Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący Sędzia NSA Krystyna Anna Stec Sędzia NSA Gabriela Jyż Sędzia del. WSA Małgorzata Grzelak (spr.) Protokolant Beata Kołosowska po rozpoznaniu w dniu 26 września 2017 r. na rozprawie w Izbie Gospodarczej skargi kasacyjnej J. G. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 10 listopada 2015 r. sygn. akt VI SA/Wa 2131/15 w sprawie ze skargi J. G. na decyzję Ministra Zdrowia z dnia [...] czerwca 2015 r. nr [...] w przedmiocie zgody na refundację leku 1. uchyla zaskarżony wyrok; 2. uchyla zaskarżoną decyzję i poprzedzającą ją decyzję Ministra Zdrowia z dnia [...] kwietnia 2015 r., nr [...]; 3. zasądza od Ministra Zdrowia na rzecz J. G. 600 (sześćset) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania sądowego.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie, wyrokiem z 10 listopada 2015 r., sygn. akt VI SA/Wa 2131/15, oddalił skargę J.G. na decyzję Ministra Zdrowia z dnia [...] czerwca 2015 r. o odmowie wydania zgody na refundację leku.

Sąd I instancji orzekał w następującym stanie faktycznym i prawnym:

Decyzją z dnia [...] kwietnia 2015 r. nr [...] Minister Zdrowia, mając za podstawę art. 39 ust. 1 ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o refundacji leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyrobów medycznych (t.j.: Dz. U. z 2015 r. poz. 345, dalej: ustawa o refundacji leków) w związku z art. 104 k.p.a., odmówił małoletniemu J.G., reprezentowanemu przez ojca T.G., wydania zgody na refundację leku Diacomit, Stiripentolum, kapsułki, 500 mg - z uwagi na brak jest podstaw prawnych, które pozwalałyby na refundację powyższego leku. Zdaniem Ministra Zdrowia, w szczególności takiej podstawy nie stwarza ani art. 10 ust. 1 i 2, ani art. 39, ani też art. 40 ww. ustawy o refundacji leków.

Minister Zdrowia, po rozpoznaniu wniosku J.G. o ponowne rozpatrzenie sprawy, decyzją z dnia [...] czerwca 2015 r. utrzymał w mocy zaskarżone rozstrzygnięcie. Organ powtórnie wskazał, że nie jest możliwe wyrażenie zgody na refundację przedmiotowego leku, gdyż wnioskodawca nie jest podmiotem odpowiedzialnym, lek posiada ważne pozwolenie na dopuszczenie do obrotu, nie jest dostępny na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej i nie jest produktem objętym refundacją. Akcentując posiadanie przez lek ważnego pozwolenia na dopuszczenie do obrotu, Minister stwierdził, że nie mogą mieć do niego zastosowania zarówno art. 10 ust. 2, jak i art. 39 ww. ustawy o refundacji leków. Brak jest także możliwości zastosowania w niniejszej sprawie art. 40 ust. 1 tej ustawy, bowiem decyzja podejmowana na jego podstawie adresowana jest do podmiotu odpowiedzialnego, nie zaś indywidualnego pacjenta. Według Ministra Zdrowia, szczególna sytuacja zdrowotna małoletniego nie może prowadzić do zmiany decyzji w przedmiotowej sprawie z uwagi na literalne brzmienie art. 39 ww. ustawy o refundacji leków a dokonanie rozszerzającej wykładni przepisów ustawy o refundacji, zgodnie z twierdzeniami wnioskodawcy, byłoby wykładnią contra legem, czego organ czynić nie może, ponieważ ma działać na podstawie i w granicach prawa. Według Ministra Zdrowia nie zasługują na uwzględnienie również pozostałe argumenty odwołującego się, ponieważ w odniesieniu do decyzji podejmowanych na podstawie art. 39 ustawy o refundacji leków nie można mówić o dwóch tożsamych stanach faktycznych. Minister podkreślił, że ponieważ organ nie wydał uprzednio dla wnioskodawcy zgody na refundację leku nie powstała zatem w przypadku małoletniego ekspektatywa do kontynuacji terapii z zastosowaniem tego leku. Stąd też - w ocenie organu - nie jest zasadnym odwoływanie się przez stronę do statystyk mianowicie, że w okresie od dnia 1 stycznia 2014 r. do dnia 15 kwietnia 2015 r. Minister Zdrowia wydał 228 decyzji o objęciu tego leku refundacją.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie (WSA), oddalił skargę J.G. na podstawie art. 151 ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz. U. 2016.718 ze zm., dalej: p.p.s.a.) uznając, że zaskarżona decyzja nie narusza prawa. Po przytoczeniu art. 24 ust. 1 pkt 1, art. 2 pkt 27 oraz art. 6 ust. 1 ustawy o refundacji leków WSA stwierdził, że wybór sposobu ustalenia kategorii dostępności produktu refundowanego należy do zainteresowanego podmiotu, który w swym wniosku o objęcie refundacją wskazuje na określoną kategorię dostępności refundacyjnej. Według Sądu I instancji, skoro wnioskodawca nie jest jednym z podmiotów wymienionych w art. 2 pkt 27 ww. ustawy, ani też złożony przez J.G. wniosek nie dotyczy którejkolwiek z wymienionych kategorii dostępności refundacyjnej, żądanie skarżącego nie może zostać zrealizowane na podstawie przedmiotowej ustawy. Według WSA, żądanie strony, nazwane "wnioskiem o objęcie refundacją" de facto zmierza do uzyskania refundowanego dostępu do leku w trybie indywidualnym, którego jednak nie można utożsamiać z trybem ustalania kategorii dostępności refundacyjnej. Dalej Sąd I instancji wywodził, że skarżący - powołując się na art. 39 ust. 1 ww. ustawy o refundacji leków i używając nomenklatury zaczerpniętej z tej ustawy - w istocie domagał się realizacji jego indywidualnego żądania, które jednak nie może prowadzić do wydania pozytywnej dla niego decyzji, gdyż żaden z przepisów przedmiotowej ustawy nie stwarza takiej możliwości. Zdaniem WSA, poprawność przyjętej wykładni potwierdza wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 25 września 2015 r. o sygn. akt II GSK 1856/14 (publ. http://orzeczenia.nsa.gov.pl), w którym stwierdzono m.in., że posiadanie pozwolenia na dopuszczenie do obrotu wyklucza taki lek z możliwości objęcia refundacją. Tymczasem lek Diacomit, Stiripentolum, kapsułki, 500 mg posiada ważne pozwolenie na dopuszczenie do obrotu i choć nie jest on dostępny na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, nie może być objęty refundacją w trybie art. 39 ust. 1 przedmiotowej ustawy, nawet gdyby została wyrażona zgoda na jego import indywidualny. Według WSA, podobnie rzecz się ma, jeśli chodzi o przepis art. 40 ust. 1 ww. ustawy o refundacji leków. Uwzględniając treść tego uregulowania, decyzje podejmowane na tej podstawie wydawane są z urzędu wobec podmiotu odpowiedzialnego i dotyczą ogółu pacjentów, którzy po objęciu refundacją będą używać leku inaczej, niż wynika to z Charakterystyki Produktu Leczniczego, a więc poza wskazaniami. Innymi słowy, zdaniem Sądu I instancji, przepis ten ma zastosowanie wówczas, gdy dany produkt leczniczy, mający określone przeznaczenie, może być także użyty w przypadku innych schorzeń. Końcowo Sąd I instancji stwierdził, że choć z pełnym zrozumieniem odnosi się do sytuacji zdrowotnej małoletniego, niemniej jednak wydane w sprawie decyzje nie naruszają obowiązujących przepisów. Stanowiska tego, zdaniem WSA, nie mogą zmieniać włączone w poczet materiału dowodowego kopie dokumentów przedstawionych przez stronę, bowiem Sąd nie orzeka na podstawie kryteriów słuszności i celowości, lecz kontroluje jedynie legalność wydanych w niniejszej sprawie decyzji i nie może wypowiadać się w kwestii wyrażenia zgody przez organ na refundację leku Diacomit w innych sprawach.

Skargę kasacyjną od tego wyroku złożył J.G., reprezentowany przez adwokata.

Na podstawie art. 174 pkt 2 p.p.s.a zaskarżonemu wyrokowi zarzucił naruszenie przepisów postępowania, które mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy, tj. naruszenie art. 134 § 1 i art. 151 w zw. z art. 145 § 1 pkt 1 lit. c) p.p.s.a., poprzez oddalenie skargi w sytuacji, w której skarga powinna zostać uwzględniona, gdyż zaskarżona została wydana z naruszeniem:

1) art. 8 k.p.a. polegającym na przeprowadzeniu postępowania z naruszeniem zasady pogłębiania zaufania uczestników postępowania do władzy publicznej, poprzez odmowę objęcia leku Diacomit, Stiripentolum, refundacją na wniosek skarżącego, podczas gdy w ramach takich samych okoliczności faktycznych (lek został dopuszczony do obrotu) i prawnych, organ tylko w okresie od 1 stycznia 2014 r. do 15 kwietnia 2015 r. wydał 228 decyzji o objęciu leku Diacomit, Stiripentolum refundacją ze środków publicznych, które to naruszenie mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy, bowiem przeprowadzenie przez Ministra Zdrowia postępowania w sposób budzący zaufanie jego uczestników do władzy publicznej doprowadziłoby w konsekwencji do objęcia leku Diacomit refundacją ze środków publicznych w stosunku do Skarżącego, tak jak w 228 decyzjach wydanych w identycznym stanie faktycznym i prawnym, co decyzja II instancji;

2) art. 8 k.p.a., polegającym na przeprowadzeniu postępowania z naruszeniem zasady pogłębiania zaufania uczestników postępowania do władzy publicznej, poprzez odmowę objęcia leku Diacomit, Stiripentolum, refundacją wyłącznie z przyczyn formalnych, pomimo ustalenia przez organ, iż w stosunku do skarżącego brak jest możliwości stosowania innych skutecznych metod leczenia niż zastosowanie leku Diacomit, a brak terapii może zagrażać jego zdrowiu i życiu, które to uchybienie mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy, ponieważ gdyby organ postępował zgodnie z zasadą pogłębiania zaufania do władzy publicznej, nie odmówiłby ze względów w formalnych refundacji leku, który jest niezbędny dla ratowania życia lub zdrowia Skarżącego w sytuacji, gdy brak jest alternatywnego sposobu leczenia;

3) art. 107 § 3 k.p.a. w zw. z art. 8 i art. 11 k.p.a., polegającym na:

a) braku wyczerpującego i rzeczywistego wyjaśnienia w uzasadnieniu decyzji II instancji, jakie okoliczności przesądziły zdaniem organu o odrębności stanu faktycznego znajdującego zastosowanie w stosunku do skarżącego od stanów faktycznych występujących w 228 sprawach, w których Minister Zdrowia wyraził zgodę na refundację leku Diacomit, Stripentolum, oraz

b) wskazania przez organ, jako przesłanki odróżniającej sytuację osób uzyskujących refundację na lek Diacomit, Stripentolum od sytuacji skarżącego, okoliczności kontynuacji leczenia ww. lekiem przez osoby uzyskujące refundację, co jest niezgodne z prawdą, ponieważ organ tylko w okresie od 21 grudnia 2013 r. wydał 10 zgód na refundację leku Diacomit, Stripentolum dla pacjentów, którzy przed tą datą nie korzystali z refundacji, które to uchybienie mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy, ponieważ uniemożliwiło ocenę i kontrolę toku rozumowania organu, a co za tym idzie, pozbawiło stronę możliwości polemizowania z jego oceną;

4) art. 141 § 4 p.p.s.a., poprzez pominięcie w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku oceny prawnej zarzutów i twierdzeń przedstawionych w skardze, tj. podnoszonych przez skarżącego zarzutów naruszenia art. 8 k.p.a., a tym samym brak rozpoznania istoty sprawy w sytuacji, gdy rozpoznanie tych zarzutów i twierdzeń mogło doprowadzić Sąd I instancji do wydania orzeczenia korzystnego dla Skarżącego.

Na podstawie art. 174 pkt 1 p.p.s.a. zaskarżonemu wyrokowi zarzucił naruszenie prawa materialnego przez błędną jego wykładnię, mianowicie:

5) art. 39 ust. 1 ustawy o refundacji leków w związku z art. 68 ust. 2 Konstytucji RP, poprzez ograniczenie się do literalnej wykładni art. 39 ust. 1 ustawy o refundacji leków i przyjęcie, że refundacją na podstawie tego przepisu może być objęty tylko lek nieposiadający pozwolenia na dopuszczenie do obrotu, podczas gdy uwzględnienie pozajęzykowych dyrektyw wykładni, w tym także wykładni prokonstytucyjnej, uwzględniającej art. 68 ust. 2 Konstytucji RP prowadzi do wniosku, że przepis ten umożliwia objęcie refundacją również leku posiadającego pozwolenie na dopuszczenie do obrotu.

Szczegółową argumentację na poparcie postawionych w petitum skargi kasacyjnej zarzutów, przedstawiono w uzasadnieniu wniesionego środka prawnego.

Wskazując na powyższe, skarżący kasacyjnie wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu w Warszawie do ponownego rozpoznania oraz zasądzenie zwrotu kosztów postępowania.

Organ nie skorzystał z prawa wniesienia odpowiedzi na skargę kasacyjną. Natomiast w piśmie z 5 kwietnia 2016 r. Minister Zdrowia wniósł o oddalenie skargi kasacyjnej, podtrzymując dotychczasowe stanowisko.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Skarga kasacyjna zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 174 p.p.s.a. skargę kasacyjną można oprzeć na następujących podstawach: 1) naruszeniu prawa materialnego przez błędną jego wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie; 2) naruszeniu przepisów postępowania, jeżeli uchybienie to mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy.

Rozpoznawany środek odwoławczy oparty został na obu podstawach kasacyjnych określonych w art. 174 p.p.s.a. Z uwagi na fakt, że w rozpoznawanej sprawie sformułowano zarówno zarzut naruszenia prawa materialnego przez błędną wykładnię art. 39 ust. 1 ustawy o refundacji leków, jak i zarzuty naruszenia przepisów postępowania, przez błędne przyjęcie, że organ nieprawidłowo przeprowadził postępowanie i nie sprostał wymogom uzasadnienia - oceny wymaga przede wszystkim zasadność zarzutu wadliwej interpretacji prawa materialnego.

Podstawowym zagadnieniem prawnym była ocena prawidłowości stanowiska Sądu I instancji, który w pełni zaakceptował pogląd Ministra Zdrowia wyrażony w zaskarżonej decyzji, że w trybie art. 39 ust. 1 ustawy o refundacji leków organ nie jest uprawniony do wydania zgody na refundację leku sprowadzanego z zagranicy na warunkach i w trybie określonym w art. 4 ustawy Prawo farmaceutyczne, posiadającego pozwolenie na dopuszczenie do obrotu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

Przechodząc do oceny zarzutów podniesionych w skardze kasacyjnej, Naczelny Sąd Administracyjny podziela stanowisko skarżącego kasacyjnie, co do konieczności interpretacji przepisu art. 39 ust. 1 ustawy o refundacji leków w ten sposób, że ma on zastosowanie nie tylko w przypadku leku nieposiadającego pozwolenia na dopuszczenie do obrotu, ale poprzez odwołanie do art. 4 również ust. 9 ustawy Prawo farmaceutyczne w związku z art. 68 ust. 1 i 2 Konstytucji RP, ma on zastosowanie także w przypadku leku posiadającego pozwolenie na dopuszczenie do obrotu, jeżeli spełnione są warunki unormowane w tym ustępie (tj. ust. 9 art. 4 ustawy Prawo farmaceutyczne). Z czym zgodzić się należy, w sytuacji, gdy żaden przedsiębiorca nie jest zainteresowany we wprowadzaniu spornego leku na rynek i w złożeniu stosownego wniosku o objęcie go refundacją, powyższa interpretacja przepisu art. 39 ust. 1 ustawy o refundacji zapewni rzeczywistą, odpowiadającą wymogom art. 68 ust. 1 i ust. 2 Konstytucji RP, dostępność do systemu refundacji leków umożliwiającą, w sytuacjach zagrożenia życia lub zdrowia ludzi, refundację leków dopuszczonych do obrotu, lecz de facto niedostępnych na rynku. Kierując się wykładnią systemową, celowościową i prokonstytucyjną art. 39 ust. 1 ustawy o refundacji, w oparciu o unormowania art. 68 Konstytucji RP należy uznać, że w przypadkach, w których ma zastosowanie art. 4 ust. 9 ustawy Prawo farmaceutyczne przepis art. 39 ust. 1 ustawy o refundacji obejmuje swym zakresem również leki posiadające pozwolenia na dopuszczenie ich do obrotu. Oznacza to, że Sąd w składzie obecnym, nie podziela odmiennego w tym zakresie poglądu zaprezentowanego w wyroku NSA z 25 września 2015 r. (sygn. akt II GSK 1856/14, publ. http://orzeczenia.nsa.gov.pl), na który powołał się Sąd I instancji w wyroku zaskarżonym niniejszą skargą kasacyjną. W tym kontekście należy zauważyć, organy administracji oraz sądy, w tym sądy administracyjne, powinny dokonywać wykładni przepisów ustawowych z uwzględnieniem wartości i zasad wynikających z przepisów Konstytucji RP. Sprawując wymiar sprawiedliwości (art. 1 § 1 ustawy Prawo o ustroju sądów administracyjnych) sąd administracyjny rozstrzyga konkretną sprawę, czyli przesądza o tym, że skarga jest zasadna lub też bezzasadna, stosując wykładnię przepisów prawa materialnego mających w sprawie zastosowanie. Taka wykładnia powinna uwzględniać podstawowy akt prawny, jakim jest Konstytucja RP (por. wyrok NSA z dnia 16 kwietnia 2013 r., sygn. akt I FSK 787/12, publ. http://orzeczenia.nsa.gov.pl oraz postanowienie 7 sędziów NSA z dnia 13 października 2014 r., sygn. akt II FPS 7/14, publ. http://orzeczenia.nsa.gov.pl). Jak podkreśla się w orzecznictwie Sądu Najwyższego z "art. 178 ust. 1 w zw. z art. 8 ust. 2 Konstytucji wynika, że obowiązkiem sądów jest interpretowanie przepisów ustaw, zatem nie mogą poprzestać na dosłownym odczytaniu ich treści, gdyż zobowiązane są do nadania im takiego znaczenia, aby rezultat wykładni był zgodny z zasadami przewidzianymi w Konstytucji i prawie międzynarodowym, wiążącym Polskę, oraz z ich aksjologicznym uzasadnieniem. Odwołanie do tego kontekstu również stanowi bezpośrednie stosowanie Konstytucji w rozumieniu art. 8 ust. 2. Dlatego, jeżeli treść przepisu ustalona na podstawie dyrektyw I stopnia (językowej, systemowej i celowościowej) jest rozbieżna lub budzi wątpliwości co do zgodności z aktualną aksjologią, sądy powinny stosować generalne dyrektywy wykładni, stanowiące metanormy II stopnia" (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 13 stycznia 2016 r., sygn. akt V CSK 455/15, publ, LEX nr 1994408). Wynika z tego, że również interpretacji przepisów ustawy o refundacji należy dokonywać przy uwzględnieniu art. 68 w zw. z art. 30 i art. 38 Konstytucji RP (por. wyrok NSA z dnia 9 marca 2016 r., sygn. akt II GSK 2185/14, publ. http://orzeczenia.nsa.gov.pl).

W doktrynie i orzecznictwie, co nie budzi wątpliwości, ochrona zdrowia jest ściśle związana z ochroną życia, a prawo do życia z godnością człowieka. Prawo do ochrony zdrowia to przede wszystkim prawo do zachowania życia i jego ochrony, gdy jest zagrożone (zob. L. Bosek w: Konstytucja RP. Tom I. Komentarz do art. 1–86, red. M. Safian, L. Bosek, C.H. Beck Warszawa 2016, s. 1545 oraz B. Banaszak, Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, C.H. Beck Warszawa 2012, s. 351; por. też wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 23 marca 1999 r., sygn. akt K 2/98, OTK 1999/3/38).

Ponadto, jak to zasadnie wywodził Rzecznik Praw Obywatelskich w sprawie o podobnym stanie faktycznym (syn. akt II GSK 2765/16) w procesie wykładni prawa nie należy opierać się wyłącznie na wykładni językowej, ale w oparciu o unormowania art. 30 oraz art. 38 Konstytucji RP należy stosować dyrektywę interpretacyjną zgodnie, z którą wszelkie możliwe wątpliwości co do ochrony życia ludzkiego powinny być rozstrzygane na rzecz tej ochrony – "in dubio pro vita humana" (zob. też J. Giezek, Konstytucje Rzeczypospolitej oraz komentarz do Konstytucji RP z 1997 roku, pod red. J. Bocia, Wrocław 1998, s. 78-79). Wyjście poza te granice, także dopuszczenie takiej interpretacji przepisów, która naruszałaby konstytucyjnie gwarantowane prawa i wolności obywatelskie oraz pozostawała w sprzeczności z normami konstytucyjnymi, nie może być akceptowane w państwie prawa (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 13 stycznia 2016 r., sygn. akt V CSK 455/15, publ, LEX nr 1994408). Zastosowanie wskazanej wyżej dyrektywy interpretacyjnej w niniejszej sprawie pozwala na rozstrzygnięcie wątpliwości związanych z wykładnią art. 39 ust. 1 ustawy o refundacji, w przypadkach, w których ma zastosowanie art. 4 ust. 9 ustawy Prawo farmaceutyczne, a więc w sytuacjach wyjątkowych, tj., w przypadku klęski żywiołowej lub innego zagrożenia życia lub zdrowia ludzi. Jest w tej sprawie bezsporne, że lek objęty wnioskiem o refundację nie jest dostępny w Polsce i należy, zgodnie z terminologią i procedurą rejestracyjną w UE, do grupy leków sierocych (orphan medical product), stosowanych w terapii chorób rzadkich (ang. rare diseases). Nie ulega przy tym wątpliwości, że osoby dotknięte rzadkimi chorobami mają takie same prawa do leczenia jak każdy inny pacjent. Powinny zatem mieć prawo do takiej samej jakości, stopnia bezpieczeństwa oraz efektywności leczenia, jak osoby, które cierpią na schorzenia występujące częściej. Zgodnie z art. 68 ust. 1 Konstytucji RP każdy ma prawo do ochrony zdrowia. Natomiast z art. 68 ust. 3 Konstytucji RP wynika, że władze publiczne są obowiązane do zapewnienia szczególnej opieki zdrowotnej dzieciom, kobietom ciężarnym, osobom niepełnosprawnym i osobom w podeszłym wieku. Świadczenia dla tych osób mają być więc traktowane w sposób szczególny (P. Winczorek, Komentarz do Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r., Warszawa 2000, s. 92). Wprawdzie zakresu i formy tej szczególnej opieki Konstytucja nie określa (zob. W. Skrzydło, Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej, Komentarz, Zakamycze 1998 r., s. 66), to nie ma wątpliwości, że na gruncie niniejszej sprawy prokonstytucyjna interpretacja art. 39 ust. 1 ustawy o refundacji prowadzi do jedynego wniosku, że jako produkt medycznie niezbędny i w Polsce niedostępny, wnioskowany lek może być refundowany w trybie określonym w art. 39 ustawy refundacyjnej.

Dodatkowo, w ocenie Naczelnego Sądu Administracyjnego, należy podzielić pogląd skarżącego kasacyjnie, że kontrolowane przez Sąd I instancji decyzje zostały wydane w postępowaniu, które nie zostało przeprowadzone zgodnie ze standardami procedury administracyjnej. Wypada zauważyć, że w toku postępowania wnioskodawca powoływał się na fakt wydania przez organ ponad 200 decyzji o objęciu leku Diacomit Stiripentolum refundacją ze środków publicznych, czemu Minister Zdrowia nie zaprzeczył. Organ stwierdził jednak, że wynikający z art. 8 k.p.a. obowiązek praworządnego i sprawiedliwego prowadzenia sprawy nie może polegać na badaniu okoliczności faktycznych, które były podstawą orzekania w innych konkretnych, indywidualnych sprawach. Na gruncie tej sprawy z takim jednak stanowiskiem nie sposób się zgodzić. Naczelny Sąd Administracyjny afirmuje pogląd wyrażony w wyroku tego Sądu z 17 września 2015 r. sygn. akt II GSK 1414/15, że za w pełni uzasadnione z punktu widzenia zasady praworządności i demokratycznego państwa prawnego uznać należałoby oczekiwanie, że determinowany przywołanymi zasadami standard działania administracji publicznej uwzględniać powinien potrzebę operowania w pełni zobiektywizowanymi, przewidywalnymi i transparentnymi (odzwierciedlanymi, tak w praktyce działania organu administracji publicznej, jak i w uzasadnieniach wydawanych decyzji) kryteriami załatwiania spraw danego rodzaju oraz przestrzegania ich w każdym z rozpatrywanych przypadków (treść przywołanego wyroku NSA dostępna w Centralnej Bazie Orzeczeń Sądów Administracyjnych na stronie http://orzeczenia.nsa.gov.pl/).

Organy administracji publicznej są obowiązane, w ramach wykładni zgodnej z Konstytucją RP, uwzględniać, że po pierwsze, zasada zaufania, również w aspekcie procesowym, jest zasadniczym elementem zasady demokratycznego państwa prawa i jako taka ma swoje umocowanie i źródło w art. 2 Konstytucji RP, po drugie, w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego wskazano wiele szczegółowych elementów zasady zaufania, które mogą mieć znaczenie w odniesieniu do tej zasady w sensie proceduralnym. Podkreślił to Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 15 listopada 2006 r., II GSK 183/06, stwierdzając, że wynikająca z art. 8 k.p.a. zasada zaufania obywateli do organów państwa nakłada na organ administracji publicznej obowiązek praworządnego i sprawiedliwego prowadzenia postępowania, który wyraża się w dokładnym zbadaniu okoliczności sprawy, ustosunkowaniu się do żądań stron oraz uwzględnieniu w decyzji zarówno interesu społecznego, jak i słusznego interesu obywateli.

Uznając, że istota sprawy jest dostatecznie wyjaśniona Naczelny Sąd Administracyjny na podstawie art. 188 p.p.s.a. uchylił zaskarżony wyrok i rozpoznał skargę, uchylając zarówno zaskarżoną decyzję Ministra Zdrowia, jak i poprzedzającą ją decyzję tego organu z 13 kwietnia 2015 r.

Na koszty postępowania sądowego składało się wynagrodzenie adwokata reprezentującego stronę skarżącą w postępowaniu przed Sądem I instancji oraz przed Naczelnym Sądem Administracyjnym w wysokości odpowiednio: 240 zł i 360 zł. O kosztach tych orzeczono na podstawie art. 209 w związku z art. 203 pkt 1 i art. 205 § 2 p.p.s.a. oraz odpowiednio: § 18 ust.1 pkt 2 lit. c) w zw. z § 18 ust.1 pkt 1 lit. c) rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (tekst jednolity: Dz. U. z 2013 r. poz. 461 ze zm.); a także § 14 ust.1 pkt 2 lit. a) w zw. z § 14 ust.1 pkt 1 lit. c) rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. z 2015 r. poz. 1800).