wykonaniem. Dodali, iż organ oprócz "tej kontrowersyjnej mapy nie dysponuje żadnym innym dowodem wskazującym wcześniejsze wykonanie przedmiotowych robót".

Decyzją z dnia [...] maja 2012 r. znak: [...] Wojewódzki Inspektor Nadzoru Budowlanego utrzymał w mocy zaskarżoną decyzję. W ocenie organu odwoławczego PINB prawidłowo ustalił stan faktyczny w niniejszej sprawie i wydał rozstrzygnięcie biorąc za podstawę prawidłowo wskazane przepisy prawa. WINB podzielił stanowisko organu I instancji, że przedmiotowa inwestycja zrealizowana została przez inwestora w warunkach samowoli budowlanej - bez wymaganego pozwolenia na budowę.

Za udowodniony w sprawie uznał organ fakt, że budowa studni głębinowej wraz z wykonaną do niej zewnętrzną instalacją wodociągową i elektryczną została rozpoczęta przed złożeniem zgłoszenia robót w tym zakresie Staroście, to jest przed dniem [...] listopada 2011 r. Powyższa okoliczność wynika z treści znajdującej się w aktach mapy sytuacyjno-wysokościowej z dnia [...] października 2011 r. stanowiącej pomiar wykonawczy budynku mieszkalnego wybudowanego na działce nr [...] sąsiadującej z działką nr [...], stanowiącej własność odwołujących.

Odnosząc się do treści odwołania WINB zauważył, że pomiar powykonawczy budynku z przyłączami na terenie działki nr [...] został opracowany na aktualnej mapie geodezyjnej - stosownie do wymogu art. 34 ust. 3 pkt 1 ustawy Prawo budowlane sporządzonej przez uprawnionego geodetę i przyjętej do zasobu Starostwa Powiatowego w dniu [...] października 2011 r. pod nr [...]. Na dokumencie widnieją stosowne podpisy i pieczęcie. Organ wskazał, iż w myśl zaś art. 76 § 1 Kpa dokumenty urzędowe sporządzone w przepisanej formie przez powołane do tego organy państwowe w ich zakresie działania stanowią dowód tego, co zostało w nich urzędowo stwierdzone.

Nadto w trakcie oględzin przeprowadzonych w sprawie przez PINB w dniu [...] grudnia 2011 r. J.S. oświadczył, że odwiert studni wykonany został w marcu 2010r. Za bezsporne uznał organ, że roboty związane z budową przedmiotowej studni wierconej podjęto przed dokonaniem zgłoszenia. W związku z powyższym organ odwoławczy stwierdził, że dokonane przez odwołujących zgłoszenie z dnia [...] listopada 2011 r. budowy przedmiotowego ujęcia wód podziemnych nie jest skuteczne i nie rodzi skutków prawnych. Zdaniem WINB, aby można było mówić, że zgłoszenie było skuteczne, musi być ono dokonane przed rozpoczęciem inwestycji, której dotyczy, w terminie, o jakim mowa wart. 30 ust. 5 Prawa budowlanego, a nadto może dotyczyć wyłącznie inwestycji, której budowa podlega obowiązkowi zgłoszenia a nie uzyskania decyzji o pozwoleniu na budowę. W przeciwnym wypadku takie zgłoszenie jest jedynie próbą obejścia prawa. Organ uznał, iż usprawiedliwienia dla działań inwestora nie może stanowić zgłoszenie z dnia [...] listopada 2011 r. bowiem zostało ono dokonane już po rozpoczęciu robót związanych z budową studni.

W ocenie organu odwoławczego w warunkach niniejszej sprawy przedmiotową studnię głębinową należy zakwalifikować jako urządzenie budowlane. Wskazać należy, iż zgodnie z art. 3 pkt 9 ustawy Prawo budowlane, ilekroć jest w niej mowa o urządzeniach budowlanych - należy przez to rozumieć urządzenia techniczne związane z obiektem budowlanym, zapewniające możliwość użytkowania obiektu zgodnie z jego przeznaczeniem, jak przyłącza i urządzenia instalacyjne, w tym służące oczyszczaniu lub gromadzeniu ścieków, a także przejazdy, ogrodzenia, place postojowe i place pod śmietniki. Organ wskazał, iż przeznaczenie obiektu budowlanego decyduje zatem o rodzaju urządzeń technicznych niezbędnych dla jego eksploatacji. Związanie urządzenia z obiektem oznacza tym samym przede wszystkim związanie w sensie funkcjonalnym. Mając to na uwadze, WINB stwierdził, że do urządzeń budowlanych należą z całą pewnością urządzenia służące zaopatrzeniu obiektu w wodę. Urządzenia te w przypadku wielu kategorii obiektów budowlanych są bowiem niezbędne dla stworzenia właściwych warunków ich użytkowania. Nie powinno zatem budzić wątpliwości, że studnia głębinowa, z której woda służy lub ma służyć celom gospodarstwa domowego jest z nim funkcjonalnie związana i stanowi urządzenie budowlane w rozumieniu art. 3 pkt 9 powołanej ustawy.

Jak wskazał organ w/w związek, wbrew stanowisku zawartemu przez odwołujących, nie stoi przy tym na przeszkodzie aby uznać, że studnia głębinowa jest jednocześnie samodzielnym obiektem budowlanym w rozumieniu art. 3 pkt 3 ustawy z dnia 7 lipca 1994r. Prawo budowlane. Zdaniem WINB fakt, że "studnia" nie została wymieniona jako budowla w art. 3 pkt 3 Prawa budowlanego, nie oznacza, że taką nie jest, czy też nie podlega przepisom Prawa budowlanego, bowiem powyższy przepis nie stanowi katalogu zamkniętego budowli. Wymienione tam budowle stanowią tylko przykładowe wyliczenie obiektów budowlanych zaliczonych do budowli. W tym konkretnym przypadku, skoro przedmiotowa studnia została wykopana na terenie działki nr [...], to już samo to wskazuje, że zgodnie z art. 3 pkt 3 Prawa budowlanego może być zaliczona do obiektów budowlanych. Jako dodatkowy argument organ na to, że studnie podlegają przepisom Prawa budowlanego organ powołał postanowienia działu II rozdziału 6 - Studnie rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz.U. Nr 75, póz. 690 ze zm.).

Organ odwoławczy zgodził się ze stanowiskiem PINB, że studnia zaliczana jest także do urządzeń wodnych wskazując na ustawową definicje urządzenia wodnego. WINB wskazał na wzajemne relacje pomiędzy w/w ustawami, które wynikają z postanowień art. 2 ust. 2 pkt 2 Prawa budowlanego oraz z art. 62 ust. 2 Prawa wodnego. Zdaniem organu konsekwencją uznania studni głębinowej za budowlę jest poddanie robót budowlanych związanych z jej wykonaniem wymogom ustawy Prawo budowlane. Zgodnie z art. 28 ust. 1 powołanej ustawy,

z zastrzeżeniem art. 29-31, roboty budowlane można rozpocząć jedynie na podstawie ostatecznej decyzji o pozwoleniu na budowę. Wyjątkiem od tej zasady jest wykonywanie obudowy ujęć wód podziemnych (tj. obudowa ujęć istniejących), na które stosownie do art. 30 ust. 1 pkt 2 w związku z art. 29 ust. 2 pkt 10 powołanej ustawy wystarczające jest zgłoszenie zamiaru wykonania przedmiotowych robót budowlanych właściwemu organowi.

W przedmiotowej sprawie strony nie uzyskały wymaganej prawem zgody właściwego organu i zrealizowały budowę w postaci studni głębinowej wraz

z wykonaną do niej zewnętrzną instalacją wodociągową i elektryczną w warunkach samowoli budowlanej. Organ wskazał, iż zatwierdzony w pozwoleniu na budowę projekt zagospodarowania terenu działki nie przewidywał wykonania studni głębinowej w celu zaopatrzenia budynku w wodę, lecz przyłącza wodnego (PE d = 32mm). Przy czym przyłącze to zostało zrealizowane - naniesiono je na inwentaryzacji geodezyjnej powykonawczej (mapa z dnia [...].10.2011r.).

W konsekwencji budowa omawianej studni stanowi samodzielne zamierzenie inwestycyjno-budowlane, ze względu na brak uzyskania pozwolenia na budowę podlegające rygorom art. 48 ustawy Prawo budowlane.

W sprawie materialnoprawną podstawę orzeczenia rozbiórki stanowi art. 48 ust. 1 ustawy Prawo budowlane, zgodnie z którym właściwy organ nakazuje, z zastrzeżeniem ust. 2, w drodze decyzji, rozbiórkę obiektu budowlanego, lub jego części, będącego w budowie albo wybudowanego bez wymaganego pozwolenia na budowę.

Następnie organ, przywołując treść przepisu art. 48 Prawa budowlanego, wyjaśnił podstawy uzasadniające nakaz rozbiórki nałożony na odwołujących. WINB wskazał, iż z dokumentów sprawy wynika, że postanowienie o nałożeniu obowiązku na odwołujących zostało doręczone prawidłowo oraz, że inwestor w wyznaczonym terminie (tj. do dnia [...] lutego 2012r.) nie przedstawił żądanych od niego postanowieniem PINB z dnia [...] grudnia 2011 r. znak: [...] określonych dokumentów. Odwołujący nie składali do organu I instancji wniosków o ewentualne wydłużenie terminu przedłożenia dokumentów. Niewykonanie obowiązku przedstawiania wymaganych dokumentów mających na celu doprowadzenie zrealizowanej samowolnie budowy do stanu zgodnego z prawem, musiało skutkować wydaniem zaskarżonej decyzji w opisanym wyżej trybie. Zatem w ocenie organu nie można było wydać innego rozstrzygnięcia jak tylko nakazującego rozbiórkę studni głębinowej wraz z wykonaną do niej zewnętrzną instalacją wodociągową i elektryczną zlokalizowaną na terenie działki nr [...].

Jednocześnie organ odwoławczy zwrócił uwagę, że PINB w podstawie prawnej zaskarżonej decyzji winien wskazać dodatkowo na art. 48 ust. 4 Prawa budowlanego, a nie jak błędnie wskazał art. 4 Prawa budowlanego. Jednakże powyższe uchybienie pozostało zdaniem WINB bez wpływu na stan sprawy.

Odnosząc się do pozostałej treści odwołania WINB wyjaśnił, że gdyby studnie głębinowe były wyjęte spod reglamentacji prawa budowlanego niemożliwym byłoby sprawdzenie przez organ nadzoru budowlanego w etapie zakończenia budowy poprawności jej funkcjonowania po wykonaniu - dotyczy to w szczególności określenia, czy jakość wody doprowadzanej do budynku mieszkalnego z takiej studni odpowiada wymaganiom sanitarnym. Natomiast zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 litera "d" "obiekt budowlany wraz ze związanymi z nim urządzeniami budowlanymi należy, biorąc pod uwagę przewidywany okres użytkowania, projektować i budować w sposób określony w przepisach, w tym techniczno-budowlanych, oraz zgodnie z zasadami wiedzy technicznej, zapewniając spełnienie wymagań podstawowych dotyczących odpowiednich warunków higienicznych i zdrowotnych oraz ochrony środowiska".

Pismem z dnia [...] czerwca 2012 r. M. i J.S. złożyli od w/w decyzji skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gorzowie Wlkp., wnosząc o jej uchylenie w całości. Skarżący opisując stan faktyczny w sprawie podali, iż w dniu [...] października 2011 r. opracowano pomiar powykonawczy budynku mieszkalnego jednorodzinnego wraz z przyłączami na działce nr [...], a znajdującą się na tej mapie sporną studnię oraz przyłącza jednostka geodezyjna naniosła na podstawie projektu zagospodarowania terenu przekazanego w październiku 2011 r. nie mając potwierdzenia wykonania tych obiektów w terenie. Zdaniem skarżących wykonanie studni głębinowej wierconej nie jest w rozumieniu Prawa budowlanego robotą budowlaną, a zatem ich zdaniem nie mogła mieć miejsca samowola budowlana.

Nadto skarżący zarzucili organowi naruszenie procedury administracyjnej, gdyż w tym samym dniu organ I instancji jednocześnie zawiadomił ich o wszczęciu postępowania administracyjnego w sprawie robót budowlanych i jednocześnie wydane zostało postanowienie o wstrzymaniu robót budowlanych prowadzonych bez wymaganego pozwolenia na budowę, uniemożliwiając stronom zapoznanie się uprzednio z aktami sprawy. Zdaniem skarżących błędnie organy dokonując interpretacji przepisów prawa, a w szczególności na potrzeby oceny czy studnia głębinowa jest budowlą, odnoszą się do przepisów Prawa wodnego.

Skarżący podkreślili, iż ujawnienia spornej studni i przyłącza na mapie powykonawczej przed ich fizycznym wykonaniem dokonała jednostka geodezyjna na wyraźną prośbę skarżących, gdyż jak podali chcieli uniknąć ponownego wykonywania pomiaru powykonawczego, z uwagi na fakt, iż mieli na [...] grudnia 2011 r. umówiony montaż wszystkich przedmiotowych urządzeń. Skarżący dodali, iż organ poza w/w mapą nie wskazał na inne dowody świadczące o wcześniejszym wykonaniu przedmiotowych robót.

W odpowiedzi na skargę organ wniósł o jej oddalenie w całości podtrzymując dotychczasowe stanowisko wyrażone w zaskarżonej decyzji. W związku z zarzutami podniesionymi w skardze odnośnie naruszenia przez organ I instancji przepisów postępowania, w tym art. 123 Kpa, WINB zauważył, że stosownie do art. 123 § l Kpa, w toku postępowania organ administracji publicznej wydaje postanowienia. Postanowienia dotyczą poszczególnych kwestii wynikających w toku postępowania, lecz nie rozstrzygają o istocie spraw, chyba że przepisy kodeksu stanowią inaczej (art. 123 § 2 Kpa). Organ wskazał, iż do postanowień dowodowych niewątpliwie należy wydane na postawie art. 48 ust. 2 ustawy Prawo budowlane postanowienie nakładające na stronę określone obowiązki, w szczególności w postaci przedłożenia określonych dokumentów (wymienionych w art. 48 ust. 3 Prawa budowlanego) niezbędnych do legalizacji obiektu (lub jego części) wybudowanego bez wymaganego pozwolenia na budowę. WINB podał, iż zgodnie z ogólną zasadą ustanowioną przepisem art. 141 § 1 Kpa na wydane w toku postępowania postanowienia służy stronie zażalenie, gdy kodeks tak stanowi. Postanowienie PINB z dnia [...] grudnia 2011 r. wydane zostało na podstawie art. 48 ust. 2 ustawy Prawo budowlane. W art. 48 Prawa budowlanego nie zostało natomiast ustanowione przez ustawodawcę prawo wniesienia zażalenia na postanowienie wydane w powyższym zakresie. Natomiast postanowienie, na które nie służy zażalenie, zgodnie z przepisem art. 142 Kpa może podlegać ocenie i kontroli organu II instancji w trybie odwoławczym w przypadku wniesienia odwołania od decyzji kończącej postępowanie w sprawie. Oznacza to, że prawidłowość takiego postanowienia mogła być przez stronę kwestionowana w odwołaniu od decyzji rozstrzygającej sprawę co do istoty, czego skarżący nie uczynili we wniesionym odwołaniu od decyzji PINB z dnia [...] marca 2012r. Zdaniem organu w związku z powyższym nie stanowi rażącego naruszenia przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego wysłanie przez organ powiatowy jedną przesyłką wydanych tego samego dnia: zawiadomienia o wszczęciu postępowania administracyjnego z jednoczesnym zawiadomieniem o możliwości zapoznania i wypowiedzenia się na temat zebranego materiału dowodowego oraz postanowienia o wstrzymaniu robót budowlanych.

Odnosząc się do pozostałych zarzutów podniesionych w skardze WINB stwierdził, iż nie zmieniają one oceny przyjętej przez organ odwoławczy. W uzasadnieniu zaskarżonej decyzji organ w sposób wyczerpujący uzasadnił swoje stanowisko, w szczególności w kwestii kwalifikacji prawnej omawianych robót budowlanych oraz ustaleń faktycznych stanowiących przesłankę do wydania nakazu rozbiórki przedmiotowej studni głębinowej.

Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył co następuje.

Skarga okazała się zasadna w tym znaczeniu, iż umożliwiła Sądowi kontrolę legalności zaskarżonej decyzji oraz orzeczeń ją poprzedzających, które okazały się wadliwe w stopniu skutkującym konieczność ich uchylenia.

W pierwszej kolejności należało zbadać stanowisko organu w kwestii kwalifikacji przedmiotowego przedsięwzięcia budowlanego, którym jest w danej sprawie studnia głębinowa. Organy nadzoru budowlanego obydwu instancji przyjęły stanowisko, zgodnie z którym studnia głębinowa stanowi urządzenie budowlane, które to pojęcie zostało zdefiniowane w art. 3 pkt 9 ustawy Prawo budowlane.

Stosownie do treści wskazanego powyżej przepisu ustawy Prawo budowlane, przez pojęcie urządzenia budowlanego należy rozumieć urządzenia techniczne związane z obiektem budowlanym, zapewniające możliwość użytkowania obiektu zgodnie z jego przeznaczeniem, jak przyłącza i urządzenia instalacyjne, w tym służące oczyszczaniu lub gromadzeniu ścieków, a także przejazdy, ogrodzenia, place postojowe i place pod śmietniki.

Zdaniem organu studnia głębinowa stanowi jednocześnie samodzielny obiekt budowlany – budowlę. Konsekwencją uznania, że studnia głębinowa jest budowlą, jest poddanie robót budowlanych związanych z jej wykonaniem wymogom ustawy Prawo budowlane, w tym przepisowi art. 28 ust. 1 ustawy Prawo budowlane.

W myśl art. 28 ust. 1 roboty budowlane można rozpocząć jedynie na podstawie ostatecznej decyzji o pozwoleniu na budowę, z zastrzeżeniem art. 29 – 31.

Ustawa Prawo budowlane definiuje również użyte w przytoczonym powyżej przepisie pojęcie "robót budowlanych". Stosownie do treści art. 3 pkt 7 przez roboty budowlane należy rozumieć budowę, a także prace polegające na przebudowie, montażu, remoncie lub rozbiórce obiektu budowlanego.

A zatem, jak wynika z treści przytoczonych powyżej przepisów ustawy Prawo budowlane, zakwalifikowanie studni głębinowej jako obiektu budowlanego pociąga konsekwencję w postaci konieczności uzyskania pozwolenia na jej budowę. Samo dokonanie zgłoszenia wykonania robót, jak to miało miejsce w analizowanej sprawie, nie jest w takiej sytuacji wystarczające.

W ocenie Sądu zaprezentowane stanowisko organu, zgodnie z którym studnia głębinowa, stosownie do przepisów ustawy Prawo budowlane, jest obiektem budowlanym, a konkretnie budowlą, nie jest prawidłowe.

W myśl art. 3 pkt 1 przez pojęcie obiektu budowlanego należy przez to rozumieć:

a) budynek wraz z instalacjami i urządzeniami technicznymi,

b) budowlę stanowiącą całość techniczno-użytkową wraz z instalacjami i urządzeniami,

c) obiekt małej architektury;

Natomiast stosownie do treści art. 3 pkt 3 przez budowlę należy rozumieć każdy obiekt budowlany niebędący budynkiem lub obiektem małej architektury, jak: obiekty liniowe, lotniska, mosty, wiadukty, estakady, tunele, przepusty, sieci techniczne, wolno stojące maszty antenowe, wolno stojące trwale związane z gruntem urządzenia reklamowe, budowle ziemne, obronne (fortyfikacje), ochronne, hydrotechniczne, zbiorniki, wolno stojące instalacje przemysłowe lub urządzenia techniczne, oczyszczalnie ścieków, składowiska odpadów, stacje uzdatniania wody, konstrukcje oporowe, nadziemne i podziemne przejścia dla pieszych, sieci uzbrojenia terenu, budowle sportowe, cmentarze, pomniki, a także części budowlane urządzeń technicznych (kotłów, pieców przemysłowych, elektrowni wiatrowych, elektrowni jądrowych i innych urządzeń) oraz fundamenty pod maszyny i urządzenia, jako odrębne pod względem technicznym części przedmiotów składających się na całość użytkową.

Spośród przykładowego wyliczenia zawartego w przytoczonym powyżej przepisie art. 3 pkt 3, ustawodawca wymienił urządzenia hydrotechniczne, które ze względu na przeznaczenie, którym jest prowadzenie gospodarki wodnej, jest najbardziej zbliżone do studni głębinowej. Ustawa Prawo budowlane nie zawiera definicji legalnej pojęcia urządzenia hydrotechnicznego, natomiast definicja taka została zawarta w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 20 kwietnia 2007 r. w sprawie warunków technicznych jakim powinny odpowiadać budowle hydrotechniczne i ich usytuowanie (DZ.U. z 2007 r. Nr 86 poz. 576), wydanym na podstawie delegacji zamieszczonej w art. 7 ust. 2 pkt 2 ustawy Prawo budowlane.

W myśl § 3 pkt 1 powyższego rozporządzenia przez budowlę hydrotechniczną rozumie się budowle wraz z urządzeniami i instalacjami technicznymi z nimi związanymi, służące gospodarce wodnej oraz kształtowaniu zasobów wodnych i korzystaniu z nich, w tym: zapory ziemne i betonowe, jazy, budowle upustowe z przelewami i spustami, przepusty wałowe i mnichy, śluzy żeglugowe, wały przeciwpowodziowe, siłownie i elektrownie wodne, ujęcia śródlądowych wód powierzchniowych, wyloty ścieków, czasze zbiorników wodnych wraz ze zboczami i skarpami, pompownie, kanały, sztolnie, rurociągi hydrotechniczne, syfony, lewary, akwedukty, budowle regulacyjne na rzekach i potokach, progi, grodze, nadpoziomowe zbiorniki gromadzące substancje płynne i półpłynne, porty, baseny, zimowiska, pirsy, mola, pomosty, nabrzeża, bulwary, pochylnie i falochrony na wodach śródlądowych, przepławki dla ryb.

W treści przytoczonego powyżej przepisu rozporządzenia wymienia się ujęcia śródlądowych wód powierzchniowych, przepis nie obejmuje natomiast swoim pojęciem ujęć śródlądowych wód głębinowych, do których zaliczane są studnie głębinowe. Dlatego też, wbrew stanowisku organu zaprezentowanemu w zaskarżonej decyzji, nie ma podstaw prawnych aby studnię głębinową zakwalifikować jako budowli, o której mowa w art. 3 pkt 1 b w związku z art. 3 pkt 3 ustawy Prawo budowlane.

Za słuszny należy natomiast uznać pogląd organu, zgodnie z którym studnia głębinowa jest urządzeniem budowlanym. Przyjęcie powyższego stanowiska prowadzi do wniosku, iż na wykonanie prac obejmujących wykonanie studni głębinowej nie jest wymagane uzyskania decyzji o pozwoleniu na budowę (art. 28 ust. 1 Ustawy Prawo budowlane).

Powyższe stanowisko potwierdza analiza przepisów ustawy dotyczących obowiązku zgłoszenia określonych robót budowlanych. Stosownie do treści art. 29 ust. 2 pkt 10 pozwolenia na budowę nie wymaga wykonywanie robót budowlanych polegających na wykonywaniu ujęć wód śródlądowych powierzchniowych o wydajności poniżej 50 m3/h oraz obudowy ujęć wód podziemnych. Na podstawie art. 30 ust. 1 pkt 2 na wykonanie tych robót wymagane jest dokonanie zgłoszenia.

W tym miejscu należy również zauważyć, że stosownie do treści art. 29 ust. 1 pkt 20, w związku z art. 30 ust. 1pkt 1a ( z zastrzeżeniem przepisu art. 29a) budowa przyłączy energoelektrycznych i wodociągowych także nie wymaga uzyskania decyzji o pozwoleniu na budowę, natomiast wymaga dokonania zgłoszenia.

Z treści wskazanych powyżej przepisów ustawy Prawo budowlane wynika zatem, że obowiązkowi zgłoszenia podlega wykonanie robót polegających na obudowie ujęcia wód podziemnych. Ustawodawca nie określa omawianego przedsięwzięcia jako studni głębinowej, lecz jako ujęcie wód podziemnych. Dopiero zaopatrzenie danego ujęcia wody podziemnej w obudowę (art. 29 ust. 2 pkt 10) stanowi o tym, iż staje się ono studnią głębinową.

Pojęcie studni głębinowej zamieszczone zostało w rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (DZ.U. z 2002 r. Nr 75 poz. 690). W rozdziale 6 zawarto przepisy regulujące odległości studni od granicy działki oraz innych punktów odniesienia, nadto przepisy dotyczące sposobu wykonywania obudowy studni kopanej i studni wierconej.

Wskazany akt wykonawczy wydany został w oparciu o delegację zawartą w art. 7 ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane. W myśl wskazanego przepisu ustawy warunki (techniczne – przyp. autora), o których mowa w ust. 1 pkt 1, określi, w drodze rozporządzenia minister właściwy do spraw budownictwa, gospodarki przestrzennej i mieszkaniowej dla budynków oraz związanych z nimi urządzeń. A zatem delegacja zawarta w art. 7 ust. 2 pkt 1 upoważniała do regulacji warunków technicznych – oprócz budynków – również urządzeń związanych z budynkami, a takim urządzeniem, jak wyżej wywiedziono, jest w analizowanej sprawie studnia głębinowa.

Powyższe rozważania prowadzą do wniosku, iż zakwalifikowanie studni jako budowli hydrotechnicznej nastąpiło z naruszeniem przepisów ustawy Prawo budowlane. Konsekwencją powyższego uchybienia było przyjęcie przez organ nieprawidłowego trybu legalizacji przeprowadzonych robót, albowiem organ błędnie oparł postępowanie legalizacyjne o przepis art. 48 ustawy, podczas gdy w sprawie właściwym trybem postępowania legalizacyjnego było postępowanie oparte na przepisie art. 49b ustawy.

Stosownie do treści art. 49b ust.1 ustawy właściwy organ nakazuje, z zastrzeżeniem ust. 2, w drodze decyzji, rozbiórkę obiektu budowlanego, lub jego części, będącego w budowie albo wybudowanego bez wymaganego zgłoszenia bądź pomimo wniesienia sprzeciwu przez właściwy organ.

Z akt administracyjnych sprawy wynika, że wykonanie robót objętych zgłoszeniem nastąpiło przed formalnym dokonaniem ich zgłoszenia. Na mapie sytuacyjno - wysokościowej z dnia [...] października 2011 r. na działce nr [...], stanowiącej własność skarżących, widoczne jest usytuowanie studni głębinowej wraz z przyłączami. Zgłoszenie wykonania robót nastąpiło natomiast w dniu [...] listopada 2011 r. Z ustaleń dokonanych przez organ pierwszej instancji wynika, że na dzień [...] listopada 2011 r. nie dokonano zgłoszenia robót obejmujących obudowę ujęcia wody oraz wykonania przyłączy. Twierdzeń skarżących jakoby objęte zgłoszeniem roboty wykonane zostały w dniu [...] grudnia 2011 r., a zatem po otrzymaniu zawiadomienia organu o braku sprzeciwu co do rozgłoszonych robót, nie potwierdza zgromadzony w sprawie materiał dowodowy.

Mapa sytuacyjno - wysokościowa, o której wyżej mowa, jest dokumentem urzędowym, o którym mowa w art. 76 k.p.a. Jako taki korzysta z domniemania prawdziwości tego co zostało w nim stwierdzone przez powołany organ państwowy, przy czym domniemanie to nie jest niewzruszalne.

Trzeba zwrócić uwagę, że kwestionując ustalenia wynikające z powyższej mapy, skarżący nie przedstawili żadnego kontrdowodu, chociażby zbliżonego mocą dowodową do wskazanego dokumentu, jak również nie zgłosili żadnych wniosków dowodowych, których przeprowadzenie miałoby zmierzać do potwierdzenia słuszności ich twierdzeń. W tej sytuacji dowodowej brak było podstaw do przyjęcia, iż pomimo ustaleń wynikających ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, wykonanie robót objętych zgłoszeniem nastąpiło, tak jak twierdzą skarżący, w dniu [...] grudnia 2011 r.

Tryby legalizacyjne oparte na przepisach art. 48 i 49b ustawy Prawo budowlane zawierają odmienne regulacje, a różnica polega przede wszystkim na rodzaju obowiązków, jakie w trakcie legalizacji samowoli budowlanej organ nakłada na podmioty, o których mowa w art. 52 ustawy. Wprawdzie w obydwu przypadkach niewykonanie nałożonych postanowieniem obowiązków prowadzi do orzeczenia sankcji rozbiórki obiektu, to jednak rodzaj nałożonych obowiązków może mieć znaczenie dla wyniku końcowego postępowania legalizacyjnego.

Uznano zatem, że pomimo przyjętej przez organ błędnej kwalifikacji wykonanych robót, w sprawie zaistniał przypadek samowoli budowlanej, jednakże objętej regulacją z art. 49b ustawy.

Pozostałe zarzuty skargi nie były zasadne.

Odnosząc się do pozostałej argumentacji organu zawartej w zaskarżonej decyzji, trzeba zwrócić uwagę na przepis art. 30 ust. 7 ustawy, który w określonych przypadkach upoważnia organ do nałożenia obowiązku uzyskania pozwolenia na budowę na wykonanie określonego obiektu lub robót budowlanych objętych zgłoszeniem. Zagrożenie bezpieczeństwa ludzi lub mienia oraz możliwość pogorszenia warunków zdrowotno - sanitarnych, świetle wskazanego powyżej przepisu, są okolicznościami które mogą uzasadniać nałożenie obowiązku uzyskania pozwolenia na budowę.

Pozostałe zarzuty skargi nie były zasadne.

Mając powyższe na uwadze, na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. a, c oraz art. 134 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. z 2012 r. poz. 270) Sąd uchylił zaskarżoną decyzję oraz poprzedzającą ją decyzję organu pierwszej instancji. Dla prawidłowego przeprowadzenia postępowania administracyjnego koniecznym okazało się również uchylenie postanowienia organu pierwszej instancji z dnia [...] grudnia 2011 r.

O kosztach orzeczono na podstawie art. 200 i 205 p.p.s.a.