Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący Sędzia NSA Grzegorz Czerwiński po rozpoznaniu w dniu 9 września 2016 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Ogólnoadministracyjnej zażalenia Ogólnopolskiego Stowarzyszenia P. z siedzibą w R. na postanowienie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 12 maja 2016 r., sygn. akt VII SA/Wa 1136/15 odmawiające dopuszczenia Ogólnopolskiego Stowarzyszenia P. z siedzibą w R. do udziału w charakterze uczestnika postępowania w sprawie ze skargi B. J. i T. J. na decyzję Głównego Inspektora Nadzoru Budowlanego z dnia [...] kwietnia 2015 r., znak [...] w przedmiocie umorzenia postępowania w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji postanawia: oddalić zażalenie

Postanowieniem z dnia 12 maja 2016 r. sygn. akt VII SA/Wa 1136/15 Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie odmówił dopuszczenia Ogólnopolskiego Stowarzyszenia P. z siedzibą w Rzeszowie do udziału w charakterze uczestnika postępowania w sprawie ze skargi B. J. i T. J. na decyzję Głównego Inspektora Nadzoru Budowlanego z dnia [...] kwietnia 2015 r., znak [...] w przedmiocie umorzenia postępowania w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji.

W uzasadnieniu Sąd wskazał na cele statutowej działalności Ogólnopolskiego Stowarzyszenia P. z siedzibą w R. (dalej jako Stowarzyszenie) określone w § 7 jej statutu. Dalej przywołując przesłanki dopuszczenia organizacji społecznej do udziału w sprawie w charakterze uczestnika postępowania wskazane w art. 33 § 2 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2012 r., poz. 270 ze zm.), zwanej dalej "P.p.s.a." oraz wskazując na wykładnię tychże przesłanek dokonaną w postanowieniu 7 sędziów NSA z dnia 28 września 2009 r. sygn. akt II GZ 55/09, Sąd stwierdził, że mając na uwadze charakter rozstrzyganej sprawy sądowoadministracyjnej statutowe cele działalności Stowarzyszenia (§ 7 jego statutu) nie odpowiadają przedmiotowi sprawy. Kontroli Sądu poddana została bowiem decyzja o charakterze formalnym, oceniająca wyłącznie legitymację skarżących do żądania stwierdzenia nieważności decyzji o pozwoleniu na budowę, a nie decyzja badająca legalność decyzji o pozwoleniu na budowę w kontekście naruszenia którejkolwiek z przesłanek wymienionych w art. 156 K.p.a. Nie zachodzi, w ocenie Sadu, bezpośredni związek pomiędzy celami, dla których Stowarzyszenie zostało powołane, a przedmiotem niniejszej sprawy zawisłej przed sądem.

Podkreślono, że wniosek Stowarzyszenia o dopuszczenie do udziału w rozpatrywanej sprawie nie zawiera żadnej argumentacji pozwalającej na przyjęcie, że Stowarzyszenie zamierza w tej sprawie realizować cel publiczny i że jego udział w postępowaniu będzie służył funkcji kontroli społecznej. Stowarzyszenie nie wykazało by jego udział w postępowaniu sądowym miał wykraczać poza formę popierania konkretnych interesów określonego podmiotu.

Zażalenie na powyższe postanowienie wniosło Stowarzyszenie domagając się jego uchylenia i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania oraz zwrotu kosztów według norm przepisanych. Wskazano, że został naruszony art. 33 § 2 P.p.s.a poprzez celowe i świadome wykluczenie organizacji społecznej z powodu osobistego stosunku sędziów rozpoznających sprawę do Stowarzyszenia, bowiem wydane przez nich orzeczenia w podobnych sprawach gdzie występuje Stowarzyszenie zostały przez NSA uchylone. Zakres niniejszego postępowania jest bezpośrednio związany z przepisami dotyczącymi ochrony środowiska a Stowarzyszenie posiada wiedzę specjalistyczną w tym zakresie. W uzasadnieniu zażalenia Stowarzyszenie wskazało wyroki, z których jego zdaniem wynika, że spełnia ono cele statutowe nawet w sprawach związanych z ustaleniem obszaru oddziaływania stacji bazowych. Nie można zatem uznać, że organizacja społeczna mogąca przyczynić się do poprawy jakości postępowania w tak trudnej i skomplikowanej materii nie może w nim uczestniczyć i to, pomimo że sprawa jest bezpośrednio związana z ustaleniem obszaru występowania pól elektromagnetycznych oraz kwalifikacją inwestycji, gdzie inwestorzy notorycznie pomijają zjawisko kumulacji. W razie niepodzielenia tego poglądu przez NSA wniesiono o podjęcie uchwały, która rozstrzygnie o prawie organizacji społecznych do udziału w sprawie związanej z ustaleniem obszaru oddziaływania obiektu (stacji bazowej), gdzie wymagana jest wiedza specjalistyczna.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył co następuje:

Zażalenie nie zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z treścią art. 33 § 2 P.p.s.a. udział w charakterze uczestnika może zgłosić osoba, która nie brała udziału w postępowaniu administracyjnym, jeżeli wynik tego postępowania dotyczy jej interesu prawnego, a także organizacja społeczna, o której mowa w art. 25 § 4, w sprawach innych osób, jeżeli sprawa dotyczy zakresu jej statutowej działalności.

Ustawodawca, dopuszczając organizacje społeczne do udziału w postępowaniach sądowoadministracyjnych postawił te organizacje (Stowarzyszenia) w szczególnej pozycji ustrojowej. W sprawach sądowoadministracyjnych mogą one występować w interesie własnym jako skarżący (art. 50 § 1 p.p.s.a.), mogą jednak również występować w obronie interesu publicznego. Zgodnie z treścią art. 1 ust. 3 ustawy Prawo o stowarzyszeniach (t.j. Dz. U. z 2001 r., Nr 79, poz. 855) Stowarzyszenia mają prawo wypowiadania się w sprawach publicznych, co jest formą realizacji gwarantowanej przepisami Konstytucji wolności zrzeszania się oraz prawa czynnego uczestniczenia w życiu publicznym.

W sytuacji, gdy wnoszące o dopuszczenie do udziału w sprawie Stowarzyszenie jest organizacją społeczną, o której mowa w art. 25 § 4 P.p.s.a., a to nie jest kwestią sporną w niniejszej sprawie, Sąd winien zbadać, czy sprawa do której udział Stowarzyszenie zgłosiło dotyczy zakresu jego statutowej działalności i te przesłanki winny stanowić podstawę rozstrzygnięcia Sądu pierwszej instancji w przedmiocie dopuszczenia do udziału w sprawie.

NSA podziela poglądy zaprezentowane w powołanym przez Sąd I instancji postanowieniu NSA z 28 września 2009 r., sygn. akt. II GZ 55/09. Słusznie w postanowieniu tym NSA uznał, że nie jest dopuszczalna taka wykładnia art. 33 § 2 P.p.s.a., według której sąd administracyjny byłby (niejako automatycznie) zobowiązany do uwzględnienia wniosku organizacji społecznej z tego i tylko tego powodu, że jest ona formalnie organizacją społeczną, a charakter rozpoznawanej sprawy sądowoadministracyjnej jest zgodny z zakresem jej statutowej działalności.

Decydujące dla oceny wniosku Stowarzyszenia o dopuszczenie do udziału w sprawie sądowoadministracyjnej jest bowiem wykazanie nie tylko tego, że sprawa dotyczy statutowej działalności organizacji społecznej (jak widzi to skarżące Stowarzyszenie) ale i tego, że za udziałem tym przemawia interes społeczny.

Ostatnia z powołanych przesłanek, zdaniem Naczelnego Sądu Administracyjnego, nie występuje w niniejszej sprawie. Prawidłowo wskazał Sąd I instancji, że istotą zaskarżonej decyzji Głównego Inspektora Nadzoru Budowlanego jak i poprzedzającej ją decyzji Wojewody Lubuskiego z dnia [...] lutego 2015 roku, było ustalenie, iż nie zachodzi przesłanka do dalszego prowadzenia postępowania wszczętego wnioskiem B. J. i T. J. o stwierdzenie nieważności decyzji Prezydenta Miasta Zielona Góra z dnia [...] kwietnia 2011 r. nr [...], zatwierdzającej projekt budowlany i udzielającej P. Sp. z o.o. pozwolenia na budowę stacji bazowej telefonii komórkowej na działce ewidencyjnej nr [...], przy ul. W. [...] w Z. Organy orzekające w sprawie uznały wówczas, że ww. osobom nie przysługuje przymiot strony w rozumieniu art. 28 ust. 2 ustawy Prawo budowlane.

Rację ma Sąd I instancji wskazując, iż zgłaszając wniosek o dopuszczenie do udziału w tej sprawie organizacja społeczna w istocie nie realizuje celów Stowarzyszenia w interesie publicznym, lecz tylko indywidualny interes skarżących. Podkreślić bowiem należy, że organy administracji publicznej rozstrzygając tę sprawę ograniczyły się do kwestii formalnych oceniając jedynie przymiot strony osób skarżących. Dopiero badanie legalności decyzji udzielającej pozwolenia na budowę w kontekście naruszenia przesłanek z art. 156 K.p.a. pozwoliłoby na stwierdzenie, że Stowarzyszenie popierając stwierdzenie nieważności decyzji o pozwoleniu na budowę stacji bazowej telefonii komórkowej realizuje swoje cele statutowe. Wówczas występuje bowiem w zakresie swojej działalności obliczonej na ochronę środowiska o stwierdzenie nieważności decyzji, która będąc w obrocie prawnym a posiadając wady wskazane w art. 156 K.p.a. wpływa na sytuację prawną pewnej społeczności, na którą wspomniana inwestycja oddziałuje. Skoro zatem niniejsza sprawa sądowoadministracyjna dotyczy jedynie stwierdzenia czy skarżący byli uprawnieni do wystąpienia z wnioskiem o stwierdzenie nieważności decyzji o pozwoleniu na budowę, to w istocie udział Stowarzyszenia w tym aspekcie sprawy nie mógł być obliczony na interes innych osób, interes zbiorowy wiążący się bezpośrednio ze statutową działalnością Stowarzyszenia w zakresie ochrony środowiska.

Wbrew temu co podnosi w zażaleniu Stowarzyszenie samo stwierdzenie, że sprawa dotyczy ustalenia obszaru oddziaływania stacji bazowych, których szerokim aspektem funkcjonowania zajmuje się w swojej statutowej działalności Stowarzyszenie nie uprawnia do dopuszczenia takiego Stowarzyszenia do udziału w sprawie zgodnie z art. 33 § 2 P.p.s.a. Powinno ono wykazać, że jej udział w sprawie związany jest z reprezentowaniem interesu zbiorowego, który wiąże się z jej statutowym działaniem. Sam fakt posiadania specjalistycznej wiedzy w zakresie działania stacji bazowych nie powoduje tego, że gdy postępowanie sądowe dotyczy takich obiektów to powinno ono być dopuszczone do udziału w sprawie na prawach uczestnika. Zawsze udział Stowarzyszenia ma być uzasadniony interesem zbiorowym. Skoro w niniejszej sprawie organy koncentrowały swoje rozważania tylko co do ustalenia przymiotu strony konkretnych osób, to nie można w tym przypadku mówić o konieczności sprawowania kontroli społecznej w ramach tego postępowania.

Zdaniem NSA, kwestia będąca przedmiotem niniejszego postanowienia w świetle obowiązującego orzecznictwa nie budzi wątpliwości dlatego też niecelowe było występowanie o podejmowanie uchwały w tym zakresie.

Mając na uwadze powyższe Naczelny Sąd Administracyjny na podstawie art. 184 w zw. z art. 197 § 2 P.p.s.a., orzekł jak w sentencji.