Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku Wydział I w składzie następującym: Przewodniczący sędzia WSA Jacek Pruszyński (spr.), , , po rozpoznaniu w dniu 5 lutego 2020 r. na posiedzeniu niejawnym sprawy ze skargi K.M. na decyzję Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego w Warszawie Oddział Regionalny w Białymstoku z dnia 18 marca 2019 r. nr 0108-PT.411.124.2019 przedmiocie odmowy umorzenia należności z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne rolników za okres od 1 marca 2019 r. do 31 marca 2019 r. p o s t a n a w i a: poinformować Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego w Warszawie o istotnym naruszeniu prawa polegającym na nieprawidłowym zastosowaniu art. 54 § 3 ustawy z 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz.U. z 2019 r., poz. 2325 ze zm.) oraz bezpodstawnym zastosowaniu do tejże decyzji trybu odwoławczego przewidzianego w art. 127 § 3 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (tj. Dz.U. z 2018 r., poz. 2096 ze zm.).

Zgodnie z art. 155 § 1 ustawy z 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz.U. z 2019 r., poz. 2325 ze zm., dalej: "p.p.s.a."), w razie stwierdzenia w toku rozpoznawania sprawy istotnych naruszeń prawa lub okoliczności mających wpływ na ich powstanie, skład orzekający sądu może, w formie postanowienia, poinformować właściwe organy lub ich organy zwierzchnie o tych uchybieniach. Jest to tzw. postanowienie sygnalizacyjne, którego istotą jest poinformowanie organu administracji publicznej o nieprawidłowościach w jego funkcjonowaniu, które zostały ujawnione w toku postępowania sądowego.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku rozpoznając sprawę ze skargi K.M. na decyzję Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego w Warszawie, Oddział Regionalny w Białymstoku z dnia 18 marca 2019 r. nr 0108-PT.411.124.2019 w przedmiocie odmowy umorzenia należności z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne rolników za okres od 1 marca 2019 r. do 31 marca 2019 r. uznał, że w sprawie zachodzi konieczność poinformowania Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego w Warszawie o istotnym naruszeniu prawa, którego dopuszczono się w toku postępowania.

Stosownie do art. 54 § 3 p.p.s.a., organ, którego działanie, bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania zaskarżono, może w zakresie swojej właściwości uwzględnić skargę w całości w terminie trzydziestu dni od dnia jej otrzymania. W przypadku skargi na decyzję, uwzględniając skargę w całości, organ uchyla zaskarżoną decyzję i wydaje nową decyzję. Uwzględniając skargę, organ stwierdza jednocześnie, czy działanie, bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania miały miejsce bez podstawy prawnej albo z rażącym naruszeniem prawa.

Z powyższej regulacji wynika, że podstawową przesłanką decyzji autokontrolnej jest uwzględnienie skargi w całości, a zatem podzielenie zarzutów i wniosków podniesionych przez skarżącą w skardze skierowanej do sądu. Organ może skorygować zaskarżone działanie wyłącznie w kierunku pożądanym przez skarżącą. Przez uwzględnienie skargi w całości należy zatem rozumieć doprowadzenie do stanu, w którym istota sprawy zostaje rozstrzygnięta ostatecznie, zgodnie z oczekiwaniem strony wynikającym z jej skargi skierowanej do sądu.

W sytuacji, gdy organ nie podziela niektórych zarzutów, nie uwzględnia w całości wniosków, kwestionuje przedstawioną w niej podstawę lub ocenę prawną naruszeń, to nie może wydać rozstrzygnięcia na podstawie art. 54 § 3 p.p.s.a., lecz powinien pozostawić skargę do rozpoznania sądowi, który oceni prawidłowość zaskarżonej decyzji zgodnie z wymogami art. 134 (por. wyrok WSA w Łodzi z dnia 26 lipca 2012 r., III SA/Łd 495/12, LEX nr 1246291, i wyrok WSA w Bydgoszczy z dnia 3 grudnia 2013 r., II SA/Bd 334/13, LEX nr 1432720). Tymczasem w przedmiotowej sprawie, przyczyną wydania decyzji autokontrolnej na podstawie art. 54 § 3 p.p.s.a. było naruszenie przez organ odwoławczy art. 24 § 1 pkt 5 k.p.a., który reguluje zasady wyłączenia pracownika od udziału w postępowaniu. Skarżąca w żadnym fragmencie skargi nie podnosiła takiego zarzutu, a zatem nie można przyjąć, że organ wydając decyzję autokontrolną uwzględnił skargę w całości.

Dodatkowo wskazać należy, że przepis art. 54 § 3 p.p.s.a. nakazuje organowi wydającemu decyzję autokontrolną uchylenie zaskarżonej decyzji i wydanie nowej decyzji. Oznacza to, że organ ma obowiązek rozstrzygnąć sprawę merytorycznie i nie może ograniczyć się jedynie do uchylenia zaskarżonej decyzji. Ponadto przepis ten obliguje organ do stwierdzenia, czy działanie, bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania miały miejsce bez podstawy prawnej albo z rażącym naruszeniem prawa. W przedmiotowej sprawie organ wydając decyzję z dnia 15 maja 2019 r. ograniczył się do uchylenia zaskarżonej do sądu decyzji oraz nie dokonał oceny, czy decyzja z 18 marca 2019 r. została wydana bez podstawy prawnej lub z rażącym naruszeniem prawa. Powyższe również stanowi o rażącym naruszeniu art. 54 § 3 p.p.s.a. przez organ.

Organ w przedmiotowej sprawie, w decyzji autokontrolnej z dnia 15 maja

2019 r. błędnie także pouczył skarżącą, co do środków odwoławczych przysługujących od tego typu decyzji. Decyzja wydawana na podstawie art. 54 § 3 p.p.s.a. nie jest decyzją wydawaną w procedurze administracyjnej, nie jest decyzją wydawaną w kolejnej instancji którą może zastosować organ administracji, lecz decyzją wydawaną w postępowaniu sądowoadministracyjnym. Wydanie takiej decyzji nie może prowadzić do uruchomienia nowego toku instancji. Tym bardziej nie może to otwierać możliwości uruchomienia wewnątrzadministracyjnej drogi weryfikacji decyzji ostatecznych, ponieważ wybór drogi postępowania sądowoadministracyjnego przez wniesienie skargi możliwość taką wyeliminował. Oznacza to, że względem takiej decyzji nie mają zastosowania środki odwoławcze przewidziane w k.p.a.

W orzecznictwie sądowoadministracyjnym, które ukształtowało się już na tle poprzedniej regulacji instytucji autokontroli, zawartej w art. 38 ust. 2 ustawy o NSA, zgodnie przyjmowano, że na rozstrzygnięcie wydane w tym trybie przysługuje skarga bezpośrednio do sądu administracyjnego, bez uprzedniego wnoszenia środka zaskarżenia lub wezwania organu do usunięcia naruszenia prawa (por. uchwała 7 sędziów NSA z 20 marca 2000 r., OPS 16/99, ONSA 2000/3, poz. 94). Tym samym, na decyzję wydaną na podstawie art. 54 § 3 p.p.s.a. przysługuje bezpośrednio skarga do sądu administracyjnego, a nie tak jak przyjął to organ, wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy.

Wskazując na powyższe uchybienie Sąd oczekuje w terminie 30 dni informacji o zajętym stanowisku w tej sprawie i podjętych działaniach, celem wyeliminowania naruszenia prawa przez organ w przyszłości. Zgodnie bowiem z art. 155 § 2 p.p.s.a., organ który otrzymał postanowienie, obowiązany jest je rozpatrzyć i powiadomić Sąd w terminie 30 dni o zajętym stanowisku.