Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: Sędzia NSA Maria Wiśniewska Sędziowie: Sędzia NSA Czesława Nowak-Kolczyńska Sędzia del. WSA Ewa Kręcichwost-Durchowska (spr.) Protokolant st. asystent sędziego Łukasz Mazur po rozpoznaniu w dniu 10 sierpnia 2017 r. na rozprawie w Izbie Ogólnoadministracyjnej skargi kasacyjnej [...] Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością Spółki komandytowej z siedzibą w W. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 11 czerwca 2015 r. sygn. akt I SA/Wa 137/15 w sprawie ze skargi [...] Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością Spółki komandytowej z siedzibą w W. na postanowienie Samorządowego Kolegium Odwoławczego w [...] z dnia [...] października 2014 r. nr [...] w przedmiocie odmowy przywrócenia terminu do wniesienia wniosku oddala skargę kasacyjną.

Wyrokiem z dnia 11 czerwca 2015 r., sygn. akt I SA/Wa 137/15 Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie oddalił skargę [...] Spółki [...] w W. ( dalej: "Spółka") na postanowienie Samorządowego Kolegium Odwoławczego w W. z dnia [...] października 2014 r. nr [...] w przedmiocie odmowy przywrócenia terminu do wniesienia wniosku.

W uzasadnieniu Sąd pierwszej instancji przedstawił następujące ustalenia faktyczne i prawne sprawy.

W dniu [...] stycznia 2013 r. do Samorządowego Kolegium Odwoławczego w W. wpłynął wniosek [...] Spółki [...] z siedzibą w W. o przywrócenie terminu do złożenia wniosku o ustalenie, że aktualizacja opłaty rocznej z tytułu użytkowania wieczystego gruntu nieruchomości położonej przy ul. [...] jest nieuzasadniona. Wraz z wnioskiem o przywrócenie terminu złożono wniosek, w trybie art. 78 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (Dz. U. z 2010 r. Nr 102, poz. 651 ze zm. – dalej "ustawa"). We wniosku o przywrócenie terminu wskazano, że pismem z dnia 26 listopada 2012 r., doręczonym w dniu [...] grudnia 2012 r., Prezydent [...] dokonał wypowiedzenia ze skutkiem na dzień [...] grudnia 2012 r. czynszu symbolicznego z tytułu użytkowania wieczystego nieruchomości gruntowej stanowiącej własność Skarbu Państwa, oznaczonej jako działka nr [...] z obrębu [...] Z dniem [...] stycznia 2013 r. ustalono opłatę roczną w kwocie 586.300 zł o 2% stawce. Wnioskodawca uchybił 30 dniowemu terminowi do wniesienia wniosku w trybie art. 78 ust. 2 ustawy, ponieważ w okresie świąteczno-noworocznym wszystkie osoby uprawnione do reprezentacji Spółki przebywały na urlopach za granicą. Większość zarządu niezbędna do podjęcia uchwał to cudzoziemcy. Osoba, która odebrała korespondencję nie zapoznała się z jej treścią i przekazała całość korespondencji dostarczonej w tym okresie dopiero po powrocie jednego z członków zarządu wnioskodawcy, co miało miejsce już po upływie terminu do złożenia wniosku.

Samorządowe Kolegium Odwoławcze w W. postanowieniem z dnia [...] października 2014 r., nr [...] odmówiło przywrócenia terminu do wniesienia wniosku. W uzasadnieniu wskazało, że w przepisie art. 58 § 1 Kpa określono cztery przesłanki przywrócenia terminu, które muszą wystąpić łącznie. Pierwszą przesłanką jest uprawdopodobnienie przez osobę zainteresowaną braku swojej winy. O braku winy w niedopełnieniu obowiązku można mówić tylko w przypadku stwierdzenia, że dopełnienie obowiązku stało się niemożliwe z powodu przeszkody nie do przezwyciężenia. Do okoliczności faktycznych, uzasadniających brak winy w uchybieniu terminu przez zainteresowanego lub jego pełnomocnika zalicza się np. przerwę w komunikacji, powódź, pożar, nagłą chorobę, która nie pozwoliła na wyręczenie się inną osobą. Do okoliczności faktycznych uzasadniających brak winy zainteresowanego zaliczyć należy nieprawidłowe doręczenie pisma – decyzji, czy postanowienia.

Zdaniem Kolegium, w niniejszej sprawie nie można mówić o zaistnieniu przeszkody nie do przezwyciężenia w celu terminowego wniesienia przez Spółkę [...] wniosku w trybie art. 78 ustawy, ponieważ taką przeszkodą nie była okoliczność opisana we wniosku, czyli: "okres świąteczno-noworoczny", skutkujący nieobecnością w firmie osób decyzyjnych oraz odebranie korespondencji przez osobę, która "nie zapoznała się z jej treścią i przekazała całość korespondencji dostarczonej w tym okresie dopiero po powrocie jednego z członków Zarządu".

Jak wynika z akt sprawy wypowiedzenie opłaty rocznej doręczono Spółce [...] w jej siedzibie, w dniu [...] grudnia 2012 r., czyli w czasie dość odległym od okresu świąteczno-noworocznego. Podana we wniosku o przywrócenie terminu okoliczność, że w tym czasie wszystkie osoby uprawnione do reprezentacji przebywały na urlopach jest bez znaczenia dla niniejszej sprawy, gdyż termin do wniesienia wniosku wynosi 30 dni od daty doręczenia wypowiedzenia. Zatem z całą pewnością opisana przesłanka uwzględnienia wniosku o przywrócenie terminu nie zaistniała w tej sprawie.

Drugą przesłanką jest wniesienie przez zainteresowanego wniosku o przywrócenie terminu, która to przesłanka została spełniona. Trzecią przesłanką przywrócenia terminu jest dochowanie terminu do wniesienia wniosku o przywrócenie terminu. Termin do wniesienia wniosku zaczyna biec od dnia ustąpienia przeszkody i licząc od tego dnia wynosi siedem dni. W ocenie Samorządowego Kolegium Odwoławczego w W., w tej sprawie nie zaistniała przeszkoda nie do przezwyciężenia do terminowego wniesienia odwołania przez Spółkę [...] Nie można też mówić o jej ustąpieniu, zatem ta przesłanka przywrócenia terminu także nie zaistniała. Czwartą przesłanką jest dopełnienie wraz z wnioskiem o przywrócenie terminu tej czynności, dla której ustanowiony był przywracalny termin np. wnieść wniosek w trybie art. 78 ustawy. Spółka [...] tej czynności dopełniła, ponieważ wniosek o przywrócenie terminu wniosła wraz z wnioskiem z trybie art. 78 ustawy.

Dalej Sąd wskazał, że od postanowienia Samorządowego Kolegium Odwoławczego w W. z dnia [...] października 2014 r., [...]. Spółka [...] wniosła skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie zarzucając mu:

1) naruszenie art. 58 § 1 i 2 Kpa polegające na błędnym przyjęciu, że skarżąca nie uprawdopodobniła braku swojej winy w niedochowaniu terminu do złożenia wniosku w trybie art. 78 ust. 2 i 3 ustawy o ustalenie, że aktualizacja opłaty rocznej z tytułu wieczystego użytkowania gruntu położonego przy ul. [...] w W. jest nieuzasadniona;

2) naruszenie art. 7, art. 77 § 1 i art. 80 Kpa, polegające na zaniechaniu podjęcia wszelkich kroków niezbędnych do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego, wyczerpującego zebrania materiału dowodowego oraz dokonaniu jednostronnej i wybiórczej oceny materiału dowodowego;

3) naruszenie art. 124 § 2, art. 11 i art. 107 § 3 w zw. z art. 126 Kpa, polegające na wydaniu postanowienia z naruszeniem zasady przekonywania, a w szczególności braku wszechstronnego zbadania materiału dowodowego i wydania postanowienia o treści przekonywującej pod względem prawnym i faktycznym, nieustosunkowanie się do twierdzeń uważanych przez stronę za istotne dla sposobu załatwienia sprawy oraz brak określenia przesłanek, jakimi organ kierował się przy załatwieniu sprawy;

4) naruszenie art. 8 Kpa, polegające na wydaniu postanowienia z naruszeniem zasady pogłębiania zaufania obywateli do organów Państwa poprzez wyznaczenie terminu rozprawy bez uprzedniego rozpatrzenia wniosku o przywrócenie terminu;

5) naruszenie art. 12 § 1 Kpa poprzez wyznaczenie terminu rozprawy po okresie ponad półtora roku po wniesieniu przez skarżącą wniosku o przywrócenie terminu i nie rozstrzygnięcie tego wniosku przez ten okres.

Mając na względzie wskazane zarzuty skarżąca wniosła o uchylenie w całości zaskarżonego postanowienia, przeprowadzenie dowodu uzupełniającego z dokumentów załączonych do skargi na okoliczności wskazane w uzasadnieniu skargi, albowiem jest to niezbędne do wyjaśnienia istotnych wątpliwości i nie spowoduje nadmiernego przedłużenia postępowania oraz zasądzenie kosztów postępowania według norm przepisanych.

W uzasadnieniu skargi skarżąca Spółka wskazała, że we wniosku o przywrócenie terminu podnosiła, iż jednodniowe opóźnienie w złożeniu wniosku o uznanie, że podwyższenie opłaty rocznej z tytułu użytkowania wieczystego gruntu jest nieuzasadnione spowodowane było nieobecnością w kraju osób uprawnionych do reprezentacji Spółki.

Zdaniem skarżącej, Spółka [...] jest specyficznym podmiotem. Utworzona została w celu doprowadzenia do rewitalizacji Hotelu Europejskiego, który stanowi unikatowy obiekt w W. i w skali całej Polski. Inwestycja nie miałaby racji bytu, gdyby nie finansowanie z zagranicy, co znajduje odzwierciedlenie w międzynarodowym składzie zarządu Spółki i organizacji Spółki jako tzw. "spółki kadrowej". Spośród trzech członków zarządu uprawnionych do reprezentacji Spółki na przełomie 2012 i 2013 r. aż dwoje z nich na stałe przebywało za granicą. Prezes zarządu A. R. zamieszkiwała i w dalszym ciągu zamieszkuje w Szwajcarii, gdzie reprezentuje Spółkę wobec zagranicznego inwestora i w zasadzie nie przyjeżdża do W.. Drugi z członków zarządu pełniących funkcję w omawianym okresie, tj. J. H. jest obywatelem [...] i również większość czasu spędza poza granicami naszego kraju. W czasie zarządzania Spółką J. H. przyjeżdżał do Polski sporadycznie bowiem wiele spotkań zarządu Spółki odbywało się za granicą. Jedynym członkiem zarządu stale działającym na terenie Polski był i jest A. M. W biurze Spółki w Polsce zatrudnionych było ponadto na przełomie 2012 i 2013 r. na stałe dwóch pracowników - księgowa oraz pracownik biurowy. Jednocześnie Spółka korzystała z doraźnej pomocy stażystów, którzy wykonywali swoją pracę czasowo na podstawie umowy zlecenia. Takim stażystą w okresie grudnia 2012 r. i stycznia 2013 r. był M. S. Z przyczyn trudnych obecnie do ustalenia, a prawdopodobnie wynikających z nieuwagi, bądź niedostatecznie długiej praktyki stażysty w biurze Spółki, M. S., który odebrał korespondencję zawierającą pismo Prezydenta [...] wypowiadające wysokość czynszu z tytułu użytkowania wieczystego, nie przekazał jej A. M. tylko umieścił w szufladzie biurka. Dopiero w dniu [...] stycznia 2013 r. podczas wyciągania dokumentów z szuflady M. S. natrafił na tę korespondencję. Natychmiast poinformował o tym fakcie osoby reprezentujące Spółkę, jednakże tegoż dnia żaden z członków zarządu nie był obecny w siedzibie Spółki. Z uwagi na szczególny świąteczno-noworoczny okres, oprócz członków zarządu na stałe przebywających poza terytorium Polski, także A. M. w dniach od [...] grudnia 2012 r. do [...] stycznia 2013 r. przebywał wraz z rodziną za granicą, to jest w odwiedzinach u swojej teściowej w [...]. Po powrocie do [...] i niespodziewanie odnalezionej korespondencji Prezydenta [...] wypowiadającej wysokość czynszu z tytułu użytkowania wieczystego A. M. niezwłocznie podpisał i złożył do SKO wniosek o ustalenie, że podwyższenie opłaty rocznej z tytułu użytkowania wieczystego gruntu jest nieuzasadnione wraz z wnioskiem o przywrócenie terminu. Drugi z członków zarządu - J. H. zjawił się w siedzibie Spółki w [...] dopiero w drugiej połowie stycznia.

Spółka wskazała, że grudzień jest miesiącem szczególnym albowiem z uwagi na święta znacznie skraca się czas pracy. Może gdyby cała ta sytuacja miała miejsce w miesiącu późniejszym lub wcześniej, to po pierwsze korespondencja miałaby szansę być wcześniej odnalezioną, a po drugie urzędujący w kraju członek zarządu zapewne przebywałby wówczas w Polsce.

Wskazać należy, że w przypadku strony będącej od strony formalnoprawnej spółką prawa handlowego, wyposażoną w osobowość prawną i posiadającą reprezentujące ją organy, brak winy w uchybieniu terminu oznacza brak winy osoby legitymowanej do podejmowania czynności prawnej w imieniu tej jednostki.

Zdaniem skarżącej, członkowie zarządu Spółki we właściwy sposób zadbali o interesy Spółki i wyznaczyli osobę uprawnioną do podejmowania i nadzorowania korespondencji na czas absencji członków zarządu w okresie świąteczno- noworocznym oraz poprzedzającym go okresie przedświątecznym. Z tego powodu niezrozumiałym dla skarżącej jest stanowisko organu, że w przedmiotowej sprawie nie można mówić o zaistnieniu okoliczności faktycznej, uzasadniającej brak winy skarżącej, podczas gdy skarżąca dochowała należytej staranności. Dopełnienie czynności w terminie stało się niemożliwe z powodu trudnej do przezwyciężenia przeszkody, niezależnej od samej skarżącej reprezentowanej przez członków zarządu. Skoro po pierwsze wszystkie osoby legitymowane do występowania w imieniu Spółki przebywały poza granicami kraju, a po drugie wypowiedzenie czynszu nie dotarło do tych osób we właściwym terminie, na skutek okoliczności za które nie ponoszą one winy, z całą stanowczością należy stwierdzić, że osoby te bez swojej winy uchybiły terminowi do złożenia wniosku o ustalenie, że podwyższenie opłaty rocznej z tytułu użytkowania wieczystego gruntu jest nieuzasadnione.

Spółka jako całość uchybiła terminowi w sposób niezawiniony, czym spełnia przesłankę przywrócenia terminu. Pozostałe formalne przesłanki dla przywrócenia terminu również zostały przez skarżącą spełnione wraz z pismem z dnia [...] stycznia 2013 r. Tym samym złożony przez skarżącą wniosek o przywrócenie terminu do złożenia wniosku o ustalenie, że podwyższenie opłaty rocznej z tytułu użytkowania wieczystego gruntu jest nieuzasadnione, jest w pełni zasadny.

Nie jest trafny argument organu, że strona miała 30 dni, aby wnieść do SKO o ustalenie, że aktualizacja opłaty jest nieuzasadniona i że w tym czasie tylko kilka dni przypadało na okres świąteczno-noworoczny. Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem strona ma takie samo prawo wnieść pismo w ostatnim dniu terminu, jak i w pierwszym, a fakt, iż strona mogła wcześniej dokonać czynności, lecz zwlekała z tym do ostatniego dnia ustawowego terminu, w którym zaistniała przeszkoda do dokonania tej czynności, nie może stanowić podstawy odmowy uwzględnienia wniosku z art. 58 Kpa. W dalszej części skargi Spółka wskazała, że o naruszeniu przez SKO w W. art. 8 Kpa świadczy to, iż skarżąca była przekonana, że wniosek o przywrócenie terminu został przez organ uwzględniony, skoro przed jego złożeniem (ponad półtora roku wcześniej) organ wyznaczył w sprawie rozprawę. Prowadzenie postępowania co do meritum sprawy, a następnie badanie przesłanki formalnej jest rażącym naruszeniem zasady szybkości i ekonomiki postępowania, przedłuża postępowanie i generuje dodatkowe koszty.

W odpowiedzi na skargę Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Warszawie wniosło o oddalenie skargi i podtrzymało prezentowane w sprawie stanowisko.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie oddalając skargę wskazał, iż poza sporem w niniejszej sprawie jest to, że Spółka uchybiła terminowi do wniesienia wniosku o uznanie, że aktualizacja opłaty rocznej za użytkowanie wieczyste przedmiotowej nieruchomości jest nieuzasadniona. Wypowiedzenie opłaty rocznej doręczono skarżącej za pośrednictwem zleceniobiorcy zatrudnionego w Spółce M. S. w dniu [...] grudnia 2012 r., co potwierdza dowód doręczenia znajdujący się w aktach sprawy. Wniosek o ustalenie, że aktualizacja opłaty była nieuzasadniona wraz z wnioskiem o przywrócenie terminu Spółka złożyła Samorządowemu Kolegium Odwoławczemu w W. jeden dzień po terminie, to jest w dniu [...] stycznia 2013 r., co potwierdza stempel placówki pocztowej znajdujący się na kopercie zawierającej korespondencję.

Wojewódzki Sąd Administracyjny zauważył, że o braku winy w uchybieniu terminu można mówić jedynie wówczas, gdy zainteresowany podmiot działał z najwyższą starannością, jednakże dopełnienie czynności w terminie stało się niemożliwe z powodu trudnej do przezwyciężenia przeszkody, niezależnej od osoby zainteresowanej (por. wyrok NSA z dnia 2 lutego 2000 r., sygn. akt SA/Sz 2125/98, LexPolonica nr 350238). Dopuszczenie się przez stronę nawet najmniejszego niedbalstwa wyklucza zatem możliwość przywrócenia terminu (por. wyrok NSA z dnia 13 października 1999 r., sygn. akt III SA 1436/99, LexPolonica nr 347371). Przy czym w orzecznictwie sądowym za okoliczności wskazujące na brak winy osoby zainteresowanej w dochowaniu terminu uznaje się takie zdarzenia niezależne od strony jak np.: przerwa w komunikacji, nagła choroba, która nie pozwoliła na wyręczenie się inną osobą, powódź, pożar, nieprawidłowe doręczenie stronie pisma. Jeżeli chodzi o podmioty instytucjonalne w orzecznictwie sądowym wskazano, że o braku winy w uchybieniu terminu nie mogą stanowić niewłaściwy sposób organizacji pracy jednostki, panujące wewnątrz zasady obsługi danej jednostki oraz zaniedbania jej pracowników (por. wyrok NSA z dnia 20 września 2001 r., sygn. akt IV SA 1340/99, LEX nr 54141; wyrok NSA z dnia 17 września 2010 r., sygn. akt II OSK 1464/09, LEX nr 746563).

Zdaniem Sądu, to, że w okresie między [...] grudnia 2012 r., a [...] stycznia 2013 r. w siedzibie Spółki nie przebywał żaden z członków jej zarządu, w szczególności A. M., a zatrudniony w Spółce M. S. nie przekazał osobom reprezentującym Spółkę we właściwym czasie informacji o wpływie w okresie przedświątecznym wypowiedzenia dotychczasowej opłaty rocznej i samego dokumentu wypowiedzenia, świadczy o niewłaściwym dbaniu przez skarżącą o swoje interesy. Sąd zwraca uwagę, że nadejście okresu przedświątecznego i świąteczno-noworocznego i wiążące się z tym trudności w obsłudze osoby prawnej są przewidywalne i każdy właściwie funkcjonujący w obrocie gospodarczym podmiot dostosowuje w tym okresie sposób organizacji pracy, sposób reprezentacji na zewnątrz i obsady kadrowej. Powierzenie zaś mającemu krótką praktykę stażyście zadań związanych z właściwym nadawaniem biegu skierowanym do Spółki oświadczeniom woli, wywołującym skutki prawne, świadczy o tym, że osoby decyzyjne w Spółce wzięły na siebie ryzyko niewłaściwie wykonanych obowiązków przez zleceniobiorcę, co obciąża samą Spółkę.

Zdaniem Sądu, tego rodzaju niedociągnięć występujących wewnątrz Spółki, przy dołożeniu należytej staranności, można było uniknąć. Wobec tego wskazane w uzasadnieniu wniosku o przywrócenie terminu i uzasadnieniu skargi okoliczności nie uprawdopodabniają w sposób dostateczny braku winy samej Spółki w uchybieniu terminu do złożenia wniosku o uznanie, że aktualizacja opłaty była nieuzasadniona.

Sąd nie podzielił natomiast stanowiska organu, co do tego, że w niniejszej sprawie nie została spełniona przesłanka złożenia wniosku o przywrócenie terminu w terminie 7- dniowym od dnia ustania przyczyny uchybienia terminu. Jak wynika z treści skargi w dniu [...] stycznia 2013 r. M. S. zatrudniony w Spółce powziął wiadomość o treści wypowiedzenia (w tym prawdopodobnie i o treści zawartego w nim pouczenia o prawie do złożenia w terminie 30 dni wniosku o ustalenie, że aktualizacja opłaty jest uzasadniona) i poinformował o tym fakcie reprezentantów Spółki. W dniu [...] stycznia 2013 r. w siedzibie Spółki pojawił się członek zarządu A. M.. Zatem w tym momencie ustała przyczyna uchybienia terminu, umożliwiająca sporządzenie i podpisanie wniosku o przywrócenie terminu przez osobę uprawnioną, a także i jego złożenie do organu w dniu [...] stycznia 2013 r., a więc zgodnie z wymogiem z art. 58 § 2 Kpa zd. pierwsze. Błędna ocena organu w zakresie tej przesłanki przywrócenia terminu nie miała jednak wpływu na wynik sprawy.

Odnosząc się do zarzutów skargi Sąd nie podzielił stanowiska Spółki [...]., co do tego, że w niniejszej sprawie organ naruszył w istotny sposób przepisy art. 58 § 1 Kpa, art. 7, art. 77 § 1, art. 80, art. 124 § 2, art. 11 i art. 107 § 3 w zw. z art. 126 Kpa. Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Warszawie wyjaśniło stronie przesłanki zastosowania przepisu art. 58 § 1 i 2 Kpa, przytoczyło podawane przez Spółkę okoliczności braku winy w uchybieniu terminu i właściwie oceniło, że wskazywane przez Spółkę okoliczności nie uprawdopodabniają braku winy wnioskodawcy w uchybieniu terminu do złożenia wniosku o uznanie, że aktualizacja opłaty jest nieuzasadniona. Stanowisko organu ma oparcie w materiale dowodowym sprawy.

Dla niniejszej sprawy nie miały istotnego znaczenia zarzuty naruszenia przepisów art. 8 i art. 12 § 1 Kpa. Kwestia wyznaczenia rozprawy przed rozpoznaniem wniosku o przywrócenie terminu nie miała żadnego wpływu na ocenę zasadności tego wniosku. To samo dotyczy zbyt późnego – zdaniem skarżącej – wyznaczenia terminu rozprawy i rozpoznania wniosku o przywrócenie terminu.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie wskazał, że nie uwzględnił wniosku dowodowego zawartego w skardze, z tego powodu, że podawane w jej uzasadnieniu okoliczności nie są kwestionowane przez strony. Z przepisu art. 58 § 1 Kpa, wynika, zainteresowany ma jedynie uprawdopodobnić okoliczności wskazujące na brak winy w uchybieniu terminu. Zarówno orzecznictwo, jak i piśmiennictwo są zgodne, że uprawdopodobnienie istnienia tej przesłanki (braku winy) jest środkiem zastępczym dowodu w ścisłym tego słowa znaczeniu i nie daje pewności, lecz tylko wiarygodność (prawdopodobieństwo) twierdzenia o jakimś fakcie (por. wyrok NSA z dnia 4 czerwca 2002 r., II SA/Kr 1977/00, niepubl.).

Skargę kasacyjną od powyższego wyroku wniosła [...]. Spółka [...] w W. zarzucając mu:

1. naruszenie art. 58 § 1 i 2 Kpa polegające na błędnym przyjęciu, iż skarżąca nie uprawdopodobniła braku swojej winy w nie dochowaniu terminu do złożenia wniosku w trybie art. 78 ust. 2 i 3 ustawy z dnia 21.08.1997 r. o gospodarce nieruchomościami (Dz. U. Z 2010 r. nr 102 poz. 651 ze zm.) o ustalenie, że aktualizacja opłaty rocznej z tytułu wieczystego użytkowania gruntu położonego przy ul. [...] w W. jest nieuzasadniona;

2. naruszenie art. 106 § 3 ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, polegające na nieuwzględnieniu wniosków dowodowych zawartych w skardze, pomimo że wnioskowane dowody potwierdzają tezę skarżącej o prawidłowej organizacji pracy, a w konsekwencji o braku winy skarżącej w nie dochowaniu terminu do złożenia wniosku w trybie art. 78 ust. 2 i 3 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (Dz. U. Z 2010 r. nr 102 poz. 651 ze zm.) o ustalenie, że aktualizacja opłaty rocznej z tytułu wieczystego użytkowania gruntu położonego przy ul. [...] w W. jest nieuzasadniona.

Wskazując na powyższe strona wniosła o uchylenie w całości zaskarżonego wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania temu sądowi.

W uzasadnieniu skargi kasacyjnej strona powtórzyła argumentację zawartą w skardze dotyczącą odbioru korespondencji i nieobecności członków zarządu. Skarżąca ponadto wskazała, iż złożyła wniosek o dopuszczenie przez Sąd dowodów załączonych do skargi. Załączone umowy potwierdzają, że u skarżącej ustalony był sposób organizacji pracy, a zatrudnione osoby miały wyznaczone swoje obowiązki, a zatem nie można zarzucić skarżącej, że zadania związane z właściwym nadaniem biegu skierowanych do spółki oświadczeń woli, zostały powierzone stażyście mającemu krótką praktykę.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje :

Stosownie do treści art. 183 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2017 r., poz.1369 – dalej "Ppsa"), Naczelny Sąd Administracyjny rozpoznaje sprawę w granicach skargi kasacyjnej z urzędu biorąc pod rozwagę jedynie nieważność postępowania.

Wobec tego, że w rozpoznawanej sprawie nie zachodzi żadna z okoliczności skutkujących nieważnością postępowania, o jakich mowa w art. 183 § 2 Ppsa, a nadto nie zachodzi również żadna z przesłanek, o których mowa w art. 189 Ppsa, które Naczelny Sąd Administracyjny rozważa z urzędu dokonując kontroli zaskarżonego skargą kasacyjną wyroku Sądu pierwszej instancji, Naczelny Sąd Administracyjny dokonał takiej kontroli zaskarżonego wyroku jedynie w zakresie wyznaczonym podstawami skargi kasacyjnej.

[...] Spółka [...] w skardze kasacyjnej zaskarżonemu wyrokowi zarzuciła naruszenie art. 58 § 1 i 2 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2016 r., poz. 23 ze zm. – dalej "Kpa") polegające na błędnym przyjęciu, że skarżąca kasacyjnie nie uprawdopodobniła braku swojej winy w niedochowaniu terminu do złożenia wniosku w trybie art. 78 ust. 2 i 3 ustawy o ustalenie, że aktualizacja opłaty rocznej z tytułu wieczystego użytkowania gruntu położonego przy ul. [...] w W. jest nieuzasadniona.

Zgodnie z dyspozycją art. 58 § 1 Kpa w razie uchybienia terminu należy przywrócić termin na prośbę zainteresowanego, jeśli uprawdopodobni, że uchybienie nastąpiło bez jego winy. Stosownie do treści § 2 powołanego przepisu prośbę o przywrócenie terminu należy wnieść w ciągu siedmiu dni od dnia ustania przyczyny uchybienia terminu. Jednocześnie z wniesieniem prośby należy dopełnić czynności, dla której określony był termin.

Wobec powyższego termin należy przywrócić jeżeli zostaną spełnione łącznie cztery przesłanki: 1) strona wystąpi z wnioskiem o przywrócenie terminu; 2) wniosek ten zostanie wniesiony w ciągu siedmiu dni od dnia ustania przyczyny uchybienia terminu; 3) jednocześnie z wnioskiem zostanie dopełniona czynność, dla której określony był termin (w niniejszej sprawie wniesienie wniosku); 4) strona uprawdopodobni, że uchybienie terminu nastąpiło bez jej winy. Intencją ustawodawcy przy tworzeniu przepisów regulujących instytucję przywrócenia terminu było umożliwienie stronie obrony swoich praw czy interesów w sytuacji, gdy upływ terminów procesowych wywołał dla niej negatywne skutki prawne, przy jednoczesnym założeniu, że strona dołożyła wszelkich możliwych starań, aby takich negatywnych konsekwencji uniknąć.

Jak wskazano wyżej, pozytywną przesłanką przywrócenia terminu jest brak winy strony w uchybieniu terminu. Z utrwalonego orzecznictwa Naczelnego Sądu Administracyjnego wynika, że o braku winy zainteresowanego podmiotu w zachowaniu terminu można mówić jedynie wówczas, gdy podmiot ten działał z najwyższą starannością, jednakże dopełnienie czynności w terminie stało się niemożliwe z powodu trudnej do przezwyciężenia przeszkody, niezależnej od osoby zainteresowanej. Przy ocenie tej przesłanki należy brać pod uwagę obiektywny miernik staranności, jakiej można wymagać od strony należycie dbającej o swoje interesy. Do okoliczności faktycznych uzasadniających brak winy w uchybieniu terminu przez stronę lub jej pełnomocnika przykładowo zalicza się przerwę w komunikacji, nagłą chorobę, która nie pozwoliła na wyręczenie się inną osobą, powódź, pożar, nieprawidłowe doręczenie pisma. Tylko przy tego rodzaju uwarunkowaniach można przyjąć brak winy w uchybieniu terminu. Przywrócenie terminu nie jest natomiast możliwe, gdy strona dopuściła się choćby lekkiego niedbalstwa (por. postanowienie NSA z 25 września 1998r., sygn. akt SA/Łd 575/98, Lex nr 36221, wyrok NSA z dnia 13 października 1999r., sygn. akt III SA 1436/99, Lex nr 40057, wyrok NSA z dnia 25 maja 1998 r., sygn. akt IV SA 2162/96, Lex nr 43285). Do przesłanek negatywnych zalicza się także zaniedbanie pracownika odpowiedzialnego za sprawy napływającej korespondencji w zakładzie osoby prawnej (wyrok NSA z dnia 9 marca 2000 r., sygn. akt I SA/Gd 1288/99), nieznajomość prawa (wyrok NSA z dnia 6 listopada 1998 r., sygn. akt I SA/Łd 153/97), czy niedostateczna staranność w prowadzeniu własnych spraw (postanowienie NSA z 10 lutego 2000 r., sygn. akt SA/Sz 1117/99 – wszystkie dostępne w CBOSA).

Z powyższych względów za trafne uznać należy stanowisko Sądu pierwszej instancji wyrażone w zaskarżonym wyroku, że skarżąca Spółka nie uprawdopodobniła, iż nie ponosi odpowiedzialności za przekroczenie terminu do złożenia wniosku o ustalenie, że aktualizacja opłaty rocznej z tytułu użytkowania wieczystego gruntu jest nieuzasadniona, a podnoszona okoliczność błędu pracownika czy też nieobecności członków zarządu w żadnym razie nie stanowi o braku jej winy. O braku winy w niedopełnieniu obowiązku można mówić, gdy osoba nie mogła dopełnić obowiązku z powodu przeszkody nie do przezwyciężenia, której nie mogła usunąć nawet przy użyciu największego w danych warunkach wysiłku. Podkreślić należy, że wskazana przez Spółkę okoliczność uprawdopodabniająca brak winy w uchybieniu terminu nie była spowodowana zdarzeniami nadzwyczajnymi niezależnymi od jej woli. Przyczyna niedotrzymania terminu wynikała wyłącznie z błędnego wykonania czynności technicznych przez pracownika spółki i negatywne skutki z tym związane obciążają spółkę. Zaniedbania osób, którymi posługuje się spółka obciąża ją samą. Spółka prowadząc działalność gospodarczą winna tak zorganizować odbiór korespondencji i ewentualnej reprezentacji aby zachować ciągłość. Generalnie, wyjazdy, czy to w sprawach prywatnych, czy też służbowych nie mogą świadczyć o braku winy w uchybieniu terminu procesowego. Należy bowiem podkreślić, że rolą zarządu – organu z założenia obowiązanego do należytego, profesjonalnego zarządzania i reprezentowania Spółki na zewnątrz - winno być takie pokierowanie organizacją Spółki, by uwzględniała ona także ewentualne skutki prawne wynikające z doręczenia przychodzącej podczas jego nieobecności do Spółki korespondencji, w tym decyzji administracyjnych.

W ocenie Naczelnego Sądu Administracyjnego słusznie zwrócił uwagę Sąd pierwszej instancji, że nadejście okresu przedświątecznego i świąteczno-noworocznego i wiążące się z tym trudności w obsłudze osoby prawnej są przewidywalne i każdy właściwie funkcjonujący w obrocie gospodarczym podmiot dostosowuje w tym okresie sposób organizacji pracy, sposób reprezentacji na zewnątrz i obsady kadrowej. Dopuszczenie do pracy niedoświadczonego czy niekompetentnego pracownika to wyłącznie relacja między nim a pracodawcą. Tego rodzaju sytuacja wymaga szczególnej staranności w kontroli zleconych pracownikowi czynności, ewentualnie takiej organizacji pracy, aby strona nie poniosła szkody. Powierzenie zaś mającemu krótką praktykę stażyście zadań związanych z właściwym nadawaniem biegu skierowanym do Spółki oświadczeniom woli, wywołującym skutki prawne, świadczy o tym, że osoby decyzyjne w Spółce wzięły na siebie ryzyko niewłaściwie wykonanych obowiązków przez zleceniobiorcę. Zaniedbania osób, którymi skarżąca kasacyjnie się posługuje, obciążają samą Spółkę.

Z powyższych względów zarzut naruszenia art. 58 § 1 i 2 Kpa nie zasługiwał na uwzględnienie.

Również zarzut naruszenia art. 106 § 3 Ppsa, polegający na nieuwzględnieniu wniosków dowodowych zawartych w skardze nie zasługiwał na uwzględnienie. Sąd pierwszej instancji oparł swoje rozstrzygniecie na poprawnie ustalonym stanie faktycznym tej sprawy i nie było podstaw do uzupełniania postępowania dowodowego.

Wskazać również należy, że co do zasady nie jest możliwe prowadzenie postępowania dowodowego przed sądem administracyjnym, który kontrolę legalności opiera na materiale dowodowym zgromadzonym w postępowaniu przed organem administracji wydającym zaskarżone postanowienie. Zakres kognicji sądu administracyjnego, ograniczony do kontroli legalności zaskarżonego aktu, wyłącza możliwość czynienia przez ten sąd ustaleń faktycznych, które mogłyby służyć merytorycznemu rozstrzygnięciu sprawy. Dyspozycja art. 106 § 3 Ppsa nie daje bowiem podstaw, by żądać przeprowadzenia przed sądem administracyjnym postępowania dowodowego wskazującego na istnienie nowych okoliczności faktycznych. Przepis ten nie jest również instrumentem służącym do zwalczenia ustaleń faktycznych, z którymi strona skarżąca się nie zgadza. Ponadto zauważyć należy, że nie jest rolą Sądu dokonywanie oceny czy od strony formalnej sposób organizacji obiegu korespondencji w Spółce jest prawidłowy.

W tym stanie rzeczy Naczelny Sąd Administracyjny, na podstawie art. 184 Ppsa orzekł jak w sentencji.