Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: Sędzia NSA Zbigniew Ślusarczyk (spr.) Sędziowie: Sędzia NSA Olga Żurawska-Matusiak Sędzia del. WSA Ewa Kręcichwost–Durchowska Protokolant asystent sędziego Inesa Wyrębkowska po rozpoznaniu w dniu 16 października 2018 r. na rozprawie w Izbie Ogólnoadministracyjnej skargi kasacyjnej R. S. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z dnia 7 czerwca 2016 r. sygn. akt II SAB/Kr 78/16 w sprawie ze skargi R. S. na bezczynność Prezesa Sądu Okręgowego w K. w przedmiocie udzielenia informacji publicznej oddala skargę kasacyjną.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie wyrokiem z dnia 7 czerwca 2016 r. sygn. akt II SAB/Kr 78/16 na podstawie art. 151 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2016, poz. 718 ze zm., dalej: p.p.s.a.) oddalił skargę R. S. na bezczynność Prezesa Sądu Okręgowego w K. w przedmiocie udzielenia informacji publicznej poprzez przesłanie np. na płycie CD, wszystkich orzeczeń wraz z uzasadnieniami wydanych w roku 2015 w sprawach zarejestrowanych w repertorium C pod symbolem 028.

Skargę kasacyjną od tego wyroku złożył R. S., zaskarżając go w całości i wnosząc o jego uchylenie i stwierdzenie, że skarżony organ dopuścił się bezczynności z rażącym naruszeniem prawa i zobowiązanie go do udostępnienia żądanej informacji, a także zasądzenie wynagrodzenia pełnomocnikowi z urzędu. Zaskarżonemu organowi zarzucono naruszenie prawa procesowego, tj. art. art. 149 § 1 i art. 151 p.p.s.a. w zw. z art. 6, 7, 77 § 1, 80 k.p.a. w zw. art. 3 ust. 1 i art. 7 ust. 2 i art. 15 ust. 1 ustawy z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej poprzez oddalenie skargi przy braku podstaw do takiego orzeczenia, ponieważ skarżący wnosił o udostępnienie informacji na płycie CD, co nie powoduje żadnego istotnego kosztu, którą to okoliczność pominął organ i Sąd I instancji.

W ocenie autora skargi kasacyjnej dokumentacja zawarta w aktach sprawy (k. 3-6) dowodzi, że faktycznym powodem wezwania do uiszczenia opłaty w wysokości 181 zł za udostępnienie żądanej informacji publicznej jest uniknięcie konieczności wykonania pracy administracyjnej, a nie względy prawne. Podkreślono, że Sąd I instancji nie uzasadnił twierdzenia o braku znaczenia oświadczenia wnioskodawcy o tym, że informacje mogą być udostępnione na płycie CD.

W odpowiedzi na skargę kasacyjną Prezes Sądu Okręgowego w K. wniósl o jej oddalenie. W ocenie organu skarga kasacyjna nie ma usprawiedliwionych podstaw, a zaskarżony wyrok odpowiada prawu.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Sposób sporządzenia skargi kasacyjnej powoduje konieczność przytoczenia uwag związanych z wymogami dla skargi kasacyjnej przewidzianymi w ustawie Prawo o postępowaniu przed Sądami administracyjnymi. Godzi się bowiem przypomnieć, że rozpoznając skargę kasacyjną – po myśli art. 183 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 roku - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2018 roku, poz. 1302 ze zm.) – Naczelny Sąd Administracyjny czyni to w granicach zakreślonych przez ramy tego środka odwoławczego, gdyż jest nimi związany, biorąc pod rozwagę z urzędu tylko nieważność postępowania. Przy braku przesłanek nieważnościowych w sprawie podlegały rozpoznaniu wyłącznie zarzuty podniesione w skardze kasacyjnej na uzasadnienie przytoczonych podstaw kasacyjnych. W myśl art. 174 p.p.s.a. skargę kasacyjną można oprzeć na następujących podstawach: 1) naruszeniu prawa materialnego przez błędną jego wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie; 2) naruszeniu przepisów postępowania, jeżeli uchybienie to mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy. Związanie NSA podstawami skargi kasacyjnej wymaga prawidłowego ich określenia w samej skardze. Oznacza to konieczność powołania konkretnych przepisów prawa, którym – zdaniem skarżącego – uchybił sąd, określenia, jaką postać miało to naruszenie, uzasadnienia zarzutu ich naruszenia, a w razie zgłoszenia zarzutu naruszenia przepisów postępowania – wykazania dodatkowo, że to wytknięte uchybienie mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy. Zarzut naruszenia prawa materialnego, może przejawiać się w dwóch postaciach: jako błędna wykładnia albo jako niewłaściwe zastosowanie określonego przepisu prawa. Podnosząc zarzut naruszenia prawa materialnego przez jego błędną wykładnię wykazać należy, że sąd mylnie zrozumiał stosowany przepis prawa, natomiast uzasadniając zarzut niewłaściwego zastosowania przepisu prawa materialnego wykazać należy, że sąd stosując przepis popełnił błąd subsumcji, czyli że niewłaściwie uznał, iż stan faktyczny przyjęty w sprawie nie odpowiada stanowi faktycznemu zawartemu w hipotezie normy prawnej zawartej w przepisie prawa. W obu tych przypadkach autor skargi kasacyjnej wykazać musi, jak w jego ocenie powinien być rozumiany stosowany przepis prawa, czyli jaka powinna być jego prawidłowa wykładnia. Jednocześnie należy podkreślić, że ocena zasadności zarzutu naruszenia prawa materialnego może być dokonana wyłącznie na podstawie ustalonego w sprawie stanu faktycznego, nie zaś na podstawie stanu faktycznego, który skarżący uznaje za prawidłowy (por. wyrok NSA z dnia 13 sierpnia 2013 r., sygn. akt II GSK 717/12, LEX nr 1408530; wyrok NSA z dnia 4 lipca 2013 r., sygn. akt I GSK 934/12, LEX nr 1372091). Z punktu widzenia skuteczności postawionych w skardze kasacyjnej zarzutów podkreślenia wymaga, że przytoczenie podstawy kasacyjnej musi być precyzyjne. Jeżeli przepis prawa składa się z kilku jednostek redakcyjnych wówczas zarzucane naruszenie należy powiązać z jego konkretną jednostką redakcyjną. W odniesieniu do przepisu, który nie stanowi jednej zamkniętej całości, a składa się z paragrafów, punktów i innych jednostek redakcyjnych, wymóg skutecznie wniesionej skargi kasacyjnej jest spełniony wówczas, gdy wskazuje ona konkretny przepis naruszony przez sąd pierwszej instancji, z podaniem numeru artykułu, ustępu, punktu i ewentualnie innej jednostki redakcyjnej przepisu. Warunek przytoczenia podstawy kasacyjnej i jej uzasadnienia nie jest spełniony, gdy skarga kasacyjna zawiera wywody zmuszające sąd drugiej instancji do domyślania się, który przepis prawa autor kasacji miał na uwadze, podnosząc zarzut naruszenia przepisów prawa. Kasacja nieodpowiadająca tym wymaganiom, pozbawiona konstytuujących ją elementów treściowych uniemożliwia sądowi ocenę jej zasadności. Ze względu na wymagania stawiane skardze kasacyjnej, usprawiedliwione zasadą związania Naczelnego Sądu Administracyjnego jej podstawami, sporządzenie skargi kasacyjnej jest obwarowane przymusem adwokacko - radcowskim (art. 175 § 1 - 3 p.p.s.a). Opiera się on na założeniu, że powierzenie czynności sporządzenia skargi kasacyjnej wykwalifikowanym prawnikom zapewni jej odpowiedni poziom merytoryczny i formalny, umożliwiający Sądowi kasacyjnemu dokonanie kontroli zaskarżonego orzeczenia.

Pełnomocnik zawodowy reprezentujący skarżącego nie wszystkim wskazanym wymogom sprostał. W skardze kasacyjnej zarzucił naruszenie art. 3 ust. 1 u.d.i.p. nie precyzując, która konkretnie norma tego artykułu została naruszona. Art. 3 ust. 1 u.d.i.p. składa się trzech punktów regulujących różne stany prawne. Zarzucił również naruszenie art. 149 § 1 p.p.s.a. nie precyzując, która konkretnie norma tego paragrafu została naruszona. Art. 149 § 1 p.p.s.a. składa się z trzech punktów regulujących różne stany prawne. Tak sformułowane zarzuty uniemożliwiają Sądowi kasacyjnemu odniesienie się do nich. Z tego względu zarzuty te nie mogły odnieść zamierzonego skutku w postaci uwzględnienia skargi kasacyjnej. Oczywiście bezzasadny jest także zarzut naruszenia przepisów postępowania tj. art. 6, 7, 77 § 1 i 80 k.p.a. Po pierwsze, Sąd administracyjny rozpoznając skargę na bezczynność organu wydaje orzeczenie w oparciu o stan faktyczny ustalony na podstawie przepisów ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi m.in. art. 133 § 1, art. 134 § 1 i art. 106 p.p.s.a. Dlatego Sąd w niniejszej sprawie nie stosował przepisów kodeksu postępowania administracyjnego. Po wtóre, w sprawie wszczętej wnioskiem o udostępnienie informacji publicznej przepisy kodeksu postępowania administracyjnego, stosownie do treści art. 16 ust. 2 u.d.i.p., stosuje się tylko do decyzji o odmowie udostępnienia informacji publicznej oraz o umorzeniu postępowania o udostępnienie informacji w przypadku określonym w art. 14 ust. 2 u.d.i.p. W niniejszej sprawie, której przedmiotem jest bezczynność organu nie wydano żadnej decyzji, zatem ani adresat wniosku ani Sąd pierwszej instancji nie stosowały przepisów k.p.a. Dlatego Sąd pierwszej instancji nie naruszył wymienionych w skardze kasacyjnej przepisów k.p.a.

W skardze kasacyjnej powołano jedną podstawę kasacyjną zarzucając naruszenie "przepisów prawa procesowego" w postaci szeregu wymienionych wyżej przepisów "poprzez oddalenie skargi przy braku podstaw do takiego orzeczenia, ponieważ skarżący wnosił o udostępnienie informacji na płycie CD, co nie powoduje żadnego istotnego dodatkowego kosztu udostępnienia informacji publicznej, którą to okoliczność pominął sąd pierwszej instancji". Lakoniczne uzasadnienie skargi kasacyjnej w większości poświęcone jest opisaniu stanowiska Sądu pierwszej instancji. W tymże uzasadnieniu nie nawiązano w żaden sposób do przepisów wskazanych w podanej podstawie kasacyjnej, bowiem autor skargi kasacyjnej nawiązał tylko do przepisu art. 3 § 2 pkt 8 p.p.s.a. i art. 61 ust. 1 Konstytucji RP. Przy faktycznym braku argumentacji na poparcie postawionych w skardze kasacyjnej zarzutów należało przyjąć, że jej autor zmierza w istocie do stwierdzenia, że została naruszona zasada bezpłatnego dostępu do informacji publicznej wynikająca z art. 7 ust. 2 u.d.i.p. Przy czym, jego zdaniem, w związku z udostępnieniem informacji nie powstaną dodatkowe koszty w rozumieniu art. 15 ust. 1 u.d.i.p. Autor skargi kasacyjnej pomija jednak całkowicie to, że Sąd pierwszej instancji podzielił stanowisko adresata wniosku, że był on uprawniony do żądania od wnioskodawcy opłaty za udostępnienie wnioskowanych orzeczeń wraz z uzasadnieniami, na podstawie art. 78 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych ( t.j. Dz. u. z 2016 r., poz. 623), który ustala opłatę w wysokości 1 zł za każdą stronę wydanej kopii dokumentu, w zw. z art. 1 ust. 2 u.d.i.p. Zgodnie z art. 1 ust. 2 u.d.i.p. przepisy tej ustawy nie naruszają przepisów innych ustaw określających odmienne zasady i tryb dostępu do informacji będących informacjami publicznymi. Przepisów ustawy dostępie do informacji publicznej, nie stosuje się zatem wówczas, gdy nie są one do pogodzenia z przepisami ustaw szczególnych. Zdaniem Sądu pierwszej instancji słusznie adresat wniosku przyjął, że art. 78 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych w sposób wyczerpujący reguluje kwestię wysokości opłaty za wydanie kopii dokumentów znajdujących się w aktach sprawy cywilnej i jako taki stanowi w tym zakresie konkurencyjną regulację w stosunku do przepisów u.d.i.p., w szczególności do przepisu art. 7 ust 2 u.d.i.p. statuującego zasadę bezpłatnego dostępu do informacji publicznej oraz przepisu art. 15 ust. 1 i 2 u.d.i.p. przewidującego wyjątki od tej zasady. Sąd pierwszej instancji w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku przedstawił stosowną argumentację na poparcie tego stanowiska.

W skardze kasacyjnej nie postawiono zarzutów naruszenia art. 78 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych i art. 1 ust. 2 u.d.i.p. i nie podjęto żadnej polemiki zmierzającej do obalenia argumentacji Sądu pierwszej instancji. Należy zatem przyjąć, że nie podważono tego stanowiska. W tej sytuacji, przy wskazanym wyżej braku argumentacji w uzasadnieniu skargi kasacyjnej na poparcie zarzutu naruszenia art. 7 ust. 2 i art. 15 ust. 1 u.d.i.p. nie sposób uznać, że przepisy te zostały naruszone poprzez to, że wnioskodawca wnosił o udostępnienie informacji na płycie CD, co miałoby nie powodować żadnych dodatkowych kosztów udostępnienia. Jeszcze raz należy tu powtórzyć, że Sąd pierwszej instancji przyjął, iż w sprawie mają zastosowanie przepisy art. 78 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych w zw. z art. 1 ust. 2 u.d.i.p. Skoro tak, to nie można uznać, że doszło do naruszenia art. 7 ust. 2 i art. 15 ust. 1 u.d.i.p. W konsekwencji Sąd pierwszej instancji prawidłowo, nienaruszając art. 151 p.p.s.a., oddalił skargę.

Mając na względzie wyżej przedstawione stanowisko, Naczelny Sąd Administracyjny na podstawie art. 184 p.p.s.a. oddalił skargę kasacyjną, ponieważ nie zawiera usprawiedliwionych podstaw.

Naczelny Sąd Administracyjny nie orzekł w wyroku o przyznaniu pełnomocnikowi skarżącego wynagrodzenia za pomoc prawną udzieloną na zasadzie prawa pomocy, gdyż przepisy art. 209 i 210 p.p.s.a. mają zastosowanie tylko do kosztów postępowania między stronami. Natomiast wynagrodzenie dla pełnomocnika ustanowionego z urzędu za wykonaną pomoc prawną, należne od Skarbu Państwa (art. 250 p.p.s.a.) przyznawane jest przez wojewódzki sąd administracyjny w postępowaniu określonym w art. 254 § 1 i art. 258-261 p.p.s.a.