Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Sławomir Antoniuk, Sędziowie WSA Olga Żurawska – Matusiak (spr.), Andrzej Kołodziej, , Protokolant Elwira Sipak, specjalista, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 13 września 2012 r. sprawy ze skargi D. P. na decyzję Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego z dnia [...] maja 2012 r. nr [...] w przedmiocie odmowy udostępnienia informacji publicznej 1) uchyla zaskarżoną decyzję oraz poprzedzającą ją decyzję z [...] kwietnia 2012 r. 2) stwierdza, że zaskarżona decyzja nie podlega wykonaniu w całości 3) zasądza od Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego na rzecz D. P. kwotę 200 (dwieście) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania

D. P. (dalej jako skarżący) wnioskiem z 24 marca 2012 r. wystąpił do Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego o udzielenie informacji, w trybie dostępu do informacji publicznej, poprzez podanie daty urodzenia sędziów Sądu Najwyższego lub co najmniej roku urodzenia (wieku na dzień złożenia wniosku), daty powołania na stanowisko sędziów Sądu Najwyższego powołanych przed 2001 r. oraz daty i przyczyny ustania stosunku służbowego SSN Izby Karnej J. K. Wniosek powyższy skarżący złożył za pośrednictwem poczty elektronicznej.

W odpowiedzi na wniosek Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego pismem z 6 kwietnia 2012 r. poinformował skarżącego, m.in. że żądanie ujęte w pierwszym punkcie zostało rozpatrzone w drodze decyzji o odmowie udostępnienia informacji.

Decyzją z [...] kwietnia 2012 r. znak [...] , wydaną na podstawie art. 16 ust. 1 ustawy z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej (Dz. U. Nr 112, poz. 1198 ze zm.) w związku z art. 5 ust. 2 i ust. 3 tej ustawy, w związku z art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych (Dz. U. z 2002 r. Nr 101, poz. 926 ze zm.) odczytywanymi między innymi poprzez art. 3, art. 6 ust. 1 i ust. 2 oraz art. 7 pkt 1, pkt 2, pkt 4, pkt 5, pkt 6 oraz art. 23 ust. 1 i art. 26 pkt 1 i art. 51 tej ustawy, a także kierując się postanowieniami art. 11 § 1 ustawy z dnia 23 listopada 2002 r. o Sądzie Najwyższym (Dz. U. Nr 240, poz. 2052 ze zm.), Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego odmówił D. P., udostępnienia danych obejmujących daty urodzenia sędziów Sądu Najwyższego lub co najmniej informacje o latach ich urodzeń w sposób pozwalający na ustalenie ich wieku na dzień dzisiejszy.

W uzasadnieniu decyzji organ podał, że żądane w tym zakresie informacje należy uznać za mające cechy danych osobowych podlegających szczególnej ochronie prawnej na podstawie przepisów ustawy o ochronie danych osobowych. Sąd Najwyższy jako administrator tego rodzaju danych może je przetwarzać, a więc i udostępniać tylko na zasadach określonych w tych przepisach, pod groźbą sankcji określonych w przepisach karnych tej ustawy. Sąd Najwyższy nie dysponuje oświadczeniami sędziów mającymi walor oświadczeń wymaganych treścią art. 23 ust. 1 pkt 1 ustawy o ochronie danych osobowych, na udostępnianie wszystkim zainteresowanym danych pozwalających na ustalenie wieku każdego z nich, w tym przez podanie co najmniej lat, w których się urodzili. Ponadto organ podniósł, że skarżący jako potencjalny odbiorca tych danych osobowych nie przedstawił też możliwego, a wymaganego omawianą ustawą, upoważnienia do udostępnienia mu określonych kategorii informacji, a także nie powołał się na żadną z wyjątkowych okoliczności wymienionych w art. 5 ust. 3 ustawy o dostępie do informacji publicznej.

Od decyzji tej skarżący złożył wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy, w którym wniósł o uchylenie decyzji i udostępnienie żądanych informacji. Zdaniem skarżącego, wiek sędziego Sądu Najwyższego jest informacją mającą związek z pełnioną przez niego funkcją, a co najmniej ma wpływ na zaprzestanie pełnienia tej funkcji. Podał, że chciałby wiedzieć, kiedy poszczególni sędziowie Sądu Najwyższego skończą 65 i 70 lat i będą mogli lub przejdą ex lege w stan spoczynku. Podał, że w przypadku władzy ustawodawczej i władzy wykonawczej obywatele mają prawo znać podstawowe dane biograficzne piastunów tej władzy. Podkreślił, że ma prawo wiedzieć w jakim wieku dane osoby zostały powołane na stanowisko sędziego. Powołanie danej osoby na stanowisko sędziego mieści się bowiem w zakresie działalności organów władzy publicznej. Podstawowe dane biograficzne (w tym wiek) są zawsze brane pod uwagę przy powoływaniu danej osoby na stanowisko sędziego. Jednocześnie zwrócił uwagę, że dane o wieku osób pełniących wysokie funkcje publiczne są podstawowymi danymi informacyjnymi o tych osobach i są powszechnie publikowane nawet na stronach Sądu Najwyższego, Trybunału Konstytucyjnego, NSA, Sejmu, Senatu i w notatkach prasowych.

W wyniku ponownego rozpatrzenia sprawy, Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego decyzją z [...] maja 2012 r. znak [...] , wydaną na podstawie art. 138 § 1 pkt 1 k.p.a., utrzymał w mocy decyzję Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego z [...] kwietnia 2012 r.

W uzasadnieniu decyzji Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego wskazał, że skarżący nie kwestionuje, że żądane przez niego informacje mogą mieć walor danych osobowych podlegających szczególnej ochronie prawnej. Na takie ustalenie pozwala fakt, że w uzasadnieniu wniosku skarżący wskazuje na art. 5 ust 3 ustawy o dostępie do informacji publicznej, z którego wynika, że dostęp do danych podlegających ochronie prawnej doznaje mniejszych ograniczeń niż określone w art. 5 ust.1, ust. 1a i ust. 2 tej ustawy w toku postępowania przed organami państwa, jeżeli stroną lub uczestnikiem takiego postępowania jest władza publiczna lub inny podmiot wykonujący zadania publiczne albo osoba pełniąca funkcje publiczne pozostającego w związku z realizacją tych zadań lub funkcji. Skarżący nie wskazał na prowadzenie jakiegokolwiek postępowania przed organami państwa, w którym stroną lub uczestnikiem miałby być czynny sędzia Sądu Najwyższego, to jest takiego postępowania, które mogłoby pozostawać w związku z wykonywaniem przez niego zadań lub funkcji publicznych. Organ, odnosząc się do faktu wskazania przez sam Sąd Najwyższy not biograficznych sędziów Sądu Najwyższego, w tym zawierających daty ich urodzeń, podniósł, że przedstawione noty dotyczą wyłącznie Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego i Prezesów Sądu Najwyższego kierujących pracami poszczególnych izb Sądu Najwyższego, a więc osób, które na ich treść, a także prezentację mogły wyrazić zgodę. Ponadto organ zwrócił uwagę, że nie istnieją powszechnie obowiązujące przepisy, które pozwalałyby na ustalenie, że data urodzenia, czy choćby rok urodzenia każdej osoby kandydującej na stanowisko sędziowskie, czy je zajmującej, miałby być powszechnie dostępny lub by samo wyrażenie zgody na kandydowanie na określone stanowisko sędziowskie było równoznaczne z wyrażeniem zgody na podawanie do publicznej wiadomości daty urodzenia takiej osoby lub choćby jej wieku przez jakikolwiek podmiot uczestniczący w procesie obsadzania stanowisk sędziowskich. Organ zauważył, że ustawodawca przyjmuje wprost w przepisach stosownych ustaw, że sędziami lub sędziami sądu określonego rodzaju, nie mogą być osoby poniżej i powyżej określonego wieku, nakładając tym samym na podmioty upoważnione uczestniczyć w procesie obsadzania stanowisk sędziowskich, obowiązek sprawdzania takiego wieku, a tym samym i na samych kandydatów na takie stanowiska obowiązek podawania daty ich urodzeń, ale tylko do wiadomości podmiotów uczestniczących w procesie powoływania sędziów. Podobnie kwestia przejścia sędziego w stan spoczynku pozostawiona jest przez obowiązujące ustawy trosce samych sędziów i podmiotów urzędowych odpowiedzialnych za to, by czynny sędzia po osiągnięciu określonego wieku nie wykonywał swojej funkcji. W obecnym stanie prawnym stanowiska sędziowskie nie są obsadzane w drodze wyborów powszechnych.

Decyzja powyższa stała się przedmiotem skargi D. P. do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, w której wniósł o uchylenie zaskarżonej decyzji oraz decyzji ją poprzedzającej. Ponadto wniósł o zasądzenie kosztów wg. norm przepisanych.

W uzasadnieniu skargi skarżący wskazał, że jego zdaniem, wiek sędziów jest daną osobową związaną z pełnioną przez nich funkcją publiczną i tak jak jawny jest wiek posłów, senatorów, wójtów, burmistrzów, radnych, a także wszystkich osób pełniących funkcję w zarządach i radach nadzorczych spółek handlowych, stowarzyszeniach, fundacjach, związkach zawodowych, osób będących wspólnikami spółek handlowych, tak jawny powinien być wiek sędziów.

W odpowiedzi na skargę, organ wniósł o jej oddalenie podtrzymując argumenty przedstawione w zaskarżonej decyzji.

Podkreślił, że przepisy o ochronie danych osobowych uniemożliwiają Sądowi Najwyższemu jako administratorowi danych osobowych osób w nim zatrudnionych, w tym wypadku sędziów Sądu Najwyższego, udostępnianie takich danych każdemu w każdej sytuacji. Przepisy te wyraźnie wskazują bowiem, jakim podmiotom i w jakich okolicznościach, przy spełnieniu jakich warunków, dane osobowe mogą być udostępnione przez ich administratora. Zdaniem Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego, wystąpienie skarżącego o udostępnienie mu danych pozwalających na ustalenie aktualnego wieku czynnych sędziów Sądu Najwyższego nie spełniało kryteriów określonych w ustawie o ochronie danych osobowych.

W piśmie procesowym z 6 czerwca 2012 r. skarżący przywołał treść art. 5 ust. 2 zdanie 2 ustawy o dostępie do informacji publicznej i podkreślił, że udostępnieniu podlega informacja publiczna o osobie pełniącej funkcję publiczną mająca związek z pełnieniem tej funkcji, w szczególności informacja o warunkach powierzenia tej funkcji. Niewątpliwie zatem, zdaniem skarżącego, sędzia jest osobą pełniącą funkcję publiczną.

W polemice z tym pismem, zawartej w piśmie z 27 sierpnia 2012 r. organ w całości podtrzymał swoje dotychczasowe stanowisko.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie zważył, co następuje:

Stosownie do treści art. 1 § 1 i 2 ustawy z 25 lipca 2002 r. – Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. Nr 153, poz. 1269 ze zm.), sąd administracyjny sprawuje wymiar sprawiedliwości poprzez kontrolę pod względem zgodności z prawem zaskarżonej decyzji administracyjnej i to z przepisami obowiązującymi w dacie jej wydania. Innymi słowy, sąd administracyjny kontroluje legalność rozstrzygnięcia zapadłego w postępowaniu z punktu widzenia jego zgodności z prawem materialnym i obowiązującymi przepisami prawa procesowego.

Skarga analizowana pod tym kątem zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z brzmieniem art. 134 § 1 ustawy z 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz. U. z 2012 r., poz. 270 – dalej jako p.p.s.a.), sąd rozstrzyga w granicach danej sprawy, nie będąc jednak związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną. Sąd nie może wydać orzeczenia na niekorzyść skarżącego, chyba że stwierdzi naruszenie prawa skutkujące stwierdzeniem nieważności zaskarżonego aktu lub czynności (§ 2).

Ustawa z 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej (Dz. U. Nr 112, poz. 1198 ze zm.) służy realizacji konstytucyjnego prawa dostępu do wiedzy na temat funkcjonowania organów władzy publicznej. Reguluje zarówno zakres podmiotowy i przedmiotowy stosowania ustawy, procedurę i tryb, w tym także przypadki, w których dysponent informacji publicznej odmawia jej udostępnienia. Przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego stosuje się jedynie do decyzji o odmowie udostępnienia informacji publicznej oraz do decyzji o umorzeniu postępowania o udostępnienie informacji w przypadku określonym w art. 14 ust. 2 ustawy. Prawo dostępu do informacji publicznej obejmuje prawo żądania udzielenia informacji publicznej o określonych faktach i stanach istniejących w chwili udzielenia informacji.

W art. 1 ust.1 ustawa definiuje informację publiczną jako każdą informację o sprawach publicznych, wymienia w art. 6 ustawy przykładowy i niezamknięty katalog informacji stanowiących informację publiczną.

Stosownie do treści art. 6 ust. 1 pkt 2 lit. d ww. ustawy, udostępnieniu podlega informacja publiczna o organach władzy publicznej i osobach sprawujących w nich funkcje.

W myśl art. 10 ust. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej sądy i trybunały sprawują władzę sądowniczą.

Zgodnie z art. 175 ust. 1 Konstytucji RP wymiar sprawiedliwości w Rzeczypospolitej Polskiej sprawują Sąd Najwyższy, sądy powszechne, sądy administracyjne oraz sądy wojskowe.

Sądy, jako organy władzy sądowniczej wydające wyroki w imieniu Rzeczypospolitej Polskiej, wykonują zadania w imieniu państwa, którego funkcje realizują. Są to więc organy państwowe powołane do rozpatrywania i rozstrzygania sporów prawnych w imieniu państwa.

W ślad za poglądem wyrażonym w wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 20 marca 2006 r., K 17/05 (publ. Dz. U. Nr 49, poz. 358) wskazać należy, że sprawowanie funkcji publicznej wiąże się z realizacją określonych zadań w urzędzie w ramach struktur władzy publicznej lub na innym stanowisku decyzyjnym w strukturze administracji publicznej, a także w innych instytucjach publicznych. Istotne jest zatem, czy określona osoba w ramach instytucji publicznej realizuje w pewnym zakresie nałożone na tę instytucję zadania publiczne.

Nie ulega żadnej wątpliwości i nie jest to okoliczność kwestionowana w przedmiotowej sprawie, że sędziowie orzekając w sprawach należących do właściwości ww. sądów na zasadach niezawisłości i bezstronności, realizują zadania znajdujące się w kognicji tych sądów jako organów władzy publicznej, sprawując w nich tym samym funkcję publiczną.

W rozpoznawanej sprawie organ, decydując się na wydanie decyzji o odmowie udostępnienia informacji publicznej w trybie art. 16 ust. 1 ustawy o dostępie do informacji publicznej, przyjął, że informacja o dacie urodzenia sędziego lub co najmniej o roku jego urodzenia, jest informacją publiczną.

Obowiązek wydania decyzji o odmowie udostępnienia informacji publicznej (art. 16 ust. 1 ustawy) powstaje dopiero wówczas, gdy spełniony jest zakres podmiotowy i przedmiotowy ustawy tzn. sprawa ma charakter informacji publicznej i istnieje podmiot zobowiązany.

Sąd w składzie rozpoznającym przedmiotową sprawę uznał stanowisko organu w tym zakresie za prawidłowe i podzielając pogląd wyrażony w wyroku z 27 kwietnia 2012 r., II SAB/Wa 51/12 (publ. https://cbois.nsa.gov.pl) przyjął, że informacja o dacie urodzenia (wieku) sędziego, jako osoby pełniącej funkcję publiczną, stanowi informację publiczną w rozumieniu art. 6 ust. 1 pkt 2 lit. d ustawy o dostępie do informacji publicznej.

Jak słusznie zauważył organ, ustawodawca przyjmuje wprost w przepisach stosownych ustaw, że sędziami lub sędziami sądu określonego rodzaju nie mogą być osoby poniżej i powyżej określonego wieku.

W przypadku sędziów Sądu Najwyższego – zgodnie z art. 22 § 1 pkt 6 ustawy z 23 listopada 2002 r. (Dz. U. Nr 240, poz. 2052 r. ze zm.) sędzią tego Sądu można zostać przy spełnieniu m.in. warunku 10-letniego stażu na stanowisku sędziego. Art. 61 § 1 pkt 5 ustawy z 27 lipca 2001 r. Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz. U. Nr 98 poz. 1070 ze zm.) określa natomiast, że sędzią może zostać osoba, która ukończyła 29 lat.

W myśl art. 30 § 1 ustawy o Sądzie Najwyższym sędzia Sądu Najwyższego przechodzi w stan spoczynku z dniem ukończenia 70 roku życia.

Powyższe oznacza, że dane odnoszące się do wieku sędziego, zakreślające cezurę czasową pełnienia przez niego funkcji sędziego, są nierozerwalnie związane z tą funkcją, a zatem stanowią informację publiczną. Stanowisko to znajduje potwierdzenie w treści art. 5 ust. 2 ustawy o dostępie do informacji publicznej, dając podstawę do stwierdzenia, że pozostające w dyspozycji organu dane osobowe osób wykonujących w ramach różnych stosunków prawnych funkcje publiczne są informacją o sprawach publicznych i jako takie mają charakter publiczny.

Istota przedmiotowej sprawy sprowadza się natomiast do odpowiedzi na pytanie, czy prawo do wnioskowanej przez skarżącego informacji publicznej podlega ograniczeniu ze względu na prywatność osoby fizycznej (art. 5 ust. 2 ustawy), w kontrolowanej sprawie sędziego Sądu Najwyższego.

Wobec stanowiska zajętego przez organ w zaskarżonej decyzji zwrócić należy uwagę, że dostęp do informacji publicznej uregulowany jest zasadniczo w ustawie o dostępie do informacji publicznej, choć – co wynika jednoznacznie z art. 1 ust. 2 ustawy – przepisy ustawy nie naruszają przepisów innych ustaw określających odmienne zasady i tryb dostępu do informacji będących informacjami publicznymi.

Art. 5 ust. 2 ustawy określa w jakich sytuacjach prawo do informacji publicznej podlega ograniczeniu.

Jedną z przesłanek takiego ograniczenia jest wzgląd na prywatność osoby fizycznej.

Wobec takich regulacji prawnych – w ocenie Sądu – nieuprawnione jest powoływanie się przez organ na przepisy ustawy o ochronie danych osobowych i brak zgody sędziów na ujawnianie danych dotyczących daty ich urodzenia i w oparciu o te przepisy uzasadnianie decyzji odmawiającej udzielenia informacji publicznej.

Ustawa o ochronie danych osobowych nie odnosi się do udostępniania informacji publicznych, nie określa zatem zasad i trybu dostępu do nich.

W odniesieniu do osób ubiegających się lub pełniących funkcje publiczne prawo do ochrony prywatności podlega istotnemu ograniczeniu. O ile sfera życia intymnego (w znaczeniu szerszym niż potocznie przyjęte) objęta jest pełną prawną ochroną, o tyle ochrona sfery życia prywatnego podlega pewnym ograniczeniom, uzasadnionym "usprawiedliwionym zainteresowaniem". Jest oczywiste, że osoba pełniąca funkcję publiczną godzić się musi z takim zainteresowaniem opinii publicznej.

W ocenie Sądu w przedmiotowej sprawie nie znajduje zastosowania ograniczenie prawa do informacji publicznej przewidziane w art. 5 ust. 2 ustawy o dostępie do informacji publicznej. W myśl tego przepisu prywatność osoby fizycznej nie jest chroniona wówczas, gdy chodzi o informacje o osobach pełniących funkcje publiczne, mające związek z pełnieniem tych funkcji, w tym o warunkach powierzenia i wykonywania funkcji albo gdy osoba rezygnuje z tego prawa.

Jak wskazano powyżej, przepisy stosownych ustaw zawierają postanowienia, które prawo pełnienia funkcji sędziego uzależniają od wieku sędziego, zakreślając cezurę sprawowania tej funkcji. Oznacza to, że wiek sędziego, a tym samym data jego urodzenia ma znaczenie prawne i pozostaje w związku z warunkami powierzenia i wykonywania funkcji sędziego. Wiek sędziego ma zatem wpływ na możliwość kandydowania sędziego na stanowisko, jak i na możliwość bycia sędzią. Bez znaczenia pozostaje przy tym podnoszona przez organ okoliczność, że podmioty upoważnione uczestniczyć w procesie obsadzania stanowisk sędziowskich obowiązane są sprawdzać wiek kandydata na sędziego, czy też, że wiek sędziego związany ze stanem spoczynku pozostawiony jest trosce podmiotów odpowiedzialnych za to, by czynny sędzia po osiągnięciu określonego wieku nie wykonywał swojej funkcji.

Zasadnym zdaje się przypomnienie, że prawo dostępu do informacji publicznej jest jednym z najważniejszych praw w katalogu praw obywatelskich i politycznych. Ma służyć tworzeniu społeczeństwa obywatelskiego, poprzez zwiększenie transparentności w działaniach władzy publicznej, chronić i umacniać zasady obowiązujące w demokratycznym państwie prawa, wreszcie zapewniać społeczną kontrolę nad działaniami organów władzy publicznej. Przejrzystość procesu decyzyjnego umacnia demokratyczny charakter instytucji oraz zaufanie obywateli do administracji (por. wyrok NSA z 1 października 2010 r., I OSK 1149/10, publ. https://cbois.nsa.gov.pl).

A zatem okoliczność, że wiek sędziego jest brany pod uwagę przez odpowiednie służby nie oznacza, że kwestia ta, jako związana z osobą pełniącą funkcję publiczną, nie może stanowić przedmiotu zainteresowania innych podmiotów, opierających swoje uprawnienie w tym zakresie na przepisach ustawy o dostępie do informacji publicznej.

Reasumując, w ocenie Sądu, informacja o wieku sędziego jako informacja publiczna winna zostać udostępniona na wniosek skarżącego, jako że informacji tej nie dotyczą ograniczenia wskazane w art. 5 ust. 2 ustawy. Niezasadna była zatem odmowa udostępnienia wnioskowanej informacji publicznej w oparciu o art. 16 ust. 1 ustawy.

W rozpoznawanej sprawie nie ma zastosowania przywołany przez organ w zaskarżonej decyzji art. 5 ust 3. ustawy, albowiem w sprawie nie zaistniały przesłanki w tym przepisie przewidziane. Przepis ten odnosi się do informacji o sprawach rozstrzygniętych w postępowaniu przed organami państwa, a tego rodzaju informacje nie były przez skarżącego żądane.

Mając wszystkie powyższe względy na uwadze Sąd, na zasadzie art. 145 § 1 pkt 1 lit. a i c ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (dalej jako p.p.s.a.), orzekł jak w sentencji wyroku.

W kwestia wstrzymania wykonania zaskarżonej decyzji Sąd orzekł w myśl art. 152 p.p.s.a. Rozstrzygnięcie to stanowi obligatoryjny element każdego wyroku uwzględniającego skargę i należy je umieścić w wyroku niezależnie od tego, czy wcześniej wstrzymano wykonanie zaskarżonego aktu lub czynności w drodze postanowienia (por. W. Ryms, Wstrzymanie wykonania aktu lub czynności, Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, Zagadnienia wybrane, Warszawa 2003).

O zwrocie kosztów postępowania obejmujących uiszczony wpis sądowy Sąd orzekł w trybie art. 200 p.p.s.a.