Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodniczący: Sędzia WSA – Iwona Szymanowicz-Nowak (sprawozdawca) Sędziowie: Sędzia WSA – Renata Nawrot, Sędzia WSA – Sławomir Fularski po rozpoznaniu w dniu 27 października 2017 r. na posiedzeniu niejawnym w Radomiu sprawy z wniosku R. W. o wyłączenie sędziego Marka Wroczyńskiego ze składu orzekającego w sprawie ze skargi R. W. na zarządzenie zastępcze Wojewody [...] z dnia [...] czerwca 2017 r. Nr [...] w przedmiocie stwierdzenia wygaśnięcia mandatu Prezydenta Miasta R. postanawia: oddalić wniosek o wyłączenie sędziego Marka Wroczyńskiego

Pismem z 28 lipca 2017 r. (data nadania w urzędzie pocztowym) R. W. (dalej: skarżący), reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika, wniósł do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie za pośrednictwem organu skargę na zarządzenie zastępcze Wojewody [...] z dnia [...] czerwca 2017 r. Nr [...] w przedmiocie stwierdzenia wygaśnięcia mandatu Prezydenta Miasta R..

Na rozprawie w dniu 25 października 2017 r. skarżący złożył wniosek

o wyłączenie sędziego Marka Wroczyńskiego ze składu orzekającego w niniejszej sprawie. Jako podstawę powyższego wskazał art. 20 w związku z art. 19 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U.

z 2017 r. poz. 1369 ze zm., zwana dalej: p.p.s.a.) ze wskazaniem, że istnieją okoliczności wywołujące uzasadnioną wątpliwość co do bezstronności ww. sędziego.

Skarżący wskazał, że sędzia Marek Wroczyński pełni funkcję Przewodniczącego Wydziału. Do jego kompetencji, obok orzekania, należy również przydzielanie spraw sędziom wydziału oraz wstępna kontrola skarg pod kątem braków formalnych. Pełniąc funkcję Przewodniczącego Wydziału, sędzia w pierwszej kolejności zbadał skargę pod kątem formalnym, następnie przydzielił sprawę sędziom wydziału, jednocześnie wskazując samego siebie jako sędziego sprawozdawcę, by ostatecznie zarządzeniem

z 18 września 2017 r. wyznaczyć termin rozprawy na 25 października 2017 r. Wszystkie powyższe czynności miały miejsce w okresie niespełna dwóch miesięcy od momentu wniesienia skargi.

Powyższe narusza regułę określoną w § 32 rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 5 sierpnia 2015 r. Regulamin wewnętrznego urzędowania wojewódzkich sądów administracyjnych (Dz. U. z 2015 r. poz. 1177, zwanego dalej: r.w.u.), zgodnie z którą sprawy wniesione do sądu rozpoznaje się na rozprawie według kolejności ich wpływu, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej. W przedmiotowym przypadku, w ocenie skarżącego, sędzia zbadał sprawę i wyznaczył rozprawę poza kolejnością wpływu. Na powyższe wskazuje okoliczność, że w dniu rozpoznawania niniejszej sprawy na rozprawie, rozpoznaniu podlegały także sprawy, co do których skargi wpłynęły odpowiednio: 20 kwietnia 2017 r. (VIII SA/Wa 294/17; VIII SA/Wa 295/17; VIII SA/Wa 296/17) i 5 lipca 2017 r. (VIII SA/Wa 505/17 i VIII SA/Wa 506/17). Analiza sygnatury niniejszej sprawy oraz spraw rozpatrywanych w tym samym dniu pokazuje, że pomiędzy skargą wniesioną 5 lipca 2017 r. a skargą z 28 lipca 2017 r. (która zainicjowała przedmiotowe postępowanie) w Wydziale wszczęto ponad 150 postępowań. Zdaniem skarżącego, nadając sprawie bieg, a następnie wyznaczając termin rozprawy, sędzia całkowicie pominął zasadę kolejności wpływu wynikającą

z r.w.u., co świadczy o jego osobistym zaangażowaniu w sprawę i narusza zasadę bezstronności.

W ocenie skarżącego, przejawem osobistego zaangażowania sędziego

w niniejszą sprawę jest również wypowiedź, jakiej udzielił dziennikarzom Polskiego Radia [...], która została wyemitowana 11 września 2017 r. W wypowiedzi tej sędzia wskazał, że z uwagi na duże zainteresowanie sprawą, jej rozpatrzenie może nastąpić jeszcze w październiku 2017 r. lub na przełomie października i listopada 2017 r. Wypowiedź ta wprost wskazuje na celowe pominięcie zasady rozpatrywania spraw

w kolejności ich wpływu, a także na naruszenie bezstronności z uwagi na fakt, że sędzia wypowiedział się publicznie w zakresie rozpatrywanej sprawy przed jej rozstrzygnięciem wskazując na konieczność jej priorytetowego potraktowania. Na potwierdzenie tej okoliczności skarżący przedłożył płytę CD z nagraniem programu radiowego z 11 września 2017 r.

Ocenił, iż wskazane przez sędziego duże zainteresowanie sprawą nie może stanowić samoistnej przesłanki rozpatrzenia sprawy z pominięciem zasady kolejności wpływu. Tego typu działanie, naruszające co do zasady zaufanie obywatela do wymiaru sprawiedliwości, może nastąpić tylko w wyjątkowych przypadkach uzasadnionych okolicznościami. Samo zainteresowanie sprawą takiej przesłanki nie czyni.

Skarżący podniósł dalej, iż wątpliwy jest również sam proces wyznaczenia składu orzekającego w niniejszej sprawie. Zgodnie bowiem z § 23 r.w.u., przewodniczący wydziału orzeczniczego, z zastrzeżeniem § 28, przydziela sprawy sędziom tego wydziału, wyznaczając sędziego sprawozdawcę w sprawie zgodnie ze szczegółowymi zasadami przydziału spraw sędziom określonym przez kolegium sądu. Sędziego sprawozdawcę w kolejnych sprawach wniesionych do sądu wyznacza się przez wskazanie sędziego według kolejności na podstawie alfabetycznej listy sędziów wydziału orzeczniczego. Oznacza to, że co do zasady przydział spraw sędziom sprawozdawcom odbywa się według kolejności na podstawie alfabetycznej listy sędziów. Decydujące znaczenie ma zatem sporządzona lista oraz ułożenie alfabetyczne sędziów, a uprawnienie przewodniczącego wydziału sprowadza się jedynie do schematycznego zdekodowania osoby uprawnionej do orzekania w kolejnej sprawie.

Wobec powyższego, w kontekście wyżej przedstawionych wypowiedzi sędziego za wątpliwy uznać należy zbieg okoliczności, w którym sędzia w pierwszej kolejności w sposób nadzwyczaj sprawny bada skargę w niniejszej sprawie pod kątem formalnym, następnie wyznacza swoją osobę sędzią sprawozdawcą, by ostatecznie w ekspresowy sposób wyznaczyć termin rozprawy w czasie dwóch miesięcy od wpływu skargi. Tego typu pośpiech nie jest reakcją typową, bowiem skargi wniesione do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, jak i również te, które trafiają do VIII Wydziału na swoje rozpatrzenie oczekują zazwyczaj prawie 6 miesięcy. W ocenie skarżącego, niezrozumiały pośpiech w wyznaczeniu terminu rozprawy, niespotykany w innych sprawach, narusza zasadę równego dostępu do wymiaru sprawiedliwości i prowadzi do pogwałcenia reguły bezstronności składu orzekającego.

Reasumując, skarżący wywiódł, iż w przedmiotowym postępowaniu zaistniały okoliczności, które wywołują uzasadnioną wątpliwość co do bezstronności sędziego. Przede wszystkim sędzia Marek Wroczyński, pełniąc funkcję Przewodniczącego Wydziału oraz sędziego sprawozdawcy w niniejszej sprawie, udzielił wypowiedzi dziennikarzom, w której wskazał, że niniejsza sprawa zostanie rozpoznana szybciej (tj. poza kolejnością wpływu) z uwagi na zainteresowanie wokół niej, kiedy problem zainteresowania daną sprawą nie może wpłynąć na kolejność jej rozstrzygnięcia, jak również nie może wpływać na samą ocenę merytoryczną sprawy. W konsekwencji powyższego, sędzia wyznaczył termin rozpoznania sprawy z całkowitym pominięciem zasady kolejności wpływu, czym wzbudza uzasadnione wątpliwości co do bezstronności. Niezrozumiałym dla skarżącego jest zbieg okoliczności, jaki towarzyszył szybkiemu zbadaniu pod kątem formalnym skargi, a następnie wybraniu sędziego sędzią sprawozdawcą.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie zważył, co następuje:

Zgodnie z treścią art. 45 ust. 1 ustawy z dnia 2 kwietnia 1997 r. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. z 1997 r. Nr 78, poz. 483, zwana dalej: Konstytucją RP), każdy ma prawo do sprawiedliwego i jawnego rozpatrzenia sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki przez właściwy, niezależny, bezstronny i niezawisły sąd. Realizacji bezstronności służy zawarta w przepisach p.p.s.a. instytucja wyłączenia sędziego od rozpoznania danej sprawy. Wyłączenie sędziego od orzekania w sprawie może nastąpić z mocy samej ustawy (art. 18 p.p.s.a.) albo na wniosek strony lub żądanie sędziego (art. 19 p.p.s.a.). Instytucja ta służy zapewnieniu rozpoznania sprawy przez sąd w takim składzie orzekającym, którego sędziowie nie pozostają w relacjach osobistych ze stronami oraz nie mieli wcześniej określonych związków z rozpoznawaną sprawą i którzy w obiektywnym wymiarze będą wolni od uzasadnionych podejrzeń

i wątpliwości co do ich bezstronności, a więc osobistego zainteresowania (z przyczyn faktycznych lub prawnych) wynikiem danej sprawy. Czynności Sądu i sędziego powinny być bowiem oparte na w pełni zobiektywizowanych przesłankach i podjęte bez jakichkolwiek uprzedzeń do stron postępowania.

Wniosek o wyłączenie sędziego nie może jednak być oparty tylko na subiektywnym przekonaniu strony o istnieniu takich podstaw. Nie może być w żadnym razie wykorzystywany do eliminowania z postępowania sędziów, których strona uznaje za nieodpowiadających subiektywnemu pojmowaniu jej interesów. Istotne jest w tym zakresie, że przyczyny wyłączenia sędziego nie powinny być interpretowane rozszerzająco (por. postanowienie NSA z dnia 8 lipca 2011 r., sygn. akt I OZ 490/11, publ. Lex nr 846676).

Podstawą wniosku skarżącego jest art. 19 p.p.s.a., zgodnie z którym niezależnie od przyczyn wymienionych w art. 18 p.p.s.a., sąd wyłącza sędziego na jego żądanie lub na wniosek strony, jeżeli istnieje okoliczność tego rodzaju, że mogłaby wywołać uzasadnioną wątpliwość co do jego bezstronności w danej sprawie.

Wskazać należy, że wydanie postanowienia w przedmiocie wyłączenia sędziego musi być poprzedzone złożeniem wyjaśnienia przez sędziego, którego wniosek dotyczy (art. 22 § 2 p.p.s.a.). Jak wynika z wyjaśnienia zawartego w oświadczeniu złożonym przez sędziego w dniu 26 października 2017 r., w przedmiotowej sprawie nie istnieją okoliczności tego rodzaju, że mogłyby wywołać wątpliwości co do jego bezstronności

w sprawie.

Odnosząc się do argumentów wniosku stwierdzić należy, iż swoje stanowisko co do braku bezstronności sędziego skarżący opiera na nieprawidłowym wyznaczeniu terminu rozpoznania sprawy, tj. poza kolejnością wpływu spraw do Sądu.

W odniesieniu do tak sformułowanego wniosku wskazać należy na treść § 23 r.w.u., z którego wynika, że przewodniczący wydziału orzeczniczego, z zastrzeżeniem

§ 28, przydziela sprawy sędziom tego wydziału, wyznaczając sędziego sprawozdawcę w sprawie zgodnie ze szczegółowymi zasadami przydziału spraw sędziom określonymi przez kolegium sądu (ust. 1). Sędziego sprawozdawcę w kolejnych sprawach wniesionych do sądu wyznacza się przez wskazanie sędziego według kolejności na podstawie alfabetycznej listy sędziów wydziału orzeczniczego (ust. 2). Przewodniczący wydziału orzeczniczego może wyznaczyć sędziego sprawozdawcę w kolejnych sprawach, odstępując od kolejności według alfabetycznej listy sędziów tego wydziału, jeżeli kolejne sprawy mogły być objęte jedną skargą lub pozostają one ze sobą

w związku (ust. 3).

Zgodnie z § 2 ust. 1 uchwały nr 3/1/2017 Kolegium Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 17 stycznia 2017 r. (zwanej dalej: uchwałą), Przewodniczący Wydziału, z zastrzeżeniem ww. § 23 ust. 3 r.w.u. oraz § 2 ust. 3 i § 3 ust. 1-3 uchwały, wyznacza sędziego sprawozdawcę w kolejno wpływających sprawach według prowadzonych alfabetycznych list sędziów wydziału dla spraw z repertorium SA, repertorium SAB oraz repertorium SO.

W Wydziale VIII Zamiejscowym w Radomiu przydział spraw do referatów poszczególnych sędziów następuje zgodnie z powołanymi wyżej przepisami. Sprawa

o sygn. akt VIII SA/Wa 658/17 ze skargi skarżącego według alfabetycznej listy sędziów przypadła sędziemu Markowi Wroczyńskiemu. Liniowi sędziowie Wydziału, zgodnie z § 1 ust. 3 uchwały, orzekają w wymiarze 16 spraw miesięcznie (cztery sesje), zaś Przewodniczący Wydziału orzeka w wymiarze podstawowym 4 spraw miesięcznie (§ 1 ust. 2 uchwały). Oznacza to, że sprawy do referatu sędziego są przyznawane co czwartą "kolejkę", co powoduje, że mają nadane wyższe numery w stosunku do spraw przydzielonych sędziom orzekającym w pełnym wymiarze.

Jak wyjaśnił sędzia w złożonym oświadczeniu, jako Przewodniczący Wydziału orzeka faktycznie w wymiarze co najmniej 8 spraw miesięcznie (dwie sesje). Stąd wynika, że sprawy z referatu sędziego Przewodniczącego Wydziału są rozpoznawane szybciej i mogą mieć wyższe numery sygnatur, niż sprawy z referatu innych sędziów. Przydział spraw Przewodniczącemu odbywa się proporcjonalnie do liczby posiedzeń.

W przedmiotowej sprawie zostały zastosowane te same zasady przydziału

i wyznaczania spraw, jak w każdej innej sprawie.

Po wniesieniu skargi do sądu przewodniczący wydziału orzeczniczego niezwłocznie bada, czy skarga czyni zadość wymaganiom formalnym i czy został uiszczony wpis, a w razie potrzeby wzywa do usunięcia braków formalnych oraz do uiszczenia wpisu, chyba że został złożony wniosek o przyznanie prawa pomocy (§ 33 ust. 1 r.w.u.).

Złożona w niniejszej sprawie przez skarżącego skarga wpłynęła do Wydziału VIII 5 września 2017 r. Zgodnie z r.w.u., sędzia Przewodniczący niezwłocznie dokonał wstępnego badania przedmiotowej skargi pod kątem ewentualnych braków i wpisu sądowego. Wskutek tej czynności ocenił, iż skarga jest kompletna, nie podlega wpisowi, nie zawiera także wniosków, które inicjowałyby postępowania wpadkowe (w zakresie prawa pomocy czy wstrzymania wykonania aktu).

Według postanowień § 32 ust. 1. r.w.u., sprawy wniesione do sądu rozpoznaje się na rozprawie według kolejności ich wpływu, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej. Szybkość wyznaczenia spraw zależna jest od tego, czy dana sprawa wymaga wydawania zarządzeń w zakresie uzupełnienia braków formalnych, w tym wpisu sądowego oraz rozpoznania zgłaszanych przez strony wniosków. Sprawa wpływająca do Sądu, w której nie ma braków, bądź której braki zostały uzupełnione, kierowana jest na najbliższe posiedzenie danego sędziego.

Sprawa ze skargi skarżącego nie zawierała braków, nadto jest wolna od kosztów sądowych z mocy ustawy. Zatem już w chwili wniesienia gotowa była do wyznaczenia terminu rozprawy. Zarządzenie w tym przedmiocie wydane zostało przez sędziego 18 września 2017 r.

Wbrew twierdzeniom skarżącego, do rozpoznania na rozprawie w dniu 25 października 2017 r. wyznaczonych zostało 11 różnorodnych rodzajowo spraw

o sygnaturach: 1) VIII SA/Wa 658/17, 2) VIII SA/Wa 380/17, 3) VIII SA/Wa 533/17, 4) VIII SA/Wa 604/17, 5) VIII SA/Wa 408/17, 6) VIII SA/Wa 505/17, 7) VIII SA/Wa 506/17, 8) VIII SA/Wa 294/17, 9) VIII SA/Wa 295/17, 10) VIII SA/Wa 296/17, 11) VIII SA/Wa 1101/16, przy czym w referacie sędziego znajdowały się, poza przedmiotową, sprawy

o sygnaturach: VIII SA/Wa 505/17 i VIII SA/Wa 506/17. Sprawy te wpłynęły do Sądu

w dniu 5 lipca 2017 r., ale wymagały dodatkowych czynności, bez których nie mogły uzyskać dalszego biegu.

Odnosząc się do zarzutu dotyczącego medialnych wypowiedzi sędziego, które,

w ocenie skarżącego, świadczą o jego stronniczości, stwierdzić należy, że przedłożony przy wniosku dowód w postaci płyty CD okoliczności tej w żaden sposób nie uzasadnia ani nie uprawdopodabnia. Wedle wniosku, sędzia w dniu 11 września 2017 r. udzielił dziennikarzom informacji, że rozpoznanie przedmiotowej sprawy może nastąpić jeszcze w październiku 2017 r. lub na przełomie października i listopada 2017 r. z uwagi na "duże zainteresowanie sprawą". Tymczasem zapis na płycie CD nie zawiera jakiejkolwiek osobistej wypowiedzi sędziego, tylko wypowiedź dziennikarki, opisującej rozmowę przeprowadzoną z Przewodniczącym Wydziału, z której wynika, że sprawa zostanie potraktowana priorytetowo.

W tym miejscu podkreślić należy, że przedmiotowa sprawa niewątpliwie budzi zainteresowanie mieszkańców miasta i mediów, bowiem skarżący R. W. wniósł skargę w związku z pełnioną przez siebie funkcją - Prezydenta Miasta R. (organu wykonawczego gminy). Tym samym, w ocenie Sądu, zasadne było jej sprawne rozpoznanie, co ma szczególne znaczenie z punktu widzenia interesu społecznego,

w szczególności transparentności działań organów jednostek samorządu terytorialnego. Akcentowana we wniosku wypowiedź medialna sędziego nie świadczy o jego negatywnym nastawieniu do skarżącego, czy też o braku obiektywizmu i bezstronności w przedmiotowej sprawie.

Reasumując, należy stwierdzić, że działania Przewodniczącego Wydziału

w przedmiotowej sprawie odpowiadały regułom określonym w § 32 ust. 1 i § 23 ust. 1-2 r.w.u., a przede wszystkim były zgodne z wyrażoną w art. 7 p.p.s.a. zasadą szybkości postępowania oraz bez nieuzasadnionej zwłoki (art. 45 ust. 1 Konstytucji RP). Istotnym dla oceny przedmiotowego wniosku jest także fakt, że ewentualne naruszenie regulaminu wewnętrznego urzędowania wojewódzkich sądów administracyjnych może stanowić uzasadnienie zarzutów skargi kasacyjnej, a nie wniosku o wyłączenie sędziego, który ma za zadanie przeciwdziałać brakowi bezstronności sędziego, a nie być środkiem zwalczania przez stronę skarżącą dostrzeżonych przez nią uchybień przepisów postępowania (por. postanowienie NSA z 12 maja 2011 r., sygn. akt I OZ 335/11, publ. Lex nr 1081212, postanowienie NSA z dnia 12 kwietnia 2012 r, sygn.

akt I OZ 230/12, publ. Lex nr 1136792).

W ocenie Sądu, skarżący nie wskazał we wniosku na istnienie okoliczności, które mogłyby wywołać uzasadnioną wątpliwość co do bezstronności sędziego. Złożone przez sędziego Marka Wroczyńskiego wyjaśnienie z dnia 26 października 2017 r. nie budzi żadnych wątpliwości, dlatego wniosek o jego wyłączenie od rozpoznawania w przedmiotowej sprawie nie zasługuje na uwzględnienie (por. postanowienia NSA: z dnia 8 grudnia 2011 r., sygn. akt I OZ 995/11, publ. Lex nr 1149531, z dnia 27 czerwca 2012 r., sygn. akt II OZ 541/12, publ. Lex nr 1282358, z dnia 13 lutego 2013 r., sygn. akt I OZ 89/13, publ. Lex nr 1282807, z dnia 8 stycznia 2014 r., sygn. akt II GZ 779/13, publ. Lex nr 1437282). Przedstawione we wniosku okoliczności nie mogą być zatem uznane za obiektywne przesłanki wyłączenia.

Mając powyższe na uwadze Sąd, działając na podstawie art. 22 §1 i § 2 p.p.s.a., orzekł jak w sentencji postanowienia.