Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Anna Tyszkiewicz-Ziętek, Sędziowie WSA Wojciech Organiściak (spr.), Bożena Suleja-Klimczyk, Protokolant Ewelina Cyroń, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 9 grudnia 2015 r. sprawy ze skargi A sp. z o. o. w G. na uchwałę Rady Miejskiej w Jaworznie z dnia 26 lutego 2013 r. nr XXIX/423/2013 w sprawie ustalenia trybu udzielania i rozliczania dotacji oddala skargę.

W skardze na uchwałę Nr XXIX/423/2013 Rady Miejskiej w Jaworznie z dnia 26 lutego 2013 r. w sprawie trybu udzielania i rozliczania dotacji udzielanych niepublicznym przedszkolom, niepublicznym placówkom oraz szkołom niepublicznym o uprawnieniach szkół publicznych, a także przedszkolom, placówkom i szkołom publicznym prowadzonym na terenie Jaworzna przez podmioty inne niż Gmina Miasta Jaworzna oraz trybu i zakresu kontroli prawidłowości wykorzystania udzielonych dotacji (dalej jako Uchwała), A Sp. z o.o. z siedzibą w G. (dalej jako spółka lub skarżąca) zarzucała przedmiotowej Uchwale w zakresie jej § 11 ust. 3 naruszenie przepisów prawa materialnego w tym: art. 2, art. 7 i art. 94 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, polegające na naruszeniu zasady lex retro non agit, zasady ochrony praw nabytych, zasady prawidłowej legislacji, zasady określoności prawa oraz zasady zaufania obywatela do państwa prawa; art. 90 ust. 4 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty poprzez wyjście poza upoważnienie ustawowe i uregulowanie w uchwale możliwości weryfikacji wysokości kwoty udzielonej dotacji w terminie do 31 marca roku następującego po roku udzielenia dotacji, co nie wpisuje się w kompetencyjne ramy ustawowe ustanowienia trybu i zakresu udzielania i rozliczania dotacji; art. 62 ust. 1 w zw. z art. 60 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych poprzez przyjęcie, że organ dotujący uprawniony jest arbitralnie kompensować należność budżetową z tytułu dotacji wypłaconej w nadmiernej wysokości ze zobowiązaniem budżetowym beneficjenta dotacji z tytułu wypłaconej dotacji po zakończonym i rozliczonym roku budżetowym.

Skarżąca w oparciu o art. 147 § 1 ustawy z 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi wnosiła o stwierdzenie nieważności § 11 ust. 3 Uchwały oraz o zasądzenie kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych.

W uzasadnieniu skarżąca wskazała, że w dniu 12 czerwca 2015 r. wezwała organ stanowiący - Radę Miejską w Jaworznie - do usunięcia naruszenia prawa tj. do uchylenia § 11 ust. 3 Uchwały Nr XXIX/423/2013 Rady Miejskiej w Jaworznie z dnia 26 lutego 2013 roku oraz podkreśliła, że organ dotujący nie odpowiedział na przedmiotowe wezwanie.

Spółka wskazała, że skarga jest uzasadniona, z uwagi na naruszenie interesu prawnego Skarżącej, która jako osoba fizyczna prowadzi prywatne szkoły dla dorosłych o uprawnieniach szkół publicznych w wielu miastach w Polsce - w J. jest to B przy ul. [...]. Owa działalność oświatowa - mająca charakter niegospodarczy - jest z założenia deficytowa i aby mogła być prowadzona wymaga wsparcia ze środków publicznych. Tym samym podstawowym i zarazem jedynym (skarżąca nie pobiera żadnych opłat od swoich słuchaczy) źródłem finansowania wspomnianej działalności są dotacje oświatowe, o których mowa w ustawie o systemie oświaty z dnia 7 września 1991 roku (Dz. U. 1991 nr 95 poz. 425, dalej u.s.o.). Dotacje te jako dotacje o charakterze podmiotowym nie są przyznawane na doraźne zaspokojenie potrzeb finansowych podmiotu, ale służą systematycznemu wyrównaniu bilansu przychodów i kosztów działalności (por. M. Pilich, Ustawa o systemie oświaty, Komentarz, LEX 2013). Dotacja jest świadczeniem jednorazowym rocznym - wypłacanym przez organ dotujący (z budżetu jednostek samorządu terytorialnego odpowiedniego szczebla) w 12 comiesięcznych ratach (transzach) w terminie do ostatniego dnia każdego miesiąca. Podstawowym warunkiem przyznania dotacji na dany rok jest spełnienie przesłanek z art. 90 ust. 3 u.s.o.

Autor skargi wywodził, że w celu prawidłowego wypełniania swoich zadań skarżąca zmuszony jest korzystać z czynności całych zespołów ludzkich, jak i w konsekwencji ponoszenia różnorodzajowych wydatków. Tym samym szczególnego znaczenia nabiera możliwość wcześniejszej kalkulacji przewidywanych wydatków na daną szkołę w celu zapewnienia stabilnej sytuacji finansowej danej szkoły. Zgodnie z art. 90 ust. 3 organ prowadzący w osobie skarżącego ma prawo oczekiwać informacji "z góry" o wysokości miesięcznej stawki dotacji na jednego ucznia (w oparciu o zgłoszoną przez szkołę planowaną liczbę uczniów do dnia 30 września roku poprzedzającego rok udzielania dotacji) na podstawie uchwalonej odpowiednio wcześnie uchwały budżetowej organu stanowiącego powiatu. W ustawie o systemie oświaty nie przewidziano możliwości innego ustalenia wielkości dotacji dla szkoły niepublicznej (z której równocześnie można wyliczyć stawkę dotacji na ucznia) niż w uchwale budżetowej. Podkreślono, że Prezydent Miasta Jaworzno w piśmie z dnia 31 marca 2015 r. nie odniósł się i nie wskazał takowej uchwały, czy też zmiany w takowej uchwale.

Zdaniem pełnomocnika interes prawny skarżącej z uwagi na bezpodstawną weryfikację - zaliczenie nadpłaty z mocą wsteczną od dnia 1 stycznia - kwoty dotacji został niewątpliwie naruszony. Skarżąca posiada w związku z tym legitymację do wniesienia do sądu skargi na Uchwałę Nr XXIX/423/2013 Rady Miejskiej w Jaworznie z dnia 26 lutego 2013 r. w myśl art. 87 ust. 1 ustawy o samorządzie powiatowym, stanowiącą oparcie w postaci aktu prawa miejscowego dla weryfikacji kwoty udzielonej dotacji z mocą wsteczną.

Autor skargi podkreślał, że Rada Miejska w Jaworznie "ustanawiając zapis" § 11 ust. 3 w Uchwale Nr XXIX/423/2013 z dnia 26 lutego 2013 r. naruszyła konstytucyjne, nadrzędne i fundamentalne zasady, wynikające z art. 2 ustawy zasadniczej, takie jak: zakaz niedziałania prawa wstecz lex retro non agit, zasadę ochrony praw nabytych, zasadę prawidłowej legislacji i zasadę określoności prawa - co w konsekwencji doprowadziło do naruszenia interesu prawnego i pogorszenia sytuacji prawnej jednostki dotowanej (na podstawie pisma Prezydenta Miasta Jaworzna z dnia 31 marca 2015 r. weryfikującego wysokość stawki dotacji po zakończeniu roku budżetowego). Organ dotujący pismem z dnia 31 marca 2015 r. w oparciu o § 11 ust. 3 Uchwały Nr XXIX/423/2013 Rady Miejskiej w Jaworznie z dnia 26 lutego 2013 r. zweryfikował kwotę udzielonej dotacji na ucznia niepublicznego liceum ogólnokształcącego dla dorosłych ze skutkiem od początku roku - z mocą wsteczną. Narusza to istotnie interes prawny skarżącej, pogarsza to bowiem sytuację prawną jednostki dotowanej (B w J.), która powinna funkcjonować w oparciu o stałe i dające się wcześniej przewidzieć zasady. W przeciwnym razie dochodzi do sytuacji, w której to w każdej chwili, w tym przypadku po zakończeniu roku budżetowego, można by powiadomić jednostkę dotowaną o zmniejszeniu czy też weryfikacji miesięcznej jednostkowej stawki dotacji na ucznia z mocą od początku dotowanego roku budżetowego (często wobec niedających się poznać przyczyn i w wyniku braku uzasadnienia i braku odpowiednich wyliczeń), kreując w ten sposób jedynie negatywne konsekwencje dla osób prowadzących szkoły niepubliczne w oparciu o ustawę o systemie oświaty. Pełnomocnik wywodził, że zgodnie z monografią z zakresu tematyki dotacji oświatowych: "weryfikacja dotacji po zakończeniu roku budżetowego, dokonana na podstawie wydatków wykonanych w samorządowych jednostkach oświatowych, jest niezgodna z prawem" (vide: W. Lachiewicz, P. Ciszewski, Dotacje oświatowe. Udzielanie, rozliczanie, kontrola wykorzystania, C.H. Beck 2013, str. 170).

Autor skargi dodatkowo zwracał uwagę na wyrok WSA w Szczecinie z dnia 5 lutego 2015 r., sygn. akt I SA/Sz 1118/14 (orzeczenie prawomocne, dostępne w CBOSA), który wydano ze skargi na decyzję o zwrocie dotacji pobranej w nadmiernej wysokości. Zgodnie z tezą tego orzeczenia fakt zmiany stawki dotacji w ciągu roku kalendarzowego przez organ wykonawczy może mieć znaczenie jedynie na przyszłość od momentu zakomunikowania go podmiotowi prowadzącemu szkołę niepubliczną, a nie do stanów zaistniałych przed tą zmianą. Pełnomocnik odwoływał się również do wyroku WSA w Szczecinie z dnia 28 stycznia 2015 r., sygn. akt I SA/Sz 802/14, w którym m. in. wskazano, że organ stanowiący gminy lub powiatu już w uchwale budżetowej, a więc "z góry" obowiązany jest ustalić wysokość dotacji na "każdego ucznia", czyli na wszystkich zgłoszonych przez szkołę uczniów. Oznacza to zarazem, że ustalając kwotę dotacji dla szkoły niepublicznej zarówno organ gminy, jak i organ prowadzący taką szkołę, mogą poznać miesięczną stawkę dotacji na jednego ucznia. Zdaniem WSA w Szczecinie w ustawie o systemie oświaty nie przewidziano możliwości innego ustalenia wielkości dotacji dla szkoły niepublicznej (z której równocześnie można wyliczyć stawkę dotacji na ucznia) niż w uchwale budżetowej. Wskazana powyżej zasada ustalania dotacji uzasadniona jest, zdaniem Sądu, koniecznością zapewnienia stabilnej sytuacji finansowej szkoły. Dokonanie w trakcie roku, a zwłaszcza po jego upływie, zmniejszenia stawek narusza tę stabilność i może nastąpić jedynie w wyjątkowych okolicznościach, w których dopuszczalne jest dokonywanie zmian prawa (w tym prawa miejscowego) z mocą wsteczną. Przykładowo w wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Szczecinie z dnia 9 lipca 2014 roku, sygn. akt I SA/Sz 486/14 wskazano, że w drodze wyjątku odstąpić można od zasady niedziałania prawa wstecz m. in. w przypadku gdy przepisy działające wstecz nie powodują ograniczenia praw lub zwiększenia zobowiązań adresatów norm prawnych, a przeciwnie - poprawiają sytuację prawną niektórych adresatów danej normy prawnej (ale nie kosztem pozostałych adresatów tej normy). Z kolei w wyroku z dnia 25 września 2000 r. Trybunał Konstytucyjny uznał, że działanie prawa wstecz nie oznacza naruszenia art. 2 Konstytucji RP, o ile tak wprowadzone przepisy polepszają sytuację prawną niektórych adresatów danej normy prawnej i zarazem nie pogarszają sytuacji prawnej pozostałych jej adresatów (sygn. akt K 26/99, OTK 2000, Nr 6, poz. 186).

W ocenie pełnomocnika dodatkowo organ stanowiący Uchwałę - Rada Miejska w Jaworznie - naruszył art. 90 ust. 4 ustawy o systemie oświaty poprzez wykroczenie poza granice upoważnienia ustawowego, polegającego na uregulowaniu w uchwale możliwości weryfikacji wysokości kwoty udzielonej dotacji w terminie do 31 marca roku następującego po roku udzielenia dotacji, co nie wpisuje się w kompetencyjne ramy ustawowe (art. 90 ust. 4) ustanowienia trybu i zakresu udzielania i rozliczania dotacji, a to z kolei łącznie z pismem organu dotującego weryfikującym kwotę udzielonej dotacji w 2014 r. z dnia 31 marca 2015 r. pogorszyło w przedmiotowej sprawie sytuację prawną skarżącej z mocą wsteczną. Zdaniem pełnomocnika całość postępowania organu dotującego wraz z niedbałą redakcją Uchwały Nr XXIX/423/2013 Rady Miejskiej w Jaworznie z dnia 26 lutego 2013 r. - jest sprzeczne z regułami określonymi w Rozporządzeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 czerwca 2002 r. w sprawie "zasad techniki prawodawczej" (Dz. U. z 2002 r. Nr 100, poz. 908) - vide § 133 i n. Zgodnie z tym rozporządzeniem uchwały i zarządzenia mogą być wydawane wyłącznie na podstawie ustawy, a podstawą wydania uchwały i zarządzenia jest przepis prawny, który upoważnia dany organ do uregulowania określonego zakresu spraw oraz wyznacza zadania lub kompetencje danego organu.

Autor skargi w dalszej jej części wywodził, że powstaje pytanie o legalność i podstawę prawną § 11 ust. 3 Uchwały Rady Miejskiej w Jaworznie w odniesieniu do art. 90 ust. 4 u.s.o. Podkreślał, że stanowienie aktów prawnych, które dają kompetencje do kształtowania sytuacji prawnej jednostki z mocą wsteczną na niekorzyść nie znajduje również uzasadnienia w ustawie o ogłaszaniu aktów normatywnych i niektórych innych aktów prawnych z dnia 20 lipca 2000 r. (Dz. U. 2000 nr 62 poz. 718). Zgodnie z art. 5 tejże ustawy nadawanie aktowi normatywnemu mocy wstecznej możliwe jest tylko w przypadku, gdy nie jest to sprzeczne z zasadami demokratycznego państwa prawnego.

Pełnomocnik wskazał, że upoważnienie ustawowe zawarte w art. 90 ust. 4 u.s.o. daje prawo organowi stanowiącemu uregulowanie trybu i zakresu udzielania i rozliczania dotacji. Zgodnie z wyrokiem Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z dnia 30.08.2011 r., sygn. akt III SA/Gl 4/11: "Pojęcie »rozliczanie« rozumieć należy jako czynności z zakresu księgowości i rachunkowości i to o charakterze materialno-technicznym. Zaś »tryb udzielania i rozliczania« oznaczać winien zasady i terminy zgłaszania korekty danych stanowiących podstawę naliczania dotacji, a także zwrotu niewykorzystanej dotacji jednostce samorządu, która jej udzieliła". Zdaniem pełnomocnika należy tym samym uznać, że Rada Miejska w Jaworznie przekroczyła delegację ustawową z art. 90 ust. 4 u.s.o. ustanawiając w Uchwale Nr XXIX/423/2013 z dnia 26.02.2013 r. zapis o weryfikacji wysokości kwoty udzielonej dotacji po zakończonym i rozliczonym roku budżetowym i zaliczeniu ewentualnej dotacji wypłaconej w nadmiernej wysokości na poczet dotacji w bieżącym roku budżetowym. Należy przy tym zauważyć, że: "niedopuszczalne jest potrącanie nadpłaty dotacji z bieżącej transzy. Ustawa o systemie oświaty stanowi "żelazną" zasadę, że dotacja przysługuje na każdego ucznia, jeżeli zaś transza zostanie pomniejszona - nie będzie oddawać miesięcznej wartości iloczynu uczniów podstawy dotowania - wówczas beneficjent dotacji nie otrzyma jej na pewną liczbę uczniów. Jest to niezgodne z poszczególnymi ustępami art. 80 i 90 SysOśwU" (vide: W. Lachiewicz, P. Ciszewski, Dotacje oświatowe. Udzielanie, rozliczanie, kontrola wykorzystania, C.H. Beck Warszawa 2013, str. 171). Autor skargi akcentował, że treść § 11 ust. 3 Uchwały XXIX/423/2013 Rady Miejskiej w Jaworznie z dnia 26.02.2013 r. jest "źródłem" niepewności organu prowadzącego co do wysokości kwoty dotacji ustanowionej przez organ dotujący na kolejny rok budżetowy. Tego typu sytuacja z całą pewnością nie sprzyja stabilnej sytuacji finansowej szkoły prowadzonej przez organ prowadzący w Jaworznie.

Organy dotujące winny ustalać stawki dotacji na dany rok w oparciu o art. 90 ust. 3 u.s.o. na dzień 1 stycznia nowego roku i ewentualne korekty wskaźnika z art. 90 ust. 3 u.s.o., a tym samym korekty jednostkowych stawek dotacji winny być czynione jedynie na przyszłość i zarazem jedynie na korzyść jednostek dotowanych. Kompensata należności budżetowej z tytułu dotacji wypłaconej w nadmiernej wysokości ze zobowiązaniem budżetowym z tytułu dotacji należnej do wypłaty mogła nastąpić jedynie w formie zaskarżalnego postanowienia administracyjnego wydanego na podstawie art. 62 u.f.p. Ponadto, również na podstawie art. 252 ust. 1 pkt 2 oraz ust. 3 i 5 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych nie można modyfikować stosunku prawnoadministracyjnego w sposób analogiczny do reżimu cywilistycznego, a więc kompensować dotacji "nadpłaconej" z należną. Art. 90 ust. 4 u.s.o. nie daje upoważnienia do stanowienia zapisów odnośnie zaliczania nadpłaty dotacji w poczet bieżącej dotacji lub przyszłorocznej. Jedynym zgodnym z prawem trybem ubiegania się o zwrot dotacji nadpłaconej jest tryb uregulowany w art. 252 ust. 1 pkt 2 ustawy o finansach publicznych - dotyczy to jednak tylko i wyłącznie sytuacji, gdy beneficjent dotacji zawyżył ilość słuchaczy/uczniów, którzy spełnili frekwencję w rozumieniu art. 90 ust. 3 u.s.o.

Zdaniem pełnomocnika w przypadku, gdy winą za zawyżenie kwoty dotacji przekazanej w danym roku budżetowym obciążony jest organ dotujący - z uwagi na obowiązek prawidłowego naliczania i terminowego przekazywania dotacji - to jedynym możliwym działaniem w takiej sytuacji jest zwrócenie się z prośbą o polubowne "oddanie" nadpłaty dotacji przez beneficjenta lub, wobec nieskuteczności tej prośby, wystąpienie z pozwem do sądu powszechnego (vide: W. Lachiewicz, P. Ciszewski, op. cit., str. 171). Każde inne działanie będzie pozbawione podstaw prawnych - brak jest umocowania (zarówno w ustawie o finansach publicznych, jak i w ustawie o systemie oświaty) do potrącenia kwoty dotacji wypłaconej w nadmiernej wysokości ze zobowiązaniem budżetowym z tytułu dotacji należnej do wypłaty po zakończonym i rozliczonym roku budżetowym. Autor skargi dodawał, że w cytowanej powyżej pozycji zwraca się również uwagę, iż: "(...) naliczanie i przekazywanie dotacji na dany rok budżetowy należy zamknąć w okresie od 1 stycznia do 31 grudnia tego roku. Zgodnie z art. 251 ust. 1 FinPublU dotacje udzielone z budżetu JST powinny być wykorzystane do końca roku budżetowego i jeżeli beneficjent dotacji otrzymał ją w trakcie roku i w dobrej wierze wydał na oświatowe wydatki bieżące swojej jednostki - to nie może być zaskakiwany obowiązkiem zwrotu części dotacji po 31 grudnia, wynikającym z końcowego obliczenia dotacji po zamknięciu roku budżetowego. Takie rozwiązanie nie znajduje oparcia w prawie. Nie można również dopatrzyć się w polskim systemie prawa, aby innego rodzaju dotacje były ustalane i przekazywane w taki sposób (vide: W. Lachiewicz, P. Ciszewski, op. cit., str. 172). Tym samym niedopuszczalne jest weryfikowanie wysokości stawki dotacji po zakończonym i rozliczonym roku budżetowym i zaliczanie nadpłaconej dotacji na poczet dotacji w bieżącym roku budżetowym - tego typu działanie, jak wykazano, nie znajduje oparcia w obowiązujących przepisach prawa.

Autor skargi zwracał uwagę, że w art. 90 ust. 3 u.s.o. mowa jest jedynie o progu minimalnym 50% - "Dotacje dla szkół niepublicznych o uprawnieniach szkół publicznych niewymienionych w ust. 2a przysługują na każdego ucznia uczestniczącego w co najmniej 50% obowiązkowych zajęć edukacyjnych w danym miesiącu, w wysokości nie niższej niż 50% ustalonych w budżecie odpowiednio danej gminy lub powiatu wydatków bieżących ponoszonych w szkołach publicznych tego samego typu i rodzaju w przeliczeniu na jednego ucznia". Ustawodawca zgodnie z art. 90 ust. 3 ustawy o systemie oświaty świadomie wyznaczył termin 30 września na ostatni dzień, do którego organy prowadzące szkoły niepubliczne o uprawnieniach szkół publicznych podają organom dotującym planowaną liczbę uczniów na przyszły rok. Ten legislacyjny "zabieg" zapewnić miał organom dotującym wystarczającą ilość czasu na prawidłowe obliczenie stawki dotacji na kolejny rok. Nie może być tak, że za nieprawidłowe obliczenie stawki dotacji - i wszystkie konsekwencje z tym związane - odpowiadać ma jednostka dotowana (pomijając zupełnie sam fakt niedopuszczalności stanowienia prawa wstecz, a tym samym regulowania sytuacji prawnej na przeszłość). Jeśli organ dotujący dokonuje w sposób jednostronny i władczy weryfikacji udzielonej dotacji po zakończeniu roku budżetowego i zawyżoną kwotę udzielonej dotacji chce potrącić z mocą wsteczną - zaliczyć nadpłatę w poczet dotacji udzielanych w bieżącym roku budżetowym - to tego typu działanie jest niedopuszczalne i wysoce naganne z punktu widzenia obowiązujących przepisów prawa.

Końcowo pełnomocnik skarżącej podkreślał, że Uchwała Nr XXIX/423/2013 Rady Miejskiej w Jaworznie z dnia 26 lutego 2013 r. zawiera zapis, który nie znajduje oparcia delegacyjnego w ustawie o systemie oświaty i jest podstawą do kształtowania sytuacji osoby prowadzącej szkoły niepubliczne o uprawnieniach szkół publicznych z mocą wsteczną na niekorzyść po zakończonym i rozliczonym już roku budżetowym.

W odpowiedzi na skargę pełnomocnik organu wniósł o jej oddalenie. Uzasadniając swoje stanowisko wskazał m. in., że § 11 ust. 3 Uchwały odwołuje się do § 11 ust. 1, zgodnie z którym w odniesieniu do szkół dotowanych, dla których wysokość kwoty dotacji uzależniona jest od wysokości ustalonych w budżecie miasta wydatków bieżących na jednego ucznia w miejskich szkołach tego samego typu i rodzaju, w terminie do 31 marca roku następującego po roku udzielenia dotacji dokonuje się weryfikacji wysokości kwoty udzielonej dotacji, z zastrzeżeniem ust. 4.

Zdaniem pełnomocnika organu twierdzenie skarżącej co do tego, że działalność oświatowa jest z założenia deficytowa, nie jest prawdziwe. Skarżąca spółka nie jest bowiem organizacją non profit. Spółka mogłaby osiągać zysk pobierając opłaty od słuchaczy. Skarżący stwierdza, że "....podstawowym i zarazem jedynym (skarżący nie pobiera żadnych opłat od swoich słuchaczy) źródłem finansowania wspomnianej działalności (oświatowej) jest dotacja oświatowa". W ocenie pełnomocnika organu takie postawienie sprawy to zwolnienie się przez skarżącą spółkę z angażowania jego własnych środków finansowych dla wywiązania się z jego obowiązków, jako organu prowadzącego szkołę niepubliczną i korzystanie w tym zakresie wyłącznie ze środków pochodzących z dotacji. Nie ma znaczenia fakt, że własnych środków spółka nie angażuje, między innymi z powodu niepobierania od słuchaczy czesnego. Pełnomocnik wywodził, że czesnego nie pobiera po to, aby nabór słuchaczy był jak największy, co przekładać się ma bezpośrednio na wysokość dotacji z budżetu miasta. Tymczasem dotacje dla szkół niepublicznych przeznaczone są, zgodnie z art. 90 ust. 3d ustawy o systemie oświaty na dofinansowanie (a nie finansowania) realizacji ich zadań w zakresie wydatków bieżących na kształcenie, wychowanie i opiekę, w tym profilaktykę społeczną.

W zakresie zarzutu naruszenia zasady niedziałania prawa wstecz i ochrony praw nabytych, pełnomocnik uznając go za bezzasadny wywodził, że Uchwała została podjęta przez Radę Miejską w dniu 26 lutego 2013 r., opublikowana w dniu 12 marca 2013 r. w Dzienniku Urzędowym Województwa Śląskiego Nr 2291, a weszła w życie z dniem 27 marca 2013 r. Tymczasem weryfikacja wysokości dotacji, z której skarżąca wywodzi swój interes prawny, dotyczyła roku budżetowego 2014, to jest okresu, kiedy ten przepis był obowiązujący. Pełnomocnik przypominał ponadto, że analogiczny przepis zawarty był również w poprzednio obowiązującej uchwale Nr XLVIII/655/2010 Rady Miejskiej w Jaworznie z dnia 30 września 2010 r. w sprawie ustalenia trybu udzielania i rozliczania dotacji oraz trybu i zakresu kontroli prawidłowości wykorzystywania dotacji udzielanych dla szkół i placówek publicznych oraz niepublicznych, prowadzonych na terenie Jaworzna przez osoby fizyczne lub osoby prawne inne niż Gmina Miasta Jaworzna.

Autor odpowiedzi na skargę akcentował, że podmiot podejmujący działalność oświatową w formie prowadzenia szkoły niepublicznej na terenie danej jednostki samorządu terytorialnego powinien znać obowiązujące na jej terenie akty prawne oraz mieć świadomość skutków, również negatywnych dla niego, jakie mogą wynikać z obowiązku ich stosowania w konkretnych realiach i być na to ryzyko przygotowanym.

W zakresie zarzutu naruszenia art. 90 ust. 4 ustawy o systemie oświaty poprzez wyjście poza upoważnienie ustawowe i uregulowanie możliwości weryfikacji wysokości kwoty dotacji, pełnomocnik organu podkreślał, że zgodnie z tym przepisem organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego ustala tryb udzielania i rozliczania dotacji, o których mowa w ust. 1a-1c i 2-3b, oraz tryb i zakres kontroli prawidłowości ich pobrania i wykorzystywania, uwzględniając w szczególności podstawę obliczania dotacji, zakres danych, które powinny być zawarte we wniosku o udzielenie dotacji i w rozliczeniu jej wykorzystania oraz termin i sposób rozliczenia dotacji. Z przepisu tego wynika, że rada gminy jest władna wprowadzić weryfikację dotacji według rocznego sprawozdania z wykonania planu wydatków budżetowych.

W ocenie pełnomocnika organu należy również wziąć pod uwagę art. 90 ust. 3 ww. ustawy, zgodnie z którym dotacje dla szkół niepublicznych o uprawnieniach szkół publicznych niewymienionych w ust. 2a przysługują na każdego ucznia uczestniczącego w co najmniej 50% obowiązkowych zajęć edukacyjnych w danym miesiącu w wysokości nie niższej niż 50% ustalonych w budżecie odpowiednio danej gminy lub powiatu wydatków bieżących ponoszonych w szkołach publicznych tego samego typu i rodzaju w przeliczeniu na jednego ucznia, pod warunkiem że osoba prowadząca szkołę niepubliczną poda organowi właściwemu do udzielania dotacji planowaną liczbę uczniów nie później niż do dnia 30 września roku poprzedzającego rok udzielania dotacji, z zastrzeżeniem ust. 3h oraz 3i. W przypadku braku na terenie gminy lub powiatu szkoły publicznej danego typu i rodzaju, podstawą do ustalenia wysokości dotacji są wydatki bieżące ponoszone przez najbliższą gminę lub powiat na prowadzenie szkoły publicznej danego typu lub rodzaju. Mając na uwadze cel dotacji i powiązanie jej wysokości z wydatkami na publiczne szkoły tego samego typu i rodzaju należy rozumieć, że dotyczy on wydatków poniesionych w danym roku. Ustalenie kwoty wydatków bieżących ponoszonych na utrzymanie szkoły danego typu i rodzaju jest niezbędne do ustalenia należnej w danym roku dotacji i jest możliwe dopiero po zamknięciu roku budżetowego.

W zakresie zarzutu naruszenia art. 62 ust. 1 w zw. z art. 60 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych, pełnomocnik organu wskazał, że nie jest to stanowisko słuszne oraz podkreślał, iż możliwość wprowadzenia zaliczenia nadpłaconej kwoty dotacji w poczet dotacji udzielanych w bieżącym roku budżetowym wynika z kompetencji organu stanowiącego jednostki samorządu terytorialnego do ustalenia trybu udzielania i rozliczania dotacji.

Autor odpowiedzi na skargę dodawał ponadto, że w orzecznictwie wskazuje się, iż zaliczenie nadpłaconej kwoty dotacji na poczet dotacji udzielanych w bieżącym roku budżetowym jest zgodne z prawem. Nie zachodzi bowiem sytuacja nieuprawnionego ograniczania wypłaty bieżącej dotacji. Jest to sposób rocznego rozliczenia dotacji, a nie jej ograniczania (tak wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu z dnia 31 października 2013 r. sygn. akt IV SA/Wr 369/13).

Na rozprawie w dniu 9 grudnia 2015 r. strony podtrzymały dotychczasowe stanowiska w sprawie.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach zważył, co następuje:

Skarga nie zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 3 § 2 pkt 5 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2012 r., poz. 270 ze zm.), zwanej dalej ustawą p.p.s.a., sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości przez kontrolę aktów prawa miejscowego stanowionych przez organy jednostek samorządu terytorialnego i terenowych organów administracji rządowej. W przypadku uchwał podejmowanych przez organy samorządu terytorialnego, kontrola sądowa sprowadza się do oceny, czy dany akt wydany został z obrazą obowiązujących przepisów, gdyż zaistnienie takiej sytuacji powoduje konieczność stwierdzenia jego nieważności bądź stwierdzenia, że wydany został z naruszeniem prawa - stosownie do treści art. 147 § 1 ustawy p.p.s.a.

Przedmiotowa skarga została wniesiona w oparciu o art. 87 ust. 1 ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym (Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1592 ze zm.). Zgodnie z tym przepisem każdy, czyj interes prawny lub uprawnienie zostały naruszone uchwałą podjętą przez organ powiatu w sprawie z zakresu administracji publicznej, może, po bezskutecznym wezwaniu do usunięcia naruszenia, zaskarżyć uchwałę do sądu administracyjnego.

Badając wymogi formalne skargi Sąd stwierdził, ze z uwagi na przedmiot uregulowany zaskarżoną Uchwałą tj. "w sprawie trybu udzielania i rozliczania dotacji udzielanych niepublicznym przedszkolom, niepublicznym placówkom oraz szkołom niepublicznym o uprawnieniach szkół publicznych, a także przedszkolom, placówkom i szkołom publicznym prowadzonym na terenie Jaworzna przez podmioty inne niż Gmina Miasta Jaworzna oraz trybu i zakresu kontroli prawidłowości wykorzystania udzielonych dotacji", uchwała została podjęta w sprawie z zakresu administracji publicznej.

Z akt przedstawionych Sądowi wynika, że skarżąca spółka spełniła wszystkie opisane w art. 87 ust. 1 ustawy o samorządzie powiatowym wymogi formalne - tj. wezwało Radę Miejską w Jaworznie do usunięcia naruszenia prawa pismem z dnia 11 czerwca 2015 r., a następnie, w związku z brakiem odpowiedzi na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa wniosła w dniu 7 sierpnia 2015 r., a więc w terminie przewidzianym w obowiązujących przepisach (por. uchwałę Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 2 kwietnia 2007 r., sygn. akt: II OPS 2/07, ONSAiWSA 2007/3/60) skargę do WSA w Gliwicach za pośrednictwem Rady Miejskiej w Jaworznie.

Mając na uwadze regulację powołanego art. 87 ust. 1 ustawy o samorządzie powiatowym podkreślić także trzeba, że skarżący musi wskazać istnienie związku pomiędzy zaskarżoną uchwałą, a jego indywidualną sytuacją prawną i wykazać naruszenie interesu prawnego przez podjętą uchwałę. O tym, czy jednostka ma w danej sprawie interes prawny przesądzają przepisy prawa zamieszczone w ustawach materialnoprawnych, ustrojowych i procesowych. Analiza przepisu art. 87 ust. 1 powołanej ustawy prowadzi w tym kontekście do stwierdzenia, że spółka posiada legitymację prawną do wniesienia skargi na Uchwałę Nr XXIX/423/2013 Rady Miejskiej w Jaworznie z dnia 26 lutego 2013 r. w sprawie trybu udzielania i rozliczania dotacji udzielanych niepublicznym przedszkolom, niepublicznym placówkom oraz szkołom niepublicznym o uprawnieniach szkół publicznych, a także przedszkolom, placówkom i szkołom publicznym prowadzonym na terenie Jaworzna przez podmioty inne niż Gmina Miasta Jaworzna oraz trybu i zakresu kontroli prawidłowości wykorzystania udzielonych dotacji w zakresie dotyczącym zakwestionowanego w skardze przepisu § 11 ust. 3 Uchwały. Nie było przy tym kwestionowane przez organ, że skarżąca spółka jest podmiotem prowadzącym szkoły niepubliczne o uprawnieniach szkół publicznych na terenie powiatu i korzystającym z dotacji oświatowych - który ze względu na opisany status posiada interes prawny w tym, by ukształtowana zaskarżoną uchwałą sfera praw i obowiązków pozostawała w zgodzie z obiektywnym porządkiem prawnym.

Stan faktyczny sprawy nie jest w istocie sporny, a jako że został zaprezentowany przy okazji opisywania stanowiska skarżącej i organu brak jest w ocenie Sądu konieczności jego powielania.

Przedmiotem sporu jest wspomniany przepis § 11 ust. 3 Uchwały zgodnie, z którym "jeżeli w wyniku weryfikacji, o której mowa w ust. 1, ustalono, że wysokość kwoty udzielonej dotacji była wyższa niż, wynikająca z rocznego sprawozdania z wykonania planu wydatków budżetowych miasta za rok udzielenia dotacji, wysokość wydatków bieżących na jednego ucznia w szkołach miejskich tego samego typu i rodzaju, nadpłacona kwota dotacji zaliczana jest w poczet dotacji udzielanych w bieżącym roku budżetowym". Wskazać w tym miejscu należy, że zgodnie z nie kwestionowanym przez skarżącą § 11 ust. 1 Uchwały "w odniesieniu do szkół dotowanych, dla których wysokość kwoty dotacji uzależniona jest od wysokości ustalonych w budżecie miasta wydatków bieżących na jednego ucznia w miejskich szkołach tego samego typu i rodzaju, w terminie do 31 marca roku następującego po roku udzielenia dotacji dokonuje się weryfikacji wysokości kwoty udzielonej dotacji, z zastrzeżeniem ust. 4. Zgodnie zaś z ust. 2 § 11 Uchwały "jeżeli w wyniku weryfikacji, o której mowa w ust. 1, ustalono, że wysokość kwoty udzielonej dotacji była niższa niż, wynikająca z rocznego sprawozdania z wykonania planu wydatków budżetowych miasta za rok udzielenia dotacji wysokość wydatków bieżących na jednego ucznia w szkołach miejskich tego samego typu i rodzaju, w terminie do 30 kwietnia następującego po roku udzielenia dotacji dokonuje się wyrównania." Stosownie zaś do ust. 4 § 11 Uchwały "w przypadku podjęcia decyzji o zaprzestaniu działalności danej szkoły dotowanej, jej osoba prowadząca zobowiązana jest do:

1) poinformowania o tym fakcie organ dotujący na co najmniej dwa miesiące przed terminem zaprzestania działalności,

2) przedłożenia organowi dotującemu, w terminie do 15. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym otrzymała ostatnią ratę dotacji, rozliczenia, o którym mowa w § 12, za okres od początku roku kalendarzowego do tego miesiąca."

Przystępując do merytorycznej oceny zaskarżonego przepisu § 11 ust. 3 Uchwały wskazać należy, że niniejsza sprawa dotyczy uregulowania zawartego w art. 90 ust. 4 ustawy o systemie oświaty w brzmieniu z daty podjęcia zaskarżonej uchwały, zgodnie z którym organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego ustala tryb udzielania i rozliczania dotacji, o których mowa w ust. 1a i 2a-3b, oraz tryb i zakres kontroli prawidłowości ich wykorzystywania, uwzględniając w szczególności podstawę obliczania dotacji, zakres danych, które powinny być zawarte we wniosku o udzielenie dotacji i w rozliczeniu jej wykorzystania, oraz termin i sposób rozliczenia dotacji.

Wspomnianemu przepisowi § 11 ust. 3 Uchwały skarżąca spółka zarzucała naruszenie: art. 2, 7 i 94 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, polegające na naruszeniu zasady lex retro non agit, zasady ochrony praw nabytych, zasady prawidłowej legislacji, zasady określoności prawa oraz zasady zaufania obywatela do państwa prawa; naruszenie art. 90 ust. 4 ustawy o systemie oświaty poprzez wyjście poza upoważnienie ustawowe i uregulowanie w uchwale możliwości weryfikacji wysokości kwoty udzielonej dotacji w terminie do 31 marca roku następującego po roku udzielenia dotacji, co nie wpisuje się w kompetencyjne ramy ustawowe ustanowienia trybu i zakresu udzielania i rozliczania dotacji oraz naruszenie art. 62 ust. 1 w zw. z art. 60 ustawy o finansach publicznych poprzez przyjęcie, że organ dotujący uprawniony jest arbitralnie kompensować należność budżetową z tytułu dotacji wypłaconej w nadmiernej wysokości ze zobowiązaniem budżetowym beneficjenta dotacji z tytułu wypłaconej dotacji po zakończonym i rozliczonym roku budżetowym.

Mając na uwadze zarzuty skargi przyjdzie wskazać, że stosownie do art. 90 ust. 3 u.s.o. dotacje dla szkół niepublicznych o uprawnieniach szkół publicznych niewymienionych w ust. 2a przysługują na każdego ucznia uczestniczącego w co najmniej 50% obowiązkowych zajęć edukacyjnych w danym miesiącu, w wysokości nie niższej niż 50% ustalonych w budżecie odpowiednio danej gminy lub powiatu wydatków bieżących ponoszonych w szkołach publicznych tego samego typu i rodzaju w przeliczeniu na jednego ucznia, pod warunkiem że osoba prowadząca szkołę niepubliczną poda organowi właściwemu do udzielania dotacji planowaną liczbę uczniów nie później niż do dnia 30 września roku poprzedzającego rok udzielania dotacji, z zastrzeżeniem ust. 3h oraz 3i. W przypadku braku na terenie gminy lub powiatu szkoły publicznej danego typu i rodzaju podstawą do ustalenia wysokości dotacji są wydatki bieżące ponoszone przez najbliższą gminę lub powiat na prowadzenie szkoły publicznej danego typu lub rodzaju.

Zgodnie zaś z art. 90 ust. 4 u.s.o. organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego ustala tryb udzielania i rozliczania dotacji, o których mowa w ust. 1a i 2a-3b, oraz tryb i zakres kontroli prawidłowości ich wykorzystywania, uwzględniając w szczególności podstawę obliczania dotacji, zakres danych, które powinny być zawarte we wniosku o udzielenie dotacji i w rozliczeniu jej wykorzystania, oraz termin i sposób rozliczenia dotacji.

Z kolei art. 60 ustawy o finansach publicznych stanowi, że środkami publicznymi stanowiącymi niepodatkowe należności budżetowe o charakterze publiczno-prawnym są w szczególności następujące dochody budżetu państwa albo budżetu jednostki samorządu terytorialnego:

1) kwoty dotacji podlegające zwrotowi w przypadkach określonych w niniejszej ustawie;

2) należności z tytułu gwarancji i poręczeń udzielonych przez Skarb Państwa i jednostki samorządu terytorialnego;

3) wpłaty nadwyżek środków obrotowych samorządowych zakładów budżetowych;

4) wpłaty nadwyżek środków finansowych agencji wykonawczych;

5) wpłaty środków z tytułu rozliczeń realizacji programów przedakcesyjnych;

6) należności z tytułu zwrotu środków przeznaczonych na realizację programów finansowanych z udziałem środków europejskich oraz inne należności związane z realizacją projektów finansowanych z udziałem tych środków, a także odsetki od tych środków i od tych należności;

7) dochody pobierane przez państwowe i samorządowe jednostki budżetowe na podstawie odrębnych ustaw;

8) pobrane przez jednostkę samorządu terytorialnego dochody związane z realizacją zadań z zakresu administracji rządowej oraz innych zadań zleconych jednostkom samorządu terytorialnego odrębnymi ustawami i nieodprowadzone na rachunek dochodów budżetu państwa.

Natomiast zgodnie z art. 62 ust. 1 ustawy o finansach publicznych zobowiązania z tytułu należności, o których mowa w art. 60, oraz zobowiązania wraz z odsetkami za zwłokę stanowiące dochód budżetu państwa podlegają, na wniosek zobowiązanego, potrąceniu z wzajemnej, bezspornej i wymagalnej wierzytelności zobowiązanego wobec Skarbu Państwa z tytułu:

1) prawomocnego wyroku sądowego wydanego na podstawie art. 417 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93, z późn. zm.), zwanej dalej "Kodeksem cywilnym";

2) prawomocnej ugody sądowej zawartej w związku z zaistnieniem okoliczności przewidzianych w art. 417 Kodeksu cywilnego;

3) nabycia przez Skarb Państwa nieruchomości na cele uzasadniające jej wywłaszczenie lub wywłaszczenia nieruchomości na podstawie przepisów o gospodarce nieruchomościami;

4) odszkodowania za niesłuszne skazanie, tymczasowe aresztowanie lub zatrzymanie, uzyskanego na podstawie ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego (Dz. U. Nr 89, poz. 555, z późn. zm.);

5) odszkodowania uzyskanego na podstawie przepisów o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego;

6) odszkodowania orzeczonego w decyzji organu administracji rządowej.

Odnosząc się do zarzutów podniesionych w skardze należy w pierwszej kolejności podkreślić, że w ocenie Sądu wspomniany § 11 ust. 3 Uchwały nie narusza przepisu art. 90 ust. 4 u.s.o. Ta ostatnia norma zawiera bowiem upoważnienie ustawowe dla organu stanowiącego prawo miejscowe nie tylko do ustalania trybu udzielania, ale i rozliczania dotacji, o których mowa w ust. 1a i 2a-3b, oraz tryb i zakres kontroli prawidłowości ich wykorzystywania, uwzględniając w szczególności podstawę obliczania dotacji, zakres danych, które powinny być zawarte we wniosku o udzielenie dotacji i w rozliczeniu jej wykorzystania, oraz termin i sposób rozliczenia dotacji. Dla spornego przedmiotu istotne jest przede wszystkim to, że art. 90 ust. 4 u.s.o. stanowi o tym, iż uchwała właściwego organu samorządu terytorialnego ma ustalać tryb rozliczania dotacji, w tym w szczególności uwzględniać zakres danych zawartych we wniosku o rozliczeniu jej wykorzystania oraz termin i sposób rozliczenia dotacji. Podzielić przy tym przyjdzie pogląd wyrażony w wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu z dnia 31 października 2013 r. sygn. akt IV SA/Wr 369/13, zaakceptowany w wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 16 kwietnia 2015 r. sygn. akt II GSK 337/14, co do tego, że zaliczenie nadpłaconej kwoty dotacji na poczet dotacji udzielanych w bieżącym roku budżetowym nie narusza prawa, w tym nie zachodzi w tym przypadku sytuacja nieuprawnionego ograniczania wypłaty bieżącej dotacji, albowiem jest to sposób rocznego rozliczania dotacji.

Zdaniem Sądu powyższe przesądza również o bezzasadności zarzutu naruszenia art. 62 ust. 1 w zw. z art. 60 ustawy o finansach publicznych, a możliwość ustalenia zaliczenia nadpłaconej kwoty dotacji w poczet dotacji udzielanych w bieżącym roku budżetowym wynika z ustawowego uprawnienia właściwego organu samorządowego do ustalenia trybu udzielania i rozliczania dotacji.

Z tych samych względów Sąd nie podzielił argumentów strony skarżącej, jak i poglądów prezentowanych w skardze, a opartych o wskazane w niej orzeczenia Sądów Administracyjnych.

Sąd, ze względów wyżej wyrażonych nie uznał również zasadności naruszenia wskazanych w skardze przepisów Konstytucji RP. Zgodnie z art. 2 Konstytucji RP Rzeczpospolita Polska jest demokratycznym państwem prawnym, urzeczywistniającym zasady sprawiedliwości społecznej. Stosownie do art. 7 Konstytucji RP organy władzy publicznej działają na podstawie i w granicach prawa. Natomiast zgodnie z art. 94 Konstytucji RP organy samorządu terytorialnego oraz terenowe organy administracji rządowej, na podstawie i w granicach upoważnień zawartych w ustawie, ustanawiają akty prawa miejscowego obowiązujące na obszarze działania tych organów. Zasady i tryb wydawania aktów prawa miejscowego określa ustawa. W ocenie Sądu kwestionowany przez stronę skarżącą § 11 ust. 3 Uchwały nie narusza zasad demokratycznego państwa prawnego urzeczywistniającego zasady sprawiedliwości społecznej, a ustanawiający go organ samorządu terytorialnego działał na podstawie i w granicach prawa oraz na podstawie ustawowego upoważnienia. stosownego. Co do zarzutów naruszania przez § 11 ust. 3 Uchwały zasad: lex retro non agit, ochrony praw nabytych, prawidłowej legislacji, określoności prawa oraz zasady zaufania obywatela do państwa prawa, przyjdzie uznając je ze względów wyżej już wyrażonych za bezzasadne, dodatkowo wskazać, że sporna Uchwała została podjęta przez Radę Miejską Jaworzna w dniu 26 lutego 2013 r., natomiast jej opublikowanie miało miejsce w dniu 12 marca 2013 r. w Dzienniku Urzędowym Województwa Śląskiego Nr 2291, a wejście w życie nastąpiło z dniem 27 marca 2013 r. Zarzuty skarżącej dotyczą, co bezsporne weryfikacji wysokości dotacji odnoszącej się do roku budżetowego 2014, a zatem okresu w którym Uchwała obowiązywała i była znana skarżącej. W konsekwencji nie może być mowy o wstecznym działaniu § 11 ust. 3 Uchwały, czy naruszeniu praw nabytych skarżącej, która jeszcze w marcu 2013 r. mogła zapoznać się ze sposobem ustalania trybu udzielania i rozliczania dotacji, w tym terminem i sposobem jej rozliczania.

Z uwagi na powyższe Sąd uznał zarzuty skargi za bezzasadne i na podstawie art. 151 p.p.s.a. skargę oddalił.