Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: Sędzia NSA Joanna Runge-Lissowska Sędzia NSA Marek Stojanowski Sędzia del. NSA Wiesław Morys (spr.) Protokolant: sekretarz sądowy Rafał Jankowski po rozpoznaniu w dniu 7 grudnia 2011 r. na rozprawie w Izbie Ogólnoadministracyjnej skargi kasacyjnej J. P. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi z dnia 1 września 2010 r. sygn. akt III SA/Łd 356/10 w sprawie ze skargi J. P. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Piotrkowie Trybunalskim z dnia [...] marca 2010r. nr [...] w przedmiocie odmowy rejestracji pojazdu 1. uchyla zaskarżony wyrok oraz uchyla decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Piotrkowie Trybunalskim z dnia [...] marca 2010r. nr [...] i decyzję Prezydenta Miasta Piotrków Trybunalski z dnia [...] grudnia 2009r. nr [...]; 2. zasądza od Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Piotrkowie Trybunalskim na rzecz J. P. kwotę 580 (pięćset osiemdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania.

Zaskarżonym wyrokiem Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi oddalił skargę J. P. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Piotrkowie Trybunalskim z dnia [...] marca 2010 r. utrzymującą w mocy decyzję Prezydenta Miasta Piotrków Trybunalski z [...] grudnia 2009 r. odmawiającą rejestracji pojazdu.

Przedstawiając w uzasadnieniu stan faktyczny sprawy Sąd pierwszej instancji wskazał, iż J. P. składając wniosek o zarejestrowanie samochodu ciężarowego marki [...] nr [...], załączyła doń zaświadczenie wystawione przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w B. sygn. [...] o nabyciu przedmiotowego samochodu w drodze licytacji w dniu [...] września 2009 r. oraz zaświadczenie nr [...] z dnia [...] października 2009 r. o przeprowadzonym badaniu technicznym pojazdu wraz z dokumentem identyfikującym, wystawionym przez [...] Sp. z o.o. Okręgową Stację Kontroli Pojazdów w B. Wobec braku dokumentów niezbędnych do zarejestrowania pojazdu organ administracji wystąpił w dniu [...] października 2009 r. do Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w B. z pytaniem, czy przedmiotowy pojazd był zarejestrowany na terenie kraju, a jeżeli tak, to w jakim organie nastąpiła pierwsza rejestracja, czy posiada dowód rejestracyjny i tablice rejestracyjne. W przypadku sprowadzenia samochodu z zagranicy i nie zarejestrowania go na terenie kraju należało udzielić informacji o kraju pochodzenia pojazdu oraz o losie zagranicznego dowodu rejestracyjnego i tablic rejestracyjnych. Natomiast w sytuacji, gdy przedmiotowy pojazd stanowił przedmiot przepadku na rzecz Skarbu Państwa przesłać kserokopię postanowienia sądu o przepadku. Odpowiadając na powyższe pismo Komornik Sądowy wyjaśnił, iż dłużnik u którego zajęto pojazd oświadczył, że nie posiada dokumentów tego pojazdu ani tablic rejestracyjnych. Oświadczył nadto, że pojazd nie był zarejestrowany na terenie kraju. Z uwagi na brak powyższych dokumentów przedmiotowy pojazd został zajęty na podstawie nr identyfikacyjnego VIN. Komornik Sądowy podniósł ponadto, iż wnioskodawczyni nabyła pojazd w drodze licytacji, co zostało potwierdzone zaświadczeniem o nabyciu pojazdu z dnia [...] września 2009 r. Zaświadczenie to stanowi dowód własności pojazdu i jest podstawą do jego zarejestrowania. Organ pierwszej instancji wezwał jednak J. P. do uzupełnienia wniosku z dnia [...] października 2009 r. poprzez dołączenie pozostałych dokumentów przewidzianych w art. 72 ustawy Prawo o ruchu drogowym oraz wystąpił do Centralnej Ewidencji Pojazdów MSWiA CEPiK w Warszawie z wnioskiem o udzielenie informacji, czy przedmiotowy pojazd był rejestrowany na terenie kraju. Pismem z dnia [...] października 2009 r. pełnomocnik wnioskodawczyni przesłał prawidłowe zaświadczenie z badania technicznego przedmiotowego pojazdu i wezwał organ do dokonania jego rejestracji. Strona nie przedstawiła żądanych dokumentów dotyczących poprzedniej rejestracji. Centralna Ewidencji Pojazdów MSWiA udzieliła natomiast informacji, iż wspomniany pojazd nigdy nie był zarejestrowany w kraju. W tym stanie rzeczy Prezydent Miasta Piotrków Trybunalski decyzją z dnia [...] grudnia 2009 r. odmówił rejestracji przedmiotowego pojazdu z uwagi na nieprzedstawienie dokumentów koniecznych do rejestracji pojazdu. W jego przekonaniu niewystarczającym dla uwzględnienia wniosku jest dowód własności pojazdu, którego zresztą nie kwestionował.

W odwołaniu do Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Piotrkowie Trybunalskim J. P. zarzuciła tej decyzji naruszenie:

- art. 7 Konstytucji RP poprzez jego niezastosowanie i wydanie decyzji rażąco sprzecznej z art. 72, art. 73, art. 74 ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym (t.j. Dz. U. 2005 r. Nr 108 poz. 908); art. 44, art. 140, art. 155 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 1964 r. Nr 16 poz. 93 ze zm.); art. 869 § 2 i art. 879 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 1964 r. Nr 43 poz. 296 ze zm.);

- art. 32 Konstytucji RP poprzez nierówne traktowanie skarżącej w postępowaniu w przedmiocie rejestracji pojazdu stanowiącego jej własność w stosunku do innych podmiotów ubiegających się o rejestrację pojazdów, co doprowadziło do odmowy rejestracji pojazdu należącego do skarżącej;

- art. 64 Konstytucji RP poprzez pozbawienie skarżącej możliwości wykonywania przysługującego jej prawa własności względem przedmiotowego pojazdu;

- art. 72, art. 73, art. 74 ust. 2 ustawy Prawo o ruchu drogowym poprzez uznanie, że pojazd nabyty w postępowaniu egzekucyjnym, poprzednio niezarejestrowany, nie może pomimo spełniania warunków technicznych, zostać dopuszczony do ruchu;

- art. 35 § 1 i § 3 i art. 36 § 1 k.p.a. poprzez niezałatwienie sprawy w terminie ustawowym oraz wskazanie nieprawdziwego terminu załatwienia sprawy, a co za tym idzie naruszenia art. 6, art. 7, art. 8 k.p.a.

Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Piotrkowie Trybunalskim, działając na podstawie art. 138 § 1 pkt 1 k.p.a., utrzymało w mocy decyzję Prezydenta Miasta Piotrków Trybunalski. Powołując się na treść art. 72 ustawy z dnia 20 czerwca 1997r. Prawo o ruchu drogowym oraz § 2 ust. 1 i § 3 ust. 1 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 22 lipca 2002 r. w sprawie rejestracji i oznaczania pojazdów (tj. Dz. U. z 2007 r. Nr 186 poz. 1322 ze zm.) Kolegium wskazało, iż obowiązujące przepisy precyzyjnie i w sposób wyczerpujący określają dokumenty, które stanowią podstawę do zarejestrowania pojazdu. Organy administracji publicznej dokonując rejestracji pojazdu w zależności od tego czy jest to pierwsza rejestracja pojazdu sprowadzonego z zagranicy, czy też pierwsza rejestracja w kraju lub też rejestracja pojazdu zarejestrowanego już na terenie kraju, muszą dokonać tej czynności w oparciu o dokumenty wymienione w powołanych wyżej przepisach. Obowiązek ich przedstawienia ciąży na podmiocie składającym wniosek o zarejestrowanie pojazdu. Natomiast ich nieprzedłożenie uniemożliwia zarejestrowanie pojazdu. Kolegium podniosło, iż w niniejszej sprawie bezsporny jest fakt nabycia przedmiotowego pojazdu w drodze licytacji publicznej w dniu [...] września 2009 r., podobnie jak fakt niezałączenia do wniosku dokumentów, o których mowa w art. 72 ustawy Prawo o ruchu drogowym i w przepisach rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 22 lipca 2002 r. Organ nie dysponował zatem danymi niezbędnymi do zarejestrowania przedmiotowego pojazdu, a kwestia własności jest tylko jedną z wielu podlegających wykazaniu (tej zresztą nie kwestionował). W sprawie nie wystąpiły również okoliczności, które zgodnie z treścią powołanych przepisów wyłączają obowiązek przedłożenia niektórych dokumentów niezbędnych do rejestracji pojazdu. Dotyczą one między innymi pojazdu, który był już zarejestrowany na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w zakresie ust. 1 pkt 3; pojazdu zakupionego po przepadku na rzecz Skarbu Państwa lub na rzecz jednostki samorządu terytorialnego w zakresie ust. 1 pkt 2 i pkt 5.

J. P. w skardze do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi powtórzyła zarzuty zawarte w odwołaniu od decyzji organu I instancji. W jej ocenie zaskarżona decyzja pozostaje w rażącej sprzeczności z Konstytucją RP, przepisami prawa cywilnego, postępowania cywilnego oraz ustawy Prawo o ruchu drogowym. Zdaniem skarżącej za błędny uznać należy pogląd organów administracji, iż warunkiem sine qua non rejestracji pojazdu jest przedłożenie dowodu rejestracyjnego pojazdu. Z treści przepisu art. 72 ust. 1 pkt 5 ustawy Prawo o ruchu drogowym w sposób jasny, klarowny i zrozumiały wynika, że rejestracji pojazdu dokonuje się na podstawie dowodu rejestracyjnego, jeżeli pojazd był zarejestrowany. Zatem a contrario wymóg przedłożenia dowodu rejestracyjnego nie dotyczy sytuacji, gdy pojazd nie był uprzednio zarejestrowany, jak w tej sprawie. W ocenie skarżącej w przedmiotowej sprawie organy administracyjne, pomimo posiadanej wiedzy, co do sposobu nabycia pojazdu i faktu nieposiadania przez wnioskodawczynię dowodu rejestracyjnego, dokonały wadliwej subsumcji stanu faktycznego sprawy i niezasadnie odmówiły zarejestrowania samochodu. Organ nie może, wbrew dyspozycji art. 72 ust. 1 pkt 2 i pkt 5 cytowanej ustawy, żądać przedłożenia dowodu rejestracyjnego czy karty pojazdu, jeżeli dokumenty te nie istnieją w obrocie prawnym, gdyż nigdy nie zostały wydane. Odmienna wykładnia przepisu art. 72 ust. 1 ustawy Prawo o ruchu drogowym byłaby całkowicie sprzeczna z przepisami chroniącymi prawo własności oraz z przepisami nakazującymi równe traktowanie obywateli przez organy administracji publicznej. Z powyższych względów skarżąca wniosła o uchylenie zaskarżonej decyzji.

Odpowiadając na skargę Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Piotrkowie Trybunalskim wniosło o jej oddalenie, argumentując jak w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku wskazał, iż zgodnie z treścią art. 72 ust. 1 Prawa o ruchu drogowym rejestracji pojazdu dokonuje się na podstawie wskazanych w nim dokumentów. Natomiast zgodnie z treścią art. 72 ust. 2 wymagania zawarte w ust. 1 nie dotyczą:

1) pojazdu, który był już zarejestrowany na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej - w zakresie ust. 1 pkt 3;

2) pojazdu zakupionego po przepadku na rzecz Skarbu Państwa lub na rzecz jednostki samorządu terytorialnego - w zakresie ust. 1 pkt 2 i 5;

3) pojazdu zakupionego od Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Służby Celnej lub Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej - w zakresie ust. 1 pkt 5;

4) pojazdu wycofanego czasowo z ruchu - w zakresie ust. 1 pkt 5; w tym przypadku zamiast dowodu rejestracyjnego wymaga się przedstawienia decyzji o czasowym wycofaniu pojazdu z ruchu;

6) pojazdu innego niż określony w art. 3 pkt 4 ustawy z dnia 20 stycznia 2005r. o recyklingu pojazdów wycofanych z eksploatacji - w zakresie ust. 1 pkt 9;

7) pojazdu wyrejestrowanego, o którym mowa w art. 79 ust. 4 pkt 3 - w przypadku powtórnej rejestracji - w zakresie ust. 1 pkt 5;

8) pojazdu, o którym mowa w art. 81 ust. 4 pkt 3 lit. a - w zakresie ust. 1 pkt 4.

Powołany powyżej przepis art. 72 ust. 1 zawiera zamknięty katalog dokumentów stanowiących podstawę zarejestrowania pojazdu. Obowiązek ich przedłożenia ciąży na podmiocie występującym z wnioskiem o zarejestrowanie pojazdu. Niespełnienie warunków powołanych w tym przepisie czyni niemożliwym pozytywne rozpoznanie wniosku, to jest sprzeciwia się zarejestrowaniu pojazdu. Jedyne dopuszczalne odstępstwa od obowiązku przedłożenia wymaganych dokumentów reguluje przepis art. 72 ust. 2 ustawy, który tu nie ma zastosowania. Organy administracji publicznej odmówiły J. P. zarejestrowania samochodu ciężarowego marki [...] nabytego w drodze licytacji publicznej od Komornika Sądu Rejonowego w B. z uwagi na nieprzedstawienie przez skarżącą dokumentów, o których mowa w art. 72 ust. 1 ustawy Prawo o ruchu drogowym. Z załączonych do wniosku o zarejestrowanie pojazdu dokumentów wynikało jedynie, że pojazd ten został nabyty przez skarżącą w drodze licytacji publicznej w dniu [...] września 2009 r. oraz, że spełnia wymagania techniczne, o których mowa w art. 66 ustawy Prawo o ruchu drogowym. Skarżąca nie przedłożyła natomiast dokumentów, z których wynikałyby dalsze dane niezbędne do zarejestrowania przedmiotowego pojazdu. Przeprowadzone przez organy administracji publicznej postępowanie wyjaśniające pozwoliło jedynie na ustalenie, że przedmiotowy pojazd nie był wcześniej rejestrowany na terenie kraju, a skarżąca nie jest osobą, która dokonała przywozu pojazdu zagranicy. Sąd za błędną uznał argumentację skarżącej, która uważa, iż przedłożenie dowodu rejestracyjnego pojazdu nie jest warunkiem koniecznym zarejestrowania pojazdu. Wskazał, że jednym z dokumentów, o którym mowa w art. 72 ust. 1 pkt 5 ustawy Prawo o ruchu drogowym, stanowiącym podstawę rejestracji pojazdu jest dowód rejestracyjny, jeżeli pojazd był zarejestrowany. Przepis ten jest jednoznaczny i stwierdza, że dokument w postaci dowodu rejestracyjnego, jest niezbędny do zarejestrowania pojazdu już wcześniej zarejestrowanego. Bez znaczenia dla sprawy pozostają powody, dla których dokument ten nie został załączony (por. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 22 czerwca 2006r., sygn. akt I OSK 1005/05, publ. LEX nr 265787). Sąd uznał za niezasadne twierdzenie skarżącej, iż nieotrzymanie przez nią dowodu rejestracyjnego oznacza, że dokument ten nie istnieje. Okoliczność niewydania przez sprzedawcę dokumentów dotyczących przedmiotu sprzedaży nie świadczy bowiem o ich nieistnieniu w obrocie prawnym. To w interesie nabywcy pozostaje podjęcie kroków zmierzających do zgromadzenia dokumentacji niezbędnej do rejestracji pojazdu. Sąd nie podzielił zarzutów skarżącej dotyczących naruszenia przepisów Konstytucji RP, a w szczególności art. 7, art. 32 i art. 64. Zgodnie z treścią art. 7 Konstytucji RP organy władzy publicznej działają na podstawie i w granicach prawa. Zdaniem Sądu organy administracji publicznej rozpoznające przedmiotowy wniosek działały na podstawie i w ramach obowiązujących przepisów prawa materialnego i procesowego, to jest ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym oraz ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego. Sąd nie stwierdził naruszenia konstytucyjnej zasady równości wobec prawa, jak również zasady zakazu dyskryminacji politycznej społecznej bądź gospodarczej. Rozpoznając przedmiotowy wniosek o rejestrację pojazdu organy administracji publicznej stosowały tożsame procedury, jakie stosowane są w stosunku do innych obywateli wnioskujących o rejestrację pojazdu. Zdaniem Sądu nie został naruszony przez organ przepis art. 64 Konstytucji RP regulujący kwestię ochrony prawnej prawa własności i innych praw majątkowych. Wskazał, iż przysługujący skarżącej tytuł prawny do przedmiotowego pojazdu, jak również skuteczność przeniesienia prawa własności tego pojazdu nie były kwestionowane na żadnym etapie postępowania. Za bezzasadny uznał zarzut naruszenia przepisów art. 6, art. 7, art. 8 k.p.a. Rozpoznając sprawę organy administracji podjęły wszelkie kroki w celu prawidłowego wyjaśnienia jej stanu faktycznego. Decyzje zostały wydane po dokonaniu wszechstronnej oceny okoliczności sprawy i starannej analizie zgromadzonego materiału dowodowego. Odnosząc się natomiast do zarzutów naruszenia art. 35 § 1 i 3 i art. 36 § 1 k.p.a. poprzez nieterminowe rozpoznanie wniosku skarżącej z dnia [...] października 2009 r., Sąd zgodził się ze stroną skarżącą, iż zarówno organ pierwszej instancji, jak i organ odwoławczy nie dochowały terminów, o których mowa w powołanych przepisach, co niewątpliwie stanowi naruszenie art. 35 § 1 i § 2 k.p.a. Jednakże w jego ocenie uchybienia te pozostały bez istotnego wpływu na wynik sprawy. Dlatego na podstawie art. 151 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.), dalej zwanej P.p.s.a., orzekł jak w sentencji.

J. P. w skardze kasacyjnej wniosła o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i rozpoznanie skargi lub o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu do ponownego rozpoznania oraz o zasądzenie kosztów postępowania. Zaskarżonemu wyrokowi zarzuciła naruszenie przepisów prawa materialnego, tj. art. 72 ust. 1 pkt 5 ustawy Prawo o ruchu drogowym poprzez jego niewłaściwe zastosowanie i dokonanie błędnej subsumpcji normy prawa materialnego pod prawidłowo ustalony stan faktyczny, w wyniku czego zażądano od skarżącej przedstawienia wszystkich dokumentów, o których mowa w tym przepisie w sytuacji, gdy nabycie pojazdu w drodze licytacji powinno skutkować pominięciem wymagań wymienionych w jego treści, naruszenie art. 7 konstytucji RP poprzez jego niezastosowanie i wydanie wyroku rażąco sprzecznego z art. 72 ust. 1 pkt 5, art. 73 i art. 74 ust. 2 pkt 1 ustawy Prawo o ruchu drogowym, art. 44. art. 140, art. 155 § 1 kodeksu cywilnego oraz art. 869 § 2 i art. 879 kodeksu postępowania cywilnego. Zarzucono także naruszenie art. 32 Konstytucji RP poprzez nierówne traktowanie skarżącej w postępowaniu o rejestrację pojazdu w porównaniu do innych podmiotów ubiegających się o rejestrację pojazdu oraz art. 64 Konstytucji RP poprzez jego niezastosowanie. Wyrokowi temu wytknięto również uchybienie przepisom prawa procesowego, które mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy, tj. art. 145 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi w związku z art. 72 ust. 7 pkt 5 ustawy Prawo o ruchu drogowym poprzez oddalenie skargi w sytuacji, gdy skarga winna być uwzględniona, oraz art. 151 P.p.s.a. poprzez jego błędne zastosowanie i oddalenie skargi. W ocenie kasatora art. 72 ust. 1 pkt 5 ustawy Prawo o ruchu drogowym wymaga przedstawienia dowodu rejestracyjnego przy rejestracji pojazdu tylko w sytuacji, gdy pojazd był zarejestrowany, natomiast gdy pojazd skarżącej nie był zarejestrowany nie można żądać od niej przedstawienia tego dowodu. W rozpoznawanej sprawie Sąd I instancji nie wziął pod uwagę faktu, iż skarżąca nabyła pojazd w drodze licytacji publicznej. Zatem zgodnie z treścią art. 879 k.p.c. stała się jego właścicielem bez żadnych obciążeń, nie przysługują jej roszczenia z tytułu rękojmi za wady rzeczy, ale równocześnie przeciwko niej nie można podnosić żadnych zarzutów co do ważności nabycia. Przedstawiona powyżej regulacja konstruuje instytucję pierwotnego nabycia własności, zatem nabywca w drodze egzekucji nie uzyskuje prawa, jakie przysługiwało dotychczasowemu właścicielowi, gdyż jego prawo jest niezależnie od prawa poprzednika. Kasator powołał się na wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z dnia 21 stycznia 2010 roku w sprawie o sygn. III SA/Kr 977/09, w którym Sąd ten stwierdził, iż w przypadku nabycia pojazdu w drodze licytacji publicznej, organ administracyjny nie może odmówić zarejestrowania pojazdu z powodu nieprzedłożenia przez nabywcę dowodu rejestracyjnego, jeżeli ten dowód rejestracyjny nie został nabywcy przekazany wraz z nabytym pojazdem. Pogląd przeciwny naruszałby bowiem spójność systemową, specyfikę nabywania własności w drodze egzekucji oraz podważał zaufanie do prawa.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył co następuje:

Skarga kasacyjna zawiera uzasadnione podstawy. Stosownie do brzmienia art. 183 § 1 P.p.s.a. Naczelny Sąd Administracyjny rozpoznając sprawę na skutek wniesienia skargi kasacyjnej związany jest granicami tej skargi, a z urzędu bierze pod rozwagę tylko nieważność postępowania, która zachodzi w wypadkach określonych w § 2 tego przepisu. Podstaw nieważnościowych w niniejszej sprawie nie stwierdzono. Oznacza to, że przytoczone w skardze kasacyjnej przyczyny wadliwości prawnej zaskarżonego orzeczenia determinują zakres kontroli dokonywanej przez Naczelny Sąd Administracyjny.

Podstawy, na których można oprzeć skargę kasacyjną, zostały określone w art. 174 P.p.s.a. Przepis art. 174 pkt 1 tej ustawy przewiduje dwie postacie naruszenia prawa materialnego, a mianowicie błędną jego wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie. Błędna wykładnia oznacza nieprawidłowe zrekonstruowanie treści normy prawnej wynikającej z konkretnego przepisu, czyli mylne rozumienie określonej normy prawnej, natomiast niewłaściwe zastosowanie to dokonanie wadliwej subsumcji przepisu do ustalonego stanu faktycznego, czyli wadliwe uznanie, że stan faktyczny sprawy odpowiada hipotezie określonej normy prawnej. Również druga podstawa kasacyjna wymieniona w art. 174 pkt 2 P.p.s.a. - naruszenie przepisów postępowania - może przejawiać się w tych samych postaciach, co naruszenie prawa materialnego, przy czym w tym wypadku ustawa wymaga, aby skarżący nadto wykazał istotny wpływ wytkniętego uchybienia na wynik sprawy. Powołanie się na obie podstawy kasacyjne wymusza rozpoznanie w pierwszej kolejności zarzutów procesowych, gdyż ocena trafności zastosowania czy wykładni prawa materialnego może mieć miejsce tylko po przesądzeniu poprawności ustaleń faktycznych i procedowania przez Sąd pierwszej instancji.

Jednakowoż rozpoznawana w niniejszej sprawie skarga kasacyjna formułując zarzuty procesowe uzasadniła je w istocie naruszeniami materialnoprawnymi, bo sprowadziła je do błędnej treści sentencji wyroku, uznając za nieprawidłowe oddalenie skargi. Z tej przyczyny obie podstawy zostaną omówione łącznie. Przedstawiony w skardze kasacyjnej zarzut uchybienia art. 72 ust. 1 pkt 5 Prawa o ruchu drogowym okazał się usprawiedliwiony, gdyż Sąd Wojewódzki nieprawidłowo go zastosował, bowiem nietrafnie odniósł go do poprawnie ustalonego stanu faktycznego sprawy. W tym miejscu należy uczynić zastrzeżenie, że zasadnie przepis ten zakwestionowano, gdyż w istocie ani Sąd meriti, ani organy orzekające, mimo iż stwierdzały brak wymaganych dokumentów do rejestracji, nie wskazały innych braków, poza dowodem rejestracyjnym. Przywołany przepis stanowi, że rejestracji dokonuje się na podstawie dowodu rejestracyjnego, jeżeli pojazd był zarejestrowany. Oznacza to, że jednym z koniecznych warunków rejestracji pojazdu jest dołączenie do wniosku dowodu rejestracyjnego, o ile pojazd ten wcześniej był zarejestrowany, jeśli przy tym nie zachodzą warunki zwalniające, których w niniejszej sprawie nie wykazano. Ustawa nie zawęża użytego w nim pojęcia rejestracji jedynie do rejestracji w Polsce, należy zatem przyjąć, że chodzi również o dołączenie dowodu rejestracyjnego pojazdu, który uprzednio był zarejestrowany także za granicą. Jest to wymóg wynikający z konieczności prawidłowej identyfikacji pojazdów i, jakkolwiek ma charakter restrykcyjny, to uzasadniony jest charakterem dokonywanej czynności prawnej i jej skutkami. Uwagi te odnoszą się wszak do sytuacji typowych, a więc z reguły do umownego nabycia pojazdu, w których niewypełnienie tego obowiązku przez wnioskodawcę wywołuje dla niego negatywny skutek, i to nawet wówczas, gdy nie dysponuje on dowodem rejestracyjnym z powodu niejako niezawinionego, przykładowo ze względu na nieprzekazanie mu go przez zbywcę (p. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 22 czerwca 2006 r., sygn. akt I OSK 1005/05, www.orzeczenia.nsa.gov.pl).

W orzecznictwie sądowoadministracyjnym dostrzec wszak można pewne odstępstwa od tego wymogu w sytuacjach nietypowych. Przykładem jest wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z 11 marca 2009 r., sygn. akt II SA/Po 1018/08 (ONSAiWSA z 2010 r., nr 4, poz. 75), w uzasadnieniu którego wyrażono pogląd, że omawiana norma może mieć zastosowanie jedynie w odniesieniu do pojazdów sprowadzanych z państwa członkowskiego Unii Europejskiej, w którym implementowano Dyrektywę Rady nr 1999/37/WE z 29 kwietnia 1999 r. w sprawie dokumentów rejestracyjnych pojazdów (DZ. Urz. UE L 99.138.57 ze zm.), bądź którego prawodawstwo krajowe pozwalało na pozostawienie dowodu rejestracyjnego w dyspozycji właściciela w celach rejestracyjnych w innym państwie. Jak wynika z treści uzasadnienia tegoż wyroku Sąd przyjął konieczność interpretacji art. 72 ust. 1 pkt 5 Prawa o ruchu drogowym w świetle przywołanej Dyrektywy jako instrumentu służącego usprawnieniu funkcjonowania rynku wspólnotowego w zakresie obrotu pojazdami. A w tym kontekście akcentował konieczność badania możliwości uzyskania dowodu rejestracyjnego przez nabywcę pojazdu. W sprawie, w jakiej zapadło to orzeczenie, nabywca był jej pozbawiony, gdyż organy rejestracyjne państwa zbywcy legalnie zatrzymały dokument. Jak wynika z akt niniejszej sprawy pojazd nabyty przez skarżącą kasacyjnie na licytacji komorniczej nie był zarejestrowany w Polsce, zatem nie mogła ona przedłożyć polskiego dowodu rejestracyjnego samochodu. Organy orzekające nie zbadały jednak czy samochód był zarejestrowany za granicą, z jakiego kraju go sprowadzono i na jakiej podstawie, a jedynie ustalono, że poprzedni właściciel (dłużnik) nabył go za granicą. Nadto nie doszło do wyjaśnienia czy był on zarejestrowany w krajach należących do tzw. strefy Schengen, mimo takiej możliwości wynikającej z brzmienia § 12a cytowanego wyżej rozporządzenia Ministra Infrastruktury z 22 lipca 2002 r. w sprawie rejestracji i oznaczania pojazdów. Treść zapytania skierowanego do komornika sądowego w tym zakresie z oczywistych względów nie mogła spowodować udzielenia wystarczających danych i na uzyskanej odpowiedzi niepodobna było poprzestać.

Rejestracja pojazdu nabytego w drodze licytacji publicznej jest kolejną sytuacją nietypową. Nabycie pojazdu w toku postępowania egzekucyjnego co prawda nie zwalnia z ogólnie ustanowionych rygorów, w tym dotyczących dokumentów wymaganych dla rejestracji, to jednak charakter tej czynności wymusza korekcję generalnego podejścia do owych restrykcyjnych regulacji. Jak głosi art. 879 kodeksu postępowania cywilnego nabywca rzeczy w drodze licytacji z ruchomości staje się jej właścicielem bez żadnych obciążeń; nie przysługują mu jednak roszczenia z tytułu rękojmii za wady rzeczy, nadto nie można podnieść przeciwko nabywcy zarzutów co do ważności nabycia. Upraszczając zagadnienie można stwierdzić, że podmiot nabywający prawo własności w drodze licytacji w oparciu o przepisy kodeksu postępowania cywilnego dotyczące egzekucji z ruchomości nabywa je w sposób pierwotny, a więc przede wszystkim niezależnie od istnienia i treści tego prawa poprzednika. Oznacza to m.in. oderwanie od faktu czy prawo własności poprzednikowi rzeczywiście służyło. Kwestia ta ma duże znaczenie w sprawie o rejestrację pojazdu, mimo tego, że przepisy obowiązujące w tej materii rozróżniają zagadnienie własności pojazdu od dalszych okoliczności podlegających wykazaniu innymi wymaganymi dokumentami. Zatem dowód rejestracyjny nie dowodzi własności pojazdu, a więc wykazanie tego prawa nie ma związku z przesłanką dołączenia do wniosku o rejestrację dowodu rejestracyjnego. Wszak sposobu nabycia własności pojazdu nie sposób nie dostrzegać przy ocenie wyczerpania omawianego wymogu. Analizując sporny w sprawie obowiązek w kontekście celów, jakie miał prawodawca wprowadzając go, oraz w aspekcie trybu (w tym skutków licytacji) nabycia pojazdu, niepodobna pominąć powyższych wywodów. A prowadzą one do konkluzji, że w sytuacji, w której komornik dokonujący sprzedaży licytacyjnej nie przekazał nabywcy pojazdu dowodu rejestracyjnego sprzedanego pojazdu (bo nim nie dysponował, gdyż ten nie został mu przedstawiony przez dłużnika, który nabył samochód za granicą i nie zarejestrował go w Polsce), szczególnie w sytuacji, w której organ rejestracyjny nie ustalił faktu rejestracji pojazdu za granicą (w tym zwłaszcza w strefie Schengen), brak tego tylko dokumentu nie sprzeciwiał się rejestracji pojazdu. I nie ma dla tej konkluzji znaczenia później ujawniony fakt rejestracji samochodu za granicą i przedłożenia go organowi, choć okoliczność ta jakby podważa argumentację skarżącej, bo chodzi o przesądzenie zasady. Oczywiście wydaje się, że rzeczą komornika sądowego było pozyskanie dowodu rejestracyjnego pojazdu, chociaż nie jest to warunek przeprowadzenia licytacji. Jednakowoż po pierwsze bezspornie pojazd nie był zarejestrowany w Polsce i nie była znana przyczyna braku dowodu zagranicznego. Po wtóre nie należy do obowiązków organów rejestracyjnych i sądów administracyjnych ocena poprawności działań podejmowanych w postępowaniu cywilnym. Wreszcie skoro doszło do skutecznej sprzedaży i pojazd przeszedł na własność nabywcy, który nie powinien ponosić negatywnych skutków ewentualnych zaniedbań podczas licytacji, zaszłości te pozbawione są oddziaływania na wynik niniejszej sprawy. Przeto przy spełnieniu pozostałych przesłanek rejestracji, należało odstąpić od wymogu zawartego w art. 72 ust. 1 pkt 5 Prawa o ruchu drogowym. W tym zakresie Naczelny Sąd Administracyjny w pełni podziela wywód zawarty w uzasadnieniu wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z 21 stycznia 2010 r., sygn. akt III SA/Kr 977/09 (www.orzeczenia.nsa.gov.pl). Uprawnionym jest więc pogląd, że orzekając odmiennie Sąd pierwszej instancji wadliwie zastosował przywołany wyżej przepis. W tym też aspekcie naruszył również art. 897 k.p.c.

W wyniku tych uchybień doszło do wydania błędnego rozstrzygnięcia. Przyszło zatem zważyć, że w tym tylko kontekście został podniesiony w skardze kasacyjnej zarzut naruszenia prawa procesowego. I tak oceniany jest zasadny. Jednakże w okolicznościach sprawy przyjąć należało trafność podstawy uchybienia przepisom prawa materialnego i brak mających wpływ na wynik sprawy uchybień procesowych. Co pozwoliło Naczelnemu Sądowi Administracyjnemu na uchylenie zaskarżonego wyroku i rozpoznanie skargi. Wywody w tej materii należy jednak poprzedzić uwagami co do dalszych zarzutów podniesionych w skardze kasacyjnej. Otóż są one nieusprawiedliwione. Szermowanie zarzutami naruszenia przepisów Konstytucji w tej sprawie jest zbyt daleko idące. Niepodobna bronić poglądu o uchybieniu przez Sąd meriti regule działania organów na podstawie i w granicach prawa (art. 7) w kontekście naruszenia przywołanych przepisów Prawa o ruchu drogowym oraz prawa cywilnego i postępowania cywilnego. Art. 73 Prawa o ruchu drogowym, którego zresztą jednostek redakcyjnych w skardze kasacyjnej nie podano, stanowi o właściwości organów rejestracyjnych, art. 74 ust. 2 pkt 1 tej ustawy o przypadkach czasowej rejestracji dokonywanej bądź z urzędu bądź na wniosek. Tych przepisów w sprawie nie stosowano, ani nie powinny one znaleźć zastosowania, toteż nie mogły zostać naruszone. Trudno znaleźć też podstawy do przyjęcia naruszenia przez Sąd pierwszej instancji przepisów kodeksu cywilnego, w tym art. 44 regulującego ogólne kwestie prawa własności i innych praw majątkowych, art. 140 regulującego sposób wykonywania prawa własności i art. 155 § 1 regulującego umowne przeniesienie prawa własności. Podobnie rzecz się ma z przepisem art. 869 § 2 k.p.c. określającym skutki przybicia. Nie doszło wreszcie do naruszenia art. 32 i art. 64 Konstytucji, albowiem odmowa rejestracji nie uchybiała zasadzie równości wobec prawa, a przynajmniej skarżąca tego faktu nie wykazała, jak też gwarancji realizacji prawa własności, prawa którego nie kwestionowano i gwarancji, których nie podważano. Przy czym niemożność korzystania z pojazdu w stanie faktycznym sprawy nie motywuje tego zarzutu. W tym zakresie należy podzielić argumentację przedstawioną przez Sąd Wojewódzki w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku.

Rozpoznając skargę Naczelny Sąd Administracyjny zważył, iż zapadłe w sprawie decyzje naruszały prawo w stopniu uzasadniającym ich uchylenie. Mając na uwadze powyższe wywody należało dojść do przekonania, że odmowa rejestracji pojazdu skarżącej narusza art. 72 ust. 1 pkt 5 Prawa o ruchu drogowym, nadto że organy orzekające nie wyjaśniły dostatecznie sprawy, bo nie ustaliły kwestii uprzedniej rejestracji przedmiotowego pojazdu w innym kraju. Zatem decyzje te jako przedwczesne i niezgodne z prawem nie mogły się ostać. Należało wreszcie dostrzec, co pominął zarówno Sąd Wojewódzki, jak i Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Piotrkowie Trybunalskim, że sporny pojazd został zarejestrowany w dniu [...] maja 2010 r. Nastąpiło to co prawda po wydaniu decyzji ostatecznej i po nadaniu skargi w placówce pocztowej, lecz w dniu wpływu skargi do organu odwoławczego (o czym zresztą pisze on w odpowiedzi na skargę, nie wyciągając z tego faktu żadnych wniosków), nadto przed wydaniem zaskarżonego wyroku. Tymczasem sprawa rejestracji pojazdu jest zamknięta po wydaniu ostatecznej decyzji tylko w danym stanie faktycznym i prawnym. Zatem staje się otwartą odkąd zmieni się jakikolwiek istotny element stanu, w jakim zapadła określona decyzja (tu odmowna). Toteż nowy fakt prawotwórczy czy modyfikacja prawa skutkuje możnością złożenia kolejnego wniosku podlegającego suwerennej ocenie, oraz uprawnia organ do wydania nowej decyzji; a więc ostateczność poprzedniej decyzji nie sprzeciwia się wydaniu nowej. A skoro celem żądania jest rejestracja pojazdu, to jego osiągnięcie wątpliwym czyni konieczność dokonania oceny legalności poprzedniej decyzji. Z wyłożonych powodów, jako naruszające prawo procesowe (art. 7, art. 77 § 1 k.p.a.) i prawo materialne (art. 72 ust. 1 pkt 5 Prawa o ruchu drogowym), zapadłe decyzje podlegały uchyleniu na mocy art. 145 § 1 pkt 1 lit. a i c P.p.s.a.

Co mając na uwadze Naczelny Sąd Administracyjny orzekł na podstawie art. 188 P.p.s.a. jak w punkcie 1 sentencji niniejszego wyroku. Orzeczenie o kosztach postępowania kasacyjnego oparte jest o przepis art. 203 pkt 1 P.p.s.a. Na koszty te składają się: 200 zł wpisu od skargi, 100 zł opłaty za sporządzenie uzasadnienia wyroku, 100 zł wpisu od skargi kasacyjnej, 180 zł za sporządzenie skargi kasacyjnej.