Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

|Sygn. akt III SA/Kr 418/19 | [pic] W Y R O K W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Dnia 12 czerwca 2019 r., Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie, w składzie następującym:, Przewodniczący Sędzia: WSA Halina Jakubiec, Sędziowie: WSA Janusz Kasprzycki, WSA Ewa Michna (spr.), po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w trybie uproszczonym, w dniu 12 czerwca 2019 r. skargi A. P., na postanowienie Samorządowego Kolegium Odwoławczego, z dnia 24 listopada 2017 r., znak [...], w przedmiocie ustalenia kosztów postępowania rozgraniczeniowego, , , 1.uchyla zaskarżone postanowienie oraz poprzedzające je postanowienie organu I instancji,, 2. przyznaje od Skarbu Państwa – Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie na rzecz adwokata R. S. - Kancelaria Adwokacka [...], K., tytułem zwrotu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu kwotę 720 zł (słownie: siedemset dwadzieścia) podwyższoną o, podatek od towarów i usług przewidziany dla tego rodzaju czynności, ,

Postanowieniem z 7 września 2017 r., Wójt Gminy L ustalił wysokość kosztów postępowania w sprawie o rozgraniczenie nieruchomości położonej w R, oznaczonej w ewidencji jako działka nr [...] z nieruchomością sąsiednią oznaczoną jako działka nr [...], na kwotę 5.500 zł. Ustalił również, że koszty te ponoszą po połowie właściciele rozgraniczanych nieruchomości tj. E. i A. R. w kwocie 2 750 zł oraz A. P. w kwocie 2 750 zł oraz zobowiązał właścicieli do uiszczenia powyższej kwoty w terminie 21 dni od dnia uprawomocnienia się wydanego postanowienia.

W uzasadnieniu organ wskazał, że zgodnie z art. 152 k.c. właściciele gruntów sąsiadujących obowiązani są do współdziałania przy rozgraniczeniu gruntów, a koszty rozgraniczeniowe ponoszą po połowie. Przy określaniu kosztów postępowania i sposobu ich rozdziału organ zastosował art. 262 § 1 pkt 2 k.p.a., zgodnie z którym stronę obciążają te koszty postępowania, które zostały poniesione w interesie lub na jej żądanie, a nie wynikają z ustawowego obowiązku organów prowadzących postępowanie. W sprawie dotyczącej rozgraniczenia nieruchomości oznaczało to, że koszty postępowania obciążają właścicieli rozgraniczanych nieruchomości. Do ustalenia wysokości wskazanych kosztów organ przyjął kwotę wynikającą z umowy zawartej przez geodetę z Gminą L, a dotyczącą czynności ustalenia granic nieruchomości i sporządzenia wymaganej prawem dokumentacji geodezyjnej.

Samorządowe Kolegium Odwoławcze postanowieniem z 24 listopada 2017 r., utrzymało w mocy zaskarżone przez A. P. postanowienie.

W uzasadnieniu organ II instancji powołał się na uchwałę podjętą w składzie siedmiu sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego z 11 grudnia 2016r. I OPS 5/06 (wszystkie orzeczenia sądów dostępne na stronie: www.orzeczenia.nsa.gov.pl), w której wskazane zostało, że organ administracji publicznej, orzekając o kosztach postępowania rozgraniczeniowego na podstawie art. 262 § 1 pkt 2 k.p.a., może obciążyć kosztami rozgraniczenia nieruchomości strony będące właścicielami sąsiadujących nieruchomości, a nie tylko stronę żądającą wszczęcia postępowania. Udział w postępowaniu administracyjnym w charakterze strony jest równoznaczny z tym, że to postępowanie toczy się w interesie każdej ze stron postępowania, a ustalenie granic sąsiadujących nieruchomości leży w interesie wszystkich właścicieli, z uwagi na fakt, że granice gruntów sąsiadujących stały się sporne.

W ocenie organu II instancji ustalenie kosztów postępowania przez organ I instancji było zasadne, a tym samym sformułowane w zażaleniu zarzuty nie mogły zostać uwzględnione. Organ podkreślił, że zasady uiszczania kosztów postępowania rozgraniczeniowego są w orzecznictwie sądów administracyjnych ustalone od lat i opierają się na istnieniu interesu prawnego w rozstrzygnięciu sprawy, który to interes jest niezależny od tego, który z właścicieli nieruchomości zainicjował postępowanie.

W skardze wniesionej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie skarżący wniósł m.in. o uchylenie zaskarżonego postanowienia. Wskazał, że nie był inicjatorem postępowania rozgraniczeniowego, a przebieg granicy "był oczywisty" i potwierdzony przez geodetę. Dodatkowo skarżący podkreślił, że wysokość obciążenia kosztami (których od początku nie chciał ponosić) stanowi równowartość kwoty przeznaczanej na utrzymanie za kilka miesięcy.

W odpowiedzi na skargę organ odwoławczy wniósł o odrzucenie, ewentualnie oddalenie skargi, podtrzymując argumenty zawarte w zaskarżonym postanowieniu.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie zważył, co następuje:

Skarga zasługuje na uwzględnienie, aczkolwiek z innych przyczyn niż te wymienione w jej uzasadnieniu.

Sąd uznał, że organy obu instancji bezkrytycznie kierowały się jedynie treścią zawartej z geodetą umowy, nie analizując jakie faktycznie czynności zostały przez geodetę wykonane. Sąd przyjął bowiem, że przy ocenie zasadności kosztów należnych uprawnionemu geodecie, a obciążających strony postępowania, powinny mieć zastosowanie stawki określone w rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości z dnia 24 kwietnia 2013 r. w sprawie określenia stawek wynagrodzenia biegłych, taryf zryczałtowanych oraz sposobu dokumentowania wydatków niezbędnych dla wydania opinii w postępowaniu cywilnym (Dz. U. poz. 518).

Zasadniczo rację miały organy odwołując się do przepisów ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego. Zgodnie z art. 263 § 1 ww. ustawy do kosztów postępowania zalicza się koszty podróży i inne należności świadków i biegłych oraz stron w przypadkach przewidzianych w art. 56, a także koszty spowodowane oględzinami na miejscu, koszty doręczania stronom pism urzędowych oraz koszty mediacji. Do kosztów postępowania mogą zaliczone także inne koszty bezpośrednio związane z rozstrzygnięciem sprawy jak. np. wynagrodzenie biegłego (263 § 2 k.p.a.). W art. 263 § 1 k.p.a. znajduje się jednocześnie odesłanie do przepisu art. 56 k.p.a., w świetle którego osobie, która stawiła się na wezwanie, przyznaje się koszty podróży i inne należności ustalone zgodnie z przepisami działu 2 tytułu III ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (u.k.c.). Zgodnie z art. 89 u.k.c. wysokość wynagrodzenia biegłego za wykonaną pracę ustala się, uwzględniając wymagane kwalifikacje, potrzebny do wydania opinii czas i nakład pracy. Wynagrodzenie to oblicza się według stawki wynagrodzenia za godzinę pracy albo według taryfy zryczałtowanej określonej dla poszczególnych kategorii biegłych ze względu na dziedzinę, w której są oni specjalistami. W niniejszej sprawie zastosowanie znajdzie również wskazane w art. 89 ust. 5 u.k.c. ww. rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości określające stawki wynagrodzenia biegłych za wykonaną pracę oraz taryfy zryczałtowane, tj. rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 24 kwietnia 2013 r. w sprawie określenia stawek wynagrodzenia biegłych, taryf zryczałtowanych oraz sposobu dokumentowania wydatków niezbędnych dla wydania opinii w postępowaniu cywilnym.

Z powyższego wynika, że proces ustalenia wynagrodzenia biegłego wymaga skrupulatnej analizy wykonanych przez niego czynności w postępowaniu administracyjnym. Na analizę tę powinno się składać wyszczególnienie charakteru czynności podjętych przez biegłego, stopień ich skomplikowania oraz czas potrzebny na ich dokonanie, a także kwalifikacje biegłego i nakład pracy przez niego wykonanej.

Z akt sprawy wynika, iż podstawą przyznania wynagrodzenia dla uprawnionego geodety była umowa zawarta w dniu 10 listopada 2016 r. pomiędzy Gminą L, a biegłym geodetą J. S. W zawartej umowie zostało ustalone z góry wynagrodzenie dla biegłego w kwocie 6.765,00 zł brutto, obniżone następnie aneksem z 7 sierpnia 2017 r. do kwoty 5.500,00 zł brutto, ze względu na to, że biegły nie był obowiązany do płacenia podatku o towarów i usług.

Nie budzi wątpliwości w ocenie Sądu, że powyższy materiał dowodowy nie stanowił wystarczającej podstawy do wyliczenia wynagrodzenia i kosztów biegłego, tak jak uczynił to organ I instancji i co zostało zaakceptowane przez organ odwoławczy. Uzasadnienia organów obu instancji w zakresie odnoszącym się do wysokości kosztów postępowania administracyjnego ograniczały się jedynie do wskazania umowy zawartej pomiędzy Gminą L a geodetą J. S. Organy w żaden sposób nie odniosły się do czynności faktycznie wykonanych przez biegłego, jego kwalifikacji oraz dokonanego przez niego nakładu pracy. Zabrakło tym samym podporządkowania poszczególnych czynności wykonanych przez geodetę do właściwej im pozycji zawartej załączniku wskazanego wyżej rozporządzenia.

Mając na uwadze powyższe, Sąd uznał, że postanowienie Wójta Gminy L z [...] 2017 r., ustalające wysokość kosztów postępowania rozgraniczeniowego na kwotę 5.500 zł oraz zobowiązujące strony do pokrycia tych kosztów po połowie, nie było zgodne z prawem.

Sąd zwraca uwagę, że organy administracyjne działają na podstawie przepisów prawa tj. zgodnie z art. 6 k.p.a., co oznacza, że każdorazowo powinny wskazać konkretny przepis prawa dający podstawę do działania, w tym nałożenia na strony obowiązku poniesienia kosztów postępowania w określonej wysokości. W rozpatrywanej sprawie organy wskazały jedynie na zawartą umowę o wykonanie czynności geodezyjnych i art. 262§1 pkt 2 oraz art. 264 umożliwiające wydanie postanowienia w przedmiocie kosztów obciążających stronę postępowania.

Kwestia zasadności kalkulacji kosztów powołanych geodetów w postępowaniu rozgraniczeniowym była przedmiotem m.in. wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z 14 marca 2018 r., I OSK 1370/16. W uzasadnieniu Naczelny Sąd Administracyjny wyraźnie wskazał, że: "Organ administracji nie może więc bezkrytycznie przyjmować rachunków (faktur) wystawionych przez upoważnionych geodetów za wymienione wyżej czynności, lecz jest zobligowany do ich sprawdzenia, uwzględniając także wydatki niezbędne do wykonania zleconej pracy, czemu winien dać wyraz w uzasadnieniu postanowienia w przedmiocie kosztów postępowania tym bardziej, że jak już wyżej wspomniano, wykładnia art. 262 § 1 k.p.a. powinna być wąska, bowiem omawiane uregulowanie prawne jest istotnym wyjątkiem od zasady, że koszty postępowania ponosi organ administracji publicznej". Zdaniem Naczelnego Sądu Administracyjnego: "Wynagrodzenie biegłych oblicza się według stawki wynagrodzenia za godzinę pracy albo według taryfy zryczałtowanej określonej dla poszczególnych kategorii biegłych ze względu na dziedzinę, w której są oni specjalistami".

Jak więc słusznie wskazał Wojewódzki Sąd Administracyjny Krakowie w wyroku z 13 sierpnia 2013r., I SA/Kr 64/10 ustalanie wynagrodzenia biegłego "z góry" w umowie cywilnoprawnej jest niedopuszczalne z uwagi na niezgodność z zasadami regulującymi wynagrodzenie biegłego – "Wynagrodzenie to zostało ustalone bowiem «z góry» zanim biegły podjął jakiekolwiek czynności, czyli w sposób zupełnie przypadkowy i dowolny, antycypując wielkość i zakres wykonanych prac. (...) Organ podatkowy nie może bezkrytycznie akceptować warunków płacowych przestawionych przez biegłego, lecz jest zobligowany do ich sprawdzenia, uwzględniając kwalifikacje biegłego, potrzebny do jej wykonania czas itp." Podobnie Wojewódzki Sąd Administracyjny w wyroku z 7 września 2012 r., II SA/Po 141/12 podkreślał, że: "Niewątpliwie w postanowieniu rozstrzygającym kwestię kosztów postępowania niezbędne jest wskazanie ich wysokości, poszczególnych jej składników z rozbiciem na konkretne czynności wraz z podstawą ich ustalenia. Jedynie postanowienie spełniające powyższe wymogi będzie w pełni odpowiadało przepisom prawa. Tylko wtedy możliwe będzie dokonanie kontroli, czy koszty do których zwrotu zobowiązano stronę postępowania, odpowiadają kosztom faktycznym, wynikającym z obowiązujących przepisów prawa."

Sąd doszedł wiec do wniosku, że organy kierując się jedynie wysokością kwoty ustalonej w umowie cywilnoprawnej z geodetą naruszyły art. 6 k.p.a. oraz art. 262 §1 pkt 2 k.p.a., w stopniu, który miał wpływ na wynik sprawy.

Przy ponownym rozpoznaniu sprawy organy administracyjne winny ustalić zatem wysokość wynagrodzenia biegłego w oparciu o przytoczonej wyżej zasady i przepisy prawa.

Wobec powyższego Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie działając na podstawie art.145 § 1 pkt 1 lit. a ustawy z 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (tekst jednolity Dz. U. z 2018 r., poz. 1302 z późn. zm.) uchylił zaskarżone postanowienie oraz poprzedzające je postanowienie organu I instancji. Uchylenie postanowienia organu I instancji nastąpiło na podstawie art. 135 powołanej ustawy, który to przepis stanowi, że sąd stosuje przewidziane ustawą środki w celu usunięcia naruszenia prawa w stosunku do aktów lub czynności wydanych lub podjętych we wszystkich postępowaniach prowadzonych w granicach sprawy, której dotyczy skarga, jeżeli jest to niezbędne dla końcowego jej załatwienia.

Sąd zasądził wynagrodzenie na rzecz pełnomocnika z urzędu w kwocie 720 zł netto powiększonej o należny podatek od towarów i usług na podstawie rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu (t.j. Dz. U. z 2019 r. poz. 18). Wynagrodzenie zostało obliczone zgodnie z § 21 ust.1 pkt 1 lit. a i pkt 2 lit. d oraz §4 ust. 3 powołanego rozporządzenia jako suma wynagrodzenia za skargę od postanowienia w przedmiocie należności pieniężnej (2 750 zł) oraz wynagrodzenia w postępowaniu zażaleniowym (600 zł + 120 zł).