Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Sławomir Fularski (sprawozdawca), Sędziowie Sędzia WSA Artur Kot, Sędzia WSA Justyna Mazur, Protokolant Referent stażysta Magdalena Krawczyk, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 24 września 2015 r. sprawy ze skargi A. W. na postanowienie Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych z dnia [...] grudnia 2014 r. nr [...] w przedmiocie odmowy wszczęcia postępowania 1) uchyla zaskarżone postanowienie oraz poprzedzające je postanowienie Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych z dnia [...] września 2014 r. nr [...]; 2) zasądza od Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych na rzecz skarżącego A. W. kwotę [...] ([...]) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania sądowego.

Postanowieniem z dnia [...] września 2014 r. Generalny Inspektor Ochrony Danych Osobowych działając na podstawie art. 61a § 1 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2013 r. poz. 267 ze zm., dalej jako "K.p.a.") oraz art. 22 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych (Dz. U. z 2014 r. poz. 1182, dalej jako "ustawa o ochronie danych osobowych") odmówił wszczęcia postępowania w sprawie dotyczącej przetwarzania przez Wójta Gminy [...] nieprawdziwych informacji w treści zawiadomienia z dnia [...] kwietnia 2013 r. (znak: [...]) na temat zmarłej matki A. W. – M. W. z domu S.

W uzasadnieniu wskazał, że A. W.wniósł do organu skargę w ww. sprawie. Postępowanie administracyjne nie może być jednak wszczęte z dwóch przyczyn. Po pierwsze, Generalny Inspektor Ochrony Danych Osobowych nie jest uprawniony do ingerowania w tok ani w sposób prowadzenia postępowania przez inne uprawnione na podstawie odrębnych przepisów organy. Tym samym, nie może ingerować w treść ww. zawiadomienia Wójta. Po drugie, ustawa o ochronie danych osobowych nie odnosi się do osób zmarłych, zatem na jej gruncie nie można poszukiwać ochrony takich osób. A. W. w swojej skardze domaga się zaś sprostowania nieprawdziwych danych osobowych jego zmarłej matki w treści zawiadomienia Wójta, w szczególności co do jej zameldowania pod adresem [...][...], zaś w kwestii tej ustawa nie ma zastosowania. Ustawa o ochronie danych osobowych nie odnosi się do osób zmarłych, zatem na jej gruncie nie można poszukiwać ochrony praw osób zmarłych. Brak jest więc kognicji Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych i skarga A. W. nie może skutecznie zainicjować postępowania przed tym organem.

W zażaleniu na ww. postanowienie, A. W. podniósł, że zostało ono wydane na podstawie błędnych przesłanek oraz błędnego rozumowania organu. Zanegował również zasadność odmowy wszczęcia postępowania z uwagi na to, że sprawa dotyczyła jego danych osobowych, a nie danych osobowych jego zmarłej matki.

Rozpoznając sprawę wskutek wniesionego zażalenia, Generalny Inspektor Ochrony Danych Osobowych postanowieniem z [...] grudnia 2014 r., działając na podstawie art. 138 § 1 pkt 1 w związku z art. 144 oraz art. 61a § 1 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2013 r. poz. 267 ze zm., dalej jako "K.p.a.") utrzymał w mocy swoje rozstrzygnięcie.

W uzasadnieniu w całości podtrzymał swoją dotychczasową argumentację zawartą w uprzednio wydanym postanowieniu, stwierdzając zasadność odmowy wszczęcia postępowania.

Z powyższym postanowieniem A. W. nie zgodził się i wywiódł skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie. Wniósł o uchylenie zaskarżonego jak i poprzedzającego go postanowienia organu, zobowiązanie organu do wszczęcia postępowania administracyjnego w celu zbadania legalności

i prawidłowości przetwarzania jego danych osobowych przez Gminę [...], stwierdzenie, że organ dopuścił się istotnych naruszeń prawa oraz

o zasądzenie kosztów postępowania.

Zarzucił organowi naruszenie szeregu przepisów Konstytucji RP, jak również art. 1, art. 2, art. 12 pkt 1 i 2 i art. 22 ustawy o ochronie danych osobowych oraz art. 8, art. 9, art. 12 § 1, art. 28, art. 61, art. 61a, art. 104 § 1 w związku z art. 61a i art. 123 § 1, art. 35 § 3, art. 36 i art. 37 K.p.a.

W uzasadnieniu skarżący podniósł, że Gmina [...] przetwarzała jego dane osobowe. Organ nie może zaś według własnego uznania manipulować przedmiotem postępowania. Jeśli był problem z określeniem rzeczywistego przedmiotu postępowania, organ mógł zwrócić się do skarżącego o doprecyzowanie. Kłamstwa zawarte w uzasadnieniu zawiadomienia wydanego przez gminę burzą tożsamość skarżącego i ustalony porządek prawny dotyczący jego nieruchomości.

W odpowiedzi na skargę organ wniósł o jej oddalenie, podtrzymując w całości argumentację zawartą w zaskarżonym postanowieniu.

W piśmie procesowym z dnia [...] sierpnia 2015 r. skarżący wskazał, że wśród danych osobowych dotyczących każdego człowieka fundamentalną rolę odgrywają dane określające tożsamość jego rodziców: imię (imiona), nazwisko, nazwisko rodowe – zarówno ojca jak i matki, niezależnie od tego czy pozostają oni przy życiu czy nie. Wszczęcie każdego postępowania administracyjnego powinno zostać poprzedzone gruntowną analizą i rzetelnym określeniem przedmiotu postępowania. Organ

w niniejszej sprawie zawęził zaś przedmiot postępowania – przyjął bowiem, że dotyczy ono danych osobowych matki skarżącego, a ponieważ jest ona osobą zmarłą – odmówił wszczęcia postępowania administracyjnego, pomimo tego, że sprawa dotyczy przetwarzania danych osobowych skarżącego.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie zważył, co następuje:

Zgodnie z treścią przepisu art. 1 § 1 i 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. – Prawo

o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. Nr 153, poz. 1269 z późn. zm.), sąd administracyjny sprawuje wymiar sprawiedliwości poprzez kontrolę pod względem zgodności z prawem skarżonej decyzji administracyjnej. Jest więc to kontrola legalności rozstrzygnięcia, zapadłego w postępowaniu administracyjnym, z punktu widzenia jego zgodności z prawem materialnym i procesowym.

Oceniając według powyższych kryteriów zaskarżone, jak i poprzedzające je postanowienie, uznać należy, że powinny one zostać wyeliminowane z obrotu prawnego jako wadliwe.

Istota sprawy w niniejszym postępowaniu sprowadzała się do oceny tego, czy organ zasadnie odmówił wszczęcia postępowania administracyjnego w sprawie dotyczącej skargi skarżącego, dotyczącej przetwarzania przez Wójta Gminy [...] nieprawdziwych informacji dotyczących jego danych osobowych w treści zawiadomienia z dnia [...] kwietnia 2013 r. (znak: [...]).

Materia odmowy wszczęcia postępowania została uregulowana w przepisie art. 61a § 1 K.p.a. Zgodnie z brzmieniem wyżej powołanej normy prawnej, gdy żądanie,

o którym mowa w art. 61, zostało wniesione przez osobę niebędącą stroną lub z innych uzasadnionych przyczyn postępowanie nie może być wszczęte, organ administracji publicznej wydaje postanowienie o odmowie wszczęcia postępowania.

Ustawodawca w zacytowanym przepisie rozróżnił więc dwie sytuacje,

w których nie będzie możliwe wszczęcie postępowania. Pierwsza z nich, dotycząca przymiotu strony, nie budzi żadnych wątpliwości. Oczywistym jest bowiem, że inicjatorem postępowania może być jedynie podmiot, któremu przysługiwać będzie

w danym postępowaniu przymiot strony (zgodnie z regulacją art. 28 K.p.a.).

Druga z przesłanek, oznaczonych w art. 61a § 1 K.p.a., ma zaś zdecydowanie szerszy zakres. Odsyła bowiem do "innych uzasadnionych przyczyn", dla których postępowanie nie może być wszczęte. W ocenie tutejszego Sądu, istnienie tej przesłanki powinno być badane m.in. w odniesieniu do kompetencji organu,

a w szczególności do tego, czy organ posiada uprawnienie do wszczęcia danego postępowania z urzędu. Jeśli bowiem organ posiada takie kompetencje, to niezależnie od tego, czy podmiotowi składającemu skargę przysługuje przymiot strony

w ewentualnym postępowaniu administracyjnym, organ winien również rozważyć to, czy okoliczności wskazane w tej skardze nie przemawiają za działaniem z urzędu. Pamiętać należy o tym, że Generalny Inspektor Ochrony Danych Osobowych, w myśl art. 12 pkt 1 ustawy o ochronie danych osobowych, jest obowiązany do kontroli zgodności przetwarzania danych osobowych z przepisami o ochronie danych osobowych. Realizując to zadanie, organ może z urzędu, przy stwierdzeniu naruszenia przepisów

o ochronie danych osobowych, w drodze decyzji administracyjnej, nakazać przywrócenie stanu zgodnego z prawem (art. 18 ust. 1).

Tak więc w przypadku każdego zawiadomienia, czy skargi wpływającej do organu, a dotyczącej podejrzenia naruszenia przepisów o ochronie danych osobowych, organ winien rozważyć to, czy istnieje konieczność podjęcia postępowania z urzędu.

W świetle powyższego, stwierdzić należy, że organ, wydając swoje postanowienia, winien w wyczerpujący sposób odnieść się nie tylko do materii istnienia po stronie skarżącego przymiotu strony, ale także nawiązać do kwestii innych uzasadnionych przyczyn, dla których postępowanie nie mogło być wszczęte, tj. problematyki braku podstaw do wszczęcia postępowania z urzędu.

Potwierdzeniem ww. konkluzji są motywy, zawarte w uzasadnieniu wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z 18 stycznia 2013 r., wydanego w sprawie

o sygn. akt I OSK 1504/11, zgodnie z którymi: "organ odmówi wszczęcia postępowania w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji wówczas, gdy żądanie zostało wniesione przez podmiot niebędący stroną postępowania, albo wniosła je strona niemająca zdolności do czynności prawnych, a w przekonaniu organu nie ma podstaw do wszczęcia postępowania z urzędu".

Przechodząc do materii niniejszej sprawy, zauważyć należy, że organ

w uzasadnieniach swoich postanowień twierdzi, iż skarżący domaga się sprostowania nieprawdziwych danych osobowych jego zmarłej matki w treści zawiadomienia Wójta Gminy [...] z dnia [...] kwietnia 2013 r. (znak: [...]), w szczególności co do jej zameldowania pod adresem [...][...]. Według zaś organu w kwestii tej ustawa o ochronie danych osobowych nie ma zastosowania. Ustawa ta nie odnosi się bowiem do osób zmarłych, zatem na jej gruncie nie można poszukiwać ochrony praw osób zmarłych.

Zdaniem zaś skarżącego w przedmiotowym zawiadomieniu przetwarzane są również jego dane osobowe. Wśród bowiem danych osobowych dotyczących każdego człowieka fundamentalną rolę odgrywają dane określające tożsamość jego rodziców: imię (imiona), nazwisko, nazwisko rodowe – zarówno ojca jak i matki, niezależnie od tego czy pozostają oni przy życiu czy nie. W przedmiotowym zawiadomieniu stwierdzono zaś, że jego matką była osoba, która faktycznie jego matką nie była.

W ocenie Sądu, w składzie orzekającym w niniejszej sprawie, organ błędnie zrozumiał intencje skarżącego zawarte w jego skardze kierowanej do organu.

W skardze tej skarżącemu chodziło bowiem o jego dane osobowe, dotyczące jego tożsamości, a nie tak jak to uznał organ - o dane osobowe jego zmarłej matki. Błędne zaś odkodowanie przez organ wniosku skarżącego spowodowało odmowę wszczęcia postępowania.

Zauważyć należy, że jeżeli określona osoba zgłasza organowi nieprawidłowości w zakresie przetwarzania danych osobowych, organ jest władny i zobligowany do wszczęcia postępowania wyjaśniającego, którego zadaniem jest ustalenie, czy dane osobowe skarżącego są w istocie przetwarzane, jeżeli tak, to w jakim celu i czy następuje to z poszanowaniem przepisów ustawy o ochronie danych osobowych. Natomiast sygnalizowanie przez stronę nieprawidłowości w procesie przetwarzania danych osobowych w zakresie szerszym, niż zbadanie poprawności przetwarzania danych osobowych wnioskodawcy, prowadzić może jedynie do wszczęcia przez organ postępowania z urzędu.

Zgodzić się należy ze skarżącym, że wszczęcie każdego postępowania administracyjnego powinno zostać poprzedzone gruntowną analizą i rzetelnym określeniem przedmiotu postępowania. Organ przyjmując zaś w niniejszej sprawie, że skarga dotyczy jedynie danych osobowych matki skarżącego niewątpliwie zawęził przedmiot postępowania, a w konsekwencji niezasadnie z tego powodu odmówił wszczęcia postępowania administracyjnego. Tym samym, uznać należy, że organ naruszył art. 61 a K.p.a. w stopniu mającym wpływ na wynik sprawy.

Ponownie rozpoznając sprawę, organ będzie zobowiązany do tego, aby uwzględniając konkluzje tutejszego Sądu, zawarte w niniejszym uzasadnieniu, wszcząć postępowanie w sprawie dotyczącej przetwarzania przez Wójta Gminy [...] nieprawdziwych informacji dotyczących danych osobowych skarżącego

w treści zawiadomienia z dnia [...] kwietnia 2013 r. (znak: [...]).

W związku z powyższym, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie orzekł, jak w pkt 1 wyroku, na podstawie art. 145 § 1 pkt 1c ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2012 r., poz. 270 ze zm.). Orzeczenie o kosztach znajduje oparcie w art. 200 i art. 209 ww. ustawy.