Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi - Wydział I w składzie następującym: Sędzia WSA Cezary Koziński po rozpoznaniu w dniu 29 maja 2015 r. na posiedzeniu niejawnym sprawy ze skargi A. Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w Ł. na decyzję Dyrektora Izby Skarbowej w Ł. z dnia [...] r. Nr [...] w przedmiocie określenia w podatku od towarów i usług nadwyżki podatku naliczonego nad należnym za grudzień 2008 r., orzeczenia o obowiązku zapłaty podatku od towarów i usług oraz umorzenia postępowania kontrolnego za okres od stycznia do listopada 2008 r. postanawia: odrzucić skargę.

Skargą z 13 stycznia 2015 r., podpisaną przez R. A., A. Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w Ł. zakwestionowała decyzję Dyrektora Izby Skarbowej w Ł. z [...] r. wydaną w przedmiocie określenia w podatku od towarów i usług nadwyżki podatku naliczonego nad należnym za grudzień 2008 r., orzeczenia o obowiązku zapłaty podatku od towarów i usług oraz umorzenia postępowania kontrolnego za okres od stycznia do listopada 2008 r.

Zarządzeniem z 4 marca 2015 r. Przewodniczący Wydziału I wezwał R. A. do usunięcia braków formalnych skargi przez złożenie pełnomocnictwa procesowego do działania w imieniu skarżącej przed sądem oraz odpisu z Krajowego Rejestru Sądowego.

W odpowiedzi R. A. wyjaśnił, że działa jako kurator skarżącej spółki, na podstawie postanowienia Sądu Rejonowego dla Ł. Ś. w Łodzi z 10 lutego 2014 r., wyznaczony do reprezentowania spółki w postępowaniu kontrolnym prowadzonym przez Dyrektora Urzędu Kontroli Skarbowej w Ł., w sprawie podatku od towarów i usług za 2008 r. Postępowanie toczące się obecnie przed sądem stanowi bezpośrednie następstwo postępowania kontrolnego. Zdaniem R. A., wspomniane postanowienie sądu zwalnia go z konieczności uzyskania pełnomocnictwa procesowego do działania w imieniu strony skarżącej. Do pisma kurator dołączył zaświadczenie z 20 marca 2014 r., wydane przez Sąd Rejonowy dla Ł.-Ś. w Ł. Sąd Gospodarczy, z którego wynika między innymi, że R. A. został wyznaczony kuratorem dla skarżącej spółki w trybie art. 138 § 3 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (tekst jednolity: Dz.U. z 2012 r., poz. 749 ze zm.; dalej: O.p.).

Następnie zarządzeniem z 30 marca 2015 r. R. A. został wezwany do usunięcia braku formalnego skargi – braku w składzie organów skarżącej spółki uniemożliwiającego jej działanie w postępowaniu przed sądem – pod rygorem odrzucenia skargi.

W odpowiedzi R. A. przysłał pismo, w którym wyjaśnił, że nie zdołał w wyznaczonym przez sąd terminie powołać zarządu spółki. Podtrzymał jednocześnie swoje stanowisko, że jest osobą uprawnioną do reprezentowania spółki w postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Na potwierdzenie powołał się na treść postanowienia NSA z 30 września 2014 r., I FZ 315/14.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi zważył, co następuje;

Skarga podlega odrzuceniu.

W punkcie wyjścia przypomnieć należy, że do skutecznego przeprowadzenia postępowania sądowoadministracyjnego z udziałem osoby prawnej (spółki z ograniczoną odpowiedzialnością) konieczne jest by, już przy wnoszeniu skargi do sądu, posiadała zdolność procesową. Wymóg ten wypływa z art. 28 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (tekst jednolity: Dz.U. z 2012 r., poz. 270 ze zm.; dalej: p.p.s.a.), zgodnie z którym: "osoby prawne (...) dokonują czynności w postępowaniu przez organy albo osoby uprawnione do działania w ich imieniu." Stwierdzenie braków w składzie organów spółki z o.o. będącej stroną uniemożliwiających jej działanie, obliguje sąd do wezwania strony do uzupełnienia wymienionych braków (art. 58 § 2 p.p.s.a.). Jeśli braki nie zostaną uzupełnione w wyznaczonym terminie, skarga podlega odrzuceniu jako niedopuszczalna (art. 58 § 1 pkt 5 p.p.s.a.).

W niniejszej sprawie składający skargę w imieniu spółki A. kurator R. A., wysnuwa uprawnienie do reprezentowania tej spółki z postanowienia Sądu Rejonowego dla Ł. Ś. w Ł. z 10 lutego 2014 r., wydanego w oparciu o art. 138 § 3 O.p. Tymczasem przepis art. 138 § 3 O.p. jest jedynie podstawą prawną do wniesienia przez organ podatkowy wniosku o ustanowienie kuratora dla osoby prawnej, którego uwzględnienie przez sąd polega na ustanowieniu kuratora na podstawie art. 42 § 1 K.c. Zakres kompetencji takiego kuratora określa art. 42 § 2 K.c., to jest: jego zadaniem jest zadbanie o niezwłoczne powołanie organów osoby prawnej, a w razie potrzeby o jej likwidację. Kurator taki nie zostaje ustanowiony w celu bieżącego prowadzenia spraw spółki, a tym samym stałego (czasowego) zastąpienia ustawowych bądź statutowych organów osoby prawnej, a jedynie do niezwłocznego doprowadzenia bądź to do likwidacji osoby prawnej, bądź też do umożliwienia jej, poprzez powołanie właściwych organów, podjęcia samodzielnego, prawidłowego działania w tym zarządzania i reprezentacji. Kurator ustanowiony w trybie art. 42 K.c. nie może zastępować organów spółki w postępowaniach administracyjnych i sądowoadministracyjnych, czyli w sprawach niezwiązanych ani z powołaniem organów spółki, ani jej likwidacją (por. wyrok WSA z 29 maja 2009 r., II SA/Gl 1271/08, dostępne: http://orzeczenia.nsa.gov.pl/ – dalej: CBOSA).

W orzecznictwie podnosi się słusznie, że brak jest jakichkolwiek merytorycznych argumentów przemawiających za przyjęciem, aby art. 138 § 3 O.p. miał stanowić podstawę prawną dla sądu rejestrowego do ustanowienia kuratora upoważnionego do reprezentowania osoby prawnej i to nawet wówczas, gdyby zakres tej reprezentacji miał się ograniczać do podejmowania czynności w postępowaniu podatkowym, czy w przedmiocie wszczynania i przeprowadzania kontroli podatkowej. Zakres czynności, do których uprawniony jest taki kurator, obejmuje jedynie czynności niezbędne z punktu widzenia urzeczywistnienia celów, do osiągnięcia których mają zmierzać jego działania określone w art. 42 § 2 K.c. (por. uchwała SN z 5 grudnia 2014 r., III CZP 101/14, Biul.SN 2014/12/7).

W konsekwencji kurator spółki A., powołany w toku postępowania kontrolnego w trybie art. 138 § 3 O.p., nie był upoważniony do reprezentowania spółki przed sądem administracyjnym.

Powyższy wniosek potwierdza treść, powoływanego przez kuratora, postanowienia NSA z 30 września 2014 r., I FZ 315/14 (CBOSA). W stanie faktycznym tej sprawy kurator został ustanowiony – jak przyjął NSA – nie w celu powołania właściwych organów spółki (jak to ma miejsce w niniejszej sprawie), ale do podejmowania działań w postępowaniu podatkowym, do czasu gdy spółka będzie mogła działać samodzielne. Zakres jego działania był zatem inny niż zakres umocowania R. A. w niniejszej sprawie. Ponadto nie bez znaczenia jest fakt, że R. A. został powołany na kuratora spółki 10 lutego 2014 r., w czasie trwania postępowania przed organem pierwszej instancji i niemal rok przed wniesieniem rozpatrywanej skargi. Trudno w takiej sytuacji mówić, że skarżącej spółce przysługiwała niepełna ochrona prawna w okresie, gdy sama nie mogła podejmować stosownych czynności procesowych. Kurator spółki wyznaczony w trybie art. 138 § 3 O.p. powinien zadbać o niezwłoczne powołanie organów osoby prawnej. Skoro zatem przez rok nie udało mu się powołać nowego zarządu spółki, uzasadniony wydaje się wniosek, że jeszcze przed złożeniem skargi do sądu zachodziły podstawy do przeprowadzenia likwidacji spółki. Nieuzasadniona zwłoka w tym zakresie nie może umocowywać kuratora spółki do dokonywania czynności przekraczających jego kompetencje.

W myśl art. 58 § 1 pkt 5 O.p. Sąd odrzuca skargę jeżeli w składzie organów jednostki organizacyjnej będącej stroną skarżącą zachodzą braki uniemożliwiające jej działanie. Kurator wezwany do uzupełnienia wspomnianych braków w składzie organów skarżącej spółki, stosownie do treści art. 58 § 2 p.p.s.a., oświadczył, że nie był w stanie usunąć tych braków w wyznaczonym terminie.

W tej sytuacji, wobec zaistniałego pierwotnego braku uniemożliwiającego skuteczne przeprowadzenie postępowania sądowego z udziałem skarżącej spółki, sąd, na podstawie art. 58 § 1 pkt 5 i § 3 p.p.s.a., odrzucił skargę.

AKE.