Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący sędzia NSA Monika Nowicka, Sędzia NSA Małgorzata Borowiec (spr.), Sędzia del. NSA Janusz Furmanek, Protokolant starszy sekretarz sądowy Anna Krakowiecka, po rozpoznaniu w dniu 18 października 2011 r. na rozprawie w Izbie Ogólnoadministracyjnej skargi kasacyjnej Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 14 lipca 2010 r. sygn. akt II SA/Wa 329/10 w sprawie ze skargi Straży Miejskiej Miasta Stołecznego Warszawy na decyzję Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych z dnia[...] grudnia 2009 r. nr [...] w przedmiocie ochrony danych osobowych uchyla zaskarżony wyrok i sprawę przekazuje Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu w Warszawie do ponownego rozpoznania.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie wyrokiem z dnia 14 lipca 2010 r. sygn. akt II SA/Wa 329/10 po rozpoznaniu sprawy ze skargi Straży Miejskiej m. st. Warszawy na decyzję Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych z dnia [...] grudnia 2009 r. nr [...] w przedmiocie ochrony danych osobowych (pkt. 1.) uchylił zaskarżoną decyzję oraz poprzedzającą ją decyzję z dnia [...] października 2009 r. nr [...]; (pkt. 2.) orzekł, że zaskarżona decyzja nie podlega wykonaniu w całości; (pkt. 3.) zasądził od Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych na rzecz Straży Miejskiej m. st. Warszawy kwotę 200 zł (dwieście złotych), tytułem zwrotu kosztów postępowania.

Wyrok został wydany w następujących okolicznościach faktycznych i prawnych sprawy.

Generalny Inspektor Ochrony Danych Osobowych decyzją z dnia [...] października 2009 r. nr [...] na podstawie art. 104 § 1 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego (t. j.: Dz. U. z 2000 r. Nr 98, poz. 1071 ze zm. dalej: K.p.a.), art. 12 pkt 2, art. 18 ust. 1 pkt 6 w związku z art. 23 ust. 1 pkt 2 i art. 27 ust. 2 pkt 2 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych (t. j.: Dz. U. z 2002 r. Nr 101, poz. 926 ze zm.) oraz art. 10a ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o strażach gminnych (Dz. U. z 1997 Nr 123, poz. 779 ze zm.) i w związku z art. 57 § 2 i 3 ustawy z dnia 24 sierpnia 2001 r. – Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia (t. j.: Dz. U. z 2008 r. Nr 133, poz. 848 ze zm.), po przeprowadzeniu postępowania administracyjnego w sprawie z wniosku E.W., nakazał Straży Miejskiej m. st. Warszawy wyeliminowanie nieprawidłowości w procesie przetwarzania danych osobowych E.W., poprzez usunięcie ze zbioru danych o nazwie "Baza danych osobowych w postępowaniu mandatowym, skargowym i interwencjach" danych osobowych E.W. w zakresie informacji o jej stanie zdrowia, w pozostałej zaś części odmówił uwzględnienia wniosku.

W uzasadnieniu decyzji podał, że w toku kontroli ustalono, iż w związku z odmową przyjęcia mandatu karnego, E.W. została przesłuchana przez strażnika Straży Miejskiej w charakterze osoby podejrzanej o popełnienie wykroczenia. Następnie, Straż Miejska m. st. Warszawy skierowała przeciw niej wniosek o ukaranie do sądu rejonowego. Z protokołu przesłuchania osoby podejrzanej o popełnienie wykroczenia wynika, iż pozyskano od zainteresowanej dotyczące jej dane w zakresie nazwiska rodowego matki, nazwy i adresu pracodawcy, informacji o posiadaniu mieszkania oraz braku osób pozostających na jej utrzymaniu. E.W. odmówiła podania wysokości miesięcznych dochodów brutto. Protokół nie zawiera informacji, czy zainteresowana "leczyła się psychiatrycznie lub w poradni AA". Zawiera natomiast informację "wg oświadczenia nie leczy się".

Generalny Inspektor Ochrony Danych Osobowych wskazał, że art. 10a ustawy o strażach gminnych nie pozwala strażom miejskim przetwarzać danych osobowych w zakresie informacji o stanie zdrowia. Nie ma także żadnego przepisu prawa, który zezwalałby na ich przetwarzanie. Podał, że zgodnie z art. 57 § 3 pkt 2 Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia we wniosku o ukaranie powinny się znaleźć jedynie informacje dotyczące miejsca zatrudnienia obwinionego oraz, w miarę możliwości, dane o jego warunkach materialnych, rodzinnych i osobistych. Nie ma natomiast wymogu umieszczania danych o stanie zdrowia.

Z tych względów, Generalny Inspektor Ochrony Danych Osobowych uznał, że koniecznym jest nakazanie Straży Miejskiej m. st. Warszawy wyeliminowanie nieprawidłowości w procesie przetwarzania danych osobowych E.W., poprzez usunięcie danych dotyczących jej stanu zdrowia.

Odmówił natomiast uwzględnienia wniosku zainteresowanej w zakresie pozyskania przez Straż Miejską m. st. Warszawy jej danych w postaci nazwiska rodowego matki, adresu miejsca pracy, stanu majątkowego, liczby osób pozostających na utrzymaniu, gdyż uznał, że przetwarzanie tych danych przez Straż Miejską odbywa się w sposób legalny. Z kolei kwestionowane przez nią dane dotyczące wysokości miesięcznych dochodów nie są przez Straż Miejską przetwarzane, gdyż odmówiła ona podania tego rodzaju danych.

Straż Miejska m. st. Warszawy złożyła wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy.

W uzasadnieniu wniosku podniosła, że zbieranie informacji o stanie zdrowia jest prawem, którego nie eliminują przepisy powoływane przez Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych. Straż Miejska, będąca oskarżycielem publicznym w sprawach o wykroczenia, działa na podstawie Kodeksu wykroczeń, który zawiera przepisy pozwalające na pozyskiwanie m.in. danych o stanie zdrowia, zaś oskarżyciel publiczny powinien mieć pełną wiedzę o tym, w jakim stanie znajdowała się osoba podejrzana o popełnienie wykroczenia, albowiem taka okoliczność może okazać się decydującą, gdy chodzi o wyłączenie bezprawności czynu. W jej ocenie z art. 10a ustawy o strażach gminnych nie wynika, że Straż Miejska nie może zbierać danych wrażliwych, jeżeli osoba zainteresowana nie ma nic przeciwko temu. Przepis art. 27 ust. 2 pkt 1 ustawy o ochronie danych osobowych dopuszcza przetwarzanie danych wrażliwych, jeżeli osoba, której one dotyczą, wyrazi na to zgodę na piśmie. Tę zasadę stosuje Straż Miejska m. st. Warszawy. W specjalnej rubryce, która znajduje się w każdym protokole przesłuchań, przesłuchiwany potwierdza własnoręcznym podpisem, że wyraża albo nie wyraża zgody na podanie danych o stanie zdrowia. Taką zgodę wyraziła również E. W.

Generalny Inspektor Ochrony Danych Osobowych po rozpatrzeniu wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy decyzją z dnia [...] grudnia 2009 r. nr [...] na podstawie art. 138 § 1 pkt 1 K.p.a. oraz art. 12 pkt 2 i art. 18 ust. 1 pkt 6 w związku z art. 27 ust. 2 pkt 2 cyt. ustawy o ochronie danych osobowych oraz art. 10a cyt. ustawy o strażach gminnych w związku z art. 57 § 2 i 3 Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia, zaskarżoną decyzję utrzymał w mocy, nie znajdując podstaw do uwzględnienia wniosku.

Powyższa decyzja stała się przedmiotem skargi Straży Miejskiej m. st. Warszawy do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie.

W uzasadnieniu skargi podtrzymując argumenty dotyczące dopuszczalności przetwarzania przez nią danych dotyczących stanu zdrowia osoby podejrzanej o popełnienie wykroczenia zawarte we wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy, wniosła o uchylenie obu decyzji oraz o zasądzenie kosztów postępowania według norm przepisanych.

Generalny Inspektor Ochrony Danych Osobowych w odpowiedzi na skargę wniósł o jej oddalenie podtrzymując stanowisko zawarte w uzasadnieniu w zaskarżonej decyzji.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie uznał, że skarga zasługuje na uwzględnienie.

W uzasadnieniu wyroku stwierdził, że skierowany do Straży Miejskiej m. st. Warszawy nakaz usunięcia uchybień w procesie przetwarzania danych osobowych E.W. został podjęty w wyniku wadliwie przeprowadzonego postępowania administracyjnego.

W ocenie Sądu pierwszej instancji przy wydaniu zaskarżonej decyzji organ naruszył art. 7, art. 77 § 1, art. 80, art. 107 § 1 i § 3 K.p.a. w sposób mogący mieć istotny wpływ na wynik sprawy, co spowodowało konieczność uchylenia obu decyzji.

Sąd pierwszej instancji podał, że w świetle ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych (t. j.: Dz. U. z 2002 r. Nr 101, poz. 926 ze zm.), jedną z przesłanek legalizujących przetwarzanie danych osobowych jest zgoda osoby, której dane dotyczą (art. 23 ust. 1 pkt 1), natomiast w przypadku przetwarzania danych osobowych wrażliwych – zgoda wyrażona pisemnie (art. 27 ust. 2 pkt 1). Wskazał, że z akt sprawy wynika, iż E.W. została przesłuchana w charakterze osoby podejrzanej o popełnienie wykroczenia. Świadczy o tym protokół sporządzony w dniu 10 marca 2009 r. przez strażników Straży Miejskiej m. st. Warszawy. Z protokołu tego wynika, że przesłuchiwana wówczas wyraziła pisemnie zgodę na podanie danych o stanie zdrowia. Fakt ten został przez Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych całkowicie pominięty.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie wskazał, że zadaniem organu ochrony danych osobowych jest kontrola legalności przetwarzania danych osobowych na gruncie konkretnej sprawy administracyjnej. Oznacza to, że wyłącznie istotna jest kwestia, czy w grę wchodzą dane osobowe (nie każde bowiem informacje o osobie stanowią dane osobowe), a jeśli tak, to jakie, oraz czy w zakresie ich przetwarzania istnieje choćby jedna z prawnych podstaw (przesłanek), zezwalająca na przetwarzanie danych. Ma to decydujące znaczenie dla rozstrzygnięć podejmowanych przez organ ochrony danych osobowych, albowiem jedynie w przypadku, gdy w sprawie chodzi o dane osobowe (zwykłe lub wrażliwe), jak również, gdy brak jest przesłanki legalizującej ich przetwarzanie, powinno dojść do wydania przez Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych właściwego nakazu bądź zakazu, przy czym ważny jest indywidualny aspekt sprawy.

Zdaniem Sądu pierwszej instancji wydanie nakazu przez Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych bez odniesienia się do oświadczenia E.W. o wyrażeniu zgody na przetwarzanie jej danych osobowych, dotyczących stanu zdrowia, należy uznać za nieprawidłowe. Postępowanie w sprawie zostało zainicjowane wnioskiem (skargą) zainteresowanej, a zatem to stan faktyczny konkretnej, indywidualnej sprawy powinien stanowić podstawę dla dokonywania subsumpcji i wykładni stosowanych przepisów prawa. Tymczasem w ocenie Sądu pierwszej instancji organ dokonał generalnej analizy przepisów prawa w zakresie dopuszczalności przetwarzania przez straż gminną wrażliwych danych osobowych, odnosząc ogólne rozważania do rozstrzygnięcia podjętego w sprawie wszczętej wnioskiem E.W. oraz pomijając jej indywidualny wymiar oraz to, iż zainteresowana wyraziła zgodę na przetwarzanie przez Straż Miejską m. st. Warszawy danych osobowych dotyczących jej stanu zdrowia.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie podkreślił, że Generalny Inspektor Ochrony Danych Osobowych wydając decyzję administracyjną, związany jest regułami postępowania administracyjnego, określającymi jego obowiązki w zakresie prowadzenia postępowania i orzekania. W szczególności powinien przestrzegać zasady dochodzenia do prawdy materialnej (art. 7 K.p.a.), a więc podejmować wszelkie niezbędne kroki zmierzające do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego i załatwienia sprawy. Jest zobowiązany w sposób wyczerpujący zebrać, rozpatrzyć i ocenić cały materiał dowodowy (art. 77 § 1 i art. 80 K.p.a.) oraz uzasadnić swoje rozstrzygnięcie zgodnie z wymogami określonymi w art. 107 § 3 K.p.a. Wskazał, że zgodnie z art. 107 § 1 K.p.a., uzasadnienie decyzji stanowi jej integralną część. Z kolei, z uzasadnienia wynikać ma ocena faktów, prawa i subsumpcji oraz celów i skutków rozstrzygnięcia. Zatem ocenie Sądu nie może podlegać sama osnowa decyzji, ale decyzja jako całość, a więc łącznie z uzasadnieniem.

W konkluzji Sąd pierwszej instancji stwierdził, że organ uchybił wskazanym przepisom postępowania administracyjnego, poprzez niewyczerpujące i mało wnikliwe rozpatrzenie materiału dowodowego i z tego względu uchylenie obu wydanych w sprawie decyzji było zasadne, zaś przy ponownym rozpoznaniu sprawy organ powinien uwzględnić poczynione przez Sąd uwagi.

Z tych względów, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie, działając na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. c i art. 152 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm. dalej; P.p.s.a.), orzekł, jak w punkcie 1 i 2 sentencji wyroku. O kosztach postępowania orzeczono na podstawie art. 200 i art. 209 tej ustawy.

Skargę kasacyjną od powyższego wyroku wniósł do Naczelnego Sądu Administracyjnego Generalny Inspektor Ochrony Danych Osobowych reprezentowany przez radcę prawnego i zaskarżając go w całości zarzucił naruszenie przepisów postępowania, które miało istotny wpływ na wynik sprawy, tj. art. 145 § 1 pkt 1 lit. c P.p.s.a poprzez jego niewłaściwe zastosowanie skutkujące niezasadnym uchyleniem decyzji Generalnego Inspektora Ochrony Osobowych z dnia [...] grudnia 2009 r. nr [...] w przedmiocie ochrony danych osobowych utrzymującej w mocy decyzję z dnia [...] października 2009 r. nr [...] wobec błędnego przyjęcia, że organ naruszył przepisy postępowania tj. art. 7, art. 77 § 1, art. 80 oraz art. 107 § 1 i 3 K.p.a.

Wskazując na powyższą podstawę skargi kasacyjnej wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu w Warszawie do ponownego rozpoznania.

W uzasadnieniu skargi kasacyjnej podał, że w świetle materiału dowodowego zebranego w niniejszej sprawie nie ulega wątpliwości, że E.W. faktycznie wyraziła zgodę na przetwarzanie danych w zakresie jej stanu zdrowia przez Straż Miejską poprzez pisemne oświadczenie zawarte na protokole przesłuchania jej jako osoby podejrzanej o popełnienie wykroczenia. Autor skargi kasacyjnej zakwestionował jednak stanowisko Sądu pierwszej instancji, iż organ nie odniósł się do tej zgody.

Wskazał, że zarówno w przedmiotowych decyzjach, jak również w odpowiedzi na skargę wskazał, iż Straż Miejska m. St. Warszawy błędnie powołuje się na zgodę zainteresowanej i na treść art. 23 ust. 1 pkt 1 i art. 27 ust. 2 pkt 1 cyt. ustawy o ochronie danych osobowych, bowiem art. 10a cyt. ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o strażach gminnych wyraźnie wskazuje, jakie dane osobowe mogą być przetwarzane przez Straż Miejską. Zgodnie z tym przepisem straż w celu realizacji ustawowych zadań może przetwarzać dane osobowe, z wyłączeniem danych ujawniających pochodzenie rasowe lub etniczne, poglądy polityczne, przekonania religijne lub filozoficzne, przynależność wyznaniową, partyjną lub związkową, jak również danych o stanie zdrowia, kodzie genetycznym, nałogach lub życiu seksualnym, bez wiedzy i zgody osoby, której dane te dotyczą uzyskane: 1) w wyniku wykonywania czynności podejmowanych w postępowaniu w sprawach o wykroczenia, 2) z rejestrów, ewidencji i zbiorów, do których straż posiada dostęp na podstawie odrębnych przepisów. Strażnik wykonując zadania, o których mowa w art. 10 i 11 cyt. ustawy strażach gminnych, ma prawo do dokonywania czynności wyjaśniających, kierowania wniosku o ukaranie do sądu, oskarżania przed sądem i wnoszenia środków odwoławczych - w trybie i zakresie określonych w Kodeksie postępowania w sprawach o wykroczenia (art. 12 ust. 1 pkt 5 cyt. ustawy strażach gminnych).

Zdaniem autora skargi kasacyjnej Sąd pierwszej instancji w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku nie odniósł się do podnoszonej przez organ w uchylonych decyzjach kwestii przetwarzania przez Straż Miejską danych osobowych E.W. w zakresie informacji o jej stanie zdrowia, które były nieadekwatne w stosunku do celu, w jakim je pozyskano. Z zebranego materiału dowodowego wynika, że informacja o jej stanie zdrowia przetwarzana jest wyłącznie przez Straż Miejską, gdyż nie została ona zawarta we wniosku o ukaranie skierowanym do właściwego sądu. Taka sytuacja wskazuje, że przetwarzanie danych osobowych E.W. dotyczących jej stanu zdrowia przez Straż Miejską było zbędne.

Tymczasem Sąd pierwszej instancji nie odniósł się do kwestii naruszenia art. 26 ust. 1 pkt 3 cyt. ustawy o ochronie danych osobowych i wynikającej z niego zasady adekwatności, zgodnie z którą administrator danych powinien przetwarzać tylko takiego rodzaju dane i tylko o takiej treści, które są niezbędne ze względu na cel zbierania danych.

W ocenie Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych stanowisko Sądu pierwszej instancji stwierdzające, iż dopuścił się on naruszenia przepisów postępowania poprzez niewyczerpujące i mało wnikliwe rozpatrzenie materiału dowodowego było nieprawidłowe, a uchylenie zaskarżonych decyzji przez Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie narusza art. 145 § 1 pkt 1 lit. c P.p.s.a., co miało istotny wpływ na wynik sprawy.

Straż Miejska m. st. Warszawy reprezentowana przez radcę prawnego w odpowiedzi na skargę kasacyjną wniosła o jej oddalenie oraz zasądzenie od organu na rzecz skarżącego kosztów postępowania kasacyjnego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu odpowiedzi na skargę kasacyjną podała, że zarzutem podniesionym w sentencji skargi jest naruszenie przepisów postępowania, zaś wywody skargi kasacyjnej dotyczą błędnego zastosowania przez Sąd pierwszej instancji prawa materialnego. Zdaniem Straży Miejskiej za chybiony uznać należy również formalnie sprecyzowany zarzut skargi kasacyjnej dotyczący naruszenia art. 145 § 1 pkt. 1 lit. c P.p.s.a.

W ocenie Straży Miejskiej m. st. Warszawy Sąd pierwszej instancji w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku wyraźnie wskazał na zakres naruszenia przez organ przepisów postępowania administracyjnego, zaś skarga kasacyjna ogranicza się do polemiki z tymi stwierdzeniami. Tymczasem, gdyby nawet uwzględnić, że rozstrzygnięcie ograniczało się do przyjętego przez organ na użytek tej sprawy zawężająco interpretującego pojęcie "wykroczenia" oraz niektórych przepisów kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia, to rozpoznanie i uzasadnienie rozstrzygnięcia sprawy nie powinno ograniczać się do przedstawienia tego poglądu przez organ. Błędne jest zatem stanowisko organu, że nawet w razie wyrażenia pisemnej zgody osoby przesłuchiwanej straż miejska nie ma prawa przetwarzania danych osobowych dotyczących zdrowia tej osoby. Zakaz taki nie wynika, z art. 10a cyt. ustawy strażach gminnych.

W ocenie autora odpowiedzi na skargę kasacyjną skoro Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie powołał się na art. 27 ust. 2 pkt 1 cyt. ustawy o ochronie danych osobowych, zgodnie z którym dostateczną przesłanką legalizującą przetwarzanie danych osobowych wrażliwych jest zgoda wyrażona pisemnie, to pośrednio wskazał na inną niż organ interpretację tego przepisu. Sąd pierwszej instancji trafnie przyjął, że organ wydający decyzję niedostatecznie rozpoznał sprawę i pomijając pisemną zgodę osoby przesłuchiwanej, uchybił przepisom postępowania administracyjnego.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Skarga kasacyjna zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 183 § 1 P.p.s.a. Naczelny Sąd Administracyjny rozpoznaje sprawę w granicach skargi kasacyjnej, biorąc z urzędu pod rozwagę jedynie nieważność postępowania, której przesłanki określone w § 2 art. 183 P.p.s.a. w rozpoznawanej sprawie nie występują. Oznacza to, że przytoczone w skardze kasacyjnej przyczyny wadliwości zaskarżonego wyroku determinują zakres kontroli dokonywanej przez Sąd drugiej instancji.

W skardze kasacyjnej zarzucono naruszenie przez Sąd pierwszej instancji art. 145 § 1 pkt 1 lit. c P.p.s.a. poprzez uchylenie obu decyzji na skutek błędnego przyjęcia, że Generalny Inspektor Ochrony Danych Osobowych naruszył art. 7, art. 77 § 1, art. 80, art. 107 § 1 i § 3 K.p.a. poprzez niewyczerpujące i mało wnikliwe rozpatrzenie materiału dowodowego sprawy.

Stosownie do treści art. 7 pkt 2 cyt. ustawy o ochronie danych osobowych przez przetwarzanie danych rozumie się jakiekolwiek operacje wykonywane na danych osobowych, takie jak zbieranie, utrwalanie, przechowywanie, opracowywanie, zmienianie, udostępnianie i usuwanie, a zwłaszcza te, które wykonuje się w systemach informatycznych. Stosownie do treści art. 26 ust. 1 cyt. ustawy o ochronie danych osobowych, administrator danych przetwarzający dane powinien dołożyć szczególnej staranności w celu ochrony interesów osób, których dane dotyczą, a w szczególności jest obowiązany zapewnić, aby dane te były: 1) przetwarzane zgodnie z prawem, 2) zbierane dla oznaczonych, zgodnych z prawem celów i niepoddawane dalszemu przetwarzaniu niezgodnemu z tymi celami, z zastrzeżeniem ust. 2, 3) merytorycznie poprawne i adekwatne w stosunku do celów, w jakich są przetwarzane, 4) przechowywane w postaci umożliwiającej identyfikację osób, których dotyczą, nie dłużej niż jest to niezbędne do osiągnięcia celu przetwarzania.

W rozpoznawanej sprawie istota sporu sprowadzała się do oceny legalności przetwarzania przez Straż Miejska m. st. Warszawy danych osobowych dotyczących stanu zdrowia E.W.

Przypomnieć należy, iż w świetle art. 27 ust. 1 cyt. ustawy o ochronie danych osobowych zasadą jest zakaz przetwarzania danych wrażliwych. Przepis ten stanowi, że zabrania się przetwarzania danych ujawniających pochodzenie rasowe lub etniczne, poglądy polityczne, przekonania religijne lub filozoficzne, przynależność wyznaniową, partyjną lub związkową, jak również danych o stanie zdrowia, kodzie genetycznym, nałogach lub życiu seksualnym oraz danych dotyczących skazań, orzeczeń o ukaraniu i mandatów karnych, a także innych orzeczeń wydanych w postępowaniu sądowym lub administracyjnym (dane wrażliwe). Od zasady, że przetwarzanie danych jest zakazane ust. 2 art. 27 wprowadza wyjątki ujete w zamknięty katalog. Stosownie do treści art. 27 ust. 2 powołanej ustawy przetwarzanie danych, o których mowa w ust. 1, jest jednak dopuszczalne, jeżeli: 1) osoba, której dane dotyczą, wyrazi na to zgodę na piśmie, chyba że chodzi o usunięcie dotyczących jej danych, 2) przepis szczególny innej ustawy zezwala na przetwarzanie takich danych bez zgody osoby, której dane dotyczą, i stwarza pełne gwarancje ich ochrony.

W przypadku straży gminnej zasady przetwarzania danych osobowych określa art. 10a cyt. ustawy o strażach gminnych. Zgodnie z ust. 1 tego przepisu, straż w celu realizacji ustawowych zadań może przetwarzać dane osobowe, z wyłączeniem danych ujawniających pochodzenie rasowe lub etniczne, poglądy polityczne, przekonania religijne lub filozoficzne, przynależność wyznaniową, partyjną lub związkową, jak również danych o stanie zdrowia, kodzie genetycznym, nałogach lub życiu seksualnym, bez wiedzy i zgody osoby, której dane te dotyczą, uzyskane w wyniku wykonywania czynności podejmowanych w postępowaniu w sprawach o wykroczenia. Powołany przepis nie jest zatem przepisem szczególnym, w rozumieniu art. 27 ust. 2 pkt 2 cyt. ustawy o ochronie danych osobowych, który zezwala na przetwarzanie przez straż gminą wszystkich danych osobowych, w tym danych wrażliwych określonych w art. 27 ust. 1 tej ustawy.

Nie ma zatem podstaw prawnych do przetwarzania przez straż gminną danych osobowych dotyczących stanu zdrowia osoby, której dane dotyczą, a zostały uzyskane w wyniku wykonywania czynności podejmowanych w postępowaniu w sprawach o wykroczenia.

Unormowanie to koresponduje z art. 10, art. 11 i art. 12 ustawy o strażach gminnych. W myśl art. 10 ust. 1 tej ustawy straż gminna wykonuje zadania w zakresie ochrony porządku publicznego, wynikające z ustawy i aktów prawa miejscowego. W związku z wykonywaniem zadań, których przykładowy katalog został określony w art. 11 omawianej ustawy, strażnik ma prawo między innymi do dokonywania czynności wyjaśniających, kierowania wniosków o ukaranie do sądu, oskarżania przed sądem i wnoszenia środków odwoławczych w trybie i zakresie określonych w Kodeksie postępowania w sprawach o wykroczenia (art. 12 ust. 1 pkt 5 cyt. ustawy).

Z kolei, z art. 54 § 1 w zw. z art. 56 § 2 i art. 17 § 3 ustawy z dnia 24 sierpnia 2001 r. Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia (Dz.U. Nr 106, poz. 1148 ze zm.) wynika, iż straż gminna (miejska), a także inne organy, gdy ustawa tak stanowi, mogą w granicach swojej właściwości prowadzić czynności wyjaśniające w celu ustalenia, czy istnieją podstawy do wystąpienia z wnioskiem o ukaranie oraz zebrania danych niezbędnych do sporządzenia wniosku o ukaranie. Wymogi, które musi spełniać wniosek o ukaranie określa art. 57 § 2 Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia. Wniosek o ukaranie powinien zawierać:

1) imię i nazwisko oraz adres obwinionego, a także inne dane niezbędne do ustalenia jego tożsamości;

2) określenie zarzucanego obwinionemu czynu ze wskazaniem miejsca, czasu, sposobu i okoliczności jego popełnienia;

3) wskazanie dowodów;

4) imię i nazwisko oraz podpis sporządzającego wniosek, a także adres gdy wniosek pochodzi od pokrzywdzonego.

W myśl § 3 art. 57 cyt. ustawy wniosek o ukaranie składany przez oskarżyciela publicznego powinien ponadto zawierać wskazanie:

1) przepisów, pod które zarzucany czyn podpada;

2) miejsca zatrudnienia obwinionego oraz, w miarę możności, danych o jego warunkach materialnych, rodzinnych i osobistych;

3) pokrzywdzonych, o ile takich ujawniono;

4) wysokości wyrządzonej szkody;

5) stanowiska osoby sporządzającej wniosek;

6) sądu właściwego do rozpoznania sprawy;

7) danych dotyczących uprzedniego skazania obwinionego za podobne przestępstwo lub wykroczenie, jeżeli oskarżyciel powołuje się na tę okoliczność.

Do wniosku o ukaranie oskarżyciel publiczny dołącza materiały czynności wyjaśniających lub postępowania przygotowawczego, a także, do wiadomości sądu, adresy świadków i pokrzywdzonych oraz po jednym odpisie wniosku dla każdego z obwinionych (art. 57 § 4 Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia).

Przechodząc od rozważań ogólnych na grunt rozpoznawanej sprawy wskazać należy, iż Sąd pierwszej instancji uchylając wydane w sprawie decyzje uznał, że Generalny Inspektor Ochrony Danych Osobowych dokonując oceny legalności przetwarzania danych osobowych E.W. przez Straż Miejską m. st. Warszawy, nie uwzględnił faktu, że wyraziła ona zgodę na przetwarzanie danych o stanie jej zdrowia, gdyż w protokole przesłuchania w charakterze podejrzanej o popełnienia wykroczenia z dnia 10 marca 2009 r. zawarto informację "wg. oświadczenia nie leczy się".

Tymczasem z uzasadnienia decyzji wynika, iż organ dostrzegł, że osoba, kwestionująca prawidłowość przetwarzania jej danych osobowych, w formularzu protokołu ww. przesłuchania udzieliła odpowiedzi dotyczącej jej stanu zdrowia (karty nr 38 i 59 – akt administracyjnych). Oznacza to, że okoliczność związana z udzieleniem przez E.W. informacji na temat stanu jej zdrowia w podpisanym przez nią protokole, była organowi znana i stanowiła cześć materiału dowodowego, na którym oparł on swoje rozstrzygnięcie.

Generalny Inspektor Ochrony Danych Osobowych uznał jednak, że informacja o stanie zdrowia obejmuje tzw. dane wrażliwe, których przetwarzanie przez straż gminną jest niedopuszczalne. Zakwestionował bowiem stanowisko Komendanta Straży Miejskiej m.st. Warszawy zawarte w piśmie skierowanym do organu ochrony danych osobowych z dnia 15 maja 2009 r., iż podstawą prawną przetwarzanie danych osobowych dotyczących stanu zdrowia E.W. jest art. 10a cyt. ustawy o strażach gminnych w zw. z art. 57 § 2 i 3 Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia.

W uzasadnieniu zaskarżonej decyzji stwierdził, że obowiązek ustalenia okoliczności dotyczących stanu zdrowia danej osoby w toku podejmowanych czynności, przed skierowaniem wniosku o ukaranie do sądu, nie leży po stronie Straży Miejskiej. Zgodnie z art. 17 § 1 i § 2 ustawy z dnia 20 maja 1971 r. Kodeks wykroczeń (Dz. U. 2007 r. Nr 109, poz. 756 z późn. zm.) nie popełnia wykroczenia, kto, z powodu choroby psychicznej, upośledzenia umysłowego lub innego zakłócenia czynności psychicznych, nie mógł w czasie czynu rozpoznać jego znaczenia lub pokierować swoim postępowaniem. Jeżeli w czasie popełnienia wykroczenia zdolność rozpoznawania znaczenia czynu lub kierowania postępowaniem była w znacznym stopniu ograniczona, można odstąpić od wymierzenia kary lub środka karnego. Zgodnie ze stanowiskiem doktryny "ocena zarówno źródła niedomagań w zakresie życia psychicznego, jak i stopnia wadliwości w życiu psychicznym należy do biegłych psychiatrów. Dopiero taka specjalistyczna opinia daje sądowi podstawę do odpowiednich wniosków (Komentarz do kodeksu wykroczeń, Tadeusz Bojarski (red), Aneta Michalska-Warias, Joanna Piórkowska-Flieger, Maciej Szwarczyk, Lex Polonica). Natomiast art. 42 § 2 Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia wyraźnie stanowi, iż w razie uzasadnionych wątpliwości co do stanu zdrowia psychicznego obwinionego sąd lub prokurator działający na podstawie art. 56 § 1 tej ustawy powołuje biegłego psychiatrę. Przepis art. 202 § 4 Kodeksu postępowania karnego stosuje się odpowiednio. "Uzasadniona wątpliwość co do stanu zdrowia psychicznego obwinionego musi mieć oparcie w konkretnych okolicznościach ustalonych w sprawie. Dopuszczenie dowodu z opinii biegłego psychiatry co do poczytalności obwinionego jest równoznaczne z istnieniem uzasadnionej wątpliwości co do jego poczytalności i powoduje obligatoryjną obronę" (patrz uchwała SN z 16 czerwca 1977 r., VII KZP 11/77 , OSNKW 1977, z. 7-8, poz. 68). Tego rodzaju okoliczności, tj. dotyczące stanu zdrowia, mogą być ustalane już na etapie postępowania przed właściwym sądem. Z kolei, wymóg umieszczania danych o stanie zdrowia osoby wobec której kieruje się wniosek o ukaranie nie wynika również z art. 57 § 2 i 3 Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia.

W konsekwencji Generalny Inspektor Ochrony Danych Osobowych stwierdził, że Straż Miejska błędnie powołuje się na konieczność posiadania danych o stanie zdrowia w celu stwierdzenia poczytalności sprawcy wykroczenia i przypisania mu winy. Poza tym w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji podkreślił, że zgodnie z art. 26 ust. 1 pkt 3 ustawy o ochronie danych osobowych, administrator danych przetwarzający dane powinien dołożyć staranności w celu ochrony interesów osób, których dane dotyczą, a w szczególności jest obowiązany zapewnić, aby dane te były merytorycznie poprawne i adekwatne w stosunku do celów, w jakich są przetwarzane. Zgodnie z ww. zasadą adekwatności administrator danych powinien przetwarzać tylko takiego rodzaju dane i tylko o takiej treści, które są niezbędne ze względu na cel zbierania danych. Natomiast ustalenie okoliczności dotyczących stanu zdrowia danej osoby może mieć miejsce na etapie postępowania przed właściwym sądem. Ponadto organ wskazał, że w niniejszej sprawie informacja o jej stanie zdrowia przetwarzana jest wyłącznie przez Straż Miejską, gdyż nie została ona zawarta we wniosku o ukaranie skierowanym do właściwego sądu. Taka sytuacja wskazuje, że przetwarzanie danych osobowych E.W. dotyczących jej stanu zdrowia przez Straż Miejską było zbędne.

W ocenie Naczelnego Sądu Administracyjnego wbrew stanowisku Sądu pierwszej instancji, Generalny Inspektor Ochrony Danych Osobowych dostrzegając okoliczności związane z przesłuchaniem E.W. w charakterze podejrzanej o popełnienia wykroczenia z dnia 10 marca 2009 r. uznał, że skoro straż gminna nie ma w ogóle podstaw do przetwarzania danych osobowych dotyczących stanu zdrowia, to fakt, iż na formularzu protokołu przesłuchania taka zgoda została przez podejrzaną o popełnienia wykroczenia wyrażona, nie miał w tej sprawie znaczenia. Okoliczność ta nie mogła być zatem uznana za przesłankę legalizująca przetwarzanie tego rodzaju danych przez podmiot nieuprawniony.

Skoro okoliczność związana ze zgodą osoby przesłuchanej w charakterze podejrzanego o popełnienie wyskoczenia została przez organ dostrzeżona, lecz z uwagi na treść art. 10a pkt 1 cyt. ustawy o strażach gminnych, nie mogła zostać w tej sprawie uwzględniona, to autor skargi kasacyjnej trafnie wywiódł, iż Sąd pierwszej instancji uchylając zaskarżoną decyzję dopuścił się naruszenia art. 145 § 1 pkt 1 lit. c P.p.s.a. w zw. z art. 7, art. 77 § 1, art. 80, art. 107 § 1 i § 3 K.p.a. Wbrew stanowisku Sądu pierwszej instancji u podstaw wydania zaskarżonej decyzji nie legły błędne ustalenia stanu faktycznego sprawy, lecz dokonana przez organ wykładnia przepisów cyt. ustawy o ochronie danych osobowych w zw. art. 10a pkt 1 cyt. ustawy o strażach gminnych oraz przepisami Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia i przepisami Kodeksu wykroczeń.

Z tych względów Naczelny Sąd Administracyjny na podstawie art. 185 § 1 P.p.s.a. uchylił zaskarżony wyrok i przekazał sprawę Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu w Warszawie do ponownego rozpoznania.