Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Opolu w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Teresa Cisyk Sędziowie Sędzia WSA Krzysztof Bogusz (spr.) Sędzia WSA Grażyna Jeżewska Protokolant Sekretarz sądowy Agnieszka Jurek po rozpoznaniu w Wydziale II na rozprawie w dniu 27 września 2011 r. sprawy ze skargi U. S. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Opolu z dnia [...], [...] w przedmiocie umorzenia postępowania w sprawie rozgraniczenia nieruchomości 1) uchyla zaskarżoną decyzję, 2) określa, że zaskarżona decyzja nie podlega wykonaniu w całości.

Przedmiotem skargi wniesionej przez U. S. była decyzja Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Opolu, z dnia 30 września 2010 r., uchylająca decyzję Wójta Gminy [...], nr [...] z dnia 24 listopada 2009 r., którą odmówiono wszczęcia postępowania o rozgraniczenie nieruchomości położonych w obrębie [...], a oznaczonych jako działka nr [...], stanowiąca własność U. S. i działka nr [...] stanowiąca własność M. K., wobec nieuregulowania granicy prawomocnym orzeczeniem Sądu Powszechnego. Uchylając zaskarżoną decyzję Wójta Gminy [...] organ odwoławczy jednocześnie umorzył postępowanie I instancji.

Wydanie zaskarżonej decyzji poprzedziło postępowanie o następującym przebiegu. Wnioskiem z 1 grudnia 2008 r. U. S. domagała się od Wójta Gminy [...] wznowienia postępowania o rozgraniczeniu nieruchomości położonych w obrębie [...], które oznaczyła jako działka o numerze [...], której właścicielem jest W. S. i działka o numerze [...], której właścicielką jest M. K. z działką o numerze [...], której właścicielem jest wnioskodawczyni i "dokonanie ponownie ustalenia prawidłowego przebiegu granicy działki i dokonanie pomiaru ich powierzchni".

Do akt administracyjnych organ dołączył odpisy postanowień Sądu Rejonowego w Brzegu, sygn. akt [...] i Sądu Okręgowego w Opolu, sygn. akt [...], z których wynikało, że w postępowaniu cywilnym dokonano rozgraniczenia działek położonych w [...] o numerach geodezyjnych [...] i [...].

W kolejnym wniosku z 17 grudnia 2008 r. U. S. domagała się od Wójta Gminy [...] rozgraniczenia działek nr [...], [...], [...] i [...], obręb [...], zaznaczając, że konieczność wystąpienia z żądaniem rozgraniczenia "wynika z faktu, że aktualne granice działek nie odpowiadają faktycznemu stanowi prawnemu, w szczególności powierzchni działek w wyniku błędnego przeprowadzenia postępowania rozgraniczeniowego, działka nr [...], będąca własnością U. S. jest pomniejszona o 4 ary".

Pismem z 24 lutego 2009 r. Wójt Gminy [...] wezwał wnioskodawczynię do sprecyzowania żądań zawartych w obu wnioskach, ewentualnie cofnięcie jednego z nich, zaznaczając, że wnioski te wzajemnie się wykluczają.

Pismem z 11 marca 2009 r. U. S. cofnęła wniosek o wznowienie postępowania rozgraniczeniowego, a podtrzymała wniosek "o rozgraniczenie nieruchomości działek [...], [...], [...] i [...]", położonych w [...], z uzasadnieniem jak podane we wniosku z 17 grudnia 2008 r.

Wójt Gminy [...] decyzją z 24 listopada 2009 r., nr [...] opartą także o przepis art. 30 Prawa Geodezyjnego i Kartograficznego odmówił wszczęcia postępowania o rozgraniczenie nieruchomości położonej w [...], oznaczonych jako działka nr [...] i działka nr [...], stanowiące własność odpowiednio wnioskodawczyni U. S. i uczestniczki postępowania M. K.

W sentencji decyzji zaznaczono, że odmowa wszczęcia postępowania jest wynikiem uregulowania granicy prawomocnym orzeczeniem sądu powszechnego. Odwołano się przy tym do wcześniejszego postępowania o rozgraniczenie obu nieruchomości, prowadzonego w latach 2001 – 2002 przez Wójta Gminy [...], który 16 stycznia 2002 r. wydał postanowienie o umorzeniu postępowania rozgraniczeniowego wobec braku zawarcia ugody przed sądem i przekazaniu sprawy do rozpatrzenia sądowi powszechnemu, w szczególności Sądowi Rejonowemu Brzegu. Ten ostatni cytowanym wyżej prawomocnym postanowieniem z [...] w sprawie [...] dokonał rozgraniczenia działki [...] z działką [...].

Odwołanie od tej decyzji wniosła wnioskodawczyni U. S. W toku postępowania odwoławczego pełnomocnik strony – na wezwanie organu o zakres odwołania – udzielił odpowiedzi pismem z 15 lipca 2010 r. nie odpowiadając wprost na pytanie, czy dotyczy ono także decyzji I instancji z 23 listopada 2009 r.

Po rozpatrzeniu odwołania U. S. Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Opolu decyzją z 30 września 2010 r., nr [...] uchyliło zaskarżoną decyzję w całości i umorzyło postępowanie I instancji.

Po przedstawieniu przebiegu postępowania administracyjnego zespół orzekający powołał się na przepisy ustawy Prawo geodezyjne i kartograficzne, a w szczególności art. 30 ust. 1, w związku z art. 29 ust. 3, w myśl których sprawy o rozgraniczenie nieruchomości należą do drogi postępowania administracyjnego, prowadzonego przez wójta i burmistrza z urzędu lub na wniosek. Organ odwoławczy zaznaczył, że w myśl art. 34 ust 2 ustawy, jeżeli w razie sporu, co do przebiegu linii granicznych nie dojdzie do zawarcia umowy lub nie ma podstaw do wydania decyzji o której mowa art. 33 ust. 1 upoważniony geodeta tymczasowo utrwala punkty graniczne według ostatniego stanu ostatniego posiadania, dokumentów i wskazań stron, oznacza je na szkicu granicznych, sporządza opinie i całość dokumentacji przekazuje właściwemu wójtowi. Z kolei organ administracji publicznej umarza postępowanie administracyjne, a sprawę z urzędu przekazuje sądowi, który rozpatruje sprawy o rozgraniczenie nieruchomości w trybie postępowania nieprocesowego (art. 34 ust. 3 Prawa geodezyjnego i kartograficznego).

Dalej powołując się na przepis art. 365 § 1 Kodeksu postępowania cywilnego, organ przyjął, że niemożliwe jest ustalenie w administracyjnym postępowaniu innego przebiegu granicy, aniżeli dokonany przez Sąd powszechny w postępowaniu cywilnym i to zakończonym prawomocnym postanowieniem.

Następnie organ odwoławczy powołując się na przepis art. 105 § 1 K.p.a. omówił instytucję umorzenia postępowania i zakończył swoje wywody stwierdzeniem, że "podziela stanowisko organu I instancji, iż na wniosek U. S. nie jest możliwe wznowienie postępowania rozgraniczającego z przyczyn podanych w uzasadnieniu niniejszego rozstrzygnięcia. Jeżeli tak, to organ I instancji nie powinien był prowadzić postępowania, a wszczęte wnioskiem z 17 grudnia 2008 r. powinien umorzyć jako bezprzedmiotowe".

Wreszcie organ odwoławczy odwołał się także do dwóch orzeczeń Naczelnego Sądu Administracyjnego w sprawach II SA 919/81 i II SA/Łd 1077/97, które miały wzmacniać zasadność powyższego rozstrzygnięcia.

Skargę od decyzji z dnia 30 września 2010 r. wniosła U. S., domagając się jej uchylenia i "nadania biegu postępowaniu rozgraniczeniowemu". Zarzucając brak rozgraniczenia działek o numerach [...], [...], [...] i [...] położonych w [...], strona zarzuciła, że wystąpienie z żądaniem rozgraniczenia wynikało z faktu, że dotychczasowe granice nie odpowiadały stanowi faktycznemu, ani prawnemu poszczególnych działek, a ściślej ich powierzchni. Błędne rozgraniczenie spowodowało zdaniem strony, że działka nr [...] jest mniejsza o 4 ary od jej rzeczywistej powierzchni. Samowolę poprzedniego właściciela działki nr [...] K. P., który zdaniem wnioskodawczyni przekopał znaki graniczne między działkami [...] i [...] przenosząc je w głąb działki [...] usankcjonował geodeta W. W., który w 2002 r. sporządził protokół rozgraniczenia. Zakończone wówczas postępowanie nie rozwiązało problemu i ciągłych konfliktów.

Skarżąca zaznaczyła, że wielokrotnie później domagała się wszczęcia postępowania o rozgraniczenie i otrzymywała stanowisko organu, że wiąże go rozgraniczenie dokonane w postępowaniu sądowym, a gdy zwracała się z żądaniem do Sądu odmawiano jej prowadzenia postępowania o rozgraniczenie, twierdząc, że nie wyczerpała drogi w postępowaniu administracyjnym.

Uczestniczka postępowania M. K. wniosła o oddalenie skargi pismem procesowym z 6 lipca 2011 r.

W toku postępowania sądowego strony podtrzymały swoje dotychczasowe stanowiska, składając dodatkowo dokumenty w dniach 13 czerwca 2011 r., karta 59 do 68, 16 czerwca 2001 r., karta 77 do 84 i w dniu 27 września 2011 r., karta 118 do 119 akt sądowych.

Z urzędu sądowi jest wiadomym, iż przed Wojewódzkim Sądem Administracyjnym w Opolu toczyło się postępowanie ze skargi U. S. z dnia 6 września 2007 r., sygn. akt II SA/Op 486/07, w przedmiocie odmowy wznowienia postępowania w sprawie rozgraniczenia, orzeczonego decyzją SKO w Opolu, z 10 lipca 2007 r., którą utrzymano w mocy decyzję Wójta Gminy [...] z 29 marca 2007 r. Postępowanie to dotyczyło rozgraniczenia nieruchomości oznaczonych jako działka nr [...] i [...].

Na postawie informacji i akt Sądu Rejonowego w Brzegu ustalono, że przed tym sądem toczyły się następujące postępowania:

- w sprawie sygn. akt [...] z wniosku U. S. z udziałem K. P. i Z. P. o rozgraniczenie, zakończonej powołanym wyżej postanowieniem rozgraniczającym działki [...] i [...],

- w sprawie [...] z wniosku U. S. z udziałem K. P. i Z. P. o wznowienie postępowania, zakończonego prawomocnym postanowieniem Sądu Okręgowego w Opolu z [...], sygn. akt [...], która po przekazaniu Sądowi Okręgowemu w Opolu, jako właściwemu została zakończona prawomocnym postanowieniem z [...], sygn. akt [...] oddalającym skargę o wznowienie postępowania,

- w sprawie [...] z wniosku U. S. z udziałem M. K. o rozgraniczenie nieruchomości oznaczonej jako działki [...] i [...] zakończonej postanowieniem Sądu Rejonowego w Brzegu, z dnia [...], sygn. [...] o odrzuceniu wniosku,

- w sprawie [...] Sądu Rejonowego Brzegu z wniosku U. S. z udziałem Gminy [...], W. W. i J. K. o rozgraniczenie, w którym zarządzeniem z 28 lutego 2011 r. zwrócono wniosek.

Niezależnie od postępowań wyżej wymienionych przed Sądem Okręgowym w Opolu toczyło się postępowanie ze skargi U. S. o wznowienie postępowania zakończonego postanowieniem tegoż Sądu z [...], sygn. akt [...], w którym postanowieniem z 26 lutego 2009 r. odrzucono skargę.

Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje.

Skarga zasługuje na uwzględnienie w kierunku uchylenia decyzji organu odwoławczego.

1. Zgodnie z przepisem art. 1 § 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. – Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. Nr 153, poz.1269 ze zm.), sądy administracyjne kontrolują działalność administracji publicznej pod względem zgodności z prawem. Oznacza to, iż w postępowaniu sądowym nie mogą być brane pod uwagę argumenty natury słusznościowej czy celowościowej. Badana jest wyłącznie legalność decyzji, czyli jej zgodność z przepisami prawa materialnego i prawidłowość przyjętej przez organ procedury, która doprowadziła do wydania decyzji.

Stosownie do art. 134 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.) – zwanej dalej P.p.s.a., Sąd wydając rozstrzygnięcie w granicach danej sprawy, nie jest jednak związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną. Oznacza to, iż w granicach danej sprawy, sąd dokonuje oceny zgodności zaskarżonego aktu z przepisami prawa, bez względu na zarzuty podniesione w skardze. Godzi się stwierdzić także, iż sąd administracyjny nie jest uprawniony, ani też władny do zastępowania organów administracji państwowej w rozstrzyganiu spraw administracyjnych.

Przepis art. 29 ust. 1 ustawy z dnia 17 maja 1989 r. Prawo geodezyjne i kartograficzne (Dz. U 2005 , nr 240 poz. 2047 ze zm.), stanowi, że rozgraniczenie nieruchomości ma na celu ustalenie przebiegu ich granic przez określenie położenia punktów i linii granicznych, utrwalenie tych punktów znakami granicznymi na gruncie oraz sporządzenie odpowiednich dokumentów. Rozgraniczenie może być dokonane w postępowaniu administracyjnym i przed Sądem powszechnym. Relacja między tymi postępowaniami nie zawsze jest jednak taka na jaką wskazuje organ odwoławczy pisząc, że "niemożliwe jest ustalenie w administracyjnym toku postępowania innego przebiegu granicy, niż dokonał tego sąd powszechny w postępowaniu cywilnym w tym przypadku zakończonym prawomocnym i ostatecznym postanowieniem". Jak niżej zostanie wykazane pogląd SKO został zaczerpnięty z orzeczenia NSA z 23 kwietnia 2001 r., sygn. akt II SA 574/00, w której jednak stan faktyczny nie jest tożsamy ze stanem faktycznym w obecnie rozpatrywanej sprawie.

Przebieg postępowania administracyjnego o rozgraniczenie nieruchomości na podstawie regulacji ustawy Prawo geodezyjne i kartograficzne przedstawia się następująco. Przesłanką wszczęcia postępowania rozgraniczeniowego jest istnienie sporu co do przebiegu granic nieruchomości, a więc sporu odnoszącego się do elementów służących ustaleniu tego przebiegu w postaci położenia punktów granicznych, determinujących linie graniczne. Zgodnie z przepisem art. 30 ust. 1 powołanej ustawy Prawo geodezyjne i kartograficzne rozgraniczenie przeprowadza wójt (burmistrz, prezydent miasta), natomiast czynności ustalania przebiegu granic wykonuje w myśl przepisu art. 31 ust. 1 ustawy geodeta upoważniony przez wójta.

Rodzaje rozstrzygnięć, jakie mogą zapaść w postępowaniu rozgraniczeniowym, wyczerpująco określają przepisy art. 31 ust. 1 pkt 4, art. 33 ust. 1 oraz art. 34 ust. 2 powyższej ustawy. Sprawa o rozgraniczenie może zatem w postępowaniu administracyjnym zakończyć się ugodą mającą moc ugody sądowej (art. 31 ust. 1 pkt 4 ustawy Prawo geodezyjne i kartograficzne), decyzją organu o rozgraniczeniu, jeżeli mimo nie zawarcia ugody, zebrane w postępowaniu administracyjnym dowody pozwalają na ustalenie przebiegu granicy (art. 33 ust. 1 powyższej ustawy Prawo geodezyjne i kartograficzne) oraz decyzją o umorzeniu postępowania rozgraniczeniowego i przekazaniu sprawy z urzędu do rozpatrzenia sądowi (art. 34 ust. 2 ustawy Prawo geodezyjne i kartograficzne), wówczas gdy nie tylko, że nie doszło do ugody, ale nadto zebrane w postępowaniu administracyjnym dowody nie dają podstaw do ustalenia przebiegu granicy w drodze decyzji.

Decyzję o rozgraniczeniu nieruchomości, na podstawie art. 33 ust. 1 ustawy Prawo geodezyjne i kartograficzne, wydaje wójt (burmistrz, prezydent miasta), jeżeli zainteresowani właściciele nieruchomości nie zawarli ugody, a ustalenie przebiegu granicy nastąpiło na podstawie zebranych dowodów lub zgodnego oświadczenia stron. Przepisy art. 31 ust. 2 i 3 powyższej ustawy określają rodzaje dowodów w postaci znaków i śladów granicznych, map i innych dokumentów oraz punktów osnowy geodezyjnej stanowiących ustalenia przebiegu granicy. Zarazem stanowią (art. 31 ust. 3), że jeżeli brak danych, o których mowa w ust. 2 lub są one nie wystarczające albo sprzeczne, ustala się przebieg granicy na podstawie zgodnego oświadczenia stron lub jednej strony, gdy druga strona w toku postępowania oświadczenia nie składa i nie kwestionuje przebiegu granicy.

W myśl przepisu art. 33 ust. 2 pkt 1 ustawy Prawo geodezyjne i kartograficzne, wydanie decyzji o rozgraniczeniu nieruchomości poprzedza dokonanie przez organ (wójta, burmistrza, prezydenta miasta) oceny prawidłowości wykonania czynności ustalenia przebiegu granicy nieruchomości przez upoważnionego geodetę oraz zgodności sporządzonych dokumentów z przepisami: w wypadku stwierdzenia wadliwego wykonania czynności zwraca się upoważnionemu geodecie dokumentację do poprawy i uzupełnienia. Nadto wydanie pozytywnej decyzji o rozgraniczeniu poprzedza włączenie dokumentacji technicznej do państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego.

Wydane na podstawie ustawy Prawo geodezyjne i kartograficzne rozporządzenie Ministrów Spraw Wewnętrznych i Administracji oraz Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej z dnia 14 kwietnia 1999 r. w sprawie rozgraniczenia nieruchomości (Dz. U. z 1999 r. Nr 45, poz. 453) określa rodzaje dokumentów stanowiących podstawę ustalania przebiegu granic oraz sposób i tryb wykonywania przez geodetę czynności ustalania przebiegu granic i sporządzania dokumentacji przy rozgraniczeniu nieruchomości. Przepisy tego aktu określają zatem środki dowodowe i czynności geodety z jednej strony, a z drugiej strony stanowią punkt odniesienia dla organu, który na podstawie art. 33 ust. 2 omawianej ustawy przed wydaniem decyzji dokonuje oceny prawidłowości wykonania czynności przez geodetę.

Zgodnie z przepisem art. 33 ust. 3 strona niezadowolona z ustalenia przebiegu granicy może żądać w terminie 14 dni od doręczenia jej decyzji w tej sprawie, przekazania sprawy sądowi. Kontrola wydanej przez wójta (burmistrza, prezydenta miasta) decyzji rozgraniczającej nieruchomości następuje zatem nie poprzez postępowanie przed organem administracji wyższego stopnia, lecz poprzez kontynuację postępowania rozgraniczeniowego w postępowaniu przed sądem powszechnym.

2. W rozpatrywanej sprawie bezspornym jest, że wnioskodawczyni złożyła w dniu 1 grudnia 2008 r. "wniosek o wznowienie rozgraniczenia nieruchomości obejmujących działki nr [...], [...] i [...] w [...]" oraz w dniu 17 grudnia 2008 r. "wniosek o dokonanie rozgraniczenia działek [...], [...], [...] i [...] w [...]" a na wezwanie organu pismem z 11 marca 2009 r. "cofnęła wniosek – skargę o wznowienie postępowania rozgraniczeniowego", podtrzymując jednocześnie wniosek o rozgraniczenia działek [...], [...], [...] i [...].

3. Przedmiotem skargi była decyzja Samorządowego Kolegium Odwoławczego Opolu z 30 września 2010 r., nr [...], którą uchylono decyzję Wójta Gminy [...] z 24 listopada 2009 r., nr [...] w przedmiocie odmowy wszczęcia postępowania o rozgraniczenie nieruchomości położonych w [....] a oznaczonych jako działka [...] i działka [...] i umorzono postępowanie I instancji.

4. Należy zwrócić uwagę, że w decyzji organu odwoławczego w sposób niezrozumiały wskazano na błędny przedmiot postępowania I instancji. W szczególności na stronie 3 uzasadnienia zespół orzekający podniósł, że "nie jest możliwe wznowienie postępowania rozgraniczeniowego w przedmiotowej sprawie z przyczyn podanych w uzasadnieniu rozstrzygnięcia. Skoro zaś tak to organ I instancji nie powinien był prowadzić postępowania a wszczęte wnioskiem z 17 grudnia 2008 r. postępowanie należało umorzyć jako bezprzedmiotowe". Tymczasem wznowienie postępowania o rozgraniczenie nie było przedmiotem decyzji I instancji z 24 listopada 2009 r.

5. W rozpatrywanej sprawie organ odwoławczy oparł orzeczenie na poglądzie zawartym w wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z 23 kwietnia 2001 r. sygn. akt II SA/Op 574/00 (opubl. Lex nr 54190). W tamtej sprawie Sąd orzekał w oparciu o następujący stan faktyczny, bardzo syntetycznie przedstawiony w uzasadnieniu orzeczenia, które w tym miejscu warto prawie w całości przytoczyć.

"Na wniosek J. S. z 8 maja 1991 r. zostało wszczęte przez Kierownika Urzędu Rejonowego w [...] postępowanie rozgraniczeniowe między działką nr [...] stanowiącą własność J. i W. małżonków S. i działką nr [...] stanowiącą własność A. i M. małżonków R. położonych we wsi [...] gmina [...].

Podczas postępowania rozgraniczeniowego (prowadzonego przez uprawnionego geodetę) nie doszło do zawarcia przez strony ugody. W tej sytuacji Kierownik Urzędu Rejonowego decyzją z dnia 10 stycznia 1992 r. umorzył postępowanie administracyjne i przekazał z urzędu sprawę do rozpatrzenia Sądowi Rejonowemu w T. (por. art. 34 ust. 2 ustawy z dnia 17 maja 1989 r. Prawo geodezyjne i kartograficzne).

Sąd Rejonowy w T. Wydział I Cywilny postanowieniem z dnia [...] ustalił, na podstawie faktów prawnych i geodezyjnych granicę między działkami nr [...] i nr [...].

J. S. złożył rewizję od postanowienia Sądu Rejonowego w T. z dnia [...] do Sądu Wojewódzkiego.

Sąd Wojewódzki postanowieniem z [...] oddalił rewizję J. S. od postanowienia Sądu Rejonowego w T. z [...].

Również podanie J. S. do Ministra Sprawiedliwości o wniesienie rewizji nadzwyczajnej od prawomocnego postanowienia Sądu Rejonowego w T. z dnia [...] nie zostało uwzględnione.

J. S. wystąpił z wnioskiem o wznowienie postępowania zakończonego wskazaną wyżej decyzją ostateczną Kierownika Urzędu Rejonowego z dnia 10 stycznia 1992 r.

Kierownik Urzędu Rejonowego decyzją z dnia 22 czerwca 1995 r. odmówił wznowienia postępowania. Decyzja została utrzymana w mocy decyzją Wojewody z dnia 17 lipca 1995 r.

J. S. w piśmie z dnia 30 listopada 1998 r. wystąpił do Wojewody z wnioskiem o stwierdzenie nieważności decyzji Kierownika Urzędu Rejonowego z dnia 10 stycznia 1992 r. na podstawie art. 156 § 1 pkt 6 kpa.

Wojewoda decyzją z dnia 29 marca 1999 r. odmówił wszczęcia postępowania w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji Kierownika Urzędu Rejonowego z dnia 10 stycznia 1992 r.

Główny Geodeta Kraju decyzją z dnia 26 lipca 1999 r. z powodu naruszenia określonych norm postępowania administracyjnego uchylił decyzję Wojewody z dnia 29 marca 1999 r. i przekazał sprawę Wojewodzie do ponownego rozpoznania.

Po ponownym rozpoznaniu sprawy Wojewoda decyzją z dnia 22 listopada 1999 r. odmówił stwierdzenia nieważności decyzji Kierownika Urzędu Rejonowego w T. z dnia 10 stycznia 1992 r. umarzającej postępowanie rozgraniczeniowe. W uzasadnieniu podniesiono, między innymi, że wobec uregulowania orzeczeniem sądu powszechnego spornej granicy organ administracji publicznej nie jest już uprawniony do nowego ustalenia przebiegu granicy, bo nie może zmieniać prawomocnego orzeczenia sądu. Wykazano także, że wbrew twierdzeniom J. S. nie ma podstaw do zastosowania w sprawie art. 156 § 1 pkt 6 kpa.

J. S. odwołał się od decyzji Wojewody z dnia 22 listopada 1999 r. do Głównego Geodety Kraju.

Główny Geodeta Kraju decyzją z dnia 17 stycznia 2000 r. utrzymał w mocy decyzję Wojewody z dnia 22 listopada 1999 r.

J. S. wniósł skargę na decyzję Głównego Geodety Kraju z dnia 17 stycznia 2000 r. do Naczelnego Sądu Administracyjnego domagając się nakazania wznowienia postępowania".

Przy tak ustalonym stanie faktycznym Naczelny Sąd Administracyjny w sprawie II SA 574/00 zważył, że "w sprawie o rozgraniczenie chodzi w istocie nie o same granice, ale o rozstrzygnięcie, do jakich granic sięga prawo właściciela (jego własność). Granice nieruchomości określają ją jako odrębny przedmiot własności. Sprawy dotyczące własności są ze swej natury związane z kognicją sądów powszechnych.

W tej sytuacji rozgraniczenie w trybie ustawy z dnia 17 maja 1989 r. - Prawo geodezyjne i kartograficzne ma tylko pomocniczy charakter. Ustawodawca rozgraniczeniu w trybie administracyjnym (w trybie cytowanej ustawy z dnia 17 maja 1989 r.) nadał w zasadzie mediacyjny charakter. Strona niezadowolona z administracyjnego ustalenia przebiegu granicy może żądać przekazania sprawy sądowi (art. 34 ust. 2 i ust. 3 ustawy z dnia 17 maja 1989 r.). Wszczęcie postępowania przed sądem uniemożliwia dalsze prowadzenie mediacyjnego postępowania administracyjnego o rozgraniczenie. W konsekwencji takie uregulowanie orzeczeniem sądu powszechnego spornej granicy wyłącza możliwość innego ustalenia tej granicy przez organ administracji (niezależnie od tego por. także art. 365 § 1 kpc).

Wbrew więc twierdzeniom skargi, niemożliwe jest ustalenie w administracyjnym postępowaniu rozgraniczeniowym innego przebiegu granicy, niż uczynił to sąd powszechny w postępowaniu cywilnym".

6. Niezależnie od zacytowanego wyroku NSA organ II instancji powołał w uzasadnieniu dalsze orzeczenia, w szczególności wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 5 stycznia 1982 r. II SA 919/81 opubl. Lex 9663 dla uzasadnienia zastosowania art. 138 § 1 pkt 2 K.p.a., oraz na orzeczenie Naczelnego Sądu Administracyjnego z 21 września 2000 r. sygn. akt II SA/Łd 177/97. Z tego ostatniego orzeczenia wynikało, że Sąd rozważał na tle postępowania o rozgraniczenie nieruchomości legitymacje procesową czynną podmiotu żądającego rozgraniczenia. Sąd ten wypowiedział pogląd, że "w sytuacji, gdy przepis prawa materialnego (art. 30 ustawy z dnia 17 maja 1989 r. Prawo geodezyjne i kartograficzne, Dz. U 1989 nr 30 poz. 163 ze zm.) wymaga wydania postanowienia o wszczęciu postępowania rozgraniczeniowego, dopuszczalne jest wydanie przez organ administracji publicznej rozstrzygnięcia o odmowie wszczęcia takiego postępowania z powodu braku przymiotu strony osoby składającej wniosek.

Ponadto SKO uzasadniając swoje stanowisko wskazało na dwa kolejne orzeczenia wojewódzkich sądów administracyjnych, w szczególności wyroki WSA w Gliwicach z 23 czerwca 2008 r., sygn. akt II SA/GL 696/07 (opubl. Lex 567013) i WSA w Krakowie z 31 marca 2008 r., sygn. akt III SA/Kr 1014/07 (opubl. Lex 506483).

W sprawie II SA/Kr 1014/07 sąd oddalił skargę na decyzję SKO w przedmiocie umorzenia postępowania podjętą na podstawie art. 138 § 1 pkt 1 K.p.a. w związku z art. 105 i art. 28 K.p.a oraz art. 30 ust. 1 ustawy Prawo geodezyjne i kartograficzne. W sprawie tej sąd zajmował się zatem przymiotem strony u podmiotu żądającego rozgraniczenia nieruchomości, którego organy nie dopatrzyły się po stronie wnioskodawcy i umorzyły postępowanie jako bezprzedmiotowe w trybie art. 105 § 1 K.p.a W sprawie WSA w Gliwicach z kolei sąd badał legalność postanowienia SKO w przedmiocie odmowy wszczęcia postępowania w sprawie o rozgraniczenie nieruchomości i stwierdził nieważność aktów wydanych przez organy obu instancji. Zwrócić trzeba uwagę, że w żadnej z odpisanych spraw sądów administracyjnych ich stany faktyczne nie odpowiadały ustaleniom poczynionym w rozpatrywanej obecnie sprawie. Wniosek U. S. z 17 grudnia 2008 r. jest żądaniem rozgraniczenia działek [...], [...], [...] i [...] w obrębie [...], złożonym w postępowaniu administracyjnym, podlegającym rozpoznawaniu według procedury art. 29 – 34 ustawy Prawo geodezyjne i kartograficzne i wymagającym merytorycznego rozpatrzenia i rozstrzygnięcia. Nic nie wskazuje na to aby wnioskodawczyni zamierzała korzystać z jakiejś bliżej nieokreślonej procedury wzruszenia postanowienia sądu powszechnego poprzez wydanie decyzji administracyjnej, w ramach tej samej sprawy administracyjnej zakończonej decyzją z 16 stycznia 2002 r. wydaną na podstawie art. 34 ust. 2 ustawy.

Zdaniem Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego rozpatrującego niniejszą sprawę nie ma podstaw w szczególności do oparcia rozstrzygnięcia na poglądzie wyrażonym przez cytowany wyżej wyrok NSA z 23 kwietnia 2001 r. sygn. akt II SA 574/00. Zdaniem sądu stany faktyczne tamtej sprawy i obecnie rozstrzyganej są zasadniczo różne.

7. Należy natomiast podzielić wywody postanowienia Sądu Najwyższego z 14 marca 2002r., sygn. akt IV CKN 809/00 (opubl. Lex 55120), z których wynika oczywiście dopuszczalność prowadzenia ponownego postępowania o rozgraniczenie nieruchomości mimo wcześniej wydanego sądowego postanowienia o rozgraniczeniu. Okoliczności w jakich może to nastąpić wyłożył jednoznacznie Sąd Najwyższy i warto je w tym miejscu przytoczyć w kilku tezach.

a) Ustalenie stanu prawnego granicy i jej utrwalenie w terenie nie eliminuje na przyszłość sporów między właścicielami sąsiednich gruntów co do przebiegu granicy. Szereg zdarzeń o charakterze faktycznym może bowiem sprawić, że stan władania gruntami różni się od tytułu prawnego do tego władania. Długotrwałe faktyczne władanie przygranicznym pasem gruntu, mające cechy posiadania samoistnego, prowadzi bowiem do zasiedzenia, a tym samym do zmiany stanu prawnego granicy,

b) Jeżeli spór nie ogranicza się tylko do usunięcia lub zniszczenia znaków granicznych, to ani powołany art. 39 Prawo geodezyjne i kartograficzne, ani też żaden inny przepis nie stoi na przeszkodzie wystąpienia z wnioskiem o rozgraniczenie. Przeszkody takiej nie stanowi także wcześniej wydane postanowienie o rozgraniczeniu. Znaczenie tego postanowienia sprowadza się bowiem do tego, że uczestnicy postępowania, w którym ono zapadło, nie mogą kwestionować wynikającego z niego stanu własności, o ile ten nie uległ zmianie w wyniku późniejszych zdarzeń. Rozgraniczenie zaś ze swej istoty polega na skonfrontowaniu aktualnego stanu faktycznego władania z tytułem prawnym do władania.

c) Wcześniej wydane postanowienie o rozgraniczeniu, ze swego charakteru będące postanowieniem ustalającym, przesądza tylko o stanie prawnym granicy dzielącej sąsiednie nieruchomości w dacie wydania go. W kolejnym postępowaniu o rozgraniczeniu przedmiotem rozstrzygnięcia nie jest więc stan rzeczy leżący u podstaw wydania tego pierwszego postanowienia, a stan istniejący w dacie kolejnego orzekania o przebiegu granicy.

Trzeba zwrócić uwagę, że podobne w istocie zapatrywanie wyraził Sąd Rejonowy w Brzegu odnośnie rozgraniczenia nieruchomości U. S. w postanowieniu z [...], sygn. akt [...]. W szczególności Sąd ten mimo odrzucenia wniosku zawarł w uzasadnieniu jednoznaczną ocenę, że postępowanie o rozgraniczenie nieruchomości ma charakter dwuetapowy. W pierwszym etapie właściwy wójt (burmistrz, prezydent miasta) prowadzi je według wymienionych wyżej trybów Prawa geodezyjnego kartograficznego. Dopiero wyczerpanie trybu administracyjnego jest zdaniem tego sądu podstawą do rozpoznania sprawy przez sąd powszechny. Bezpośrednia droga sądowa nie poprzedzona postępowaniem toczącym się w trybie administracyjnym jest niedopuszczalna stąd na podstawie art. 199 § 1 pkt 1 K.p.c. tamten wniosek podlegał odrzuceniu. Organ odwoławczy znał to orzeczenie, ponieważ zostało ono załączone przez stronę do pisma złożonego przez pełnomocnika wnioskodawczyni z 16 czerwca 2010 r. (por. akta administracyjne postępowania odwoławczego).

Trzeba także zwrócić uwagę, że z przepisów uprzednio obowiązującego dekretu z 13 września 1946 r. o rozgraniczaniu nieruchomości (Dz. U. Nr 53 poz. 298 ze zm.) jak i obowiązującej obecnie ustawy Prawo geodezyjne i kartograficzne nie wynikał i nie wynika zakaz prowadzenia kolejnych postępowań administracyjnych o rozgraniczenie nieruchomości, gdyż w przeciwnym wypadku Wójt Gminy [...] nie wszcząłby postępowania z 12 września 2001 r. na wniosek U. S. z 4 września 2001 r., który jednoznacznie odwoływał się do wcześniej prowadzonego postępowania rozgraniczeniowego zakończonego decyzją byłego Prezydium Powiatowej Rady Narodowej w Brzegu z 23 września 1968 r., nr [...] wydanej na podstawie art. 8 ust. 1 powołanego dekretu z 13 września 1946 o rozgraniczeniu nieruchomości.

Z tych względów Sąd uchylił decyzję organu odwoławczego opartą na przepisie art. 105 § 1 K.p.a., stwierdzając naruszenie przepisów postępowania, które mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy w rozumieniu art. 145 § 1 pkt 1 litera c P.p.s.a.

Wskazania do dalszego postępowania wynikają z powyższych wywodów i sprowadzają się do przeprowadzenia postępowania administracyjnego według reguł art. 29 do 34 ustawy Prawo geodezyjne i kartograficzne i jeżeli strona nadal podtrzymywać będzie wniosek o rozgraniczenie w związku z – jej zdaniem – nowym stanem prawnym własności nieruchomości w rozumieniu art. 153 Kodeksu cywilnego, wydanie rozstrzygnięcia w oparciu o art. 31 ust. 1 pkt 4, art. 33 ust. 1 lub art. 34 ust. 2 Prawo geodezyjne i kartograficzne.