Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący Sędzia NSA Elżbieta Kremer po rozpoznaniu w dniu 26 listopada 2020 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Ogólnoadministracyjnej zażalenia H. N. na postanowienie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Olsztynie z dnia 3 września 2020 r., sygn. akt II SAB/Ol 33/20 o odrzuceniu skargi H. N. na bezczynność Wójta Gminy Budry w przedmiocie udostępnienia informacji publicznej postanawia: oddalić zażalenie.

Postanowieniem z dnia 3 września 2020 r., sygn. akt II SAB/Ol 33/20 Wojewódzki Sąd Administracyjny w Olsztynie odrzucił skargę H. N. na bezczynność Wójta Gminy Budry w przedmiocie udostępnienia informacji publicznej.

W uzasadnieniu Sąd I instancji wskazał, że pismem z dnia 26 czerwca 2020 r., przesłanym w formie dokumentu elektronicznego, H. N. poinformowała Wójta Gminy Budry o wniesieniu "pozwu do WSA w Olsztynie". Do pisma załączyła m.in. dokument zatytułowany: "UG Budry pozew do WSA w Olsztynie.odt", dotyczący udostępnienia informacji publicznej. Skarżąca podpisem elektronicznym opatrzyła wyłącznie dokument elektroniczny zatytułowany: "Zawiadomienie o wniesieniu pozwu do WSA", a załączniki w postaci skargi i wniosku do organu o udzielenie informacji publicznej takim podpisem nie zostały opatrzone.

Wobec powyższego zarządzeniem Przewodniczącej Wydziału II Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Olsztynie z dnia 28 lipca 2020 r. wezwano skarżącą, drogą elektroniczną, do nadesłania podpisanej podpisem elektronicznym skargi – w terminie 7 dni pod rygorem odrzucenia skargi. Wyjaśniono jednocześnie skarżącej, że przesłana drogą elektroniczną skarga (nazwana pozwem), nie została podpisana podpisem elektronicznym. Prawidłowo podpisem elektronicznym zostało podpisane tylko pismo przewodnie kierowane do organu i do Sądu, z którego wynika, że do pisma została dołączona skarga – pozew w postaci pliku odt.

Wezwanie powyższe zostało odebrane przez skarżącą w dniu 3 sierpnia 2020 r.

Do pisma z dnia 3 sierpnia 2020 r. – "Zawiadomienie sygn. akt II SAB/Ol 33/20 podpisanie pisma podpisem zaufanym UG Budry", skarżąca dołączyła niepodpisany elektronicznie załącznik zatytułowany "UG Budry pozew do WSA w Olsztynie.odt".

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Olsztynie odrzucając skargę przytoczył treść art. 46 § 1 pkt 4 oraz art. 46 § 2a i art. 46 § 2b ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2019 r., poz. 2325 ze zm.), dalej powoływanej jako "P.p.s.a.", wskazując że skarżąca wniosła drogą elektroniczną skargę, przy czym skarga stanowiła załącznik do pisma przewodniego zatytułowanego "Zawiadomienie". W związku z tym, że podpis elektroniczny został złożony jedynie pod pismem przewodnim do właściwej skargi, Sąd wezwał skarżącą do usunięcia w terminie 7 dni braków formalnych tej skargi przez jej podpisanie (elektronicznie, wskazując rodzaje tego podpisu przewidziane prawem), pod rygorem odrzucenia skargi. Wezwanie przesłane skarżącej na podany przez nią adres elektroniczny zostało doręczone w dniu 3 sierpnia 2020 r. Termin na uzupełnienie braków formalnych skargi upłynął więc w dniu 10 sierpnia 2020 r. W zakreślonym terminie skarżąca nie uzupełniła braku formalnego skargi przez opatrzenie jej właściwym podpisem, o którym mowa w art. 46 § 2a i 2b P.p.s.a., co uniemożliwia nadanie skardze dalszego biegu.

Zażalenie na powyższe postanowienie wniosła H. N., podnosząc że skarga została podpisana podpisem zaufanym.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje: zażalenie nie zasługuje na uwzględnienie.

Stosownie do art. 57 § 1 P.p.s.a., skarga powinna czynić zadość wymaganiom pisma w postępowaniu sądowym. Jednym z wymogów pisma w postępowaniu sądowym jest jego podpisanie - przez stronę albo jej przedstawiciela ustawowego lub pełnomocnika (art. 46 § 1 pkt 4 P.p.s.a.). Określony w ustawie warunek formy pisemnej uważa się za zachowany, jeżeli dokument elektroniczny został podpisany w sposób, o którym mowa w art. 46 § 2a (art. 12b § 1 P.p.s.a.). Zgodnie zaś z art. 46 § 2a P.p.s.a. w przypadku gdy pismo strony jest wnoszone w formie dokumentu elektronicznego, powinno ponadto zawierać adres elektroniczny oraz zostać podpisane przez stronę albo jej przedstawiciela ustawowego lub pełnomocnika kwalifikowanym podpisem elektronicznym, podpisem zaufanym albo podpisem osobistym. W myśl art. 46 § 2b P.p.s.a. zasady podpisywania przewidziane w § 2a dotyczą także załączników wnoszonych w formie dokumentu elektronicznego.

Zgodnie z art. 49 § 1 P.p.s.a., jeżeli pismo strony nie może otrzymać prawidłowego biegu wskutek niezachowania warunków formalnych, przewodniczący wzywa stronę do jego uzupełnienia lub poprawienia w terminie siedmiu dni, pod rygorem pozostawienia pisma bez rozpoznania, chyba że ustawa stanowi inaczej. Z kolei stosownie do art. 58 § 1 pkt 3 P.p.s.a. sąd odrzuca skargę, gdy nie uzupełniono w wyznaczonym terminie braków formalnych skargi.

W niniejszej sprawie, skarżąca wniosła skargę drogą elektroniczną, przy czym skarga ta stanowiła załącznik do pisma przewodniego zatytułowanego "Zawiadomienie o wniesieniu pozwu do WSA", zaś podpis elektroniczny został złożony pod tym właśnie pismem przewodnim. Wobec tego, Sąd I instancji wezwał skarżącą do usunięcia, w terminie 7 dni, braków formalnych skargi przez jej podpisanie, pod rygorem odrzucenia skargi. W zakreślonym terminie skarżąca nie uzupełniła poprawnie braku formalnego skargi. W wykonaniu ww. zarządzenia Sądu, skarżąca podpisem zaufanym podpisała bowiem jedynie pismo przewodnie kierowane do Sądu, natomiast nie podpisała skargi stanowiącej załącznik do tego pisma. Wskazać w tym miejscu należy, że pismem w sprawie jest zarówno pismo przewodnie, jak i skarga. Ze względu zaś na kategoryczne brzmienie art. 46 § 2a i 2b P.p.s.a. nie można przyjmować, że samo opatrzenie pisma przewodniego zaufanym podpisem elektronicznym skutkuje podpisaniem całego dokumentu elektronicznego, tj. w niniejszej sprawie skargi będącej załącznikiem dokumentu.

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie rozpoznającym niniejszą sprawę, nie podziela stanowiska wyrażonego w postanowieniach Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 16 czerwca 2020 r. sygn. akt II OZ 275/20, z dnia 11 sierpnia 2020 r. sygn. akt I FZ 76/20, z dnia 7 października 2020 r. sygn. akt II OZ 747/20 oraz z dnia 29 października 2020 r. sygn. akt I OZ 815/20 i I OZ 816/20 i przywołanej w tych uzasadnieniach argumentacji dotyczącej zasad korzystania ze środków komunikacji elektronicznej, a w szczególności koncentrującej się na informacjach zawartych w "dokumencie pomocy" zamieszczonym na stronie internetowej www.epuap.gov.pl. Rozważania w ww. orzeczeniach pomijały bowiem okoliczność, że Elektroniczna Platforma Usług Administracji Publicznej (ePUAP) służąca do komunikacji obywateli z jednostkami administracji publicznej w ujednolicony, standardowy sposób nie jest systemem sądowym ale systemem państwowym, na którego funkcjonowanie Sąd nie ma wpływu. Brak technicznej możliwości podpisania załącznika z poziomu ePUAP nie wyklucza natomiast możliwości podpisania takiego dokumentu w innym miejscu, a następnie dołączenia do korespondencji. Nie ma bowiem przeszkód technicznych, aby strona podpisała skargę w formie podpisu zaufanego lub podpisu kwalifikowanego.

Platforma ePUAP nie pozwala technicznie na podpisywanie załączników do wysyłanej korespondencji. W tym celu należy skorzystać z zewnętrznego narzędzia (tzw. Podpisywarka), do którego odwołuje się sam ePUAP – użytkownik przed zalogowaniem dostaje dużą informację: czy chce zalogować się na swoje konto, czy też podpisać plik. W sensie informatycznym ePUAP posługuje się określonym formatem pisma (pismo ogólne - w realiach niniejszej sprawy odpowiednik pisma przewodniego). Użytkownik może w takim piśmie zawrzeć swoje stanowisko i z poziomu ePUAP podpisać to pismo podpisem zaufanym czy podpisem kwalifikowanym. W przypadku dodania do tego pisma załącznika, z poziomu platformy ePUAP nie da się tego załącznika podpisać – należy wcześniej skorzystać ze wskazanego rozwiązania, czyli Podpisywarki. Wystarczy prosta próba – jeżeli wyślemy pismo ogólne, do którego dołożymy załącznik (np. skarga) po czym podpiszemy to pismo ogólne to "wyciągnięcie" (wyodrębnienie) załącznika – np. poprzez jego zapisanie na dysku celem przesłania dalej – pokaże, że nie jest on podpisany. Stąd też ustawodawca w art. 46 § 2b P.p.s.a. nałożył obowiązek podpisywania załączników.

Strona, składając skargę do organu, może wpisać jej treść w formularz pisma ogólnego (dokument w formacie xml) lub załączyć w postaci pliku (doc, pdf itp.) do tego formularza. Nie ma technicznej możliwości przesłania samego pliku – to zawsze będzie załącznik do formularza pisma ogólnego. Formularz jest kontenerem, który zawiera w sobie części składowe w postaci plików – załączniki.

Podsumowując, platforma ePUAP jest pozbawiona technicznych możliwości nadesłania samego załącznika (bez jego uprzedniego "zapakowania" do formularza pisma ogólnego), jak również podpisania załącznika do formularza pisma ogólnego. O ile formularz pisma ogólnego można podpisać zarówno podpisem zaufanym, jak i kwalifikowanym, o tyle nie ma technicznej możliwości podpisania z poziomu ePUAP załącznika. Brak technicznej możliwości podpisania załącznika z poziomu ePUAP nie wyklucza w ogóle możliwości podpisania takiego dokumentu w innym miejscu, a następnie dołączenie do korespondencji. Należy zwrócić także uwagę na to, że strona nie musi załączać żadnych dodatkowych plików – treść jej żądania może być zawarta w piśmie ogólnym, które można podpisać w wymagany sposób.

Zauważyć również należy, że ustawodawca w art. 46 P.p.s.a. rozróżnił podpisywanie dwóch elementów korespondencji elektronicznej: podpisywanie pisma wnoszonego w formie dokumentu elektronicznego (§ 2a) oraz podpisywanie załączników wnoszonych w formie dokumentu elektronicznego (§ 2b), których dotyczą zasady podpisywania przewidziane w art. 46 § 2a P.p.s.a.

Tożsamy pogląd, że opatrzenie pisma przewodniego zaufanym podpisem elektronicznym nie skutkuje podpisaniem całego dokumentu elektronicznego, w tym skargi stanowiącej załącznik do dokumentu, został wyrażony przez Naczelny Sąd Administracyjny w postanowieniach z dnia 29 października 2020 r. sygn. akt I OZ 814/20, z dnia 13 listopada 2020 r. sygn. akt I OZ 884/20 oraz z dnia 26 listopada 2020 r. sygn. akt I OZ 937/20, I OZ 938/20, I OZ 940/20 i I OZ 987/20, który skład orzekający w niniejszej sprawie w całości podziela.

Mając powyższe na uwadze, Naczelny Sąd Administracyjny, na podstawie art. 184 w zw. z art. 197 § 2 P.p.s.a., orzekł jak w sentencji.