Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Przesłanka pozbawienia statusu poszukującego pracy unormowana w art. 33 ust. 4a pkt 1 ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy jest określona jednoznacznie jako nieutrzymywanie kontaktu z powiatowym urzędem pracy co najmniej raz na 90 dni w celu potwierdzenia zainteresowania pomocą określoną w ustawie, bez względu na motyw, którym kierował się wnioskodawca, wnosząc o uznanie za poszukującego pracę. Zaistnienie tej przesłanki obliguje organ do podjęcia decyzji o pozbawieniu statusu poszukującego pracy.

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: Sędzia NSA Joanna Runge-Lissowska Sędzia NSA Barbara Adamiak Sędzia del. WSA Bożena Popowska (spr.) Protokolant: sekretarz sądowy Rafał Jankowski po rozpoznaniu w dniu 17 stycznia 2012 r. na rozprawie w Izbie Ogólnoadministracyjnej skargi kasacyjnej A. L. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Kielcach z dnia 26 maja 2011r. sygn. akt II SA/Ke 206/11 w sprawie ze skargi A. L. na decyzję Wojewody Świętokrzyskiego z dnia [...] stycznia 2011r. znak: [...] w przedmiocie statusu osoby poszukującej pracy oddala skargę kasacyjną

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Kielcach wyrokiem z dnia 26.05.2011 r. sygn. akt II SA/Ke 206/11 oddalił skargę A. L. na decyzję Wojewody Świętokrzyskiego z dnia [...].01.2011 r. nr [...] utrzymującą w mocy decyzję z dnia [...].12.2010r. nr [...] wydaną z upoważnienia Starosty B. przez Kierownika Działu Ewidencji i Świadczeń Powiatowego Urzędu Pracy w B. Organ I instancji stwierdził, iż A. L. nie utrzymywał kontaktu z Powiatowym Urzędem Pracy co najmniej raz na 90 dni w celu potwierdzenia zainteresowania pomocą, w związku z czym działając na podstawie art. 33 ust. 4a pkt 1, art. 33 ust. 4b pkt 1, art. 33 ust. 4c ustawy z dnia 20 kwietnia 2004r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz. U. z 2008r. nr 69 poz. 415 ze zm. – dalej ustawa), pozbawił A. L. statusu osoby poszukującej pracy z dniem 2 października 2010r.

Wojewoda Świętokrzyski, po rozpoznaniu odwołania wniesionego przez A. L., decyzją z dnia [...].01.2011 r. nr [...], działając na podstawie art. 138 §1 pkt 1 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (j.t. Dz. U. z 2000 r. Nr 98, poz. 1071 ze zm. – dalej k.p.a.) utrzymał w mocy rozstrzygnięcie organu I instancji. Organ odwoławczy podkreślił, że A. L., rejestrując się w Powiatowym Urzędzie Pracy w B. w dniu [...] czerwca 2010r. jako osoba poszukująca pracy, otrzymał pisemną informację, że starosta pozbawia osobę zarejestrowaną statusu poszukującego pracy, jeżeli nie utrzymuje ona kontaktu z powiatowym urzędem pracy co najmniej raz na 90 dni w celu potwierdzenia zainteresowania pomocą określoną w ustawie. Z karty stawiennictwa wynika, że strona kilkakrotnie zgłaszała się na przełomie czerwca i lipca 2010r. w siedzibie organu I instancji w sprawie uzyskania informacji dotyczącej możliwości otrzymania wsparcia finansowego z Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych na rozwój działalności oraz szkolenia. Po ostatniej wizycie w dniu [...] lipca 2010r. A. L. nie utrzymywał kontaktu z Powiatowym Urzędem Pracy co najmniej raz na 90 dni w celu potwierdzenia zainteresowania pomocą określoną w ustawie.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Kielcach, rozpatrując skargę na powyższą decyzję podkreślił, że ustawa rozróżnia pojęcie bezrobotnego oraz osoby szukającej pracy. Z treści art. 2 ust. 1 pkt 2 ustawy wynika, że bezrobotny to osoba pełnoletnia, która m. in. nie pracuje, nie uczy się w systemie dziennym, nie prowadzi działalności gospodarczej, nie posiada gospodarstwa rolnego, nie posiada prawa do renty, emerytury – czyli nie uzyskuje żadnych dochodów – a jest gotowa do podjęcia zatrudnienia w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym w danym zawodzie albo innej pracy zarobkowej, zarejestrowana we właściwym dla miejsca zameldowania stałego lub czasowego powiatowym urzędzie pracy oraz poszukująca zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej. Bezrobotnemu, po spełnieniu szeregu warunków określonych w art. 71 ust. 1 ustawy, przysługuje prawo do zasiłku. Natomiast w myśl dyspozycji art. 2 ust. 1 pkt 22 ustawy poszukującym pracy jest osoba, o której mowa w art. 1 ust. 3 pkt 1-3, lub cudzoziemiec - członek rodziny obywatela polskiego, poszukujący zatrudnienia, innej pracy zarobkowej lub innej formy pomocy określonej w ustawie, zarejestrowany w powiatowym urzędzie pracy. Z porównania tych dwóch instytucji, zdaniem Sądu I instancji wynika, że nie są one tożsame; poszukującym pracy może być bowiem – w przeciwieństwie do osoby bezrobotnej – osoba zgłaszająca zamiar i gotowość podjęcia innej pracy zarobkowej niż obecnie wykonywana, jak również posiadająca źródło utrzymania w postaci np. działalności gospodarczej, gospodarstwa rolnego, bądź prawa do renty lub emerytury. Nie jest natomiast uprawniona do korzystania z zasiłku dla bezrobotnych. Konsekwencją odmienności powyższych instytucji jest uregulowanie kwestii pozbawienia przyznanego statusu w odrębnych przepisach. W przypadku osób bezrobotnych podstawę dla takiego rozstrzygnięcia stanowi art. 33 ust. 4 ustawy, a wobec osób poszukujących pracy – art. 33 ust. 4a ustawy, stanowiący podstawę materialnoprawną wydanych w niniejszej sprawie decyzji. Tym samym Sąd I instancji nie zgodził się z zarzutem skargi, że wobec A. L. organy zastosowały rygory przewidziane wobec osób bezrobotnych.

W uzasadnieniu wyroku wskazano, iż powodem stworzenia instytucji, o której mowa w art. 2 ust. 1 pkt 22 ustawy była chęć pomocy w znalezieniu pracy osobom jej poszukującym, które z różnych powodów nie mogą uzyskać statusu bezrobotnego. W związku z powyższym, status osoby poszukującej pracy został skorelowany z określonymi obowiązkami, polegającymi na utrzymywaniu kontaktu z powiatowym urzędem pracy co najmniej raz na 90 dni w celu potwierdzenia zainteresowania pomocą określoną w ustawie oraz na stawiennictwu w powiatowym urzędzie pracy w wyznaczonym terminie, ustalonym między poszukującym pracy a tym urzędem (art. 33 ust. 4a pkt 1 i 2 ustawy).

Sąd I instancji na podstawie analizy akt sprawy stwierdził, że w niniejszej sprawie został zebrany i rozpatrzony w sposób wyczerpujący cały materiał dowodowy (art. 77 § 1 k.p.a.), przy jednoczesnym zachowaniu reguł oceny materiału dowodowego wskazanych w art. 80 k.p.a. O obowiązkach określonych w art. 33 ust. 4a pkt 1 i 2 ustawy skarżący został bowiem w odpowiedni sposób pouczony, z zastrzeżeniem, że w przypadku niewywiązywania się z któregokolwiek z nich będzie pozbawiony statusu bezrobotnego. Świadczy o tym jego własnoręczny podpis pod "informacją dla osób rejestrujących się ze statusem poszukującego pracy", znajdującą się na k. 32 akt administracyjnych. Wobec spełnienia ustawowych przesłanek, A. L. został uznany za osobę poszukującą pracy. Sąd stwierdził, że na przełomie czerwca i lipca 2010r. skarżący kilkakrotnie zgłaszał się do Powiatowego Urzędu Pracy w B. w sprawie uzyskania informacji o możliwości otrzymania wsparcia finansowego z Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych na rozwój działalności oraz przeszkolenia, jednak po ostatniej wizycie w dniu [...] lipca 2010r. zaprzestał kontaktu z Urzędem co najmniej raz na 90 dni w celu potwierdzenia zainteresowania pomocą określoną w ustawie. W świetle powyższego, zdaniem Sądu I instancji, prawidłowo orzeczono o pozbawieniu A. L. statusu osoby poszukującej pracy z dniem [...] października 2010r. Jak wynika bowiem z art. 33 ust. 4a pkt 1 ustawy, Starosta pozbawia osobę zarejestrowaną statusu poszukującego pracy, jeśli poszukujący pracy nie utrzymuje kontaktu z powiatowym urzędem pracy co najmniej raz na 90 dni w celu potwierdzenia zainteresowania pomocą określoną w ustawie. Stosownie do art. 33 ust. 4b pkt 1 ustawy, pozbawienie statusu poszukującego pracy następuje na okres 120 dni odpowiednio po upływie 90 dni od dnia ostatniego kontaktu z powiatowym urzędem pracy, zaś zgodnie z art. 33 ust. 4c ustawy - w przypadku pozbawienia statusu bezrobotnego lub poszukującego pracy na wskazany okres - ponowne nabycie statusu bezrobotnego lub poszukującego pracy może nastąpić w wyniku ponownej rejestracji, po upływie tego okresu, przy spełnieniu warunków zawartych w ustawie do ich nabycia.

Odnosząc się do twierdzeń skarżącego wskazującego, że wobec podejmowanych przezeń prób uzyskania środków przeznaczonych dla osoby niepełnosprawnej na szkolenia, rozpoczęcie działalności rolniczej lub gospodarczej, dyrekcja i kierownik działu rejestracyjnego Powiatowego Urzędu Pracy w B. mieli pełną wiedzę o jego staraniach podjętych w tym zakresie, Sąd I instancji stwierdził, że okoliczność ta nie mogła mieć jakiegokolwiek wpływu na treść wydanych w niniejszej sprawie decyzji. Kontakt z powiatowym urzędem pracy, o jakim mowa w art. 33 ust. 4a pkt 1 ustawy, musi bowiem mieć miejsce co najmniej raz na 90 dni w – w celu potwierdzenia zainteresowania strony pomocą określoną w ustawie. W stanie faktycznym sprawy niniejszej nie budzi wątpliwości, iż po dniu [...] lipca 2010r. A. L. nie kontaktował się już z Powiatowym Urzędem Pracy w B., dlatego też orzeczona zaskarżoną decyzją utrata statusu osoby poszukującej pracy nie narusza prawa. W uzasadnieniu wskazano również, iż środki dla osoby niepełnosprawnej na szkolenia, rozpoczęcie działalności rolniczej lub gospodarczej, o które ubiega się skarżący, są udzielane z Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych na podstawie ustawy z 27 sierpnia 1997r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnieniu osób niepełnosprawnych (Dz. U. nr 214, poz. 1407 z 2010r. ze zm.). Jest to zatem inna ustawa od tej, która stanowiła podstawę wydania zaskarżonej decyzji.

Wymieniony wyżej wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Kielcach został w całości zaskarżony przez A. L. reprezentowanego przez radcę prawnego T. G. Zaskarżonemu wyrokowi, na podstawie art. 174 pkt 1 ustawy z 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm. – dalej P.p.s.a.) zarzucono naruszenie przepisów prawa materialnego t.j. art. 33 ust.4a pkt.1 ustawy przez błędne przyjęcie, iż skarżący został prawidłowo pozbawiony statusu osoby poszukującej pracy. Zdaniem skarżącego, naruszono również przepis art. 141 §4 P.p.s.a. przez nie rozważenie, iż skarżący oczekiwał na dotację z Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych na rozwój działalności oraz szkolenia i był w stałym kontakcie ze Skarbnikiem Starostwa Powiatowego w B. i nie oczekiwał na propozycję pracy a jedynie prosił o dotacje. W tej sytuacji skarżący wyraził pogląd, iż nie musiał się kontaktować z Powiatowym Urzędem Pracy w wyznaczonych terminach. Zdaniem skarżącego, wymóg zgłaszania się obowiązuje bowiem głównie bezrobotnych celem poszukiwania pracy. W przypadku skarżącego potrzeba taka nie zachodziła, gdyż ubiegając się o przyznania dotacji, był w stałym kontakcie ze Skarbnikiem Starostwa Powiatowego, zaś dyrekcja i kierownik działu rejestracyjnego Powiatowego Urzędu Pracy mieli pełną wiedzę o jego staraniach podjętych w tym celu.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył co następuje:

Skarga nie ma usprawiedliwionych podstaw.

Stosownie do art. 183 § 1 ustawy z 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm. – dalej P.p.s.a.), Naczelny Sąd Administracyjny rozpoznaje sprawę w granicach skargi kasacyjnej, bierze jednak z urzędu pod rozwagę nieważność postępowania. Mając na uwadze fakt, iż w rozpoznawanej sprawie nie zachodzą przesłanki powodujące nieważność postępowania, Naczelny Sąd Administracyjny ograniczył się do oceny podstaw powołanych w skardze kasacyjnej.

Podstawy skargi kasacyjnej sformułowano nieprecyzyjnie. Nie powołując się na art. 174 P.p.s.a., wskazano na obie podstawy, zarzucając Sądowi I instancji naruszenie prawa materialnego oraz naruszenie przepisów postępowania. Nie wskazano jednak, w myśl wymogu art. 174 P.p.s.a., czy naruszenie prawa materialnego polega na błędnej jego wykładni czy niewłaściwym zastosowaniu, oraz nie wyjaśniono, czy naruszenie przepisów postępowania stanowiło tego typu uchybienie, które mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy. Wskazując na naruszenie przez Sąd I instancji art. 33 ust.4a ustawy z dnia 20 kwietnia 2004r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz. U. z 2008r. nr 69 poz. 415 ze zm. – dalej ustawa), skarżący kasacyjnie nie powiązał tego zarzutu z przepisem P.p.s.a., nie doprecyzowano też zarzutu naruszenia art. 141 § 4 P.p.s.a. Niezależnie jednak od tych mankamentów, orzekający NSA rozpozna skargę kasacyjną, rekonstruując podstawy kasacyjne w oparciu o treść uzasadnienia.

W przypadku zarzutów naruszenia przepisów prawa materialnego oraz naruszenia przepisów postępowania, zasadą jest, rozpoznanie w pierwszej kolejności zarzutów procesowych, ponieważ dopiero po przesądzeniu, że stan faktyczny przyjęty przez sąd w zaskarżonym wyroku jest prawidłowy albo nie został dostatecznie podważony, można przejść do skontrolowania procesu subsumcji danego stanu faktycznego pod zastosowany przez sąd I instancji przepis prawa materialnego (por. wyrok NSA z 9 marca 2005 r., FSK 618.04; ONSAiWSA z 2005 r., nr 6, poz. 120.).

Skarżący kasacyjnie zarzucił Sądowi I instancji, iż nieprawidłowo ustalił stan faktyczny, uchybiając art. 141 § 4 ppsa. Nieprawidłowość ustaleń faktycznych polega na tym, że pominięto fakt oczekiwania przez skarżącego na dotację z Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych na rozwój działalności oraz szkolenia i że skarżący był w stałym kontakcie ze Skarbnikiem Starostwa Powiatowego w B. i nie oczekiwał na propozycję pracy z Powiatowego Urzędu Pracy (PUP).

Odnosząc się do powyższego zarzutu, stwierdzić należy, iż nie jest on zasadny. Należy zauważyć, iż Sąd I instancji, tak w ramach przedstawienia stanu faktycznego sprawy, jak i w części poświęconej rozważaniom prawnym, wskazywał na motyw ubiegania się skarżącego o status poszukującego pracę, jakim było pozyskanie środków na szkolenia i rozpoczęcie działalności rolniczej. Sąd I instancji wskazywał także na podkreślane przez skarżącego okoliczności: "stałego kontaktu ze Skarbnikiem Starostwa Powiatowego" oraz "pełną wiedzę dyrekcji i kierownika działu rejestracyjnego" o staraniach skarżącego podejmowanych w celu pozyskania dotacji. Równocześnie w zaskarżonym wyroku oceniono te okoliczności pod kątem przesłanek zastosowanej w postępowaniu administracyjnym normy prawnej, tj. zawartej w art. 33 ust. 4a pkt 1 ustawy. NSA zgadza się z konstatacją Sądu I instancji, iż okoliczności powyższe nie mogły mieć wpływu na treść wydanych w sprawie decyzji. Jak wynika bowiem z treści art. 33 ust. 4a pkt 1 ustawy (o czym szerzej poniżej), nie są to okoliczności, które same w sobie czynią bezzasadnym zastosowanie normy zawartej w tym przepisie. Należy dodać, iż w skardze kasacyjnej nie wyjaśnia się, czy okoliczność "wiedzy dyrekcji i kierownika działu rejestracyjnego" o staraniach skarżącego o dotację można rozważać w kontekście przesłanki "utrzymania kontaktu z powiatowym urzędem pracy", wymienionej w art. 33 ust. 4a pkt 1 ustawy. Nadto, skarżący kasacyjnie nie kwestionuje ustaleń faktycznych, uznanych przez Sąd I instancji za prawidłowe, iż ostatni kontakt z PUP miał w dniu [...] lipca 2010 r., a także fakt podpisania "informacji dla osób rejestrujących się ze statusem poszukującego pracy". Wreszcie, zaprezentowana w skardze kasacyjnej, interpretacja 33 ust. 4a pkt 1 ustawy świadczy o niezrozumieniu sensu instytucji "poszukującego pracy" oraz związanych z nią obowiązków poszukującego pracy, co w oczywisty sposób utrudnia poddanie się wymogom związanym z uzyskanym statusem.

W kontekście ostatnich uwag, NSA odniesie się do zarzutu skargi kasacyjnej naruszenia przez Sąd I instancji 33 ust. 4a pkt 1 ustawy, wyjaśniając, iż to nie Sąd stosował ww. przepis, tylko organy, a Sąd działanie organów kontrolował.

Zdaniem NSA, Sąd I instancji prawidłowo zinterpretował ww. przepis, bardzo szeroko wyjaśniając różnice między pojęciem (i statusem) bezrobotnego (art. 2 ust. 1 pkt 2) oraz poszukującego pracy (art. 2 ust. 1 pkt 22), a także wyjaśniając, iż ustawa odrębnie unormowała przesłanki pozbawienia statusu bezrobotnego (art. 33 ust. 4) i przesłanki pozbawienia statusu poszukującego pracy (art. 33 ust. 4a). Sąd I instancji prawidłowo też zinterpretował przesłanki pozbawienia statusu bezrobotnego, uwzględniając, iż warunkiem zastosowania ww. przepisu jest prawidłowe poinformowanie osoby poszukującej pracy o przesłankach pozbawienia statusu. W niniejszej sprawie zastosowano art. 33 ust. 4a pkt 1, w myśl którego przesłanką tą jest nieutrzymywanie kontaktu z powiatowym urzędem pracy co najmniej raz na 90 dni w celu potwierdzenia zainteresowania pomocą określoną w ustawie. Warto dodać, iż w doktrynie podkreśla się, że ustawodawca uznał potrzebę sformalizowania kontaktów między poszukującym pracy i urzędem pracy oraz określenia konsekwencji niewywiązywania się przez poszukującego pracy ze wspólnie określonych obowiązków (Zb. Góral, Komentarz do art.33 ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy. LEX 2011). Nadto, także w orzecznictwie ugruntowany jest pogląd, że ustawowy katalog przyczyn pozbawienia statusu bezrobotnego ma charakter zamknięty, a wystąpienie wskazanej w nim przyczyny zobowiązuje starostę do wydania decyzji o pozbawieniu tego statusu, decyzja ta nie ma zatem charakteru uznaniowego (tak trafnie WSA w Opolu w wyroku z dnia 13 września 2007 r., II SA/Op 361/07, LEX nr 467374; też WSA we Wrocławiu w wyroku z dnia 19 lipca 2011 r., IV SA/Wr 216/11, LEX nr 897715). W orzecznictwie i piśmiennictwie przyjmuje się też, iż "warunkiem zastosowania sankcji pozbawienia statusu bezrobotnego jest pouczenie bezrobotnego o nałożonym na niego obowiązku w sposób umożliwiający mu jego późniejsze wykonanie (zob. wyrok WSA w Łodzi z dnia 11 grudnia 2007 r., III SA/Łd 163/07, LEX nr 477216).

Uwzględniając powyższe nie sposób uznać, iż Sąd I instancji nieprawidłowo zinterpretował art. 33 ust. 4a pkt 1 ustawy, a także iż niewłaściwie ocenił zastosowanie tego przepisu przez orzekające w sprawie organy. W świetle zarzutów i argumentacji skargi kasacyjnej można dojść do wniosku, iż skarżący kasacyjnie swoiście rozumie instytucję pozbawienia statusu poszukującego pracy, przydając znaczenie motywom, którymi kieruje się wnioskodawca wnosząc o uznanie za poszukującego pracę. Jak bowiem wynika ze skargi kasacyjnej, skarżący "nie oczekiwał na propozycje pracy, (...) a jedynie prosił o dotację". (...) W tej sytuacji nie musiał on kontaktować się z Powiatowym Urzędzie Pracy w wyznaczonych terminach." NSA nie podziela tego stanowiska. Należy podkreślić, iż przesłanka pozbawienia statusu poszukującego pracy unormowana w art. 33 ust. 4a pkt 1 ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy jest określona jednoznacznie jako nieutrzymywanie kontaktu z powiatowym urzędem pracy co najmniej raz na 90 dni w celu potwierdzenia zainteresowania pomocą określoną w ustawie, bez względu na motyw, którym kierował się wnioskodawca, wnosząc o uznanie za poszukującego pracę. Zaistnienie tej przesłanki obliguje organ do podjęcia decyzji o pozbawieniu statusu poszukującego pracy.

W tym stanie rzeczy, skoro skarga kasacyjna nie ma usprawiedliwionych podstaw, działając na podstawie art. 184 P.p.s.a., orzeczono jak w sentencji wyroku.

Naczelny Sąd Administracyjny nie orzekł w wyroku o przyznaniu pełnomocnikowi skarżącego wynagrodzenia na zasadzie prawa pomocy, gdyż przepisy art. 209-210 p.p.s.a. mają zastosowanie tylko do kosztów postępowania między stronami. Natomiast wynagrodzenie dla pełnomocnika ustanowionego z urzędu za wykonaną pomoc prawną należne od Skarbu Państwa (art. 250 p.p.s.a.) przyznawane jest przez Wojewódzki Sąd Administracyjny w postępowaniu określonym w przepisach art. 258-261 ww. ustawy.