Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA – Stanisław Marek Pietras (spraw.) Sędzia WSA – Iwona Maciejuk Sędzia WSA – Anna Mierzejewska Protokolant – specjalista Marek Kozłowski po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 26 stycznia 2016 r. sprawy ze skargi Proboszcza Parafii Rzymskokatolickiej p. w. Św. [...] w K. na decyzję Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych z dnia [...] kwietnia 2015 r. nr [...] w przedmiocie przetwarzania danych osobowych 1. uchyla zaskarżoną decyzję oraz utrzymaną nią w mocy decyzję z dnia [...] listopada 2014 r. nr [...], 2. zasądza od Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych na rzecz skarżącego Proboszcza Parafii Rzymskokatolickiej p. w. Św. [...] w K. kwotę 457 (słownie: czterysta pięćdziesiąt siedem) złotych, tytułem zwrotu kosztów postępowania.

Generalny Inspektor Ochrony Danych Osobowych decyzją z dnia [...] listopada 2014 r. nr [...], działając na podstawie art. 104 § 1 k.p.a. oraz art. 12 pkt 2, 18 ust. 1 pkt 2, art. 22 i art. 35 ust.1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych (Dz. U. z 2002 r. Nr 101, poz. 926 ze zm.), po przeprowadzeniu postępowania administracyjnego ze skargi Z. F., nakazał Proboszczowi Parafii Rzymskokatolickiej p. w. Św. [...] w K. przywrócenie stanu zgodnego z prawem poprzez uaktualnienie danych osobowych Z. F., polegające na naniesieniu w księdze chrztów adnotacji o treści zgodnej z jego żądaniem, zawartym w "Oświadczeniu woli" z dnia [...] stycznia 2014 r.

Proboszcz Parafii Rzymskokatolickiej p. w. Św. [...] w K. we wniosku z dnia [...] listopada 2014 r. do Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych o ponownie rozpatrzenie sprawy zarzucił, że decyzja nie zawiera w treści wskazania faktów, które organ uznał za udowodnione; dowodów na których się oparł. Organ nie wskazał dlaczego odmówił wiarygodności i mocy dowodowej jego wyjaśnieniom oraz nie wskazał podstawy prawnej, z przytoczeniem przepisów prawa, które dają GIODO uprawnienie do określania kto należy do Kościoła katolickiego, zaś uzasadnienie prawne decyzji sprowadza się tylko do interpretacji uzasadnienia wyroków Naczelnego Sądu. Ponadto uznał za sprzeczne z ustawową definicją zbioru danych przyjęcie przez GIODO, że jeżeli księga chrztów zawiera informacje o wystąpieniu z Kościoła, to oznacza, że stanowi ona dwa zbiory danych: 1) zbiór danych osób należących do Kościoła i 2) zbiór danych osób nienależących do Kościoła. W jego ocenie kwestia przynależności lub jej braku do Kościoła Rzymskokatolickiego w żadnym przypadku nie dotyczy uprawnień lub obowiązków danej osoby o charakterze zewnętrznym, gwarantowanych przepisami powszechnie obowiązującego prawa. Określenie przesłanek nabycia przynależności osoby (wiernego) do Kościoła, faktycznych i prawnych skutków tego faktu oraz utraty przynależności (wystąpienia w różnych postaciach, normowanych przez prawo kanoniczne) pozostaje wewnętrzną sprawą Kościoła, wolną od reglamentacji prawnej ze strony państwa. Niezależnie od powyższego dodał, że ustawa o ochronie danych osobowych nie daje GIODO uprawnienia do nakazania administratorom danych zmiany treści danych osobowych w sytuacji, gdy dane osobowe są kompletne, aktualne i prawdziwe, a takimi danymi jest właśnie informacja o fakcie przyjęcia chrztu, odnotowana w księdze chrztu. Niezależnie od powyższego GIODO nie posiada kompetencji do wydania takiego nakazu, jako że wniosek Z. F. nie był wnioskiem o nakazanie uzupełnienia, uaktualnienia lub sprostowania danych osobowych.

Generalny Inspektor Ochrony Danych Osobowych decyzją z dnia [...] kwietnia 2015 r. nr [...], mając za podstawę art. 138 § 1 pkt 1 k.p.a. oraz art. 12 pkt 2, art. 18 ust. 1 pkt 2, art. 22 i art. 35 ust. 1 ustawy o ochronie danych osobowych, utrzymał w mocy zaskarżoną decyzję. W uzasadnieniu podał, że Z. F. pismem z dnia [...] stycznia 2014 r. skierował do Proboszcza Parafii oświadczenie woli o treści: "Korzystając ze swoich praw zawartych w artykule 2 punkt 2 a Ustawy o gwarancja wolności sumienia i wyznania (Dz. U z 2000 r. nr 26 póź, zm.), występuje z Kościoła Rzymsko – Katolickiego zdrowy na umyśle z własnej nieprzymuszonej woli. Oświadczam, że w oparciu o artykuł 2 punkt 5 nie zamierzam tej decyzji uzasadniać poza tym, że nie chcę do Kościoła Rzymsko – Katolickiego należeć. Informuję także, że rezygnuję z »czasu do namysłu« gdyż decyzję podjąłem, a pozbawienie mnie praw przysługującym katolikom jest dla mnie oczywiste Na podstawie art. 32 ust. 1 pkt. 6 Ustawy o ochronie danych osobowych (...) zwracam się uprzejmie do księdza proboszcza administratora moich danych osobowych, o ich uaktualnienie w księdze chrztu (...) przez naniesienie adnotacji o treści: Dnia [...]/12/2010 roku wystąpił z Kościoła Rzymsko – Katolickiego. Zwracam się uprzejmie o przesłanie pocztą tradycyjną, lub innym środkiem dostarczenia potwierdzenia odpisu Wyciągu z Księgi Ochrzczonych z powyższym sprostowaniem". Z kolei Proboszcz Parafii w wyjaśnieniach złożonych organowi wskazał, że dane osobowe Z. F. widnieją w księdze ochrzczonych Parafii p. w. św. [...] w K. w oparciu o odpowiednie przepisy prawa kanonicznego uznane przez prawo polskie w art. 5 Konkordatu między Stolicą Apostolską i Rzeczypospolitą Polską z 28 lipca 1993 r., Dz. U. z 1989 r. Nr 51, poz. 318 oraz w art. 2 ustawy o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej z 19 maja 1989 r., Dz. U. Nr 29, poz. 154, w myśl których Kościół zarządza swoimi sprawami na podstawie prawa kanonicznego. Podstawowym celem przetwarzania danych jest fakt, iż akt chrztu sporządzony zgodnie z wymogami prawa kanonicznego (...) jest dowodem przyjętego chrztu. Prawo do przetwarzania danych osobowych osób ochrzczonych w Kościele katolickim potwierdza także instrukcja dotycząca ochrony danych osobowych w działalności Kościoła w Polsce z [...] września 2009 r. opracowana przez Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych oraz Sekretariat Konferencji Episkopatu Polski. Ponadto dodał, że pismo wymienionego z dnia [...] stycznia 2014 r. do Parafii wpłynęło i już wcześniej udzielił ustnych wyjaśnień na temat warunków i procedury aktualizacji jego danych osobowych w księdze ochrzczonych zgodnie z Zasadami postępowania w sprawie formalnego aktu wystąpienia z Kościoła z 27 września 2008 r. (Akta Konferencji Episkopatu Polski, 14 [2008], s. 89-91), a 16 grudnia 2010 r. wystawił mu świadectwo Chrztu, aby – zgodnie z powołanymi wyżej Zasadami – mógł zwrócić do parafii swego zamieszkania w związku z ujawnionym zamiarem wystąpienia z Kościoła Katolickiego, a także z uwagi na to, że często kieruje nękające pisma podkreślając, że jest proboszczem parafii, w której wymieniony został ochrzczony. W dalszej części analizując rozpoznawaną sprawę podał, że w myśl art. 43 ust. 2 ustawy o ochronie danych osobowych (Dz. U. z 2014 r. poz. 1182 ze zm.), zwanej dalej ustawą, w odniesieniu do zbiorów, o których mowa w ust. 1 pkt 1 i 3, oraz zbiorów, o których mowa w ust. 1 pkt 1a, przetwarzanych przez Agencję Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencję Wywiadu, Służbę Kontrwywiadu Wojskowego, Służbę Wywiadu Wojskowego oraz Centralne Biuro Antykorupcyjne, Generalnemu Inspektorowi nie przysługują uprawnienia określone w art. 12 pkt 2, art. 14 pkt 1 i 3 – 5 oraz art. 15 – 18. W myśl art. 43 ust. 1 pkt 3 ustawy, z obowiązku rejestracji zbioru danych zwolnieni są administratorzy danych dotyczących osób należących do kościoła lub innego związku wyznaniowego, o uregulowanej sytuacji prawnej, przetwarzanych na potrzeby tego kościoła lub związku wyznaniowego. W toku postępowania administracyjnego ustalono, że Proboszcz Parafii miejsca chrztu nie dokonał wnioskowanego przez skarżącego sprostowania jego danych osobowych, bowiem ten nie zastosował się do kościelnej procedury formalnego wystąpienia z Kościoła Katolickiego (opartej na wewnętrznych przepisach prawa kościelnego). Wskazał, że zgodnie z art. 25 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, Kościoły i inne związki wyznaniowe są równouprawnione (ust. 1). Władze publiczne w Rzeczypospolitej Polskiej zachowują bezstronność w sprawach przekonań religijnych, światopoglądowych i filozoficznych, zapewniając swobodę ich wyrażania w życiu publicznym (ust 2). Stosunki między państwem a kościołami i innymi związkami wyznaniowymi są kształtowane na zasadach poszanowania ich autonomii oraz wzajemnej niezależności każdego w swoim zakresie, jak również współdziałania dla dobra człowieka i dobra wspólnego (ust. 3). Stosunki między Rzeczpospolitą Polską a Kościołem Katolickim określają umowa międzynarodowa zawarta ze Stolicą Apostolską i ustawy (ust. 4). Stosunki między Rzeczpospolitą Polską a innymi kościołami oraz związkami wyznaniowymi określają ustawy uchwalone na podstawie umów zawartych przez Radę Ministrów z ich właściwymi przedstawicielami (ust. 5). Ustawa z dnia 17 maja 1989 r. o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. z 2013r. poz. 1169 ze zm.) w art. 2 stanowi, że Kościół rządzi się w swych sprawach własnym prawem, swobodnie wykonuje władzę duchowną i jurysdykcyjną oraz zarządza swoimi sprawami. W myśl art. 3 ustawa niniejsza określa zasady stosunku Państwa do Kościoła, w tym jego sytuację prawną i majątkową (ust 1). W sprawach odnoszących się do Kościoła, nie uregulowanych niniejszą ustawą, stosuje się powszechnie obowiązujące przepisy prawa, o ile nie są sprzeczne z wynikającymi z niej zasadami (ust. 2). Wbrew zarzutowi Proboszcza Parafii, że GIODO nie jest uprawniony do dokonywania oceny skuteczności wystąpienia z Kościoła stwierdzono, że organ wydając zaskarżoną decyzję działał w tym przedmiocie w ramach swoich ustawowych kompetencji. Analiza ww. przepisów prawa i orzecznictwa sądów administracyjnych prowadzi do wniosku, że decydujące dla wydania rozstrzygnięcia w sprawie było ustalenie, czy aktualnie skarżący jest członkiem Kościoła Katolickiego. Faktyczne pozostawanie przez skarżącego członkiem Kościoła Katolickiego spowodowałoby wyłączenie – na podstawie art. 43 ust. 2 ustawy – kompetencji GIODO do wydania merytorycznej decyzji w sprawie, zaś pozostawanie skarżącego poza wspólnotą tego Kościoła przesądzi o możliwości korzystania przez organ z ww. kompetencji. Bezsporne jest, że skarżący złożył Proboszczowi Parafii miejsca chrztu, tj. administratorowi danych osobowych oświadczenie woli o wystąpieniu z Kościoła Katolickiego wraz z wnioskiem o uaktualnienie w tym zakresie jego danych osobowych w Księdze Chrztów, gdzie znajduje się akt chrztu, czym wyraził dostatecznie jasno swoją wolę co do dalszej przynależności do tego związku wyznaniowego. Podkreślono, że to nie Generalny Inspektor Ochrony Danych Osobowych, ale skarżący podjął decyzję o wystąpieniu z Kościoła Katolickiego, składając oświadczenie, a wolność w zakresie przynależności do związku wyznaniowego, zagwarantowana przepisami Konstytucji i ustawy z dnia 17 maja 1989 r. o gwarancjach wolności sumienia i wyznania (Dz. U. z 2005 r. Nr 231, poz. 1965 ze zm.), nie może zostać ograniczona przepisami wewnętrznymi związku wyznaniowego. Art. 2 pkt 2a tej ustawy stanowi, że korzystając z wolności sumienia i wyznania obywatele mogą w szczególności należeć lub nie należeć do kościołów i innych związków wyznaniowych. Zgodnie z art. 35 ust. 1 ustawy o ochronie danych osobowych w razie wykazania przez osobę, której dane osobowe dotyczą, że są one niekompletne, nieaktualne, nieprawdziwe lub zostały zebrane z naruszeniem ustawy albo są zbędne do realizacji celu, dla którego zostały zebrane, administrator danych jest obowiązany, bez zbędnej zwłoki, do uzupełnienia, uaktualnienia, sprostowania danych, czasowego łub stałego wstrzymania przetwarzania kwestionowanych danych lub ich usunięcia ze zbioru, chyba że dotyczy to danych osobowych, w odniesieniu do których tryb ich uzupełnienia, uaktualnienia lub sprostowania określają odrębne ustawy. Ponieważ Proboszcz Parafii nie dopełnił ww. obowiązku, skarżący wystąpił do GIODO zgodnie z dyspozycją ust. 2 ww. przepisu, który stanowi, że w razie niedopełnienia przez administratora danych obowiązku, o którym mowa w ust. 1, osoba, której dane dotyczą, może się zwrócić do Generalnego Inspektora z wnioskiem o nakazanie dopełnienia tego obowiązku. Na tej podstawie organ zaskarżoną decyzją nakazał Proboszczowi Parafii usunięcie uchybień w procesie przetwarzania danych osobowych skarżącego poprzez uaktualnienie jego danych osobowych przez naniesienie stosownej adnotacji w księdze chrztów. W świetle powyższego za chybioną uznać należy argumentację proboszcza, że ustawa o ochronie danych osobowych nie daje GIODO uprawnienia do nakazania administratorom danych zmiany treści danych osobowych w sytuacji, gdy dane osobowe są kompletne, aktualne i prawdziwe – a takimi danymi jest właśnie informacja o fakcie przyjęcia chrztu, odnotowana w księdze chrztu. GIODO nie posiada kompetencji do wydania takiego nakazu, jako że wniosek skarżącego nie był wnioskiem o nakazanie uzupełnienia, uaktualnienia lub sprostowania danych osobowych. Wbrew twierdzeniom proboszcza Parafii stwierdzono, że w skierowanym do niego oświadczeniu z dnia [...] stycznia 2014 r. jednoznacznie wskazano o uaktualnienie danych osobowych w księdze chrztu (...) przez naniesienie adnotacji o cytowanej już wyżej treści. Zgodnie z art. 32 ust. 1 ustawy o ochronie danych osobowych każdej osobie przysługuje prawo do kontroli przetwarzania danych, które jej dotyczą, zawartych w zbiorach danych, a zwłaszcza prawo do żądania uzupełnienia, uaktualnienia, sprostowania danych osobowych, czasowego lub stałego wstrzymania ich przetwarzania lub ich usunięcia, jeżeli są one niekompletne, nieaktualne, nieprawdziwe lub zostały zebrane z naruszeniem ustawy. Określonym w ww. przepisie uprawnieniom osoby, której dane dotyczą, odpowiadają obowiązki administratora danych (w tej sprawie Proboszcza Parafii) wskazane w powołanym art. 35 ust. 1 ustawy o ochronie danych osobowych. Wobec zarzutu Proboszcza Parafii uznającego za sprzeczne z ustawową definicją zbioru danych przyjęcie przez GIODO, że jeśli księga chrztów zawiera informacje o wystąpieniu z Kościoła, to oznacza, że stanowi ona dwa zbiory danych: 1) zbiór danych osób należących do Kościoła i 2) zbiór danych osób nienależących do Kościoła wskazano – powołując się na wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 27 marca 2013 r. sygn. akt I OSK 932/12 – w którym sąd stwierdził: "[w] art. 43 ust. 1 pkt 3 jest mowa o danych osób należących do kościoła. Tak zdefiniowany zbiór nie zawiera danych dotyczących osób nienależących do kościoła. Dane osób nienależących do kościoła tworzą zbiór odrębny, nawet jeśli dane są przetwarzane na potrzeby kościoła i jeśli są zgromadzone na materialnych nośnikach danych zawierających zarówno dane osób należących, jak i osób nienależących do kościoła. Okolicznością przesądzającą o zakwalifikowaniu danych do jednego ze zbiorów jest rzeczywista przynależność lub brak przynależności osoby, o której dane chodzi, do kościoła (por. Janusz Barta, Paweł Fajgielski, Ryszard Markiewicz "Ochrona danych osobowych. Komentarz", LEX 2011, teza 6 do art. 43). Ustalenie przynależności do kościoła nie może być oderwane od chwili rozstrzygania sprawy w przedmiocie ochrony danych osobowych. GIODO ma bowiem, jak każdy organ administracji publicznej załatwiający sprawę w formie przewidzianej w art. 104 § 1 K.p.a. w związku z art. 22 ustawy o ochronie danych osobowych, obowiązek wydania decyzji w oparciu o stan faktyczny i prawny z daty orzekania. Przepisy art. 32 ust. 1 pkt 6 oraz art. 43 ust. 2 w związku z art. 43 ust. 1 pkt 3 ustawy o ochronie danych osobowych nie wprowadzają odmiennej regulacji w tym zakresie. Przepisom materialnym odpowiadają pełne bądź ograniczone kompetencje GIODO, przy czym zakres uprawnień, w zależności od osób, których dane dotyczą, został określony w art. 43 ust. 2. Wobec przetwarzania danych wrażliwych z art. 27 ust. 1 ustawy, zgodnie z art. 43 ust. 2 w związku z art. 43 ust. 1 pkt 3, GIODO zachowuje pełne kompetencje, w tym także wskazane w art. 12 pkt 2. Wobec danych dotyczących wyłącznie członków kościoła, przetwarzanych w warunkach określonych w art. 27 ust. 2 pkt 4, GIODO nie przysługują uprawnienia wymienione w art. 43 ust. 2 ustawy". Również w wyroku z dnia 24 października 2013 r. sygn. akt I OSK 1828/12 Naczelny Sąd Administracyjny stwierdził: "[w] świetle art. 43 ust. 2 u.o.d.o., Generalnemu Inspektorowi nie przysługują uprawnienia określone w art. 12 pkt 2, w odniesieniu do zbiorów, o których mowa w ust. 1 pkt 3, czyli danych dotyczących osób należących do kościoła. Tak zdefiniowany zbiór nie zawiera zatem danych dotyczących osób nienależących do kościoła". Sąd orzekł: "Generalnemu Inspektorowi Ochrony Danych Osobowych nie przysługują uprawnienia określone w art. 12 pkt 2 u.o.d.o. jedynie w odniesieniu do osób należących do kościoła. Natomiast uprawnienia te przysługują mu w odniesieniu do tej części zbiorów prowadzonych przez kościół która dotyczy osób nienależących do kościoła". Odnośnie zaś zarzutu, że "Decyzja GIODO nie zawiera w treści wskazania faktów, które organ uznał za udowodnione; dowodów na których się oparł (...). Organ nie wskazał dlaczego odmówił wiarygodności i mocy dowodowej wyjaśnieniom Proboszcza" stwierdzono, że art. 107 § 1 k.p.a. wymienia elementy decyzji administracyjnej, zaś § 3 stanowi, że uzasadnienie faktyczne decyzji powinno w szczególności zawierać wskazanie faktów, które organ uznał za udowodnione, dowodów, na których się oparł oraz przyczyn, z powodu których innym dowodom odmówił wiarygodność i mocy dowodowej, zaś uzasadnienie prawne – wyjaśnienie podstawy prawnej decyzji, z przytoczeniem przepisów prawa. Tymczasem w zaskarżonej decyzji wskazano fakty, które organ ustalił, a co za tym idzie, uznał za udowodnione.

W skardze do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, Proboszcz Parafii Rzymskokatolickiej p. w. Św. [...] w K. wniósł o stwierdzenie nieważności zaskarżonej decyzji względnie o jej uchylenie oraz o zasądzenie od organu kosztów postępowania według norm przepisanych, w tym kosztów zastępstwa procesowego, zarzucając naruszenie prawa materialnego, tj.:

1. naruszenie przepisów postępowania mające istotny wpływ na wynik sprawy i treść zaskarżonego rozstrzygnięcia, a to:

a. art. 29 k.p.a., poprzez uznanie za stronę postępowania administracyjnego Proboszcza Parafii Rzymskokatolickiej p. w. Świętego [...] w K., podczas gdy stroną powinna być Parafia Rzymskokatolicka p. w. Świętego [...] w K., co miało wpływ na wynik sprawy poprzez skierowanie decyzji do osoby niebędącej stroną w sprawie oraz powodując jej trwałą niewykonalność; wskazane naruszenie stanowi podstawę stwierdzenia nieważności zaskarżonej decyzji,

b. art. 8 w zw. z art. 97 ust. 1 k.p.a., poprzez prowadzenie postępowania w sposób nie budzący zaufania jego uczestników do władzy publicznej oraz nie zawieszenie postępowania administracyjnego celem rozstrzygnięcia zagadnienia wstępnego, podczas gdy rozpatrzenie sprawy i wydanie decyzji zależało od uprzedniego rozstrzygnięcia takiego zagadnienia; wskazane naruszenie stanowi podstawę stwierdzenia nieważności zaskarżonej decyzji w oparciu o art. 156 § 1 pkt 2 k.p.a.,

c. art. 138 § 1 w zw. z art. 156 k.p.a., poprzez utrzymanie decyzji wydanej w pierwszej instancji pomimo tego, że została wydana z rażącym naruszeniem prawa, została skierowana do osoby niebędącej stroną w sprawie oraz jest trwale niewykonalna w dniu jej wydania;

2. Naruszenie przepisów prawa materialnego, przez błędną ich wykładnie lub niewłaściwe zastosowanie, a to:

a. art. 43 ust. 2 ustawy o ochronie danych osobowych, poprzez jego błędną wykładnię i przyjęcie, że stanowi on podstawę prawną do badania przez organ ochrony danych osobowych skuteczności oświadczenia o wystąpieniu z Kościoła Katolickiego, podczas gdy jego prawidłowa wykładnia wskazuje, iż zagadnienie wystąpienia z Kościoła Katolickiego jest sprawą wewnętrzną tego Kościoła, co miało wpływ na niezastosowanie tego przepisu w realiach przedmiotowej sprawy;

b. art. 2 ust. 3 ustawy o stosunku państwa do Kościoła Katolickiego w Rzeczpospolitej Polskiej, poprzez jego błędną wykładnię i przyjęcie, że stanowi on podstawę prawną do badania przez organ skuteczności oświadczenia o wystąpieniu z Kościoła Katolickiego, podczas gdy jego prawidłowa wykładnia wskazuje, iż zagadnienie wystąpienia z Kościoła Katolickiego jest sprawą wewnętrzną tego Kościoła, co miało wpływ na niezastosowanie tego przepisu w realiach przedmiotowej sprawy;

c. art. 35 ust. 1 w zw. z art. 18 ust. 1 pkt 2 ustawy o ochronie danych osobowych, poprzez ich błędną wykładnię i przyjęcie, że powołane przepisy stanowią podstawę prawną do nakazania administratorowi danych osobowych uaktualnienia danych osobowych przez naniesienie w księdze chrztów adnotacji o treści zgodnej z żądaniem Z. F., tj. o wystąpieniu z Kościoła Katolickiego.

W uzasadnieniu – wskazując na opisany już wyżej stan faktyczny – podał, że w świetle kanonu 532 Kodeksu Prawa Kanonicznego, w załatwianiu wszystkich czynności prawnych proboszcz występuje w imieniu parafii, zgodnie z przepisami prawa. Polskie prawo administracyjne (postępowanie administracyjne) nie zna swojej własnej teorii osób prawnych, korzystając w tym zakresie z dorobku doktryny oraz ustawodawstwa z zakresu prawa cywilnego. Wskazuje na to zresztą treść art. 30 § 1 k.p.a., w świetle którego zdolność prawną i zdolność do czynności prawnych stron ocenia się według przepisów prawa cywilnego, o ile przepisy szczególne nie stanowią inaczej. W świetle powyższego nie ulega wątpliwości, że w sprawach administracyjnych dotyczących parafii stroną postępowania administracyjnego może być wyłącznie parafia jako posiadająca osobowość prawną, a nie pełniący funkcję jej piastuna (organu) proboszcz. Ponadto dokonując wykładni normy zawartej w art. 43 ust. 2 ustawy o ochronie danych osobowych organ niemal zupełnie pominął jej międzysystemowy charakter, przyjmując jako aksjomat, że wystąpienie z Kościoła Katolickiego powinno być oceniane z punktu widzenia przepisów prawa powszechnie obowiązującego. Organ nie ograniczył się więc wyłącznie do oceny złożonego oświadczenia z punktu widzenia spełnienia przez nie właściwych przesłanek żądania zaprzestania przetwarzania danych osobowych przewidzianych w tejże ustawie, ale uznał się za kompetentny do oceny skuteczności wystąpienia z Kościoła Katolickiego. Tymczasem art. 2 pkt 2a ustawy o gwarancjach wolności sumienia i wyznania zapewnia jedynie prawo nie przynależności do Kościoła. W omawianym stanie faktycznym mamy więc do czynienia z sytuacją, w której norma powszechnie obowiązującego prawa (art. 43 ust. 2 ustawy), odwołuje się do wewnętrznego prawa kościoła lub związku wyznaniowego. W stosunku do Kościoła Katolickiego, procedura wystąpienia z Kościoła regulowana jest w powołanym przez organ w zaskarżanej decyzji Okólniku Papieskiej Rady ds. Tekstów Prawnych, tj. Actus formalis defectionis ab Ecclesia catholica z 13 marca 2006 r. Szczególne zasady wystąpienia z Kościoła Katolickiego zawiera z kolei dokument Zasady postępowania w sprawie formalnego aktu wystąpienia z Kościoła, przyjęty na podstawie Kodeksu Prawa Kanonicznego przez Konferencję Episkopatu Polski w dniu 27 września 2008 r. Osoba, która żąda zaprzestania przetwarzania swoich danych osobowych w związku ze zmianą swego wyznania (akt apostazji) lub zamiarem zaniechania wykonywania praktyk religijnych, powinna osobiście, wyraźnie, przedstawiać swoją wolę w formie pisemnej, w obecności proboszcza swego kanonicznego miejsca zamieszkania (stałego lub tymczasowego) i dwóch pełnoletnich świadków. Oświadczenie powinno zawierać także dane personalne tej osoby i świadków, motywację oraz dokładne dane dotyczące daty i parafii chrztu z załączeniem świadectwa chrztu, zaś złożone przez Z. F. oświadczenie nie spełniało wskazanych powyżej przesłanek. Dokonana przez GIODO ocena zasadności oświadczenia o wystąpieniu z Kościoła Katolickiego w ocenie organu na podstawie źródeł powszechnie obowiązującego prawa, nie niweluje więc jego nieważności w świetle prawa kościelnego. Kościoły oraz związki wyznaniowe są bowiem uprawnione do wprowadzenia bardziej rygorystycznej regulacji w zakresie statusu swoich członków, niż ta, która wynika z przepisów powszechnie obowiązujących. Jak bowiem podkreślił Trybunał Konstytucyjny w kontekście warunków członkostwa w wyznaniowej wspólnocie żydowskiej (WWŻ), ocena konstytucyjności art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 20 lutego 1997 r. o stosunku Państwa do gmin wyznaniowych żydowskich w Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. z 2014 r. poz. 1798) uzależniającego członkostwo we wspólnocie od posiadania obywatelstwa polskiego była nieuzasadniona z uwagi na to że nawet po takim rozstrzygnięciu WWŻ może pozostawić dotychczasową treść art. 7 prawa wewnętrznego WWŻ, który to zawiera tożsamy wymóg (postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 18 lutego 2015 r., sygn. akt P . 48/13). Postanawiając o niedopuszczalności wydania wyroku w niniejszej sprawie w związku z faktem iż [gminy żydowskie (...) rządzą się w swoich sprawach własnym prawem wewnętrznym Trybunał stwierdził, iż jedynymi uprawnionymi do rozstrzygania spraw regulowanych prawem wewnętrznym ZGWŻ [Związek Gmin Wyznaniowych Żydowskich] są przewidziane w nim organy wspólnoty. Z tak sformułowanego stanowiska Trybunału Konstytucyjnego wyraźnie więc wynika, że organy państwa, w tym GIODO, w żadnym wypadku nie są więc uprawnione do rozstrzygnięcia w przedmiocie zasadności oświadczenia o wystąpieniu z Kościoła Katolickiego. Nakazując usunięcie przedmiotowych danych, organ zmusza go do postąpienia wbrew normom prawa kościelnego, co stanowi oczywiste naruszenie art. 2 powołanej już ustawy o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego, w świetle którego Kościół rządzi się w swych sprawach własnym prawem, swobodnie wykonuje władze duchowna i jurysdykcyjną oraz zarządza swoimi sprawami. Wbrew twierdzeniom wyrażonym przez organ w zaskarżonej decyzji, działając w imieniu Parafii nie odmówił Z. F. naniesienia w księdze chrztów adnotacji o treści zgodnej z jego żądaniem, tj. o wystąpieniu z Kościoła Katolickiego, bowiem jeszcze przed złożeniem "oświadczenia woli" z dnia [...] stycznia 2014 r. wymieniony został ustnie pouczony o kształcie procedury wystąpienia z Kościoła Katolickiego oraz konieczności dochowania wymaganej prawem kanoniczym formy. Proboszcz w takiej sytuacji był nie tylko uprawniony, ale również obowiązany do działania wyłącznie na podstawie norm prawa kościelnego. Natomiast GIODO był zobowiązany do uwzględnienia rozstrzygnięcia wydanego przez niego w oparciu o normy prawa kanonicznego. W państwie demokratycznym, w którym rządzi prawo, organy władzy publicznej mogą działać tylko na podstawie prawa, a normy prawne muszą określać ich kompetencje, zadania i tryb postępowania (W. Skrzydło, Komentarz do Konstytucji RP, Lex 2013, nr 144753). Kodeks Prawa Kanonicznego, na którego podstawie wydane zostały Zasady postępowania w sprawie formalnego aktu wystąpienia z Kościoła, jest autonomicznym prawodawstwem Kościoła rzymskokatolickiego, który to akt nie mieści się w katalogu powszechnie obowiązującego prawa w Rzeczypospolitej Polskiej, co wynika jednoznacznie z art. 2 i art. 87 Konstytucji RP (postanowienie WSA w Opolu z dnia 21 stycznia 2013 r., Sygn.. akt. II SAB/Op 59/12). Podmioty publiczne nie tylko nie muszą wykazywać się znajomością prawa kościelnego, ale wręcz nie wolno im go stosować, bowiem podstawą ich jakichkolwiek działań mogą być tylko i wyłącznie przepisy mieszczące się w katalogu konstytucyjnie określonych źródeł prawa (J. Kuźmicka – Sulikowska, P. Machnikowski, Glosa do uchwały SN11sygn.. akt 122/08, OSP 2010, nr 2, s. 123). W doktrynie wskazuje się, że z treści przepisów zawartych w ustawie o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej, nie sposób upatrywać jakiejkolwiek podstawy recypowania prawa kanonicznego do polskiego porządku prawnego (G. Radecki, Glosa do wyroku SN, IV CK 108/03, Przegląd Sądowy 2006, nr 1, s. 134). Jednocześnie przepisy prawa polskiego stosuje się wobec podmiotów kościelnych, gdy ich działalność wkracza w sferę regulowaną przez to prawo (por. L. Garlicki, Komentarz do art. 25 Konstytucji RP, [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, (red. L. Garlicki), Warszawa 1999, s. 17). Regulacja taka służy zapewnieniu autonomii Kościoła jedynie w obrębie jego własnych spraw, a jako takie należy traktować kompetencje do kształtowania własnej struktury organizacyjnej, obsadzania stanowisk kościelnych, określenia form kultu religijnego i ich sprawowania, udzielania sakramentów, sankcji wobec wiernych (J. Kuźmicka – Sulikowska, P. Machnikowski, Glosa ... , s. 122) i zakresem tym należałoby objąć również kształtowanie procedur występowania z Kościoła (M. Kawecki, Glosa do wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 22 marca 2013 r. w sprawie I OSK 597/12, Forum Prawnicze nr 5 (19) s. 54). W stanie faktycznym objętym niniejszą skargą bez wątpienia nie zachodzą jakiekolwiek podstawy do ograniczenia autonomii Kościoła Katolickiego. Jak wskazuje się w literaturze przedmiotu, odejście od powołanej powyżej zasady autonomii możliwe jest zresztą jedynie wówczas, gdy wyraźnie dopuszcza to prawo państwowe oraz gdy jest to zgodne z zasadą współdziałania państwa i Kościoła (A. Pawluk, Glosa do uchwały Sądu Najwyższego z dnia 19 grudnia 2008r., III CZP 122/08, [w:] Rejent 2010, nr 7-8, s. 140). Powyższe prowadzi do wniosku, że żaden przepis prawa wewnętrznego kościoła lub związku wyznaniowego nie obowiązuje automatycznie w państwowym porządku prawnym. Jednak wyjątkowo – gdy państwo wyrazi taką wolę w ustawie lub umowie międzynarodowej – prawo wewnętrzne kościołów i związków wyznaniowych może wywoływać skutki w określonych sferach państwowego porządku prawnego (A. Mezglewski, H. Misztal, P. Stanisz, Prawo wyznaniowe, Warszawa 2011, s. 65). Skuteczność takich norm w krajowym porządku prawnym jest więc uzależniona od ich wyraźnego uznania przez państwo (Uchwała SN z 19 grudnia 2008 r., sygn. akt. III CZP 122/08). Żadna z norm prawa kanonicznego nie może stać się normą powszechnie obowiązującego prawa, do momentu w którym zostanie ona wyraźnie przeniesiona do krajowego porządku prawnego, oraz nie naruszy to zasady autonomii Kościoła. Przykładem takiego uznania jest art. 4 ust. 3 – art. 19 Konkordatu między Stolicą Apostolską i Rzeczpospolitą Polską podpisanego w Warszawie dnia 28 lipca 1993 r., wskazujący wyraźnie że Rzeczpospolita Polska uznaje prawa wiernych do zrzeszania się zgodnie z prawem kanonicznym i w celach określonych w tym prawie. W przypadku art. 43 ustawy o ochronie danych osobowych w stosunku do Kościoła Katolickiego przesłanka taka nie została jednak spełniona. Powyższe prowadzi do jasnego wniosku, że wobec Kościoła Katolickiego nie jest możliwe zastosowanie normy zawartej w art. 32 ust. 1 pkt 6 ustawy, a uprawniającej każdego do żądania usunięcia danych, gdy ich zebranie jest zbędne dla realizacji celu dla którego zostały zebrane (M. Kawecki, Glosa do wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 22 marca 2013 r. w sprawie I OSK 597/12, Forum Prawnicze nr 5 (19) s. 55). W przypadku więc złożenia oświadczenia o wystąpieniu z Kościoła Katolickiego, które nie odpowiada właściwym regulacjom prawa kanonicznego, dane osoby składającego oświadczenie byłyby – z punktu widzenia prawa kanonicznego – cały czas danymi członka Kościoła wskutek niedopełnienia określonej w prawie wewnętrznym procedury, co wyłącza jakąkolwiek władczą ingerencję państwa. Powyższe nie pozostawia jakichkolwiek wątpliwości, że zasada autonomii Kościoła Katolickiego nakazuje czynności podejmowane przez Proboszcza względem wyznawcy oraz wyznawcy względem proboszcza i Kościoła (w tym związane z wystąpieniem z kościoła) oceniać wyłącznie przez pryzmat prawa kanonicznego (A. Januchowski, Glosa do uchwały SN z dnia 19 grudnia 2008r" III CZP 122/08, OSP 2010, nr 2, s. 131) i GIODO jako organ administracji publicznej nie jest jednak do tego w żadnym stopniu uprawniony. Przyjęcie stanowiska zaprezentowanego przez organ w zaskarżonej decyzji (oraz decyzji pierwszej instancji), prowadzi więc do niedopuszczalnego, hybrydalnego zrównania ze sobą obu porządków prawnych tj. państwowego oraz kanonicznego. Z zaskarżanej decyzji wynika wprost, że GIODO, badając przysługujący mu zakres kompetencji względem danych osobowych przetwarzanych przez Kościół Katolicki, ocenia, czy dana osoba jest członkiem tego Kościoła. Procedura i skuteczność takiego wystąpienia regulowane są z kolei normami wewnętrznymi Kościoła, do których stosowania uprawnione są wyłącznie władze kościelne, co zostało wykazane w pkt. 3 niniejszej skargi. Jak się słusznie podkreśla, przepisy k.p.a., do których przestrzegania w toku prowadzonego postępowania obowiązany jest GIODO, ustanawiają standard procesowy czynności oraz gwarancji służących stronom, a także obowiązków organu (B. Adamiak, J. Borkowski, Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, Warszawa 1998, s. 47-48.). W świetle art. 22 ustawy, w sprawach nieuregulowanych w tej ustawie stosuje się przepisy kodeksu postępowania administracyjnego. Ma to szczególne znaczenie zwłaszcza z tego względu, że ustawa o ochronie danych osobowych wprowadza bardzo niewiele własnych uregulowań proceduralnych. Jedną z norm, do stosowania której GIODO jest zobowiązany, stanowi art. 97 k.p.a., w świetle którego organ administracji publicznej zawiesza postępowanie, gdy rozpatrzenie sprawy i wydanie decyzji zależy od uprzedniego rozstrzygnięcia zagadnienia wstępnego przez inny organ lub sąd. Dalej podano, że w odniesieniu do obowiązku uaktualnienia danych osobowych, art. 35 ust. 1 ustawy jest proceduralnym odzwierciedleniem obowiązku zapewnienia przez administratora danych osobowych, aby przetwarzane przez niego dane były merytorycznie poprawne (art. 26 ust. 1 pkt 3 in principio). Jeżeli osoba, której dane dotyczą, wykaże, że jej dane osobowe przetwarzane przez administratora danych są nieaktualne, wówczas może zwrócić się do administratora danych o uaktualnienie tychże danych – "uaktualnienie", a więc doprowadzenie do sytuacji, w której dane osobowe będą merytorycznie poprawne, czyli inaczej mówiąc, zgodne z prawdą. Natomiast nie jest prawdą, że Z. F. formalnym aktem wystąpił z Kościoła katolickiego, a co najwyżej złożył oświadczenie swojej woli, które jednak w żaden sposób nie odpowiada wymogom formalnym sformułowanym w stosunku do oświadczeń woli o wystąpieniu z Kościoła. Tym samym odnotowanie takiej informacji w księdze chrztów nie stanowi uaktualnienia danych osobowych, a więc nie może zostać nakazane w trybie art. 35 ust. 1 ustawy. Co więcej, odnotowanie takiej informacji w księdze chrztów prowadziłoby do odnotowania informacji nieprawdziwej, co stanowiłoby naruszenie obowiązku wynikającego z art. 26 ust. 1 pkt 3 in principio ustawy.

W odpowiedzi na skargę Generalny Inspektor Ochrony Danych Osobowych wniósł o jej oddalenie, a wskazując na dotychczasowe ustalenia faktyczne i prawne dodał, że w myśl art. 22 ustawy o ochronie danych osobowych postępowanie w sprawach uregulowanych w tej ustawie prowadzi się według przepisów kodeksu postępowania administracyjnego, o ile przepisy ustawy nie stanowi inaczej, a zgodnie z art. 28 k.p.a. stroną jest każdy, czyjego interesu prawnego lub obowiązku dotyczy postępowanie albo kto żąda czynności organu ze względu na swój interes prawny lub obowiązek. Jak orzekł Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 19 stycznia 1995 r. sygn. akt I SA 1326/93: "Pojęcie strony, jakim posługuje się art. 28 Kpa, może być wyprowadzone tylko z przepisów prawa materialnego, czyli z normy prawnej, która stanowi do podstawę ustalenia uprawnienia lub obowiązku". Ponadto art. 29 k.p.a. stanowi, ze stronami mogą być osoby fizyczne i osoby prawne, a gdy chodzi o państwowe i samorządowe jednostki organizacyjne i organizacje społeczne – również jednostki nieposiadające osobowości prawnej. Posiadanie osobowości prawnej prawa cywilnego nie jest konieczne dla możliwości bycia stroną stosunków administracyjnoprawnych i uzyskania statusu strony postępowania (T. Woś, Glosa do uchwały TK z 23 czerwca 1993 r., W. 3/92, LexisNexi« j nr 357421, PiP 1994, nr 3, s. 100). Rozstrzygające znaczenie w tej kwestii mają przepisy prawa materialnego. Jeżeli ustawodawca wyposaża danego rodzaju jednostki organizacyjne w zdolność prawną w określonej dziedzinie materialnego prawa administracyjnego, to przepisy prawa procesowego nie mogą ograniczać zdolności jednostki organizacyjnej do bycia podmiotem praw i obowiązków w tej sferze prawa administracyjnego. Organy osoby prawnej, sposób ich obsadzania i zakres ich kompetencji, w szczególności umocowanie danego organu do reprezentowania osoby prawnej i granice tego umocowania określają przede wszystkim przepisy właściwej ustawy. W myśl art. 35 k.c., powstanie, ustrój i ustanie osób prawnych określają właściwe przepisy; w wypadkach i w zakresie w przepisach tych przewidzianych organizację i sposób działania osoby prawnej reguluje także jej statut. Zatem Proboszcz jako organ jest uprawniony do reprezentowania parafii również na zewnątrz. Z zachowaniem stosownych przepisów kompetencja proboszcza do reprezentowania parafii obejmuje co do zasady umocowanie do dokonywania wszystkich czynności prawnych. Dodał również, że za chybiony uznać należy zarzut naruszenia art. 8 w zw. z art. 97 § 1 k.p.a. poprzez "nie zawieszenie postępowania administracyjnego celem rozstrzygnięcia zagadnienia wstępnego", bowiem nie ma podstaw do zawieszenia postępowania na tej podstawie. Nie można podzielić stanowiska, że procedura wystąpienia z Kościoła Katolickiego jest wewnętrzną procedurą tego Kościoła, regulowaną jego własnymi normami, do których zastosowaniu nie jest uprawniony GIODO, a organem kompetentnym do rozstrzygnięcia takiego zagadnieniu jest wyłącznie właściwy organ kościelny. Po drugie ocena zagadnienia wstępnego należy ze względu na jego przedmiot do kompetencji innego organu państwowego niż ten, przed którym toczy się postępowanie w głównej sprawie.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie zważył, co następuje:

Zgodnie z brzmieniem art. 1 § 1 i 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. – Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. Nr 153, poz. 1269 ze zm.), sąd administracyjny sprawuje wymiar sprawiedliwości m. in., poprzez kontrolę działalności administracji publicznej pod względem zgodności z prawem.

Ponadto zgodnie z art. 134 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2012 r., poz. 270 ze zm.), sąd rozstrzyga w granicach danej sprawy, nie będąc jednak związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

Skarga analizowane pod tym kątem zasługuje na uwzględnienie. W rozpoznawanej sprawie stan faktyczny nie budzi wątpliwości, bowiem Z. F. w "Oświadczeniu woli" z dnia [...] stycznia 2014 r. skierowanym do Proboszcza Parafii Rzymskokatolickiej p. w. Św. [...] w K. stwierdził, korzystając ze swoich praw zawartych w art. 2 pkt 2a ustawy o gwarancjach wolności sumienia i wyznania, występuje z Kościoła Katolickiego i rezygnuje "z czasu do namysłu. Ponadto na podstawie art. 32 ust. 1 pkt 6 ustawy o ochronie danych osobowych, poprosił Proboszcza, jako administratora jego danych osobowych, o ich uaktualnienie w Księdze Chrztów, poprzez naniesienie adnotacji o treści: "Dnia [...]/01/2010 wystąpił z Kościoła Rzymsko – Katolickiego i przesłanie jako potwierdzenia odpisu aktu chrztu z powyższym sprostowaniem.

Z kolei Proboszcz Parafii poinformował Z. F. o procedurze formalnego, bowiem wymieniony nie dokonał apostazji zgodnie z wydanymi przez Episkopat Polski zasadami postępowania w sprawie formalnego aktu wystąpienia z Kościoła z dnia [...] września 2008 r. i statutem [...] Synodu Archidiecezji [...], dlatego.

Spór w rozpoznawanej sprawie dotyczy zatem oceny skuteczności oświadczenia woli Z. F., jako aktu formalnego wystąpienia z Kościoła Katolickiego, relacji wewnętrznych przepisów kościelnych regulujących procedurę występowania z Kościoła i przepisów prawa powszechnie obowiązującego zapewniających wolność sumienia i wyznania oraz kompetencji nadzorczych Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych w kontekście konstytucyjnych gwarancji autonomii i wzajemnej niezależności stosunków między państwem a kościołami i innymi związkami wyznaniowymi.

Na początku wskazać należy na liczne w polskim prawodawstwie gwarancje autonomii Kościoła Katolickiego i jego niezależności od państwa. Zgodnie z przepisem art. 25 ust. 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz. U. Nr 78, poz. 483 ze zm.), stosunki między państwem a kościołami i innymi związkami wyznaniowymi są kształtowane na zasadach poszanowania ich autonomii oraz wzajemnej niezależności każdego w swoim zakresie, lecz również współdziałania dla dobra człowieka i dobra wspólnego. Natomiast w myśl ust. 4 powołanego przepisu, stosunki między Rzeczypospolitą Polską a Kościołem Katolickim określają umowa międzynarodowa zawarta ze Stolicą Apostolską i ustawy. Zasadę autonomii i niezależności w odniesieniu do Kościoła Katolickiego wyrażają postanowienia w szczególności art. 1 i art. 5 Konkordatu między Stolicą Apostolską i Rzeczypospolitą Polską podpisanego 28 lipca 1993 r. (Dz. U. z 1998 r. Nr 51, poz. 318) oraz przepisy ustawy z dnia 17 maja 1989 r. o stosunku państwa do Kościoła Katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej (t. j. Dz. U. z 2013 r., poz. 1169), a szczególnie jej art. 2 stanowiący, iż Kościół rządzi się w swych sprawach własnym prawem, swobodnie wykonuje władzę duchowną i jurysdykcyjną oraz zarządza swoimi sprawami.

Należy zgodzić się, iż z powołanych przepisów wynika, że Kościół Katolicki (podobnie jak i inne kościoły i związki wyznaniowe), ma prawo do samoorganizacji i samorządności. Może więc m. in. stanowić normy obowiązujące w ramach własnych struktur organizacyjnych, a w ich stanowieniu i stosowaniu jest wolny od ingerencji władz państwowych. Z regulacji tych wynika w szczególności, że określenie przesłanek nabycia przynależności osoby (wiernego) do Kościoła, faktycznych i prawnych skutków tego faktu oraz utraty przynależności ("wystąpienia" w różnych postaciach normowanych przez prawo kanoniczne), pozostaje wewnętrzną sprawą Kościoła, wolną od reglamentacji prawnej ze strony państwa. Stanowisko to potwierdzają pośrednio także przepisy ustawy z dnia 17 maja 1989 r. o gwarancjach wolności sumienia i wyznania (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 231, poz. 1965 ze zm.). Obligują one do tego, aby określenie sposobu nabywania i utraty członkostwa w grupie religijnej, która ma być wpisana do rejestru Kościołów i innych związków wyznaniowych, zostało dokonane w statucie tej grupy (art. 32 ust. 2 pkt 8), a więc w sposób niezależny od jakichkolwiek władz państwowych. Niezależność tę zauważono również w sądownictwie, bowiem Sąd Apelacyjny w Warszawie w wyroku z dnia 13 sierpnia 2003r., sygn. akt VI ACa 81/03 (Wokanda 2005, nr 1) przyjął, iż "odmowa przyjęcia do społeczności danego wyznania, podobnie jak wykluczenie, nie podlegają kontroli sądu powszechnego".

Zasadne jest przy tym wskazanie że, podstawowym (choć nie jedynym) źródłem prawa wewnętrznego Kościoła Katolickiego jest Kodeks Prawa Kanonicznego z dnia 25 stycznia 1983 r. (AAS75: 1983, pars. II, z późn. zm.), zaś organem uprawnionym do dokonywania autentycznej interpretacji ustaw kościelnych jest Papieska Rada Tekstów Prawnych, której kompetencje określa Konstytucja Apostolska ("Pastor Bonus" z dnia 29 czerwca 1988 r. (AAS 80: 1988, s. 841-912, z późn. zm.) (art. 154 i 155). Z uwagi na powyższe, podstawę prawną odnoszącą się do kwestii wystąpienia z Kościoła Katolickiego, oprócz ogólnych przepisów Kodeksu Prawa Kanonicznego (kan. 751), stanowi Obwieszczenie Papieskiej Rady Tekstów Prawnych "Actus formalis defectionis ab Ecclesia catholica" z dnia 13 marca 2006 r. (Prot. N. 10279/2006), zatwierdzona przez papieża Benedykta XVI. Zawiera ono przepisy nadrzędne w stosunku do jakiegokolwiek dokumentu zarówno o charakterze wykonawczym, jak i duszpasterskim, i stanowi podstawę prawną do rozpatrywania przedmiotowych spraw. Zostały w nim określone elementy materialne aktu formalnego wystąpienia z Kościoła Katolickiego, tj. wewnętrzna decyzja opuszczenia Kościoła Katolickiego, realizacja i zewnętrzna manifestacja tej decyzji, przyjęcie tej decyzji przez kompetentną władzę kościelną oraz formalne, tj. wystąpienie musi stanowić prawnie skuteczny (ważny) akt prawny dokonany w sposób osobisty, świadomy i wolny, w formie pisemnej wobec kompetentnej władzy kościelnej (tzn. wobec ordynariusza lub własnego proboszcza), która jest jedynym organem uprawniającym do wydania osądu dotyczącego zaistnienia lub niezaistnienia przedmiotowego wystąpienia.

Dokumentem zawierającym przepisy wykonawcze, jednakże jedynie o charakterze duszpasterskim, dotyczące Kościoła Katolickiego w Polsce, są przyjęte przez Konferencję Episkopatu Polski "Zasady postępowania w sprawie apostazji dokonanej poprzez formalny akt wystąpienia z Kościoła" z dnia 27 września 2008 r. ("Akta KEP" 14: 2008, s. 89 – 91).

Wspomniany kan. 751 KPK stanowi zaś, że aktu odstępstwa, który wywołuje skutki kanoniczne, może dokonać tylko osoba pełnoletnia (kan. 98 § 1 i 2 KPK), zdolna do czynności prawnych, osobiście, w sposób świadomy i wolny (kan. 124 – 126), w formie pisemnej, w obecności proboszcza swego kanonicznego miejsca zamieszkania (stałego lub tymczasowego) i dwóch pełnoletnich świadków.

Niewątpliwie z powyższego wynika, iż wewnętrzne przepisy kościelne zastrzegły dla aktu formalnego wystąpienia z Kościoła Katolickiego formę szczególną, co nie jest niczym nadzwyczajnym także na gruncie polskiego prawa powszechnie obowiązującego. Przykładem takiej szczególnej formy dokonania czynności prawnej jest np. wymóg formy aktu notarialnego przy sprzedaży nieruchomości, co nie oznacza przecież ograniczenia konstytucyjnego prawa własności.

Analogicznie wskazana forma szczególna aktu apostazji nie może być postrzegana jako ograniczenie wolności sumienia i religii, w tym w szczególności wolności wystąpienia z kościoła lub innego związku wyznaniowego. Podkreślić bowiem wypada, że Kościół Katolicki nie tylko nie wyklucza dopuszczalności wystąpienia z Kościoła, ani tej możliwości nie czyni złudną lub iluzoryczną (co jest cechą tzw. nieliberalnych kościołów i religii), ale uznaje tę instytucję i poddaje ją zracjonalizowanej procedurze, w której nie sposób uznać, by przedstawione regulacje wewnętrzne naruszały konstytucyjnie zagwarantowaną w art. 53 wolność sumienia i religii. O takim naruszeniu można by było mówić wtedy , gdyby przepisy Kościoła Katolickiego ustanowiłyby zakaz apostazji lub w inny sposób uniemożliwiałyby lub znacznie utrudniały realizowanie konstytucyjnego prawa do zmiany wyznania.

Skoro zatem Z. F. nie dokonał aktu apostazji w formie przewidzianej przez wewnętrzne prawo Kościoła Katolickiego, to niezrozumiałe jest przyjęcie przez Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych, iż wymieniony skutecznie w oświadczeniu z dnia z dnia [...] stycznia 2014 r. wyraził swoją wolę wystąpienia z Kościoła, pomimo, że Proboszcz Parafii Rzymskokatolickiej p. w. Św. [...] w K. wyraził jasne stanowisko co do bezskuteczności dokonanego w takiej formie wystąpienia.

Państwo w żaden sposób nie może ingerować w sferę przynależności do kościoła lub związku wyznaniowego, bowiem naruszałoby to nie tylko wspomnianą chronioną konstytucyjnie autonomię Kościoła Katolickiego, ale wkraczałoby w sferę wolności religii i wyznania. Nie sposób zaakceptować sytuacji, w której o przynależności do kościoła, lub jej braku, rozstrzygałby organ państwowy, jakim jest Generalny Inspektor Ochrony Danych Osobowych, na podstawie przepisów powszechnie obowiązujących. Zdaniem Sądu, w sytuacji, gdy zagadnienie wystąpienia z Kościoła Katolickiego jest jedną z przesłanek wykonywania kompetencji przez organ administracji publicznej, to organ ten ustala przynależność do Kościoła wyłącznie w oparciu o dowody przedstawione przez stronę kościelną, w tym przede wszystkim na podstawie aktu chrztu z dokonaną adnotacją o wystąpieniu z Kościoła. Ustalanie tego faktu z powołaniem się na inne dowody jest niedopuszczalne. Nie jest przy tym wystarczające odwołanie się do oświadczenia o woli wystąpienia z Kościoła, a sprawy sporne na tym tle są sprawami kościelnymi, które winny być rozstrzygane na zasadach i w trybie określonych przez prawo kościelne.

Dokonując ustaleń w zakresie przynależności Z. F. do Kościoła Katolickiego w oparciu o przepisy prawa powszechnie obowiązującego i wydając rozstrzygnięcie w przedmiocie przetwarzania jego danych osobowych przez Proboszcza Parafii, Generalny Inspektor Ochrony Danych Osobowych wkroczył w sferę autonomii Kościoła Katolickiego w tej materii, czym niewątpliwie dopuścił się naruszenia art. 6, art. 7 i art. 19 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego (tekst jedn. Dz. U. z 2013 r., poz. 267 ze zm.), jak również wskazanych w skardze przepisów Konstytucji RP, Konkordatu, ustawy o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego w Rzeczpospolitej Polskiej oraz ustawy o gwarancjach wolności sumienia i wyznania. Ponadto organ naruszył art. 77 § 1 oraz art. 107 § 3 k.p.a. poprzez błędną ocenę dowodów i oparcie uzasadnienia prawnego swojego rozstrzygnięcia w większości na tezach uzasadnień wyroków Naczelnego Sądu Administracyjnego.

Odnieść się należy również do zasygnalizowanego tak w decyzji ostatecznej, jak i w skardze, problemu zbioru, jakim jest księga chrztów w znaczeniu bądź jedynie zbioru osób należących do Kościoła, bądź też zbioru zawierającego także wyodrębniony zbiór osób nienależących do Kościoła.

Organ utrzymuje, iż dane osób nienależących do kościoła tworzą zbiór odrębny, nawet jeśli dane są przetwarzane na potrzeby kościoła i jeśli są zgromadzone na materialnych nośnikach danych zawierających zarówno dane osób należących, jak i osób nienależących do kościoła. Już w taki sposób postawienie powyższego zagadnienia jest dalece nieprecyzyjne. Pojęcie "osób nienależących do kościoła" budzi duże wątpliwości semantyczne. Czy zawiera ono zbiór osób niewyznających religii rzymskokatolickiej, czy wyznających inną religię albo ateistów, czy też wszystkie powyższe zbiory, czy też organ ma tu na myśli jedynie osoby, które z Kościoła Katolickiego wystąpiły. Zakładając celowość i funkcjonalność ksiąg parafialnych, wydaje się, iż powyższe pojęcie organ odnosi do tej ostatniej kategorii.

W ocenie skarżącego Proboszcza, parafialna księga chrztów stanowi jeden zbiór danych dotyczących osób należących do Kościoła, natomiast zawierać może także informacje (adnotacje) o tym, że określone osoby, formalnym aktem wystąpiły z Kościoła. Nie bez znaczenia dla powyższego poglądu ma etos, jaki każda religia chrześcijańska nadaje aktowi chrztu.

Dokładna analiza treści art. 7 w zw. z art. 2 ust. 2 pkt 1 ustawy o ochronie danych osobowych wskazuje na zasadność drugiego poglądu. Z definicji zawartej w art. 7 ustawy wynika, że zbiór danych musi spełniać trzy kryteria: 1) istnienie zestawu danych; 2) posiadanie przez ten zestaw struktury – rozumianej jako jednorodna budowa zbioru; 3) dostępność danych w zbiorze według określonych kryteriów, przy czym irrelewantne pozostaje rozproszenie danych bądź funkcjonalny podział zbioru. Także w art. 2 ust. 2 pkt 1 ustawy, księgi wskazane zostały jako przykład tzw. tradycyjnych (papierowych, przetwarzanych manualnie) zbiorów danych. Uznanie, iż w zależności od zawartości danych w księdze chrztu, możemy mieć do czynienia z wieloma zbiorami danych, pozostaje w sprzeczności ze wskazanymi powyżej przepisami ustawowymi. W praktyce zdarza się często, iż w jednym zbiorze przetwarzane są dane odnoszące się do różnych grup osób, co nie oznacza, że prowadzi to do uznania danych o poszczególnych grupach osób za odrębne zbiory danych.

Wskazać także należy, iż administrator danych decyduje w jaki sposób dany zbiór będzie prowadził i ustalone przez niego zasady traktowane powinny być jako fakty, które z kolei należy odnosić do zawartych w art. 7 i pośrednio w art. 2 ust. 2 pkt 1 ustawy definicji zbioru danych osobowych, a nie odwrotnie.

Wobec stwierdzonych naruszeń zarówno przepisów prawa materialnego, jak również przepisów postępowania, koniecznym było uchylenie zaskarżonej oraz poprzedzającej ją decyzji.

Na koniec zaś dodać należy skarżącemu w ślad za organem, że stosownie do art. 28 k.p.a. stroną jest każdy, czyjego interesu prawnego lub obowiązku dotyczy postępowanie albo kto żąda czynności organu ze względu na swój interes prawny lub obowiązek i pojęcie strony może być wyprowadzone tylko z przepisów prawa materialnego, czyli z normy prawnej, która stanowi do podstawę ustalenia uprawnienia lub obowiązku, a art. 29 k.p.a. stanowi, ze stronami mogą być osoby fizyczne i osoby prawne, a gdy chodzi o państwowe i samorządowe jednostki organizacyjne i organizacje społeczne – również jednostki nieposiadające osobowości prawnej. Posiadanie osobowości prawnej prawa cywilnego nie jest konieczne dla możliwości bycia stroną stosunków administracyjnoprawnych i uzyskania statusu strony, zasadnicze znaczenie, co już wyżej zasygnalizowano, mają przepisy prawa materialnego i jeżeli ustawodawca wyposaża danego rodzaju jednostki organizacyjne w zdolność prawną w określonej dziedzinie materialnego prawa administracyjnego, to przepisy prawa procesowego nie mogą ograniczać zdolności jednostki organizacyjnej do bycia podmiotem praw i obowiązków w tej sferze prawa administracyjnego. Organy osoby prawnej, sposób ich obsadzania i zakres ich kompetencji, w szczególności umocowanie danego organu do reprezentowania osoby prawnej i granice tego umocowania określają przede wszystkim przepisy właściwej ustawy. Z kolei w myśl art. 35 k.c., powstanie, ustrój i ustanie osób prawnych określają właściwe przepisy; w wypadkach i w zakresie w przepisach tych przewidzianych organizację i sposób działania osoby prawnej reguluje także jej statut. Zatem Proboszcz jako organ jest uprawniony do reprezentowania parafii również na zewnątrz. Ponadto nie ma możliwości zawieszenie postępowania administracyjnego celem rozstrzygnięcia zagadnienia wstępnego, bowiem nie ma podstaw do zawieszenia postępowania na tej podstawie, gdyż organem kompetentnym do rozstrzygnięcia takiego zagadnieniu nie jest organ kościelny ocena zagadnienia wstępnego należy kompetencji innego organu państwowego niż ten, przed którym toczy się postępowanie w głównej sprawie.

Rozpoznając zatem sprawę ponownie, Generalny Inspektor Ochrony Danych Osobowych winien uwzględnić powyższe rozważania Sądu, ze szczególnym uwzględnieniem zasady autonomii kościołów i związków wyznaniowych w Rzeczypospolitej Polskiej.

W tym stanie rzeczy, na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. a i c w zw. z art. 132, a w sprawie kosztów na podstawie art. 200 w zw. z art. 205 § 2 i art. 209 cytowanej już wyżej ustawy – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, należało orzec jak w sentencji wyroku.