Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: sędzia NSA Irena Kamińska (spr.) Sędziowie NSA: Anna Lech Jerzy Solarski Protokolant Anna Krakowiecka po rozpoznaniu w dniu 29 kwietnia 2009 r. na rozprawie w Izbie Ogólnoadministracyjnej skargi kasacyjnej Komendanta Wojewódzkiego Policji w Bydgoszczy od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Bydgoszczy z dnia 7 lutego 2008 r. sygn. akt II SA/Bd 57/08 w sprawie ze skargi Komendanta Wojewódzkiego Policji w Bydgoszczy na decyzję Okręgowego Inspektora Pracy w Bydgoszczy z dnia [...] listopada 2007 r. nr [...] w przedmiocie nakazu urządzenia palarni oddala skargę kasacyjną.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Bydgoszczy wyrokiem z dnia 7 lutego 2008 r., sygn. akt II SA/Bd 57/08 oddalił skargę Komendanta Wojewódzkiego Policji w Bydgoszczy na decyzję Okręgowego Inspektora Pracy w Bydgoszczy z dnia [...] listopada 2007 r., nr [...] w przedmiocie nakazu urządzenia palarni.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Bydgoszczy orzekał w następującym stanie faktycznym sprawy.

Inspektor Pracy nakazem z dnia [...] października 2007 r. nr rej. [...] na podstawie art. 11 pkt 1 oraz art. 33 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 13 kwietnia 2007 r. o Państwowej Inspekcji Pracy (Dz. U. Nr 89, poz. 589), art. 233 Kodeksu pracy, § 111 ust. 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U. z 2003 r., Nr 169, poz. 1650 ze zm.), § 40 ust. 1 i 2 oraz 41 i 42 załącznika do ww. rozporządzenia nakazał Komendzie Wojewódzkiej Policji w Bydgoszczy urządzić palarnię tytoniu w wydzielonym pomieszczeniu.

Organ podniósł, iż kontrola przeprowadzona 5 września i 2 października 2007 r. w Komendzie wykazała, że palarni tytoniu nie urządzono, jednakże wprowadzono zakaz palenia tytoniu w całym obiekcie. Regulamin zakazuje "palenia tytoniu poza wyznaczonymi miejscami" dlatego wyznaczono trzy miejsca, w których dozwolone jest palenie tytoniu. Miejsca te usytuowane są przy wejściach do obiektu: na dziecińcu wewnętrznym i przy wejściu głównym, oznaczone liniami ciągłymi na podłożu oraz tablicami z napisem "Tu wolno palić" i wyposażone w popielniczki.

Wyznaczenie takich miejsc ma istotne znaczenie dla ochrony przeciwpożarowej, jednak w świetle obowiązujących przepisów nie mogło być uznane za równoznaczne z urządzeniem palarni. Zdaniem organu ustawodawca nakazując pracodawcy urządzenie palarni miał na względzie, aby palenie odbywało się w godziwych warunkach, przy równoczesnym zabezpieczeniu interesów osób niepalących. Wskazuje na to ustawa z dnia 9 listopada 1995 r. o ochronie zdrowia przed następstwami używania wyrobów tytoniowych (Dz. U. z 1996 r., Nr 10, poz. 55 ze zm.) szczególnie w art. 3 pkt 1 i art. 5 ust. 1. Wskazano także na przepis § 111 ust. 1 ww. rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r., który nakazuje, aby pracodawca zapewnił pomieszczenia higieniczno-sanitarne, a więc i palarnię, stosownie do liczby zatrudnionych. Rozstrzygając sprawę wzięto pod uwagę techniczne i organizacyjne możliwości wykonania decyzji.

Odwołanie od powyższej decyzji wniósł Komendant Wojewódzki Policji w Bydgoszczy zarzucając, że organ wydający nakaz naruszył zasadę wynikającą z art. 6 K.p.a., tj. podjął decyzję z naruszeniem norm prawa materialnego i norm proceduralnych. Wywodził, że przywołane przez Inspektora Pracy przepisy rozporządzenia wydane zostały z przekroczeniem granic delegacji ustawowej i nie mogą być uznawane za przepisy ogólnie obowiązujące, a tym samym nie dają podstaw do nakazywania pracodawcy urządzenia palarni. Nie przesądzają one o obowiązku urządzenia palarni. Zdaniem strony wskazują jedynie, że palenie tytoniu jest możliwe tylko w palarniach. Zatem wnioskowanie z tego obowiązku urządzenia palarni jest nadinterpretacją. Podkreślono, że na terenie Komendy, obowiązuje zakaz palenia tytoniu, wprowadzony Regulaminem Ochrony Przeciwpożarowej. Wskazano też, że niemożliwym jest spełnienie wymagań § 40 ust. 2 załącznika do rozporządzenia, tj. usytuowania palarni w sposób nie narażający osób niepalących na wdychanie dymu tytoniowego, gdyż "jest to z oczywistych względów technicznych niemożliwe". Wskazano także na formalną wadliwość decyzji, polegającą na braku precyzji rozstrzygnięcia, polegającą na braku określenia przez inspektora liczby pracowników - palaczy tytoniu pracujących w jednostce. Skutkuje to tym, że nakaz nie określa w sposób prawidłowy obowiązku pracodawcy, bowiem nie określa "usytuowania palarni, warunków technicznych, wielkości itd."

Rozpatrując odwołanie Okręgowy Inspektor Pracy w Bydgoszczy decyzją z dnia [...] listopada 2007 r. znak: [...] na podstawie art. 138 § 1 pkt 1 Kpa i art. 19 ust. 1 pkt 5 ustawy z dnia 13 kwietnia 2007 r. o Państwowej Inspekcji Pracy (Dz. U. Nr 89, poz. 589) utrzymał w mocy zaskarżony nakaz.

Na powyższą decyzję Komendant Wojewódzki Policji w Bydgoszczy złożył skargę zarzucając następujące naruszenia prawa:

1. art. 6 i art. 107 § 1 Kodeksu postępowania administracyjnego;

2. naruszenie prawa materialnego poprzez błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie § 2 pkt 2, i § 111 ust. 1 ww. rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. oraz § 40 ust. 1 i 2 załącznika nr 3 do tegoż rozporządzenia; art. 11 pkt 1 ustawy z dnia 13 kwietnia 2007 r. o Państwowej Inspekcji Pracy; art. 207 kodeksu pracy; art. 3 pkt 1 ww. ustawy z dnia 9 listopada 1995 r.

Stawiając powyższe zarzuty skarżący wniósł o: uchylenie zaskarżonej decyzji, wstrzymanie jej wykonania w całości do czasu prawomocnego zakończenia niniejszego postępowania, zasądzenie na rzecz skarżącego kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych.

Uzasadniając skargę skarżący podtrzymał argumentację zawartą w odwołaniu podnosząc, że decyzja jest absolutnie chybiona, albowiem w jednostce istnieją wyznaczone miejsca, spełniające funkcję palarni, w których to dozwolone jest palenie tytoniu.

Sąd pierwszej instancji rozpatrując skargę uznał, że jest ona chybiona i nie może być uwzględniona.

Wydając zaskarżone orzeczenie Sąd przywołał treść art. 66 Konstytucji RP w ust. 1, który stanowi, że każdy ma prawo do bezpiecznych i higienicznych warunków pracy (zd. 1), a sposób realizacji tego prawa oraz obowiązku pracodawcy określa ustawa (zd. 2). Rozwinięciem tej konstytucyjnej zasady - zawartej w rozdziale Konstytucji noszącym tytuł "Wolności i prawa ekonomiczne, socjalne i kulturalne" jest m.in. przepis art. 233 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy który stanowi, że pracodawca jest obowiązany zapewnić pracownikom odpowiednie urządzenia higieniczno - sanitarne. Organem kontrolno-nadzorczym w tym zakresie jest Państwowa Inspekcja Pracy. Art. 1 ustawy z dnia 13 kwietnia 2007 r. o Państwowej Inspekcji Pracy (Dz. U. Nr 89, poz. 589) m.in. stanowi, że Państwowa Inspekcja Pracy jest organem powołanym do sprawowania kontroli i nadzoru przestrzegania prawa pracy, a w szczególności przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy. Dostrzeżenie przez organ inspekcji pracy naruszenia przez pracodawcę przepisów i zasad bezpieczeństwa higieny pracy wręcz obliguje te organy do decyzyjnego nakazania usunięcia stwierdzonych uchybień w ustalonym terminie (art. 11 pkt 1 ww. ustawy z dnia 13 kwietnia 2007 r.).

Przywoływany art. 66 ust. 1 Konstytucji w zdaniu drugim stanowi, że sposób realizacji ustanowionego w zadaniu pierwszym prawa do bezpiecznych i higienicznych warunków pracy określa ustawa.

Ustawowym przejawem realizacji ww. konstytucyjnej zasady jest między innymi ustawa z dnia 9 listopada 1995 r. o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych (Dz. U. z 1996 r., Nr 10, poz. 1055 z późn. zm.). W ustawie tej zawarte są między innymi przepisy bezpośrednio związane z wykonywaniem pracy. Sąd stwierdził, że ratio legis tejże ustawy określa jej preambuła. Jest nim nie tylko przeciwdziałanie uzależnienia od używania tytoniu i wyrobów tytoniowych lecz także ochrona zdrowia przed jego następstwami. Ochrona ta realizowana jest po myśli art. 3 pkt 1 tej ustawy poprzez ochronę prawa niepalących do życia w środowisku wolnym od dymu tytoniowego i poprzez ustanowienie w art. 5 ust. 1 pkt 3 tejże ustawy zakazu palenia wyrobów tytoniowych m.in. w pomieszczeniach zakładów pracy poza wyraźnie wyodrębnionymi miejscami.

Powracając zaś do ustawy Kodeks pracy Sąd wskazał, że w art. 237 § 2 znajduje się delegacja dla wskazanego ministra do określania w drodze rozporządzenia przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy. W oparciu o tą delegację Minister Pracy i Polityki Socjalnej wydał w dniu 26 września 1997 r. rozporządzenie w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (tekst jednolity: Dz. U. z 2003 r., Nr 169, poz. 1650 z późn. zm.). Przepis § 111 w ust. 1 zawarty w Dziale II noszącym tytuł "Pomieszczenia i urządzenia higieniczno - sanitarne oraz zaopatrzenie pracowników w napoje i środki higieny osobistej" stanowi, że pracodawca jest obowiązany zapewnić pracownikom pomieszczenia i urządzenia higienicznosanitarne, których rodzaj, ilość i wielkość powinny być dostosowane do liczby zatrudnionych pracowników, stosowanych technologii i rodzajów pracy oraz warunków, w jakich ta praca jest wykonywana. Natomiast w art. § 111 pkt. 2 wskazano, że wymagania dla pomieszczeń i urządzeń higenicznosanitarnych określa załącznik do rozporządzenia. Owe wymagania zawarte zostały w rozdziale 7 załącznika zatytułowanego "Palarnie", zgodnie z którym m. in. palenie tytoniu w zakładach pracy jest dozwolone wyłącznie w odpowiednio przystosowanych pomieszczeniach (palarniach).

Według Sądu pierwszej instancji z powyższych przepisów wynika w sposób jednoznaczny nakaz wyodrębnienia w zakładzie pracy oddzielnych pomieszczeń palarni, spełniających powyższe parametry techniczne, celem realizacji gwarantowanej prawem ochrony prawa niepalących do życia w środowisku wolnym od dymu tytoniowego.

Realizacja tego ustawowego obowiązku nie zależy więc od uznania pracodawcy jego przekonań w kwestii palenia tytoniu czy też jego sytuacji ekonomiczno - finansowej, czy problemów natury technicznej.

W sytuacji gdy tak jednoznacznie został określony ustawowy obowiązek, to istotny jest zakres znaczeniowy pojęcia "pomieszczenia higenicznosanitarne". Kwestię tę rozstrzyga § 2 ww. rozporządzenia. W przepisie tym dla uniknięcia wątpliwości interpretacyjnych określeń i zwrotów użytych w rozporządzeniu prawodawca wprowadził legalne definicje pojęć, w tym definicję "pomieszczenia higenicznosanitarne". W myśl pkt 2 § 2 omawianego aktu prawnego, ilekroć w rozporządzeniu jest mowa o "pomieszczeniach higienicznosanitarnych" - rozumie się przez to szatnie, umywalnie, pomieszczenia z natryskami, ustępy, palarnie itp. Powyższa definicja ma charakter normatywny. Jest to tzw. definicja zakresowa pełna, polegająca na wymienieniu wszystkich nazw pomieszczeń, które w rozumieniu tego aktu prawnego wyczerpują zakres pojęcia "pomieszczenia higenicznosanitarne".

Sąd pierwszej instancji wskazał, iż analiza zaskarżonej decyzji jak i poprzedzającej ją decyzji (nakazu) z dnia [...] października 2007 r. a w szczególności ich uzasadnienień prowadzi do wniosku, że tym razem nie popełniono uchybień wskazanych w wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Bydgoszczy z dnia 28 maja 2007 r. (II SA/Bd 284/07) i w pełni zrealizowano wszystkie zalecenia zawarte w tym wyroku.

W konsekwencji Sąd pierwszej instancji stwierdził, że wydając zaskarżoną decyzję organ nie naruszył prawa.

Skargę kasacyjną od powyższego wyroku wniósł Komendant Wojewódzki Policji w Bydgoszczy zaskarżając go w całości.

Skargę kasacyjną oparł na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, które to uchybienie mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy:

1. art. 3 § 1 w zw. z art. 134 w zw. z art. 141 § 4 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.) Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (dalej - u.p.p.s.a.) w zw. z art. 1 § 1 i 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. Nr 153, poz. 1269 z późn. zm.), polegające na braku skontrolowania przez Wojewódzki Sąd Administracyjny w Bydgoszczy działań podjętych przez Okręgowego Inspektora Pracy w Bydgoszczy w niniejszej sprawie pod względem legalności, powodujące w konsekwencji nierozstrzygnięcie merytorycznych przesłanek sprawy oraz zarzutów podniesionych przez skarżącego; jak i niewyjaśnienia stanu faktycznego sprawy, co skutkowało brakami w sporządzonym uzasadnieniu orzeczenia, uniemożliwiającymi nie tylko właściwe odniesienie się merytoryczne do podjętego rozstrzygnięcia, ale i prawidłową kontrolę kasacyjną;

2. art. 153 P.p.s.a. poprzez nieodniesienie się do faktu niewykonania przez

organ administracji wskazań dotyczących postępowania administracyjnego,

wynikających z uprzedniego wyroku tegoż Sądu uchylającego decyzję organu;

oraz na zarzucie naruszenia prawa materialnego przez błędną jego wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie:

1. art. 207 § 1 i 2 pkt 1, art. 214 § 1 i 2, art. 222 § 1 i art. 233 Kodeksu pracy

poprzez ich nie zastosowanie;

2. art. 237 § 2 Kodeksu pracy poprzez przyjęcie, iż wynika z niego delegacja dla właściwego ministra do określenia w drodze rozporządzenia przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy;

3. art. 3 pkt 1 w zw. z art. 5 ust pkt 3 ustawy z dnia 9 listopada 1995 r. o ochronie

zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych,

poprzez przyjęcie, iż przepisy te zobowiązują pracodawcę do tworzenia

palami;

4. § 2 pkt 2 i § 111 ust. 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy oraz § 40 ust. 1 i 2 załącznika nr 3 do tegoż rozporządzenia poprzez przyjęcie, że z przepisów tych wynika obowiązek tworzenia przez pracodawcę palarni;

5. art. 8 ust. 2 Ramowej Konwencji Światowej Organizacji Zdrowia o Ograniczeniu Użycia Tytoniu (Dz. U. z 2007 r. Nr 74, poz. 487) w zw. z Dyrektywą nr 2004/37/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie ochrony pracowników przed zagrożeniem dotyczącym narażenia na działanie czynników rakotwórczych lub mutagenów podczas pracy poprzez ich niezastosowanie.

Powołując się na powyższe naruszenia strona skarżąca wniosła o:

1. uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu w Bydgoszczy;

2. zasądzenie na rzecz skarżącego kosztów postępowania za obie instancje, w tym

kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych;

ewentualnie o:

1. zawieszenie postępowania na mocy art. 125 § 1 pkt 1 w zw. z art. 192 P.p.s.a., do czasu rozstrzygnięcia przez Trybunał Konstytucyjny sprawy o sygnaturze Tp 5/08;

2. uchylenie zaskarżonego wyroku i rozpoznanie sprawy, a w konsekwencji uchylenie decyzji Okręgowego Inspektora Pracy w Bydgoszczy z dnia [...] listopada 2007 r. i poprzedzającego ją nakazu z dnia [...] października 2007 r.;

3. wstrzymanie wykonania decyzji Okręgowego Inspektora Pracy w Bydgoszczy z dnia [...] listopada 2007 r. i poprzedzającego ją nakazu z dnia [...] października 2007 r. w całości do czasu prawomocnego zakończenia niniejszego postępowania;

4. zasądzenie na rzecz skarżącego kosztów postępowania za obie instancje, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych.

W motywach skargi kasacyjnej strona skarżąca zarzuciła sporządzonemu przez Sąd I instancji uzasadnieniu zaskarżonego wyroku naruszenie art. 141 § 4 P.p.s.a. w sposób mogący mieć wpływ na wynik sprawy poprzez odniesienie się jedynie do materialnoprawnej podstawy wydanej przez organ administracji decyzji, pozostawiając natomiast zupełnie poza sferą rozpatrywania sprawy formalne jej aspekty podniesione w złożonej skardze. Sąd pierwszej instancji nie wskazał dlaczego podniesione przez skarżącego zarzuty uznano za chybione. Uzasadnienie orzeczenia, które nie pozwala na jednoznaczne ustalenie przesłanek, jakimi kierował się Sąd I instancji, podejmując zaskarżone orzeczenie, uznać należy za dotknięte wadą, która nie pozwala na kontrolę kasacyjną tego orzeczenia, a wada ta nie może być sanowana w postępowaniu kasacyjnym (tak NSA w wyroku z dnia 30 sierpnia 2006 r., TI OSK 1109/05).

Skarżący wskazał, że przez powyższe Sąd I instancji naruszył równocześnie art. 1 § 1 i 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych, nie wykonując nałożonego na niego przez ten przepis obowiązku zbadania działań podjętych przez Okręgowego Inspektora Pracy w Bydgoszczy w niniejszej sprawie pod względem ich zgodności z prawem.

Skarżący zauważył, iż mimo istniejącego obowiązku, Sąd pierwszej instancji nie wskazał jaki stan faktyczny stanowił podstawę wyrokowania w niniejszej sprawie. Z treści uzasadnienia powinno wynikać, że sąd przeanalizował wszystkie zarzuty zamieszczone w skardze, konfrontując je z ustaleniami organu i materiałami dowodowymi sprawy, czego nie uczynił. W konsekwencji brak odniesienia się przez Wojewódzki Sąd Administracyjny w Bydgoszczy do podniesionych przez stronę zarzutów, zwłaszcza ustaleń faktycznych sprawia, że Naczelny Sąd Administracyjny w toku postępowania kasacyjnego nie będzie mógł dokonywać samodzielnych ustaleń. Rolą bowiem NSA jest dokonywanie kontroli prawidłowości rozstrzygnięć Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego, a zatem w przypadku, gdy uzasadnienie wyroku nie zawiera istotnych ustaleń oraz stanowiska Sądu co do podnoszonych zarzutów, prowadzi do wniosku, że ocena rozstrzygnięcia nie daje się skontrolować (por. wyrok NSA z dnia 29 lipca 2005 r., I FSK 102/05).

Skarżący podniósł, że Sąd I instancji nie wyjaśnił faktu, iż w jednostce istnieją wyznaczone miejsca, spełniające, jak zauważa wielokrotnie w swych ustaleniach organ, funkcję palarni, w których to dozwolone jest palenie tytoniu. Co prawda zarówno w nakazie, jak i decyzji zaznaczono, iż nie spełniają one określonych wymogów, palący będą bowiem narażeni na złe warunki atmosferyczne, w żaden jednak sposób nie powołano, jaki przepis prawa miałby być podstawą do zapewniania palącym miejsca, w którym warunki te miałyby być neutralne. W tej sytuacji nie ma więc żadnych podstaw do utrzymywania nakazu, w którym polecano utworzenie palarni, te bowiem, jak już podkreślano istnieją. Sąd nie zbadał także, dopuszczalności wydana opinii w oparciu o przypuszczenia i domysły, jak bowiem wskazuje się w nakazie "precyzyjne określenie powierzchni palarni jest niewątpliwie trudne, gdyż pracodawca, jak i organ rozstrzygający nie mogą zbierać informacji o liczbie palących, gdyż byłoby to naruszenie ich prywatności". Skarżący zarzucił, iż inspektor pracy nie ustalił w toku czynności kontrolnych danych pozwalających mu na wydanie przedmiotowego nakazu, to jest liczby pracowników - palaczy tytoniu pracujących w jednostce, co zupełnie pominięte zostało przez Sąd. W sytuacji, gdyby bowiem takich osób nie było, nakaz ten zakaz nie miałby żadnego sensu.

Sąd nie rozpoznał również zarzutu, iż organ pisze w decyzji, że "istotnym jest, aby spełnione były warunki określone przepisami tj. powierzchnia i wentylacja pomieszczenia", Jednakże nie podaje żadnego powodu (poza pozbawionymi w tej sytuacji sensu warunkami atmosferycznymi - chyba, że w odróżnieniu od pracodawcy, zdaniem Okręgowej Inspekcji Pracy palarnie mają służyć poprawie warunków pracy palących, a nie ich oponentów), dla którego niewłaściwymi są istniejące miejsca przeznaczone dla palących, spełniające nawet wskazywane przez ten organ warunki, tj. zarówno odpowiednią powierzchnię, jak i tym bardziej wentylację.

Skarżący podniósł, iż zaskarżona przez niego decyzja nie spełnia warunków, określonych w 107 K.p.a. Sąd I instancji nie zwrócił uwagi, że wskazywanie przy tym przez organ II instancji, iż powstałe wątpliwości co do treści nakazu można będzie rozwiązać poprzez zastosowania art. 10 ust. 1 pkt 7 lit. e ustawy o Państwowej Inspekcji Pracy jest zupełnie błędne. Trudno bowiem przyjąć, iż w drodze udzielanie porad i informacji technicznych służących eliminowaniu zagrożeń dla życia i zdrowia pracowników, a także porad i informacji w zakresie przestrzegania prawa pracy, da się nie naruszając tego przepisu, udzielać porad i informacji technicznych dotyczących sposobu wykonania nakazu. Z uwagi na powyższe okoliczności wydany nakaz nie określa w sposób prawidłowy nałożonego na pracodawcę obowiązku. Kolejna zupełnie pominięta zdaniem skarżącego kwestia, to problem funkcjonariuszy Policji. Pominięcie ich pozbawia w zasadzie sens wydawania jakiejkolwiek decyzji, bowiem skoro funkcjonariusze będą mogli korzystać z dotychczasowych palarni, to wydychane przez nich substancje będą miały taki sam negatywny wpływ na pracowników cywilnych, jaki powstaje obecnie.

Skarżący wskazał, że Sąd pierwszej instancji naruszył również art. 153 P.p.s.a, ponieważ nie zauważył, iż w swym poprzednim wyroku z dnia 28 maja 2008 r. w sprawie o sygnaturze akt II SA/Bd 284/07, uchylającym zaskarżoną decyzję Okręgowego Inspektora Pracy w Bydgoszczy z dnia 1 lutego 2007 r. skład orzekający wydał organowi wytyczne w postaci: wykazania na czym polegały nieprawidłowości, dlaczego palarnia nie odpowiada wymaganiom formalnym oraz wskazanie, że wykonanie nałożonych obowiązków z punktu widzenia technicznego jest wykonalne, których to organ w żadnym wypadku nie wykonał. Czynności tych bowiem nie wypełniają same stwierdzenia, w żaden sposób merytorycznie nieuzasadnione. W ten sposób naruszony został wskazany przepis w sposób mający wpływ na rozstrzygnięcie sprawy. Gdyby bowiem Sąd wziął pod uwagę fakt niewykonania przez organ powyższych wskazań, to musiałby w konsekwencji uchylić ponownie jego decyzję.

W sytuacji, gdyby Naczelny Sąd Administracyjny uznał powyższe zarzuty za nieuzasadnione, Skarżący wniósł o zawieszenie postępowania na mocy art. 125 § 1 pkt 1 w zw. z art. 192 u.p.p.s.a., do czasu rozstrzygnięcia przez Trybunał Konstytucyjny sprawy o sygnaturze Tp 5/08. Pod tą sygnaturą Trybunał Konstytucyjny rozpoznaje bowiem pytanie prawne przekazane mu przez Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu w sprawie o sygn. IV SA/Po 617/07 o treści "Czy przepisy art. 23715 § 1, art. 233, art. 214 § 1 i 2, art. 207 § 1 i 2 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (j.t. Dz. U. 21/98/94 ze zm.); art. 5 ust. 1 pkt 3 i ust. la ustawy z dnia 9 listopada 1995 r. o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych (Dz. U. 10/96/55 ze zm.) i przepisy § 1 pkt 3, § 2 pkt 2, § 111 ust. 1 i 2 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (j.t. Dz. U. 169/03/1650, zm. 49/07/330) i § 40- 42 załącznika nr 3 do tego rozporządzenia, w części, w której stanowić mogą podstawę nakładania na pracodawców obowiązku zapewnienia pracownikom pomieszczeń higieniczno- sanitarnych w postaci palarni, zgodne są z art. 2, art. 20, art. 21. art. 22. art. 31 ust. 3. art. 32 ust. 1. art. 64 ust. 1 i 3. art. 66 ust. 1. ait. 92 ust. 1 Konstytucji RP z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz. U. 78/97/483. sprost. 28/01/319. zm. 200/06/ 1471) i z art. 2. art. 5 ust. 2 lit. (b) i art. 8 ust. 2 Ramowej Konwencji Światowej Organizacji Zdrowia o Ograniczeniu Użycia Tytoniu Sporządzonej w Genewie dnia 21 maja 2003 r. (Dz. U. 74/07/487)." Oczywistym jest, iż uznanie przez Trybunał niezgodności wskazanych przepisów z Konstytucją RP będzie miało zasadnicze znaczenie dla rozstrzygnięcia także tej sprawy.

Skarżący zarzucił Sądowi pierwszej instancji, iż wydając zaskarżony wyrok pominął art. 207 § 1 i 2 pkt 1, 233 oraz 214 §1 i §2 ustawy Kodeks pracy. Wywodził, iż jedynym sposobem skutecznie zapewniającym bezpieczne warunki pracy jest wprowadzenie całkowitego zakazu używania wyrobów tytoniowych. Zakaz ten nie prowadziłby w żadnym wypadku do dyskryminacji pracowników, gdyż miałby on na celu wyłącznie uchronienie ich przed zgubnymi skutkami śmiertelnego nałogu. Prawo zaś do bezpiecznych i higienicznych warunków pracy wynika wprost z art. 66 Konstytucji RP. Nie da się więc w ten sposób zinterpretować tego przepisu, aby pozwalał on na narażanie zdrowia pracowników niepalących, przy czym, co oczywiste nie istnieje żaden całkowicie bezpieczny sposób urządzenia palarni, która może co najwyżej ograniczać negatywne skutki palenia tytoniu. Fakt podlegania części pracowników uzależnieniu od palenia wyrobów tytoniowych, nie przemawia za prawnym zróżnicowaniem ich sytuacji w stosunku do pracowników niepalących. Tym samym nie sposób domniemywać zaistnienia dyskryminacji (art. 32 ust. 2 Konstytucji; L. Garlicki w: "Konstytucja Rzeczypospolitej olskiej. Komentarz" Wyd. Sejm. 2003 t. III s. 9 uw. 9 do art. 32). Ponadto w przekonaniu skarżącego Minister Pracy i Polityki Socjalnej wydjąc w dniu 26 września 1997 r. Rozporządzenie w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (tekst jednolity: Dz. U. z 2003 r., Nr 169, poz. 1650 z późn. zm.) nie został uprawniony do ustanowienia definicji pomieszczenia higieniczno-sanitarnego. Możliwośc taką przepisy dopuszczają jedynie w sytuacji, gdy delegacja ustawowa wyraźnie na to wskazuje, co w nieniejszej sytuacji nie nastąpiło.

Skarżący zarzucił organowi błędną interpretację §111 ust. 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (tj. Dz. U. z 2003 r. Nr 169, poz. 1650 z pozn. zm.), bowiem z tego też przepisu nie da się więc wyciągać żadnych merytorycznych podstaw do nakazywania pracodawcy urządzania palarni w zakładzie pracy. Polemizował z zakwalifikowaniem palarni do kategorii pomieszczeń hiigienicznosanitarnych, bowiem stanowi to zaprzeczenie istoty tego pojęcia.

Skarżący przywołał fakt, iż Minister wcale nie przesądza (jak wynika z zaskarżonego wyroku) obowiązku ustanawiania jakichkolwiek pomieszczeń dla pracowników palących tytoń. Paragraf 40 ust. 1 powoływanego rozporządzenia nie ustanawia bowiem takiego obowiązku. Ustawodawca wskazuje jedynie, że palenie tytoniu jest możliwe w odpowiednio przystosowanych do tego miejscach, co pozwala jedynie na przyjęcie a contrario, iż w innych miejscach czynności są te po prostu niedopuszczalne. Nadinterpretacją byłoby wywnioskowanie z przepisu, iż w sytuacji, gdy falenie tytoniu dopuszczalne jest jedynie w palarni, to pracodawca ma obowiązek zapewnić pracownikowi takie właśnie pomieszczenie. Skoro więc zgodnie z art. 66 ust. 1 Konstytucji RP każdy ma prawo do bezpiecznych i higienicznych warunków pracy, a to pracodawca ponosi odpowiedzialność za stan bezpieczeństwa i higieny pracy w zakładzie pracy (art. 207 § 1 k.p.), to w sytuacji nałożenia przez ustawodawcę obowiązku tworzenia palarni (który to obowiązek nie wynika wprost z żadnego przepisu, a jest jedynie nadinterpretowany przez organ) mielibyśmy do czynienia z bezprawnym działaniem organów władzy publicznej, powodującym uszczerbek materialny w mieniu pracodawcy, zobowiązanego pokryć ewentualne odszkodowania dla pracowników, co jest oczywiście niedopuszczalne.

Skarżący podniósł, że z treści §41 załącznika do rozporządzenia wynika, że ustawodawca wyraźnie wskazuje więc, że obszar pomieszczenia nie jest zależny od liczby pracowników zatrudnionych w danym zakładzie, a od liczby pracowników korzystających z palarni w czasie wykonywania pracy przez najliczniejszą ze zmian. Nawet w sytuacji, gdyby doszło do ustalenia, iż w jednostce pracują palacze tytoniu, to jest to okoliczność niewystarczająca, albowiem do ustalenia ilości mających powstać palarni oraz ich powierzchni (a tylko taką decyzję można by uznać za konkretną w rozumieniu kpa) należałoby ustalić dokładną liczbę takich właśnie osób. Nie można takiego obowiązku przerzucać na pracodawcę, nie może być bowiem wątpliwości, iż badanie przez niego takich okoliczności stałoby w sprzeczności z obowiązującymi przepisami prawa pracy, jak i Konstytucją RP, byłaby bowiem próbą wniknięcia w sferę prywatności pracownika. nie do przyjęcia jawi się sytuacja, w której uzależniano by liczbę i wielkość palarni od liczby ogólnej zatrudnionych w danym miejscu pracowników. Ogólne przepisy bhp przewidują bowiem jednoznacznie, iż parametry te należne są jedynie od ilości pracowników palących tytoń. Nielogicznym musiałoby zostać uznane nałożenie obowiązku utworzenia palarni spełniającej warunki dla wszystkich osób zatrudnionych w danych godzinach pracy, doprowadziłoby to bowiem do niczym nieuzasadnionego ponoszenia ogromnych wydatków przez pracodawcę na podstawie nie umocowanego w przepisach prawa nakazu inspektora pracy, zaakceptowanego przez Sąd pierwszej instancji/

Według skarżącego obowiązku urządzenia palarni nie można wywieść także z art. 5 ust. 1 ustawy o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych. Przepis ten wprowadza jedynie zakaz palenia tytoniu poza wyodrębnionymi pomieszczeniami palarni w jednostkach tam wymienionych, jeśli właściciel obiektu lub jego użytkownik dopuszcza w nich do palenia tytoniu i jest gwarancją ochrony prawa osób niepalących do życia w środowisku wolnym od dymu tytoniowego. Dopiero gdy pracodawca dobrowolnie podejmie decyzję, że takie pomieszczenia wyodrębni i odpowiednio przystosuje, powstaje po stronie pracodawcy obowiązek przystosowania pomieszczeń do wymogów technicznych, określonych w § 40-42 załącznika nr 3 do rozporządzenia bhp.

W końcowej części skargi kasacyjnej skarżący powołał się na Ramową Konwencję Światowej Organizacji Zdrowia o Ograniczeniu Użycia Tytoniu, która został ratyfikowana przez Polskę dnia 28 sierpnia 2006 r. Jego zdaniem daje ona podstawy do nie nakładania na pracodawców obowiązku urządzania palarni. Przepisów tych, implementowanych do polskiego porządku prawnego, Sąd pierwszej instancji nie wziął pod uwagę przy rozpoznawaniu sprawy.

W odpowiedzi na skargę kasacyjną Okręgowy Inspektor Pracy w Bydgoszczy podtrzymał swoje dotychczasowe stanowisko w sprawie, zgodnie z którym nakaz wydany przez Inspektora Pracy, jak i utrzymująca go w mocy decyzja, wydana została w zgodzie z przepisami prawa materialnego i zachowaniem wymaganej procedury.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Skarga kasacyjna nie zawiera usprawiedliwionych podstaw.

Zgodnie z art. 183 §1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.), zwanej dalej "P.p.s.a.", Naczelny Sąd Administracyjny rozpoznaje sprawę w granicach skargi kasacyjnej, biorąc pod rozwagę z urzędu jedynie nieważność postępowania.

Mając na względzie fakt, iż w rozpoznawanej sprawie żadna z przesłanek wymienionych w art. 183 § 2 P.p.s.a nie wystąpiła, Naczelny Sąd Administracyjny zobowiązany był rozpoznać sprawę wyłącznie w granicach zakreślonych skargą kasacyjną.

Rozpoznawana skarga kasacyjna zawiera zarzut naruszenia przepisów postępowania tj. art. 3 § 1 w zw. z art. 134 w zw. z art. 141 § 4 i art. 153 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.) Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (dalej - P.p.s.a.) oraz szeregu przepisów prawa materialnego. Żaden jednak z powołanych przez stronę skarżącą zarzutów nie mógł zostać uznany za uzasadniony.

Rozpoczynając rozważania nad zasadnością niniejszej skargi kasacyjnej, Naczelny Sąd Administracyjny wskazuje, że zgodnie z art. 233 Kodeksu pracy, pracodawca jest obowiązany zapewnić pracownikom odpowiednie pomieszczenia higienicznosanitarne oraz dostarczyć niezbędne środki higieny osobistej, a także zapewnić środki do udzielenia pierwszej pomocy w razie wypadku.

Rozwinięcie powyższego obowiązku stanowi przepis § 111 ust. 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, zgodnie z którym pracodawca jest obowiązany zapewnić pracownikom pomieszczenia i urządzenia higienicznosanitarne, których rodzaj, ilość i wielkość powinny być dostosowane do liczby zatrudnionych pracowników, stosowanych technologii i rodzajów pracy oraz warunków, w jakich ta praca jest wykonywana. Wymagania dla tych pomieszczeń, w myśl § 111 ust. 2 powołanego rozporządzenia zostały określone w załączniku nr 3. Natomiast § 40 ust. 1 i 2 tego załącznika stanowi, że palenie tytoniu w zakładach pracy jest dozwolone wyłącznie w odpowiednio przystosowanych pomieszczeniach (palarniach), wyposażonych w dostateczną ilość popielniczek, przy czym palarnie powinny być usytuowane w sposób nienarażający osób niepalących na wdychanie dymu tytoniowego.

Wobec tak określonego obowiązku pracodawcy istotny jest zakres znaczeniowy pojęcia "pomieszczenie higienicznosanitarne". Kwestię tę rozstrzyga § 2 pkt. 2 powołanego rozporządzenia. W przepisie tym dla uniknięcia wątpliwości interpretacyjnych określeń i zwrotów użytych w rozporządzeniu prawodawca wprowadził legalne definicje niektórych pojęć, w tym definicję " pomieszczenia higienicznosanitarnego". W myśl tego przepisu, ilekroć w rozporządzeniu jest mowa o "pomieszczeniach higienicznosanitarnych", rozumie się przez to szatnie, umywalnie, pomieszczenia z natryskami, ustępy, palarnie itp. Powyższa definicja ma charakter normatywny. Jest to tzw. definicja zakresowa, pełna, polegająca na wymienieniu wszystkich nazw pomieszczeń, które w rozumieniu tego aktu prawnego wyczerpują zakres pojęcia "pomieszczenia higienicznosanitarne ". Z kolei z brzmienia art. 5 ust. 1 pkt 3 powołanej ustawy z dnia 9 listopada 1995 r. o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych, wynika zakaz palenia tytoniu w zakładach pracy poza pomieszczeniami wyodrębnionymi i odpowiednio do tego przystosowanymi, przy czym ochrona taka jest możliwa do zrealizowania wyłącznie poprzez wydzielenie na terenie zakładu pracy pomieszczeń dostosowanych do palenia tytoniu.

Przenosząc treść powyższych przepisów na grunt niniejszej sprawy zważyć należy że zapewnienie pracownikom określonych pomieszczeń higienicznosanitarnych, w tym także palarni, jest bezwzględną powinnością pracodawcy. Nie zależy ona natomiast od jego uznania, w tym jego przekonań w kwestii palenia tytoniu, czy też sytuacji ekonomiczno-finansowej. W konsekwencji podzielić należy pogląd, że na pracodawcy spoczywa powinność wyodrębnienia i przystosowania pomieszczeń przeznaczonych do palenia tytoniu oraz oznaczenia miejsc, w których zakaz palenia obowiązuje, a ponadto miejsc, w których wolno palić. Wynika to wykładni gramatycznej i celowościowej art.5 ust. 1 pkt. 3 omawianej ustawy. Dokonana przez Sąd I instancji interpretacja tej normy prawnej jest więc prawidłowa.

Przechodząc do zarzutu strony skarżącej, polegającego na braku skontrolowania przez Sąd pierwszej instancji działań podjętych przez organ w niniejszej sprawie pod względem ich legalności i tym samym naruszenie przepisów art. 3 § 1 w zw. z art. 134 w zw. z art. 141 § 4 należy uznać go za chybiony. Argumentacja skarżącego w tym względzie sprowadza się jedynie do zacytowania treści przepisów procedury sądowoadministracyjnej i w dalszej części polemiki z nałożonym na niego ustawowym obowiązkiem urządzenia pomieszczenia przystosowanego do palenia tytoniu. Skarżący nie dowodzi błędnej wykładni lub niewłaściwego zastosowania wskazanych przepisów, lecz podejmuje dyskusję z ustaleniami stanu faktycznego sprawy, dokonanymi przez Inspekcję Pracy, a następnie zaakceptowanymi przez Sąd w zaskarżonym wyroku. Tego rodzaju argumentacji nie można uznać za wystarczającą do stwierdzenia naruszenia omawianych przepisów.

Zgodnie z art.1 § 1 i § 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. - Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. nr 153, poz. 1269 ze zm. ) i art. 3 § 1 i § 2 p.p.s.a. sądy administracyjne kontrolują działalność administracji publicznej pod względem zgodności z prawem rozpoznając skargi na akty i czynności z zakresu administracji publicznej. Taki model funkcjonowania sądownictwa administracyjnego wyłącza obowiązek gromadzenia przez sądy administracyjne dowodów a następnie ich ocenę. Sąd administracyjny nie ustala bowiem okoliczności sprawy, gdyż w zasadzie nie przeprowadza postępowania dowodowego (poza szczególnym przypadkiem przewidzianym w art. 106 par. 3 P.p.s.a., który to przepis nie był stosowany w rozpoznawanej sprawie) i nie dokonuje oceny zebranych dowodów, prowadzącej do uznania określonych faktów za udowodnione, lecz jedynie bada prawidłowość przeprowadzenia tych czynności przez organy administracyjne.

Powołane przez skarżącego przepisy określają kompetencje sądów administracyjnych do orzekania w sprawach skarg, w granicach sprawy oraz ustalają wymogi, jakim powinno odpowiadać uzasadnienie wyroku. Nie ulega wątpliwości, że zaskarżony wyrok odpowiada tym przepisom, bowiem Wojewódzki Sąd Administracyjny w Bydgoszczy prawidłowo dokonał kontroli zaskarżonej decyzji wyłącznie pod względem zgodności z prawem, a nie przy zastosowaniu innych kryteriów. Również uzasadnienie wyroku poddanego kontroli kasacyjnej nie narusza warunków określonych w art. 141 § 4 P.p.s.a. Uzasadnienie zaskarżonego wyroku spełnia bowiem wszystkie warunki określone w powołanym wyżej przepisie, w tym m.in. wskazuje podstawę prawną, jej wyjaśnienie oraz przede wszystkim rozstrzyga o przedmiocie sporu – czy na skarżącym spoczywa nakaz wyodrębnienia w zakładzie pracy oddzielnych pomieszczeń w postaci palarni.

Odnoście zarzutu, polegającego na nie wyjaśnieniu przez Sąd I instancji faktu, iż w jednostce istnieją wyznaczone miejsca, spełniające funkcję palarni stwierdzić należy, że z postanowień §40 załącznika rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej wyraźnie wynika, że prawodawca rozróżnia palarnie od miejsc przeznaczonych do palenia tytoniu. Dobitnie przekonuje o tym par. 41 załącznika określający parametry palarni - powierzchnia nie mniejsza niż 8 m2, przy czym na jednego pracownika powinno przypadać co najmniej 0,1 m2 powierzchni podłogi, a także par. 42 tego samego załącznika wymagający w pomieszczeniach palarni "dziesięciokrotną wymianę powietrza w ciągu godziny". Nie ma więc racji skarżący twierdząc, że wyznaczenie na zewnątrz zakładu pracy miejsc, przeznaczonych do palenia tytoniu i wyposażenie ich w popielniczki spełnia wymogi palarni. Ponownie bowiem z wykładni gramatycznej oraz celowościowej §40 – 42 załącznika do ww. rozporządzenia wynika jednoznacznie że za palarnię należy uznać tylko oddzielne pomieszczenie przystosowane do palenia tytoniu. W przeciwnym wypadku wymóg zapewnienia w palarni "dziesięciokrotnej wymiany powietrza w ciągu godziny" byłby pozbawiony sensu. Można mieć, co prawda, wątpliwości, czy palarnia bądź "wyodrębnione miejsce" do palenia tytoniu mieści się rzeczywiście w kategorii pomieszczeń i urządzeń higieniczno-sanitarnych, o których stanowi przepis par. 111 ust. 2 powołanego rozporządzenia, ale wątpliwość ta nie ma zasadniczego wpływu na ocenę legalności zaskarżonej decyzji, tym bardziej że sam załącznik nosi tytuł "pomieszczenia i urządzenia higieniczno-sanitarne" (por. wyrok NSA z dnia 24 stycznia 2003 r. sygn. akt II SA/Łd 1887/99).

Również zarzut naruszenia przez Sąd pierwszej instancji art. 153 P.p.s.a. należy uznać za nieuzasadniony. Związanie oceną prawną w rozumieniu art. 153 P.p.s.a. Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego oznacza, że nie może on formułować nowych ocen prawnych, sprzecznych z wyrażonym wcześniej poglądem, a zobowiązany jest do podporządkowania się mu w pełnym zakresie. W swym poprzednim wyroku Sąd pierwszej instancji nie kwestionował zasadności wydania decyzji nakazującej skarżącemu urządzenie palarni, a jedynie wskazał na uchybienia w ocenie stanu faktycznego, mogące mieć wpływ na rozstrzygnięcie sprawy. W przeciwieństwie do argumentacji skarżącego, za uchybienie takie nie może zostać uznany fakt niezbadania przez organ możliwości urządzenia palarni w zakładzie pracy. W świetle obowiązujących przepisów prawa nie można nałożyć na Inspektora Pracy obowiązku dokonywania ustaleń czy z technicznego punktu widzenia możliwe jest urządzenie w zakładzie pracy pomieszczenia przystosowanego do palenia tytoniu, a tym bardziej zaopatrzenia go w specjalistyczne urządzenia służące do wentyalcji powietrza. To na pracodawcy bowiem spoczywa powinność wyodrębnienia i przystosowania pomieszczeń przeznaczonych do palenia tytoniu, a rolą organu jest jedynie stwierdzenie czy pracodawca obowiązki przewidziane prawem wypełnił. Ponieważ organ usunął wskazane uchybienia stanu faktycznego, Sąd pierwszej instancji miał obowiązek dostosowania się do oceny prawnej wyrażonej w swym wcześniejszym wyroku (sygn. akt II SA/Bd 284/07).

Należy zważyć, że ocena ta wiąże także Naczelny Sąd Administracyjny i jedyną możliwą drogą podnoszenia powyższych zarzutów było zaskarżenie wcześniejszego wyroku Sądu I instancji. Ponieważ skarżący tego nie uczynił, Naczelny Sąd Administracyjny nie mógł również spełnić postulatu skarżącego, dotyczącego zawieszenia postępowania sądowoadministracyjnego na mocy art. 125 §1 pkt 1 w zw. z art. 192 P.p.s.a. do czasu rozstrzygnięcia przez Trybunał Konstytucyjny sprawy o sygnaturze Tp 5/08. Jak wynika bowiem z treści art. 153 P.p.s.a., orzeczenie sądu administracyjnego wywiera skutki wykraczające poza zakres postępowania sądowoadministracyjnego, a jego oddziaływaniem objęte jest także przyszłe postępowanie administracyjne w sprawie. Ocena prawna zawarta w orzeczeniu sądu administracyjnego utraci moc wiążącą tylko w wypadku zmiany stanu prawnego, jeżeli to spowoduje, że pogląd sądu stanie się nieaktualny ( por. wyrok NSA z dnia 22 września 1999 r., I SA 2019/98 ).

Ze wszystkich powyższych wzgędów za nieuzasadniony należy także uznać zarzut naruszenia przez Sąd pierwszej instancji przepisów prawa materialnego tj.: art. 207 § 1 i 2 pkt 1, art. 214 § 1 i 2, art. 222 § 1 i art. 233 art. 237 § 2 Kodeksu pracy, art. 3 pkt 1 w zw. z art. 5 ust pkt 3 ustawy z dnia 9 listopada 1995 r. o ochronie

zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych, § 2 pkt 2 i § 111 ust. 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy oraz § 40 ust. 1 i 2 załącznika nr 3 do tego rozporządzenia. Skarżący poza przytoczeniem treści wymienionych przepisów oraz dokonaniu ich obszernej wykładni służącej wykazaniu, iż nie ma obowiązku urządzenia w zakładzie pracy palarni, nie wykazał w jaki sposób Sąd pierwszej instancji dokonał naruszenia ww. przepisów w sposób istotny dla wyniku sprawy.

Jak wskazano na wstępie uzasadnienia, powyższe przepisy stanowią, że zapewnienie pracownikom określonych pomieszczeń higienicznosanitarnych, w tym także palarni, jest obowiązkiem pracodawcy. To na pracodawcy spoczywa powinność wyodrębnienia i przystosowania pomieszczeń przeznaczonych do palenia tytoniu oraz oznaczenia miejsc, w których zakaz palenia obowiązuje, a ponadto miejsc, w których wolno palić. Wbrew stanowisku prezentowanemu w skardze kasacyjnej wykładnię przepisów dokonaną w tym zakresie przez Wojewódzki Sąd Administracyjny w Bydgoszczy należy więc uznać za prawidłową. Powołane przepisy ustawy nie przewidują bowiem możliwości wprowadzenia przez pracodawcę bezwzględnego zakazu palenia tytoniu na terenie zakładu pracy. Zakaz ten obowiązuje tylko poza wyodrębnionymi miejscami, co oznacza że dopuszczalne jest palenie tytoniu w wyodrębnionych i przystosowanych pomieszczeniach. Pracodawca obowiązany jest zapewnić wykonanie takiego zakazu, co oznacza, że nie można go ani uchylić, ani zmienić jego ustawowego zakresu (por. wyroki NSA z dnia 24 paźdzernika 2008 r. sygn. akt I OSK 1612/07 oraz z dnia 4 kwietnia 2007 r. sygn. akt I OSK 892/06). Z powyższego nakazu nie zwalnia, zdaniem Sądu, wprowadzenie w danym zakładzie pracy generalnego zakazu palenia tytoniu na terenie zakładu. Pozostawiając bowiem poza przedmiotem rozważań kwestię zgodności takiego zakazu z konstytucyjnie gwarantowanym każdemu obywatelowi prawem do decydowania o swoim życiu osobistym (art. 47 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej) oraz konstytucyjnym zakazem zmuszania obywatela do czynienia tego, czego prawo mu nie nakazuje (art. 31 ust. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej), zauważyć należy, że każdorazowe "wyłamanie się" grupy pracowników z regulaminowego zakazu palenia tytoniu na terenie skarżącego zakładu pracy, wprost godzi w uprawnienia rzeszy niepalących pracowników narażonych na sąsiedztwo palących. Brak wyodrębnienia oddzielnego pomieszczenia palarni potencjalnie naraża niepalących na wdychanie dymu tytoniowego, a zakaz palenia tytoniu wprowadzony w zakładzie pracy, zważywszy na możliwość jego obchodzenia, nie likwiduje tego zagrożenia (por. wyrok NSA z dnia 27 czerwca 2002 r. sygn. akt SA/Bk 230/02).

Nie można także zarzucić Sądowi pierwszej instancji, iż podczas orzekania pominął treść art. 207 § 1 i 2 pkt 1, art. 214 § 1 i 2, art. 222 § 1 i art. 233 Kodeksu Pracy. Wymienione przepisy, określające w sposób generalny prawa i obowiązki pracodawcy oraz pracownika w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy nie mają związku z ewentualnym uchyleniem się przez Sąd pierwszej instancji od przeprowadzenia wyczerpującej kontroli zgodności decyzji Okręgowego Inspektora Pracy w Bydgoszczy z prawem.

Odnośnie zarzutu nie zastosowania przez Sąd pierwszej instancji art. 8 ust. 2 Ramowej Konwencji Światowej Organizacji Zdrowia o Ograniczeniu Użycia Tytoniu (Dz. U. z 2007 r. Nr 74, poz. 487) w związku z Dyrektywą nr 2004/37/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie ochrony pracowników przed zagrożeniem dotyczącym narażenia na działanie czynników rakotwórczych lub mutagenów podczas pracy (szósta dyrektywa szczegółowa w rozumieniu art. 16 ust. 1 dyrektywy Rady nr. 89/391 EWG), należy w pierwszej kolejności wyjaśnić, że dyrektywa wiąże każde Państwo Członkowskie, do którego jest kierowana, w odniesieniu do rezultatu, który ma być osiągnięty, pozostawia jednak organom krajowym swobodę wyboru formy i środków. Rezulat ten stanowi urzeczywistnienie wszystkich merytorycznych przepisów dyrektywy w kontekście ogólnego zamierzonego celu wyrażonego w tym akcie (por. Mik, Europejskie prawo wspólnotowe (I), Warszawa 2000, Nb 60). Dyrektywy, o których wzmiankuje się w uzasadnieniu skargi kasacyjnej są więc specyficznym źródłem prawa europejskiego, które co do zasady podlega implementacji do systemu prawa krajowego państw członkowskich przez wydanie stosownych aktów prawa wewnętrznego, a także zmianę aktów prawa obowiązkującego. Dyrektywa nie jest zatem oddzielnym aktem prawnym, mogącym stanowić podstawę do formułowania zarzutów pod adresem wyroku Sądu pierwszej instancji, a jedynie pewnego rodzaju zobowiązaniem się państwa członkowskiego Unii Europejskiej do wprowadzenia (implementacji) określonych regulacji prawnych, służących osiągnięciu wskazanego w dyrektywie, pożądanego stanu rzeczy. Dlatego argument, iż ww. dyrektywa stanowi, obok regulacji w prawie polskim podstawę do nienakładania na pracodawcow obowiązku urządzenia palarni, należy uznać za chybiony.

W polskim ustawodawstwie aktem prawnym dokonującym wdrożenia dyrektywy 90/394/EWG z dnia 28 czerwca 1990 r. w sprawie ochrony pracowników przed zagrożeniem dotyczącym narażenia na działanie czynników rakotwórczych podczas pracy (szósta dyrektywa szczegółowa w rozumieniu art. 16 ust. 1 dyrektywy 89/391/EWG z dnia 12 czerwca 1989 r. w sprawie wprowadzenia środków w celu poprawy bezpieczeństwa i zdrowia pracowników w miejscu pracy) jest Kodeks pracy (Dz. U. z 1974 r. Nr 24 poz. 141). W związku z tym zarzut, iż Sąd pierwszej instancji nie wziął pod uwagę "przepisów implementowanych do polskiego porządku prawnego" należy uznać za niezrozumiały. Skoro Kodeks pracy stanowi w art. 233, iż pracodawca jest obowiązany zapewnić pracownikom odpowiednie pomieszczenia higienicznosanitarne (pod pojęciem których należy rozumieć także palarnię) to należy przyjąć, iż powyższy wymóg odpowiada regulacjom powołanej dyrektywy.

Z tych też względów skarga kasacyjna podlegała oddaleniu zgodnie z art. 184 P.p.s.a.