Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący Sędzia NSA Janusz Drachal (spr.) Sędziowie NSA Anna Robotowska Stanisław Gronowski Protokolant Magdalena Sagan po rozpoznaniu w dniu 23 lipca 2013 r. na rozprawie w Izbie Gospodarczej skargi kasacyjnej "G. G. P." Spółka z o.o. Spółka komandytowo-akcyjna w K. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w W. z dnia 22 listopada 2011 r. sygn. akt VI SA/Wa 1749/11 w sprawie ze skargi "G. G. P." Spółka z o.o. Spółka komandytowo-akcyjna w K. na decyzję Urzędu Patentowego Rzeczypospolitej Polskiej z dnia [...] czerwca 2011 r. nr [...] w przedmiocie odmowy udzielenia prawa ochronnego na znak towarowy oddala skargę kasacyjną.

W dniu 31 sierpnia 2009 r. G. G. P. Sp. z o. o. Spółka Komandytowo-Akcyjna z siedzibą w K. (dalej również jako zgłaszająca, skarżąca lub spółka) wniosła do Urzędu Patentowego Rzeczypospolitej Polskiej (dalej również jako UP) wniosek o udzielenie prawa ochronnego na znak towarowy słowno-graficzny "G. G. P.", przeznaczony do oznaczania następujących towarów i usług: tworzywa sztuczne (klasa 01), opakowania z tworzyw sztucznych (klasa 16), tworzywa sztuczne półprzetworzone w postaci płyt, arkuszy, rur, kształtowników, węży ogrodowych, tulei i łączników, zaworów rur wodociągowych i drenażowych, zacisków do lin lub rur, pokryw ochronnych dla celów rolniczych, materiałów uszczelniających, przekładek i uszczelek wodoszczelnych, trzonków i kotw mocujących, niemetalowe osłony przeciwerozyjne skarp i zboczy oraz strefy dennej i brzegowej, elastyczne komorowe konstrukcje wzmacniające nawierzchnie, materiały i konstrukcje do stabilizacji gruntu, geosiatki komórkowe o obniżonych parametrach rezystancyjnych, powłoki usztywniające z tworzyw sztucznych stanowiące podkład dróg i podtrzymujące grunt (klasa 17), hurtowy obrót wyrobami chemicznymi (klasa 35), przetwarzanie odpadów niemetalowych, wyrobów wybrakowanych (klasa 40), badania, analizy, opinie, ekspertyzy inżynieryjno-techniczne, projektowanie prac naukowych i technicznych, analizy chemiczne (klasa 42).

Pismem z dnia 18 sierpnia 2010 r. UP poinformował zgłaszającą o niedopuszczalności udzielenia prawa ochronnego na oznaczenia, które zawierają nazwę lub skrót nazwy Rzeczypospolitej Polskiej, jeżeli zainteresowany nie wykaże się uprawnieniem, w szczególności zezwoleniem właściwego organu Państwa na używanie w obrocie oznaczenia z tym elementem.

W pismach z dnia 21 września 2010 r. i 27 listopada 2010 r. zgłaszająca nie zgodziła się ze stanowiskiem organu. Podniosła, że wśród przypadków wymienionych w art. 131 ust. 2 pkt 2 ustawy z dnia 30 czerwca 2000 r. Prawo własności przemysłowej (tekst jednolity Dz. U. z 2003 r. Nr 119, poz. 1117 ze zm. - dalej jako p.w.p.) nie ma słowa "Polska". Skarżąca wskazała, iż posiada ugruntowaną pozycję w międzynarodowym biznesie. Zauważyła także, iż podjęła działania zmierzające do uzyskania zezwolenia właściwego organu, które zakończyły się jednak niepowodzeniem.

Urząd Patentowy RP decyzją z dnia [...] grudnia 2010 r., nr [...] odmówił udzielenia prawa ochronnego na znak towarowy "G. G. P.". Jako podstawę powołał art. 131 ust. 2 pkt 2 p.w.p. mówiący, że nie udziela się praw ochronnych na oznaczenia, jeżeli zawierają nazwę lub skrót nazwy Rzeczypospolitej Polskiej bądź jej symbole (godło, barwy lub hymn), nazwy lub herby polskich województw, miast lub miejscowości, znaki sił zbrojnych, organizacji paramilitarnych lub sił porządkowych, reprodukcje polskich orderów, odznaczeń lub odznak honorowych, odznak lub oznak wojskowych bądź innych oficjalnych lub powszechnie używanych odznaczeń i odznak, w szczególności administracji rządowej czy samorządu terytorialnego albo organizacji społecznych działających w ważnym interesie publicznym, gdy obszar działania tych organizacji obejmuje cały kraj lub znaczną jego część, jeżeli zgłaszający nie wykaże się uprawnieniem, w szczególności zezwoleniem właściwego organu Państwa albo zgodą organizacji, na używanie oznaczenia w obrocie. Organ zauważył, iż skarżąca nie wykazała że posiada zezwolenie właściwego organu na używanie takiego oznaczenia w obrocie, co tylko potwierdza niedopuszczalność udzielenia prawa ochronnego na zgłoszony znak w świetle art. 131 ust. 2 pkt 2 p.w.p. Zdaniem UP słowo "Polska" objęte jest dyspozycją art. 131 ust. 2 pkt 2 p.w.p.

Odnosząc się do powołanych przez skarżącą przykładów rejestracji znaków z elementem "Polska" UP zaznaczył, że w jednej sprawie co do znaku IR-755583 wydano decyzję odmowną, już prawomocną, a w drugiej, dotyczącej znaku IR-988781 postępowanie nie zostało jeszcze zakończone. Jednocześnie organ wskazał, że jest obowiązany działać na podstawie prawa i w granicach prawa.

Pismem z dnia 18 lutego 2011 r. (nadanym w urzędzie pocztowym w dniu 19 lutego 2011 r.) spółka wystąpiła o zawieszenie terminu złożenia wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy, gdyż podjęła czynności w celu uzyskania zgody właściwych organów, wymaganej art. 131 ust. 2 pkt 2 p.w.p. Jednocześnie wskazała, że nie podziela stanowiska organu. Pismo z dnia 25 maja 2011 r. nazwane przez stronę jako wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy i zawierające zarzuty wobec decyzji UP z dnia [...] grudnia 2010 r. zostało nadane w urzędzie pocztowym w dniu 31 maja 2011 r. W piśmie tym spółka ponownie podniosła, że nie może wykazać się zezwoleniem właściwego organu na używanie w obrocie oznaczenia "Polska", z uwagi na brak przepisu upoważniającego konkretny organ do udzielenia takiego zezwolenia. Argumentowała także, że jest aktywnym uczestnikiem międzynarodowego biznesu i jednoznacznie jest kojarzona z logo firmy, które zostało zgłoszone jako znak towarowy w celu uzyskania ochrony prawnej. Jeszcze raz podnosiła, że funkcjonują na obszarze Polski bardzo liczne znaki towarowe ze słowem "Polska", chronione prawem ochronnym, mimo braku zgody właściwego organu na używanie tego słowa w obrocie, na dowód czego przedłożyła kopie wydruków z bazy UP.

Urząd Patentowy decyzją z dnia [...] czerwca 2011 r., nr [...] na podstawie art. 245 w zw. z art. 131 ust. 2 pkt 2 p.w.p., utrzymał w mocy zaskarżoną decyzję.

Analizując argumentację zaprezentowaną we wcześniejszej decyzji, pismach Urzędu Rady Ministrów i Kancelarii Prezydenta RP, która stanęła na stanowisku, że zakaz używania nazwy lub skrótu Rzeczypospolitej Polskiej przybiera bezwzględny charakter, organ potwierdził, że przyczyną odmowy udzielenia prawa ochronnego jest art. 131 ust. 2 pkt 2 p.w.p. Przepisy tej ustawy nie definiują pojęcia symbole, którym posługuje się art. 131 ust. 2 pkt 2 p.w.p. Pojęcie to zostało natomiast zdefiniowane w art. 1 ustawy z dnia 31 stycznia 1980 r. o godle, barwach i hymnie (tekst jednolity Dz. U. z 2005 r. Nr 235, poz. 2000 ze zm.). Słowo "Polska" odbierane jest w zwykłych warunkach obrotu wyłącznie jako nazwa własna kraju - Polski.

W skardze do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w W. G. G. P. zarzuciła naruszenie prawa materialnego poprzez błędną interpretację i niewłaściwe zastosowanie art. 131 ust. 2 pkt 2 p.w.p., co w konsekwencji doprowadziło do odmowy udzielenia prawa ochronnego na sporny znak towarowy. Wniosła o uchylenie zaskarżonej decyzji i zasądzenie kosztów postępowania. Spółka nie podzieliła argumentacji UP, że słowo "Polska" wypełnia dyspozycję art. 131 ust. 2 pkt 2 p.w.p. Nie oznacza ono ani nazwy kraju wskazanej w art. 131 ust. 2 pkt 2 p.w.p. (Rzeczypospolitej Polskiej), ani nie stanowi skrótu tego określenia. Organ powinien dokonać literalnej, a nie rozszerzającej wykładni omawianego przepisu, bowiem gdyby ustawodawca chciał objąć ochroną sporne słowo lub podobne nazwy, to znalazłoby to odbicie w omawianym przepisie. Przepis art. 131 ust. 2 pkt 2 p.w.p. zawiera tylko jedną nazwę "Rzeczpospolita Polska". Nadto skarżąca wskazała na okoliczność wcześniej sygnalizowaną, że wiele podmiotów w Polsce jest oznaczonych także przy użyciu spornego słowa.

Wyrokiem z dnia 22 listopada 2011 r., sygn. akt VI SA/Wa 1749/11 WSA w W. oddalił skargę.

Oceniając prawidłowość zastosowania art. 131 ust. 2 pkt 2 p.w.p. WSA podzielił pogląd prawny zaprezentowany w zaskarżonej decyzji. Wskazał, iż z samej nazwy "Rzeczpospolita Polska" wynika, że słowo "Polska" jest jej elementem. Tym samym w świetle art. 131 ust. 2 pkt 2 p.w.p. może być traktowane jako skrót tej nazwy. Wprawdzie skrót "Rzeczpospolita" ma rangę konstytucyjną - por. Preambuła, art. 98, 126, 127, 128 Konstytucji RP z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz. U. 78, poz. 483), ale za to drugi człon "Polska" czy to w brzmieniu w języku polskim, czy też w tłumaczeniu na inne języki jest elementem rozpoznawczym nazwy kraju jako używany podczas międzynarodowych spotkań, zawodów, w tym sportowych.

Nadto WSA zauważył, powołując się na wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 9 marca 2005 r., sygn. akt GSK 1423/05, iż ochronie podlegają także skróty stanowiące kody państw, jak: "ID, PL". Nadto z orzecznictwa sądowoadministracyjnego wynika również, że oznaczenie "Poland" nie ma dostatecznych znamion odróżniających (por. wyrok WSA w Warszawie z dnia 23 marca 2007 r., sygn. akt VI SA/Wa 2184/06). Słowo "Poland" jest w języku angielskim nazwą własną kraju i określa Polskę. Jak zasadnie stwierdził Urząd Patentowy, nawet osoby nie znające języka polskiego określenie "Poland" zawsze będą kojarzyły z krajem, a nie z konkretnym przedsiębiorcą.

Sąd pierwszej instancji zauważył również, iż okoliczność, że skarżąca nie mogła uzyskać zezwolenia właściwego organu Państwa na używanie oznaczenia albo że nie ma uregulowań w tym zakresie, nie stanowi podstawy do wyłączenia stosowania art. 131 ust. 2 pkt 2 p.w.p. Należy odwołać się do art. 6 ter pkt 1a) Konwencji paryskiej o ochronie własności przemysłowej z dnia 20 marca 1883 r., wg tekstu ogłoszonego w Dz. U. z 1975 r. Nr 9, poz. 51 (Polska jest stroną tej Konwencji), mówiącego, że Państwa będące członkami Związku zgadzają się, w wypadku braku zezwolenia właściwych organów, odmawiać rejestracji lub unieważniać rejestrację i na podstawie odpowiednich zarządzeń zakazać używania, jako znaku towarowego lub jako części takiego znaku: herbów, flag i innych godeł państwowych Państw będących członkami Związku, przyjętych przez nie urzędowych oznaczeń i stempli kontrolnych i gwarancyjnych, a także wszystkiego, co z punktu widzenia heraldycznego byłoby ich naśladownictwem. Przewidziana w art. 6 ter pkt 1 lit. a) konwencji ochrona herbów, flag "i innych godeł" państw będących członkami związku musiała w zbiorczym sformułowaniu zawierać jeszcze inne znaki wyróżniające każde z państw, które nie mogło mieć więcej niż jedno godło w przypomnianym rozumieniu. Takimi znakami wyróżniającymi, mieszczącymi się w użytym wówczas sformułowaniu, są nazwa lub skrót nazwy państwa objęte art. 8 pkt 6 ustawy z dnia 31 stycznia 1985 r. o znakach towarowych (Dz. U. Nr 5, poz. 17 ze zm.) identyfikującym przedmiot ochrony przez zawartą w nim normę prawa materialnego (w omawianym zakresie brzmiącym identycznie jak art. 131 ust. 2 pkt 2 p.w.p.).

Do zapisów Konwencji paryskiej odwołuje się także art. 7 ust. 1 lit. h) i i) rozporządzenia nr 207/2009/WE z dnia 26 lutego 2009 r. w sprawie wspólnotowego znaku towarowego (Dz. Urz. UE L Nr 78, s. 1).

Odnosząc się do argumentów skarżącej, iż w obrocie znajdują się znaki towarowe obejmujące oznaczenie "Polska", WSA zauważył, że organ do kwestii tej nie odniósł się wprost w zaskarżonej decyzji, ale uczynił to w decyzji pierwszoinstancyjnej. Sąd pierwszej instancji przyjął więc, iż organ zaakceptował swoje wcześniejsze stanowisko w tym zakresie, co potwierdził w odpowiedzi na skargę.

WSA wskazał również, że jeżeli organ udzielił prawa ochronnego na znaki obejmujące skrót Rzeczypospolitej Polskiej, to jest to praktyka nieprawidłowa, stanowiąca naruszenie art. 131 ust. 2 pkt 2 p.w.p., chyba że wnioskodawcy spełnili wszystkie przesłanki w przepisie tym przewidziane. Jeżeli jednak prawa ochronne były udzielane z naruszeniem art. 131 ust. 2 pkt 2 p.w.p., to na podstawie nieprawidłowej praktyki organu skarżąca nie może żądać przyznania dla siebie uprawnień. Pozytywne załatwienie wniosku w tym zakresie zostałoby bowiem dokonane z naruszeniem przepisów prawa - z naruszeniem art. 6 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (tekst jednolity Dz. U. z 2000 r., nr 98, poz. 1071 ze zm., aktualny tekst jednolity Dz. U. z 2013 r., poz. 267 ).

Powyższy wyrok został w całości zaskarżony skargą kasacyjną wywiedzioną przez G. G. P.

Na podstawie art. 174 pkt 1 i 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm., aktualny tekst jednolity Dz. U. z 2012 r. poz. 270 ze zm. - dalej jako p.p.s.a.), rozstrzygnięciu zarzucono naruszenie:

▪ prawa materialnego, tj. art. 131 ust 2 pkt 2 p.w.p. poprzez błędna jego wykładnię i uznanie, iż w świetle tego przepisu nie ma możliwości udzielania praw ochronnych na oznaczenia zawierające określenie "Polska".

Strona skarżąca wniosła o uchylenie w całości zaskarżonego wyroku i uwzględnienie skargi, tj. uchylenie zaskarżonych decyzji Urzędu Patentowego RP i udzielenie ochrony na oznaczenie "G. G. P." lub ewentualnie o uchylenie w całości zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania.

W uzasadnieniu środka odwoławczego podniesiono, iż słowo "Polska", pojawiające się w znaku, którego ochrony domaga się skarżąca, nie wypełnia przesłanek wskazanych w art. 131 ust 2 pkt 2 p.w.p. Określenie "Polska" nie stanowi wprost nazwy "Rzeczypospolita Polska", która została użyta w tym przepisie przez ustawodawcę, ani tym bardziej nie stanowi skrótu określenia "Rzeczypospolitej Polskiej" czyli "RP".

Zdaniem skarżącej nie można dokonywać wykładni rozszerzającej przedmiotowego określenia. Należy bowiem uznać, iż gdyby ustawodawca chciał, aby traktować ten przepis rozszerzająco, wprowadziłby do jego treści inne nazwy/określenia "Rzeczypospolitej Polskiej", w tym "Polska", nie ograniczając się wyłącznie do jednego określenia "Rzeczypospolita Polska".

W ocenie skarżącego, w niniejszej sprawie powinna być zatem zastosowana wykładnia literalna powołanego przepisu prawa, a to w konsekwencji winno skutkować objęciem ochroną przedmiotowego oznaczenia.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Sformułowany w środku odwoławczym zarzut naruszenia prawa materialnego nie jest prawidłowy.

NSA w pełni akceptuje wykładnię art. 131 ust 2 pkt 2 p.w.p. zaprezentowaną przez Sąd pierwszej instancji. Użyta we wskazanym przepisie nazwa "Rzeczpospolita Polska", która została uregulowana konstytucyjnie, niewątpliwie zawiera w sobie słowo "Polska". Zdaniem NSA, w hipotezie tego artykułu mieszczą się wszelkie odmiany jak i skróty nazwy Rzeczypospolitej Polskiej.

Sąd nie ma wątpliwości, iż słowo "Polska" jest znaczącym elementem rozpoznawczym nazwy kraju (słusznie WSA podkreśla, iż jest ono używane w trakcie spotkań międzynarodowych, zawodów sportowych, itp.). Tym samym nie można art. 131 ust. 2 pkt 2 p.w.p. wykładać w sposób zawężający, tj. odmawiać - jak twierdzi skarżąca - rejestracji znaku tylko w przypadkach użycia w zgłoszeniu nazwy Rzeczpospolita Polska lub jej "oficjalnych" skrótów (RP, Rzeczpospolita). Takie działanie prowadziłoby w istocie do zaprzeczenia sensu ochronnej i gwarancyjnej funkcji tego przepisu.

Zadaniem omawianej regulacji - w ocenie NSA - jest m.in. zapewnienie bezpieczeństwa obrotu, tj. niewprowadzanie w błąd potencjalnych "odbiorców" znaku, iż podmiot nim się posługujący korzysta z pewnej legitymacji, czy też swoistej uznawalności państwa polskiego. Powyższe przekonanie uzasadnia konieczność posiadania zgody uprawnionego organu w celu uzyskania prawa do posługiwania się nazwą Rzeczypospolitej Polskiej lub inną wskazaną w przepisie art. 131 ust. 2 pkt 2 p.w.p. Przepis ten gwarantuje więc m.in. państwu polskiemu prawo do kształtowania de facto grupy konkretnych podmiotów, którym z uwagi na określone interesy państwa, chce ono przyznać prawo posługiwania się jego nazwą.

Znane są przypadki funkcjonowania w obrocie firm, w których użyte zostało słowo Polska (są one dość powszechne). Jest to jednak kwestia prawa do firmy, która co do zasady może być ustalana bez wskazanych ograniczeń prawnych, bowiem spełnia głównie funkcję informacyjną (np. co do położenia geograficznego, rozróżnienia spółek światowej grupy kapitałowej). Rejestracja znaku towarowego potwierdza natomiast prawo podmiotu do wyłącznego używania tego oznaczenia dla identyfikowania danych towarów lub usług. Kontrola użycia słowa "Polska" dla oznaczenia danego towaru/usługi wymaga więc - jak wskazano - uzyskania zgody uprawnionego podmiotu. Sens tej regulacji zakorzeniony jest w przekonaniu, iż udzielenie takiej zgody może po prostu nie leżeć w interesie państwa.

Z powyższych powodów Naczelny Sąd Administracyjny oddalił skargę kasacyjną na podstawie art. 184 p.p.s.a.