Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia NSA Barbara Kamieńska Sędzia WSA Barbara Drzazga Sędzia WSA Małgorzata Górecka (spr.) Protokolant sekr.sąd. Mariola Kaczmarek po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 08 lutego 2006 r. przy udziale sprawy ze skargi B S.A – poprzednio Cukrowni "A" S.A. w K. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego z dnia [...] września 2004r. Nr [...] w przedmiocie przeniesienia praw i obowiązków wynikających z pozwoleń; oddala skargę /-/ M. Górecka /-/ B. Kamieńska /-/ B. Drzazga

Skarżący- Cukrownia "A" SA z siedzibą w K. – obecnie B S.A. z siedzibą w K. wniósł skargę na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego z dnia [...].09.2004r., którą to decyzją organ II instancji utrzymał w mocy zaskarżoną decyzję Starosty K. z dnia [...].07.2004r.

Decyzją z dnia [...].07.2004r. organ I instancji po rozpatrzeniu wniosku skarżącego z [...].06.2004r. w sprawie przepisania decyzji administracyjnych Cukrowni "C" S.A. w Z. na skarżącego -odmówił przeniesienia praw i obowiązków wynikających z następujących pozwoleń:

1. z dnia [...].05.2003r. na wprowadzanie gazów i pyłów do powietrza,

2. z dnia [...].01.1989r. pozwolenie wodnoprawne na pobór wód powierzchniowych i piętrzenie wód w rzece,

3. z dnia [...].09.1987r. pozwolenie wodnopawne na pobór wód podziemnych dla potrzeb energetycznych i przemysłowych,

4. z dnia [...].03.1991r. pozwolenie wodnoprawne na pobór wód podziemnych dla potrzeb energetycznych i uzupełnienia wód obiegowych,

5. z dnia [...].03.2003r. zezwolenie na wytwarzanie i magazynowanie odpadów,

6. z dnia [...].01.2002r. pozwolenie wodnoprawne na wprowadzanie ścieków do rzeki.

W uzasadnieniu tej decyzji organ I instancji podał, iż [...].04.2004r. dokonano wpisu do Rejestru Przedsiębiorców dla podmiotu Cukrownia "A" S.A. z siedzibą w G. o połączeniu spółek w wyniku, którego Cukrownia "A" S.A. stała się właścicielem dotychczasowej Cukrowni "C" S.A. w Z. Z uwagi na to, że Cukrownia "A" S.A. z przedmiotowym wnioskiem wystąpiła już wtedy, gdy stała się właścicielem zakładu w Z. a nie wówczas gdy dopiero ubiegała się o uzyskanie prawa własności- toteż nie spełnia warunków z art. 190 ustawy z 27 kwietnia 2001r. – Prawo ochrony środowiska (Dz. U,. Nr 62, poz. 627, ze zm.) i wobec tego, że wydane na dotychczasowego właściciela zezwolenia z mocy prawa straciły ważność, nowy właściciel winien wystąpić już o wydanie nowych pozwoleń do organów ochrony środowiska.

Odwołanie od decyzji z dnia [...].07.2004r. wniósł skarżący, żądając zmiany skarżonej decyzji i orzeczenia o przeniesieniu na niego praw i obowiązków określonych w decyzjach administracyjnych udzielających pozwoleń i zezwoleń o przepisanie których wystąpił.

W uzasadnieniu odwołania powołał się na przepis art. 494 kodeksu spółek handlowych stwierdzając, iż w wyniku sukcesji generalnej wstąpił we wszystkie prawa i obowiązki spółki przejmowanej t.j. Cukrowni "C" S.A.- co oznacza, iż jest on podmiotem prowadzącym instalacje. Nadto skarżący podał, że wbrew twierdzeniom organu I instancji uzyskane dotychczas przez Cukrownię "C" S.A. pozwolenia nie stały się bezprzedmiotowe bowiem jak dotychczas organ administracyjny nie wydał decyzji w trybie art. 193 ust. 3 ustawy – Prawo ochrony środowiska. Skarżący twierdził także, iż z treści ust. 2,3 i 4 powołanego przez organ I instancji w skarżonej decyzji art. 190 w/ w ustawy wynika, że możliwe jest przeniesienie prawa także na nabywcę instalacji.

Rozpatrując odwołanie organ II instancji podzielił stanowisko prezentowane w skarżonej decyzji przez organ I instancji stwierdzając, iż sukcesja generalna, o której mowa w art. 494 k.s.h., w § 2 tego artykułu wskazuje na możliwość jej wyłączenia w drodze ustawy lub decyzji. Organ II instancji podał, iż takie wyłączenie przewiduje w art. 190 ust. 1 ustawy – Prawo ochrony środowiska wprowadzając zasadę złożenia wniosku o przeniesienie praw i obowiązków wynikających z pozwoleń dotyczących instalacji przez zainteresowanego nabyciem instalacji, co – zdaniem organu II instancji- oznacza, że wniosek taki zainteresowany nabyciem instalacji winien złożyć przed datą transakcji. To uregulowanie prawne- w ocenie organu II instancji- jest konsekwencją unormowania zawartego w art. 193 ust. 1 pkt 2 tejże ustawy, który stwierdza, że wygaśnięcie pozwoleń następuje w sytuacji, gdy podmiot przestaje być prowadzącym instalację. Ponieważ Cukrownia "C" S.A. z datą utraty bytu prawnego przestała być podmiotem prowadzącym instalację toteż z tym dniem t.j. [...].04.2004r. wygasły udzielone jej zezwolenia. Skoro Cukrownia "A" S.A. złożyła przedmiotowy wniosek o przeniesienie tychże zezwoleń dopiero [...].06.2004r. toteż uczyniła to w dacie, kiedy przedmiotowe zezwolenia już wygasły.

Skarżący w skardze na decyzję organu II instancji wniósł o jej uchylenie jak i o uchylenie decyzji ją poprzedzającej oraz o zasądzenie kosztów postępowania według norm przepisanych.

W uzasadnieniu podniósł tę samą argumentację podaną w odwołaniu od decyzji organu I instancji. Dodatkowo podał, iż art. 190 ustawy- Prawo ochrony środowiska nie ma zastosowania w omawianej sprawie jako, że na mocy art. 494 k.s.h. skarżący wstąpił we wszystkie prawa i obowiązki spółki przejmowanej- Cukrowni "C" S.A.

Odpowiadając na skargę, organ II instancji wniósł o jej odrzucenie stwierdzając, iż porównując datę odbioru przez skarżącego skarżonej decyzji i datę nadania skargi- jest ona spóźniona bo skarżący nie zachował terminu 30- dniowego do jej wniesienia.

Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Skarga nie zasługuje na jej uwzględnienie.

W pierwszej kolejności należy stwierdzić, iż wbrew stanowisku prezentowanemu przez organ II instancji w odpowiedzi na skargę, skarga została złożona w terminie ustawowym.

Zastosowanie bowiem znajdują przepisy ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270, ze zm.). Biorąc pod uwagę to, że skarżona decyzja została doręczona skarżącemu w dniu 16.09.2004r. a skargę nadano w urzędzie pocztowym w dniu 18.10.2004r. – termin 30 dni upływał w sobotę dlatego należy uznać, iż termin do złożenia skargi upływał z dniem następnym po sobocie i niedzieli t.j. z dniem 19.10.2004r. zgodnie z art. 5 3 § 1 , 82 w zw. z art. 83 § 2 i 3 cyt. ustawy.

Odnosząc się do meritum- art. 493 § 2 k.s.h. (ustawa weszła w życie z dniem 1.01.2001r) wskazuje, że połączenie spółek następuje z dniem wpisania połączenia do rejestru i wpis ten wywołuje skutek wykreślenia spółki przejmowanej. W omawianej sprawie bezspornym jest, iż nastąpiło to przed złożeniem przez skarżącego wniosku o przepisanie przedmiotowych pozwoleń i zezwoleń.

Zgodnie z art. 494 §2 k.s.h. na spółkę przejmującą z dniem połączenia przechodzą w szczególności zezwolenia, koncesje, oraz ulgi, które zostały przyznane spółce przejmowanej, chyba że ustawa lub decyzja o udzieleniu zezwolenia, koncesji lub ulgi stanowi inaczej.

Zdaniem A. Kidyby (komentarz do art. 494 k.s.h. A. Kidyba, Kodeks spółek handlowych. Objaśnienia, Zakamycze, 2001, wyd.II) przepis art. 494 reguluje skutki połączenia spółek. Założeniem procesów łączeniowych jest to, aby wspólnicy oraz wierzyciele nie byli w gorszej sytuacji niż przed połączeniem. Dlatego też wprowadzona została zasada sukcesji uniwersalnej w zakresie praw i obowiązków cywilnoprawnych i "ograniczonej" sukcesji w odniesieniu do stosunków administracyjnoprawnych. Zasada ograniczonej sukcesji administracyjnoprawnej polega na tym, że co do zasady, na spółki sukcesorki przechodzą z dniem połączenia: zezwolenia, koncesje, ulgi, które zostały przyznane spółce przejmowanej lub którejkolwiek ze spółek łączących się w trybie fuzji. Ograniczenie przejścia zezwoleń na nowe spółki może wynikać z przepisów ustawy, z decyzji (o udzieleniu koncesji, zezwolenia, pozwolenia), sprzeciwu organu, który wydał koncesje (pozwolenie), a w końcu ograniczyć ją może termin, o którym mowa w art. 618 k.s.h.. Należy pamiętać, że art. 494 § 2 k.s.h. stosuje się tylko do koncesji, zezwoleń, ulg przyznanych po wejściu w życie k.s.h. chyba, że przepisy dotychczasowe akceptowały przejście takich uprawnień na sukcesorów"

Dalej autor tego komentarza stwierdza, że wyliczenie praw i obowiązków wynikających z aktu administracyjnego zawarte w art. 494 § 2 jest przykładowe a także, iż w toku prac nad projektem ustawy powstały wątpliwości co do przyjętej sukcesji uniwersalnej, bowiem zezwolenia, koncesje i ulgi a także inne akty administracyjne mają charakter indywidualny: ich sukcesja uniwersalna w sensie prawnym jest zatem wątpliwa.

Odnosząc się do omawianych pozwoleń i zezwoleń należy stwierdzić, że część z nich została wydana przed dniem 01.01.2001r. i w większości zostały one wydane w oparciu o przepisy prawa wodnego. Artykuł 134 § 2 ustawy z 18.07.2001r. Prawo wodne (Dz. U. Nr 115, poz. 1229, ze zm.) -patrz: słowniczek do ustawy Prawo ochrony środowiska i treść wydanych pozwoleń wodnoprawnych - wyraźnie reguluje kwestię przejścia praw w przypadku następstwa prawnego, odsyłając do ustawy Prawo ochrony środowiska – to oznacza, że nie ma racji skarżący lecz racja jest po stronie organów administracyjnych, które stwierdzają, że ta ustawa Prawo ochrony środowiska reguluje w sposób odmienny od k.s.h. tryb przejęcia praw i obowiązków i dokonuje tego w art. 190.

W tym miejscu należy stwierdzić, iż sam skarżący jest niekonsekwentny bowiem przeczy sam sobie twierdząc, że w wyniku sukcesji uniwersalnej nabył wszystkie prawa i obowiązki przejmowanej spółki lecz pomimo tego twierdzenia wystąpił o wydanie decyzji stwierdzającej przejście na skarżącego tych pozwoleń.

A skoro taki był jego wniosek to jedynie można mówić o tym, że w istocie zastosowanie tu ma art. 190 bo- za komentarzem Edwarda Radziszewskiego- Prawo ochrony środowiska, teza 2 str. 239Lexis Nexis, Warszawa 2003- podstawą przeniesienia tych praw jest decyzja starosty (prezydenta miasta na prawach powiatu) działającego jako organ ochrony środowiska, wydawana na wniosek zainteresowanego.

W kolejnym komentarzu do ustawy z 27 kwietnia 2001r. Prawo ochrony środowiska (praca zbiorowa, redaktor naukowy Jerzy Jendrośka, Wrocław 2001) jego autorzy stwierdzają, że pozwolenie wydawane jest na rzecz "prowadzącego instalację", czyli podmiotu posiadającego tytuł prawny do instalacji (art. 3 pkt 30 oraz art. 138 ustawy). Utrata takiego tytułu prawnego do instalacji skutkuje wygaśnięciem pozwolenia, chyba że tytuł ten jest przenoszony na inny podmiot, który wcześniej w trybie określonym przepisami ustawy uzyskał decyzję warunkowo przenoszącą na niego prawa i obowiązki wynikające z tego pozwolenia i w takiej sytuacji pozwolenie nie wygasa, jego adresatem staje się podmiot uzyskujący tytuł prawny do instalacji.

W omawianej sprawie spółka przejmowana w wyniku łączenia przez przejęcie utraciła tytuł prawny do instalacji (przeniesiony został na spółkę przejmującą) i to skutkowało wygaśnięciem udzielonych jej pozwoleń. Przepis art. 193 ustawy wylicza sytuacje, z którymi wiązany jest skutek prawny w postaci wygaśnięcia decyzji administracyjnej zwanej w ustawie pozwoleniem i pod pojęciem "wygaśnięcie" należy rozumieć utratę jej mocy obowiązującej. Tak więc decyzja nie może już wywołać żadnych skutków prawnych. Instytucja "stwierdzenia wygaśnięcia" jest jedynie instrumentem kontroli wykonywania decyzji, sprawowanej przez organ, który tę decyzje wydał. Tak więc przepis art. 193 ust. 3 praktycznie więc zobowiązuje organ do prowadzenia takiej kontroli i podejmowania odpowiednich działań w przypadku zaistnienia wskazanych w art. 193 ust. 1 okoliczności, a w szczególności wydanie decyzji stwierdzającej wygaśnięcie pozwolenia (powołany wyżej komentarz, praca zbiorowa).

Jednak w sytuacji, gdy inny podmiot jest zainteresowany nabyciem całej instalacji może wcześniej t.j. przed wystąpieniem skutku w postaci wygaśnięcia decyzji administracyjnej, złożyć wniosek o przeniesienie na niego praw i obowiązków wynikających z pozwoleń dotyczących tej instalacji. Wówczas gdy jest to możliwe w kontekście unormowania zawartego w art. 190 ust. 2, organ administracyjny wydaje decyzję przenoszącą na ten podmiot prawa i obowiązki wynikające z pozwoleń dotyczących instalacji i taka decyzja wydawana jest pod warunkiem rozwiązującym, z obowiązkiem wypełnienia tego warunku w ciągu roku. Skutki prawne mogą mieć miejsce dopiero z chwilą uzyskania tytułu prawnego do instalacji. Termin roczny biegnie od daty wydania decyzji. Konsekwencją takiego rozwiązania zawartego w ust. 1 art. 191 ustawy jest jego ust. 2 bo skoro decyzja wywołuje skutek prawny dopiero po nabyciu instalacji, to może się o nią ubiegać każdy zainteresowany.

Powyższe oznacza, że w całej rozciągłości uznać należało za zasadne stanowisko prezentowane przez organ w skarżonej decyzji, mianowicie skarżący winien wystąpić o przeniesienie na niego praw i obowiązków wynikających z przedmiotowych pozwoleń przed utratą tytułu prawnego do instalacji przez spółkę przejmowaną- Cukrownię "C" S.A. w Z. Tym samym odmówić należało racji skarżącemu.

Biorąc wszystko to pod uwagę - w oparciu o przepis art. 151 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270, ze zm.)- orzeczono jak w sentencji.

/-/ M. Górecka /-/ B. Kamieńska /-/ B. Drzazga