Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Jacek Fronczyk (sprawozdawca), Sędziowie WSA Olga Żurawska – Matusiak, Sławomir Fularski, Protokolant spec. Marek Kozłowski, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 13 marca 2013 r. sprawy ze skargi P. N. na decyzję Ministra Sprawiedliwości z dnia [...] listopada 2012 r. nr [...] w przedmiocie odmowy przyjęcia na aplikację sędziowską oraz na aplikację prokuratorską – oddala skargę –

P.N. ukończył aplikację ogólną w dniu [...] listopada 2010 r. Na liście klasyfikacyjnej aplikantów, ogłoszonej dnia [...] grudnia 2010 r., na podstawie art. 26 ust. 2 ustawy z dnia 23 stycznia 2009 r. o Krajowej Szkole Sądownictwa i Prokuratury (Dz. U. nr 26, poz. 157 ze zm.), został umieszczony na 252. miejscu. O kolejności miejsc na liście zadecydowała suma punktów, na którą złożyły się suma punktów uzyskanych przez aplikantów z zaliczonych sprawdzianów oraz łączna ocena przebiegu praktyk. Wystawiona przez patrona koordynatora łączna ocena stanowiła średnią arytmetyczną ocen przyznanych przez patronów poszczególnych praktyk.

P.N. w terminie ustawowym złożył wniosek o przyjęcie go na aplikację sędziowską lub aplikację prokuratorską.

Minister Sprawiedliwości zarządzeniami z dnia 31 marca 2010 r. (Dz. Urz. MS nr 2, poz. 10 i 11) ustalił limit 75 miejsc na aplikacji sędziowskiej oraz taki sam limit na aplikacji prokuratorskiej. Dyrektor Krajowej Szkoły Sądownictwa i Prokuratury decyzją nr [...] z dnia [...] grudnia 2010 r. odmówił przyjęcia P.N. na aplikację sędziowską i na aplikację prokuratorską, ponieważ na liście klasyfikacyjnej aplikantów zajął on miejsce poza wymienionymi limitami.

Minister Sprawiedliwości po rozpatrzeniu odwołania P.N., decyzją nr [...] z dnia [...] marca 2011 r. utrzymał w mocy zaskarżoną decyzję Dyrektora Krajowej Szkoły Sądownictwa i Prokuratury.

Decyzję Ministra Sprawiedliwości P.N. uczynił przedmiotem swojej skargi do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, który wyrokiem z dnia 17 października 2011 r. o sygn. akt II SA/Wa 967/11 ją oddalił.

Naczelny Sąd Administracyjny, po rozpoznaniu skargi kasacyjnej P.N. od wskazanego orzeczenia, wyrokiem z dnia 5 lipca 2012 r. o sygn. akt I OSK 219/12 uchylił wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie oraz obie poprzedzające go decyzje administracyjne. W postępowaniu przed Naczelnym Sądem Administracyjnym zbadaniu podlegała jedynie kwestia prawidłowości wykładni art. 26 ust. 3 zd. 1 ww. ustawy o Krajowej Szkole Sądownictwa i Prokuratury w brzmieniu sprzed nowelizacji, dokonanej ustawą z dnia 18 sierpnia 2011 r. (Dz. U. nr 203, poz. 1192). Naczelny Sąd Administracyjny uznał, że przepis ten należy interpretować zgodnie z regułami wykładni językowej, w świetle których norma ta stanowi, że o kolejności miejsca na liście klasyfikacyjnej aplikantów decyduje suma punktów uzyskanych przez aplikanta ze wszystkich zaliczonych sprawdzianów i z wszystkich praktyk odbytych w czasie trwania aplikacji ogólnej.

P.N. w piśmie z dnia [...] września 2012 r. podtrzymał swój wniosek o kontynuowanie szkolenia na aplikacji sędziowskiej lub prokuratorskiej. Oświadczył także, że nadal spełnia kryteria określone w art. 22 pkt 1-4 ustawy o Krajowej Szkole Sądownictwa i Prokuratury.

Dyrektor Krajowej Szkoły Sądownictwa i Prokuratury decyzją z dnia [...] września 2012 r. nr [...] odmówił przyjęcia P.N. na aplikację sędziowską oraz na aplikację prokuratorską.

W uzasadnieniu decyzji organ wskazał, że pogląd prawny wyrażony przez Naczelny Sąd Administracyjny w powołanym powyżej wyroku jest wiążący dla Dyrektora w niniejszym postępowaniu, stąd konieczne stało się ustalenie miejsca, które P.N. mógłby zająć na liście klasyfikacyjnej aplikantów, gdyby została ona sporządzona zgodnie z takim rozumieniem art. 26 ust. 3 ustawy o Krajowej Szkole Sądownictwa i Prokuratury, w myśl którego o kolejności miejsca na liście decydowałaby suma punktów uzyskanych przez aplikanta ze wszystkich sprawdzianów oraz ze wszystkich praktyk odbytych w czasie trwania aplikacji ogólnej. Przyjęcie na aplikację specjalistyczną na tym etapie postępowania, tj. po uchyleniu decyzji Dyrektora Krajowej Szkoły Sądownictwa i Prokuratury przez sąd administracyjny, nadal uzależnione jest – w ocenie organu – od spełnienia przez kandydata wszystkich przesłanek, o których mowa w art. 28 ust. 1 i 2 ustawy o Krajowej Szkole Sądownictwa i Prokuratury. Oznacza to, w jego opinii, m.in., że kandydat musi legitymować się wystarczającą liczbą punktów uzyskanych ze sprawdzianów i praktyk w czasie trwania aplikacji ogólnej.

Symulacja listy klasyfikacyjnej aplikantów pierwszego rocznika aplikacji ogólnej opracowana przez organ w dniu [...] kwietnia 2012 r. wykazała, że P.N. uzyskałby łącznie 104,5 punktów i zająłby 257. miejsce. W oparciu o tak skonstruowaną listę klasyfikacyjną oraz wnioski aplikantów pierwszego rocznika aplikacji ogólnej złożone w trybie art. 28 ust. 1 ustawy o Krajowej Szkole Sądownictwa i Prokuratury, zostały opracowane przez Dyrektora dwie listy kandydatów, którzy zostaliby przyjęci na aplikację sędziowską i na aplikację prokuratorską. Na aplikację sędziowską mogłyby zostać przyjęte osoby, które na symulacji listy klasyfikacyjnej znalazły się na miejscach do 90. pozycji, natomiast na aplikację prokuratorską mogłyby zostać przyjęte osoby, które na symulacji listy klasyfikacyjnej znalazły się na miejscach do 159. pozycji. Osiągnięta przez P.N. 257. pozycja na symulacji listy klasyfikacyjnej nie pozwoliła na umieszczenie go na opracowanej na potrzeby niniejszej sprawy liście kandydatów przyjętych na pierwszy rocznik aplikacji sędziowskiej oraz na liście kandydatów przyjętych na pierwszy rocznik aplikacji prokuratorskiej. Przyjęta metoda symulacji, jak wskazał organ, pozwoliła na porównanie wyników osiągniętych przez P.N. z wynikami innych aplikantów aplikacji ogólnej i na tej podstawie stwierdzono, że zająłby on pozycję niepozwalającą na zakwalifikowanie go na żadną z aplikacji specjalistycznych.

P.N. od powyższej decyzji wniósł odwołanie, zaskarżając ją w całości i zwracając się o jej uchylenie oraz o przyjęcie go na aplikację sędziowską, ewentualnie na aplikację prokuratorską. Decyzji tej zarzucił naruszenie art. 29 ust. 6 w związku z art. 23 ust. 4 ustawy o Krajowej Szkole Sądownictwa i Prokuratury, poprzez wydanie decyzji negatywnej w przedmiocie przyjęcia na aplikacje specjalistyczne w sytuacji, gdy treść przepisu wskazuje jednoznacznie, że w ustalonym stanie faktycznym, tj. w przypadku uwzględnienia skargi przez sąd administracyjny, Dyrektor Krajowej Szkoły Sądownictwa i Prokuratury wydaje decyzję o przyjęciu na aplikację, którą aplikant odbywa zgodnie z indywidualnym programem ustalonym przez Dyrektora Krajowej Szkoły.

Minister Sprawiedliwości decyzją z dnia [...] listopada 2012 r. nr [...] nie uwzględnił odwołania wniesionego przez P.N. i utrzymał w mocy zaskarżoną decyzję Dyrektora Krajowej Szkoły Sądownictwa i Prokuratury.

W motywach rozstrzygnięcia organ odwoławczy wyjaśnił, że przepis art. 29 ust. 6 ustawy o Krajowej Szkole Sądownictwa i Prokuratury stanowi, iż w przypadku uwzględnienia skargi, o której mowa w ust. 5 tego artykułu, przepis art. 23 ust. 4 nie jest stosowany wprost, lecz "odpowiednio". Określenie "odpowiednio" oznacza więc, w jego ocenie, stosowanie przepisu art. 23 ust. 4 powołanej powyżej ustawy w sposób uwzględniający tryb postępowania Dyrektora Krajowej Szkoły Sądownictwa i Prokuratury przy wydawaniu decyzji o przyjęciu na aplikację sędziowską albo na aplikację prokuratorską oraz unormowań zawartych w art. 29 ustawy o Krajowej Szkole Sądownictwa i Prokuratury. "Odpowiednie" stosowanie regulacji zawartych w art. 23 ust. 4 ustawy o Krajowej Szkole Sądownictwa i Prokuratury w ramach unormowań wynikających z art. 29 tej ustawy polega, w opinii organu, na tym, że Dyrektor Krajowej Szkoły Sądownictwa i Prokuratury przy ponownym rozpoznaniu wniosku kandydata o przyjęcie na aplikację specjalistyczną (w następstwie uchylenia decyzji o odmowie przyjęcia na aplikację specjalistyczną przez sąd administracyjny) jest obowiązany do stworzenia listy klasyfikacyjnej kandydatów w oparciu o sposób liczenia punktów wskazany w wiążącym Dyrektora Krajowej Szkoły Sądownictwa i Prokuratury wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 5 lipca 2012 r. o sygn. akt I OSK 219/12, polegający na przyjęciu zasady, że o kolejności miejsca na liście klasyfikacyjnej decyduje suma punktów uzyskanych przez aplikanta ze wszystkich zaliczonych sprawdzianów oraz z wszystkich praktyk odbytych w czasie trwania aplikacji ogólnej.

Biorąc zatem pod uwagę 257. miejsce P.N. na liście klasyfikacyjnej, o której mowa w art. 26 ust. 2 ustawy o Krajowej Szkole Sądownictwa i Prokuratury, sporządzonej zgodnie z takim rozumieniem art. 26 ust. 3 tej ustawy, w myśl którego o kolejności miejsca na liście decyduje suma punktów uzyskanych przez aplikanta ze wszystkich zaliczonych sprawdzianów oraz z wszystkich praktyk odbytych w czasie trwania aplikacji ogólnej, Minister Sprawiedliwości stwierdził, że decyzja wydana przez organ I instancji jest decyzją zasadną.

Minister nie uwzględnił również podnoszonego przez zainteresowanego zarzutu naruszenia przez organ I instancji art. 6 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego (t. j.: Dz. U. z 2000 r. nr 98, poz. 1071 ze zm.), zgodnie z którym organy administracji publicznej działają na podstawie prawa. Zarzut ten, w ocenie organu, jest skutkiem błędnego rozumienia unormowania zawartego w treści art. 23 ust. 4 w związku z art. 29 ust. 6 ustawy o Krajowej Szkole Sądownictwa i Prokuratury, zaś z mocy tych przepisów Dyrektor Krajowej Szkoły Sądownictwa i Prokuratury władny jest do dokonania oceny spełniania przez osobę ubiegającą się o przyjęcie na aplikację specjalistyczną przesłanki określonej w art. 29 ust. 2 ustawy o Krajowej Szkole Sądownictwa i Prokuratury, związanej z miejscem kandydata na liście klasyfikacyjnej aplikantów oraz ustaleniem, czy miejsce to w związku ze złożonymi przez absolwentów aplikacji ogólnej wnioskami mieści się w limicie przyjęć na aplikacje specjalistyczne.

Minister Sprawiedliwości ustalił, że symulacyjna lista klasyfikacyjna absolwentów pierwszego rocznika aplikacji ogólnej, uwzględniająca sposób liczenia punktów określony w wiążącym Dyrektora Krajowej Szkoły Sądownictwa i Prokuratury wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego, została oparta na niebudzących wątpliwości dokumentach i nie doszło przy jej sporządzeniu do błędów rachunkowych. Wskazał on, że lista ta nie została sporządzona tylko w oparciu o sposób liczenia punktów zdobytych przez aplikantów ze wszystkich sprawdzianów i praktyk, ale również uwzględnia wnioski aplikantów pierwszego rocznika o przyjęcie na aplikacje specjalistyczne oraz limity przyjęć na te aplikacje ustalone zarządzeniami Ministra Sprawiedliwości z dnia 31 marca 2010 r. Może więc, w jego ocenie, stanowić podstawę do ustalenia, czy osoba ubiegająca się o przyjęcie na aplikację specjalistyczną spełnia przesłankę związaną z zajmowaniem odpowiednio wysokiego miejsca na liście klasyfikacyjnej aplikantów.

Powyższe rozstrzygnięcie Ministra Sprawiedliwości P.N. uczynił przedmiotem skargi do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie. Zarzucił w niej:

1) naruszenie prawa materialnego – art. 29 ust. 6 w związku z art. 23 ust. 4 ustawy o Krajowej Szkole Sądownictwa i Prokuratury, poprzez błędne przyjęcie, że powyższe przepisy przyznają Dyrektorowi Krajowej Szkoły Sądownictwa i Prokuratury uprawnienie do ponownego rozpoznania sprawy w przedmiocie przyjęcia na aplikację specjalistyczną i wydania decyzji odmawiającej przyjęcia skarżącego na aplikację sędziowską lub prokuratorską, podczas gdy z treści wymienionych przepisów wynika, że Dyrektor jest wprost zobligowany do niezwłocznego wydania decyzji o przyjęciu na wskazane aplikacje;

2) naruszenie przepisów postępowania – art. 6 kpa, poprzez wydanie zaskarżonej decyzji w oparciu o nieznaną ustawie o Krajowej Szkole Sądownictwa i Prokuratury "symulację" listy klasyfikacyjnej aplikantów.

Skarżący wskazał w uzasadnieniu swojej skargi na błędne rozumienie przez organ "odpowiedniego" stosowania przepisów prawa, nakazanego art. 29 ust. 6 ustawy o Krajowej Szkole Sądownictwa i Prokuratury. Podniósł również, że z art. 23 ust. 4 tej ustawy jednoznacznie wynika, iż uwzględnienie skargi przez sąd administracyjny obliguje organ do przyjęcia skarżącego na aplikację. Znajduje to oparcie, w ocenie skarżącego, w wykładni literalnej tego przepisu.

Wyjaśnił także, że zarzut dotyczący naruszenia art. 6 kpa odnosi się przede wszystkim do stworzenia przez organ "symulacji listy klasyfikacyjnej", na której oparł swe rozstrzygnięcia, a która to symulacja nie ma, jego zdaniem, oparcia normatywnego. Niewykonalnym jest stworzenie przez Dyrektora Krajowej Szkoły Sądownictwa i Prokuratury symulacji listy klasyfikacyjnej, z uwzględnieniem sposobu liczenia ocen uzyskanych przez aplikantów z praktyk, ustalonego przez Naczelny Sąd Administracyjny. Wadliwe sporządzenie listy rankingowej ma, w ocenie skarżącego, charakter nieodwracalny. Nie jest możliwe bowiem późniejsze stwierdzenie, jak zachowaliby się (czy złożyliby wniosek o kontynuowanie szkolenia) aplikanci, którzy przy przyjęciu jednej oceny z praktyk jako podstawy ustalenia miejsca aplikanta na liście klasyfikacyjnej w 2010 roku plasowali się na pozycjach pozwalających im na kontynuowanie szkolenia na aplikacji sędziowskiej, podczas gdy według "symulacji", tj. po wyliczeniu sumy punktów z praktyk okazało się, że ulokowani są na pozycjach upoważniających ich do ubiegania się tylko o aplikację prokuratorską. Nie można, zdaniem skarżącego, wykluczyć, że pewna (nieznana i niemożliwa do ustalenia) liczba osób zainteresowanych tylko i wyłącznie odbywaniem aplikacji sędziowskiej nie złożyłaby wniosków o kontynuowanie szkolenia na aplikacji prokuratorskiej. Gdyby tak uczyniła, zwolniłaby miejsca innym, na które weszłyby kolejne osoby z listy. Biorąc pod uwagę powyższe, nie sposób, jego zdaniem, stworzyć rzeczywistej "symulacji", zatem skutki uchybień organu są nieodwracalne. Skarżący wniósł o uchylenie obu wydanych w sprawie decyzji.

Udzielając odpowiedzi na skargę, Minister Sprawiedliwości wniósł o jej oddalenie, prezentując stanowisko wyrażone w zaskarżonej decyzji. Organ zwrócił także uwagę, że zaproponowana przez skarżącego wykładnia prowadziłaby do sprzeczności w systemie prawa, wszak nie każde naruszenie przepisów będzie tego rodzaju, iż spowoduje, że po ponownym rozpoznaniu sprawy organ przyjmie skarżącego na aplikację specjalistyczną. W ocenie Ministra, art. 29 ust. 4 ustawy o Krajowej Szkole Sądownictwa i Prokuratury należy rozumieć w ten sposób, iż "Dyrektor Krajowej Szkoły wydaje niezwłocznie decyzję w sprawie przyjęcia na aplikację."

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie zważył, co następuje:

Stosownie do treści art. 1 § 1 i § 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. – Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. nr 153, poz. 1269 ze zm.), sąd administracyjny sprawuje wymiar sprawiedliwości poprzez kontrolę pod względem zgodności z prawem zaskarżonej decyzji administracyjnej i to z przepisami obowiązującymi w dacie jej wydania. Innymi słowy, sąd administracyjny kontroluje legalność rozstrzygnięcia zapadłego w postępowaniu z punktu widzenia jego zgodności z prawem materialnym i obowiązującymi przepisami prawa procesowego.

Skarga analizowana pod tym kątem nie zasługuje na uwzględnienie.

Kluczowe w niniejszej sprawie jest ustalenie treści normy, jaką tworzy art. 29 ust. 6 w związku z odpowiednio stosowanym art. 23 ust. 4 ustawy z dnia 23 stycznia 2009 r. o Krajowej Szkole Sądownictwa i Prokuratury (t. j.: Dz. U. z 2012 r., poz. 1230 ze zm.). Zgodnie z ww. art. 29 ust. 6, w przypadku uwzględnienia skargi wniesionej do wojewódzkiego sądu administracyjnego na decyzję Ministra Sprawiedliwości, wydaną na skutek odwołania od decyzji Dyrektora Krajowej Szkoły, w sprawie przyjęcia na aplikację sędziowską albo prokuratorską, przepis art. 23 ust. 4 stosuje się odpowiednio. W myśl zaś art. 23 ust. 4 cytowanej ustawy, w przypadku uwzględnienia skargi przez wojewódzki sąd administracyjny, Dyrektor Krajowej Szkoły wydaje niezwłocznie decyzję o przyjęciu na aplikację ogólną, którą aplikant odbywa zgodnie z indywidualnym programem ustalonym przez Dyrektora Krajowej Szkoły.

Zdaniem skarżącego, przepisy te należy wykładać literalnie, traktując wynikającą z nich treść jako zobowiązanie organu – w przypadku uwzględnienia skargi przez wojewódzki sąd administracyjny – do przyjęcia skarżącego na aplikację sędziowską albo prokuratorską. Rekonstruowana z ww. przepisów norma brzmi, w jego ocenie: "W przypadku uwzględnienia skargi na decyzję Ministra Sprawiedliwości w sprawie przyjęcia na aplikację sędziowską lub prokuratorską, Dyrektor Krajowej Szkoły wydaje niezwłocznie decyzję o przyjęciu na aplikację sędziowską lub prokuratorską, którą aplikant odbywa zgodnie z indywidualnym programem ustalonym przez Dyrektora Krajowej Szkoły". W ocenie zaś organu, taka wykładnia godziłaby w system prawa, uprawnienia orzecznicze sądu administracyjnego, jak również w zasadę dwuinstancyjności. Dlatego też, Minister Sprawiedliwości stoi na stanowisku, że przedmiotowa rekonstruowana norma brzmi w omawianym stanie: "Dyrektor Krajowej Szkoły wydaje niezwłocznie decyzję w sprawie przyjęcia na aplikację".

W pierwszej kolejności, w ocenie Sądu, w celu prawidłowego ustalenia normy, jaka wynika z art. 29 ust. 6 w związku z art. 23 ust. 4 cyt. ustawy, należy wyjaśnić "odpowiednie" rozumienie przepisów prawa, a następnie zakres odpowiedniego stosowania art. 23 ust. 4 przy wykładaniu art. 29 ust. 6 ustawy o Krajowej Szkole Sądownictwa i Prokuratury.

Jak zauważa się w literaturze, odpowiednie stosowanie przepisów prawa polega na zwykłym stosowaniu wprost określonych przepisów odniesienia, z tym jednak, że całkowicie nie mają zastosowania bądź też w pewnej części swej treści ulegają zmianie te (i tylko te) spośród nich, które ze względu na treść swych postanowień są bezprzedmiotowe lub całkowicie sprzeczne z przepisami normującymi dane stosunki, do których mają być one zastosowane (J. Nowacki, Odpowiednie stosowanie przepisów prawa, "Państwo i Prawo" 1964, nr 3, s. 372–373). Przy odpowiednim stosowaniu wszelkich przepisów – w razie wątpliwości co do tego, który przepis trzeba zmodyfikować – modyfikacji powinny podlegać przepisy odpowiednio stosowane, a nie te, które są przez nie uzupełniane (zob. J. Nowacki: Analogia legis, Warszawa 1966, s. 143, 145–146.). Tym samym należy zawsze wybierać rozwiązanie bliższe naturze stosunków podstawowych oraz specyfice i celom regulacji podstawowej. W procesie tym trzeba także brać pod uwagę aktualne orzecznictwo i poglądy doktryny odnoszące się do danego zagadnienia (por. M. Hauser, Odpowiednie stosowanie przepisów prawa – uwagi porządkujące, "Przegląd Prawa i Administracji" 2005, t. LXV, s. 161-162).

Podkreślenia wymaga, że wykładnia secundum lege stanowi założenie odpowiedniego stosowania norm (zob. J. Nowacki, Analogia..., jw., s. 146), tj. rekonstruowana norma wynikająca z przepisu odniesienia i dopełnienia powinna realizować ich treść w sposób zgodny i możliwie pełny.

Odniesienie przedstawionych ustaleń teorii prawa do materii niniejszej sprawy prowadzi do istotnych wniosków. Zasady wykładni systemowej i funkcjonalnej skłaniają do przyjęcia, że stosowanie art. 23 ust. 4 ustawy o Krajowej Szkole Sądownictwa i Prokuratury do postępowań, prowadzonych po uwzględnieniu skargi przez sąd administracyjny, chociaż zgodnie z art. 29 ust. 6 cytowanej ustawy odpowiednie, powinno nastąpić w sposób najbardziej zbliżony do tego, w jakim normy te funkcjonują stosowane bezpośrednio (por. L. Morawski, Wykładnia w orzecznictwie sądów. Komentarz, Toruń 2002, s. 186, s. 301). Przy odmiennym założeniu posłużenie się odesłaniem do innego przepisu, odpowiednio stosowanego, traciłoby rację bytu, gdyż osłabiałoby wymóg ścisłego i jasnego określenia granic obowiązywania normy prawnej jako wzorca powinnego zachowania się jej adresata (K. Opałek, J. Wróblewski, Zagadnienia teorii prawa, Warszawa 1969, s. 65). Dokonywane zmiany nie mogą być zatem zbyt daleko idące, aby przepis stosowany nie utracił swojego zasadniczego charakteru – gdyby ustawodawca chciał uregulować daną materię w sposób znacznie odbiegający od treści przepisu odniesienia (art. 23 ust. 4 przedmiotowej ustawy), uczyniłby to w sposób niepozostawiający wątpliwości (por. A. Błachnio-Parzych, Przepisy odsyłające systemowo, Wybrane zagadnienia, PiP nr 1/2003, s. 49). Użycie przepisów odpowiednio stosowanych nie może być dowolne. Przy dokonywaniu ich wykładni konieczne jest zachowanie odpowiedniej sekwencji; w pierwszej kolejności przepisy odniesienia powinny być stosowane wprost, w dalszej – gdy ich stosowanie in extenso nie jest możliwe czy celowe – mają one zastosowanie z niezbędnymi modyfikacjami dostosowującymi je do przepisów odesłania, dopiero zaś w przypadku, gdy stosowanie przepisów odniesienia byłoby całkowicie niemożliwe lub bezcelowe – nie mają one zastosowania (zob. S. Gajewski, A. Jakubowski, Odpowiednie stosowanie Kodeksu postępowania administracyjnego do postępowania nadzorczego prowadzonego przez wojewodę, "Przegląd Prawa Publicznego" 2012, nr 6, s. 56-57). Odstępstwa od bezpośredniego stosowania przepisów odniesienia i ich przyczyna – powinny znaleźć odbicie w uzasadnieniu decyzji.

Przyczyną, dla której stosowanie art. 23 ust. 4 cyt. aktu ustawodawca ujął nie jako bezpośrednie, a "odpowiednie", jest, w ocenie Sądu, jedynie uwzględnienie innej nazwy aplikacji: z "ogólnej" na "sędziowską" albo "prokuratorską", przy czym, zdaniem skarżącego, każde uwzględnienie skargi przez sąd administracyjny stwarza po stronie organu obowiązek niezwłocznego wydania decyzji o przyjęciu na aplikację specjalistyczną. Jednak takie wykładanie powyższych norm, jakie prezentuje skarżący, nie może zasługiwać na aprobatę, wszak nie każde uwzględnienie skargi pozwala przy ponownym rozpoznawaniu sprawy na podjęcie decyzji korzystnej dla strony, a więc decyzji o przyjęciu na aplikację sędziowską lub prokuratorską. Jedynie takie uwzględnienie skargi przez sąd administracyjny powoduje obowiązek niezwłocznego wydania decyzji o przyjęciu na aplikację specjalistyczną, którego wynik pozwala na umieszczenie aplikanta na liście jednej z aplikacji specjalistycznych w ramach istniejącego na tej aplikacji limitu miejsc. Posłużenie się w tym przypadku jedynie wykładnią językową (literalną) jest niewystarczające i przy takim rozumieniu przedmiotowych przepisów, jakie prezentuje strona skarżąca, prowadziłoby do nielogicznych wniosków.

Zgodnie z aktualnym poglądem teorii prawa, ograniczenie się przez sąd wyłącznie do wykładni literalnej jest niewłaściwe; konieczne jest jej potwierdzenie przez wykładnię systemową i funkcjonalną (szerzej: M. Zirk-Sadowski, w: System Prawa Administracyjnego. Tom 4. Wykładnia w prawie administracyjnym, red. R. Hauser, Z. Niewiadomski, A. Wróbel, Warszawa 2012, s. 126-208; L. Leszczyński, tamże, s. 211-303; M. Zieliński, Wybrane zagadnienia wykładni prawa, "Państwo i Prawo" 2009, nr 6 s. 9; tenże, Clara non sunt interpretanda – mity i rzeczywistość, "Zeszyty Naukowe Sądownictwa Administracyjnego" 2012, nr 6, s. 19-20).

Wykładnia rekonstruowanej normy na gruncie wyłącznie językowym doprowadziłaby do wniosków niemożliwych do zaakceptowania z punktu widzenia zasad wykładni systemowej, funkcjonalnej i konstytucyjnej. Tytułem przykładu, gdyby przyjąć za prawidłową wykładnię zaproponowaną przez skarżącego, polegającą na wyłącznie literalnym odczytaniu przepisu, podpisanie decyzji organu II instancji przez osobę do tego nieuprawnioną musiałoby – w przypadku wniesienia skargi na tę decyzję – skutkować jej uwzględnieniem przez sąd administracyjny i stwierdzeniem jej nieważności w trybie art. 145 § 1 pkt 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j.: Dz. U. z 2012 r., poz. 270 ze zm.) w związku z art. 156 § 1 pkt 1 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego (t. j.: Dz. U. z 2000 r. nr 98, poz. 1071 ze zm.). Nie może budzić wątpliwości, że takie rozstrzygnięcie sądu administracyjnego jest rozstrzygnięciem uwzględniającym skargę, ale nie w rozumieniu art. 29 ust. 6 w związku z art. 23 ust. 4 przedmiotowej ustawy, wszak jedynie procesowy charakter takiego rozstrzygnięcia nie może w sposób automatyczny wpływać na obowiązek organu podjęcia korzystnej dla strony decyzji przy ponownym rozpoznawaniu sprawy. Podobnie było w przypadku rozstrzygnięcia Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 5 lipca 2012 r. o sygn. akt I OSK 219/12, którym to wyrokiem uchylony został wyrok Sądu I instancji oraz obie wcześniej wydane decyzje w sprawie odmowy przyjęcia P.N. na aplikację sędziowską i na aplikację prokuratorską. Naczelny Sąd Administracyjny, uwzględniając skargę kasacyjną, uwzględnił także skargę, przy czym podważona została jedynie kwestia prawidłowości wykładni art. 26 ust. 3 zd. 1 ww. ustawy o Krajowej Szkole Sądownictwa i Prokuratury w brzmieniu sprzed nowelizacji, dokonanej ustawą z dnia 18 sierpnia 2011 r. (Dz. U. nr 203, poz. 1192), zaś NSA uznał wówczas, że przepis ten należy interpretować zgodnie z regułami wykładni językowej, w świetle których norma ta stanowi, że o kolejności miejsca na liście klasyfikacyjnej aplikantów decyduje suma punktów uzyskanych przez aplikanta ze wszystkich zaliczonych sprawdzianów i z wszystkich praktyk odbytych w czasie trwania aplikacji ogólnej. Takie rozstrzygnięcie powodowało konieczność ponownego ustalenia punktacji przez organ wedle zaprezentowanej przez Naczelny Sąd Administracyjny wykładni prawa, ale z pewnością jego treść nie mogła implikować po stronie organu swoistego automatyzmu, łączonego z obowiązkiem przyjęcia skarżącego na jedną z aplikacji specjalistycznych, jako że tylko prawidłowo wyłożone normy prawa materialnego mogą być podstawą decyzji administracyjnej, której rozstrzygnięcia z kolei nie może jednak narzucić żaden przepis prawa w oderwaniu od konkretnych ustaleń faktycznych jednostkowej sprawy, zwłaszcza gdy te nie pozwalają na pozytywne dla strony rozstrzygnięcie, jak to ma miejsce w rozpoznawanej sprawie.

Jak już zostało zaznaczone, sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości poprzez kontrolę działalności administracji publicznej, przy czym kontrola ta sprawowana jest pod względem zgodności z prawem, jeżeli ustawy nie stanowią inaczej. Kontrolny charakter postępowania sądowoadministracyjnego i kasacyjny – co do zasady – model orzekania przez wojewódzki sąd administracyjny wymagają przyjęcia jako zasady, że sąd ten, dokonując kontroli zgodności zaskarżonego aktu lub czynności z prawem, bierze za punkt odniesienia system norm tworzący obowiązujący porządek prawny. Stosownie do art. 177 Konstytucji RP, do sądów należy wymiar sprawiedliwości. Wykonywanie przez sądy tego zadania polega na rozpatrywaniu i orzekaniu w sprawach ze stosunków z zakresu prawa cywilnego, prawa pracy, ubezpieczeń społecznych, prawa karnego oraz innych dziedzin prawa i wymaga nie tylko stosowania przepisów prawa, ale także ich wykładni. Z art. 178 ust. 1 Konstytucji RP wynika, że sędziowie w sprawowaniu swojego urzędu są niezawiśli i podlegają tylko Konstytucji i ustawom. Natomiast przepis art. 8 ust. 1 Konstytucji RP stanowi, że jest ona najwyższym prawem Rzeczypospolitej Polskiej. W świetle przytoczonego unormowania nie ulega więc wątpliwości, że według przepisów Konstytucji i z punktu widzenia zgodności z nią należy oceniać akty normatywne niższej rangi, podlegające zastosowaniu w konkretnej sprawie. Również z art. 8 ust. 1 i art. 178 ust. 1 Konstytucji RP wynika dla sądów powinność odmowy zastosowania przepisów pozostających w sprzeczności z Konstytucją (tak też Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 23 stycznia 2001 r. o sygn. akt III ZP 30/2000, publ. OSNAPiUS 2001/23/685). Ponadto art. 8 ust. 2 Konstytucji RP stanowi, iż przepisy Konstytucji stosuje się bezpośrednio, chyba że Konstytucja stanowi inaczej. Zasadzie zawartej w tej normie dał wyraz Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 26 maja 1998 r. o sygn. akt III SW 1/98 (publ. OSNAPiUS 1998, Nr 17, poz. 528), stwierdzając w jego tezie, że od dnia wejścia w życie Konstytucji sądy są uprawnione do niestosowania ustaw z nią sprzecznych, zaś w uzasadnieniu podniósł, że w razie stwierdzenia sprzeczności przepisu ustawy z Konstytucją, sąd orzeka na podstawie Konstytucji. Zaznaczył, że nie uchybia to kompetencji Trybunału Konstytucyjnego do orzekania w sprawie zgodności ustawy z Konstytucją (art. 188 pkt 1 Konstytucji RP). Inny jest bowiem przedmiot orzekania i wynikające z tego skutki. Trybunał Konstytucyjny orzeka o prawie, zaś jego orzeczenie – mające moc powszechnie obowiązującą i ostateczne – stwierdzające niezgodność aktu ustawodawczego z Konstytucją, powoduje definitywne usunięcie tego aktu (lub jego części) z porządku prawnego. Sąd natomiast orzeka o indywidualnym stosunku społecznym, a jego pogląd o sprzeczności ustawy z Konstytucją nie jest wiążący dla innych sądów orzekających w takich samych sprawach. Wprawdzie każdy sąd może przedstawić Trybunałowi Konstytucyjnemu pytanie prawne co do zgodności ustawy z Konstytucją, jeżeli od odpowiedzi na pytanie prawne zależy rozstrzygnięcie sprawy toczącej się przed sądem (art. 193 Konstytucji RP), lecz żaden przepis nie zobowiązuje sądów do występowania z takimi pytaniami. Oznacza to, że ani brzmienie Konstytucji (art. 178 ust. 1), ani wyłączność orzekania o niekonstytucyjności ustaw in abstracto, właściwa Trybunałowi Konstytucyjnemu, nie sprzeciwiają się tezie, że – co do zasady – sądy rozstrzygające konkretny spór korzystają z możliwości bezpośredniego stosowania Konstytucji także wtedy, gdy to bezpośrednie stosowanie przybiera postać odmowy zastosowania przepisu ustawy w brzmieniu pozostającym w sprzeczności z Konstytucją (por. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 24 października 2000 r. o sygn. akt V SA 613/00, publ. Glosa 2001/4/31 wraz z glosą aprobującą L. Leszczyńskiego, OSP 2001/5/82).

Zredagowanie i skonstruowanie powyższych norm ustawy o Krajowej Szkole Sądownictwa i Prokuratury może rodzić wątpliwości, jednak ich wykładnia nie może pozostawać w sprzeczności z normami konstytucyjnymi. Gdyby przyjąć odmienny punkt widzenia za prawidłowy, wówczas Dyrektor Krajowej Szkoły miałby obowiązek przyjęcia skarżącego na aplikację, pomimo jego niewystarczającej liczby punktów, co prowadziłoby do skutków niemożliwych do pogodzenia z zasadą Państwa praworządnego, urzeczywistniającego zasady sprawiedliwości społecznej, o czym stanowi art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, i uchybiałoby zasadzie równości wobec prawa – art. 32 Konstytucji RP.

W ocenie Sądu, art. 29 ust. 6 w związku z art. 23 ust. 4 ustawy o Krajowej Szkole Sądownictwa i Prokuratury traktuje nie o każdym uwzględnieniu skargi przez sąd administracyjny, lecz o takim, którego rezultat (wynik) wskazuje na istnienie w sprawie podstaw do przyjęcia danej osoby na jedną z aplikacji specjalistycznych, co oznacza, że wynik taki prowadzi przy ponownym, prawidłowym już rozpoznaniu sprawy przez organ – w oparciu o wskazówki zawarte w wyroku sądu administracyjnego – do zakwalifikowania osoby zainteresowanej na listę przyjętych na aplikację prokuratorską lub sędziowską, zgodnie z prawidłowym wyliczeniem punktów i progu, lub prowadzi do wskazania, że osoba taka miałaby na to hipotetyczną, acz realną możliwość.

Zaaprobowanie odmiennego poglądu godziłoby we wspomnianą zasadę równości wobec prawa, bowiem każde uwzględnienie skargi przez sąd administracyjny powodowałoby przyjęcie osoby zainteresowanej na aplikację prokuratorską lub sędziowską, niezależnie od uzyskanej punktacji i przyjętego limitu miejsc. Tymczasem miejsce na liście determinowane jest wynikiem punktowym, co jest cechą relewantną, według której różnicuje się kandydatów. Jak wskazuje się w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego, naruszenie zasady równości następuje zarówno w sytuacji, gdy podmioty podobne ze względu na cechę relewantną traktowane są różnie, jak i wtedy, gdy podmioty różne z uwagi na tę cechę traktowane są podobnie (por. np. J. Oniszczuk, Równość – najpierwsza z zasad i orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego, Warszawa 2004, s. 31-31). Przyjmując do stosowania brzmienie omawianych norm ustawy o Krajowej Szkole Sądownictwa i Prokuratury, proponowane przez skarżącego, doszłoby zatem do sytuacji, w której podmioty różne (mające odmienną liczbę punktów) byłyby traktowane tak samo, a więc na aplikację zostałaby przyjęta zarówno osoba, która miałaby wystarczającą liczbę punktów, kwalifikującą ją do umieszczenia w danej rekrutacji na liście, jak również i ta, która tych wymogów nie spełnia, a jedynie jej skarga na decyzję Ministra Sprawiedliwości o nieprzyjęciu na aplikację prokuratorską lub sędziowską została uwzględniona przez sąd administracyjny.

Z przeprowadzonej przez Sąd analizy akt sprawy wynika, że nawet przy założeniu najkorzystniejszej dla skarżącego hipotetycznej sytuacji, którą opisał w swej skardze, nie znalazłby się on na liście przyjętych na którąkolwiek z aplikacji specjalistycznych (i to nawet bez uwzględnienia tego, że przy prawidłowym wyliczeniu osoby zdyskwalifikowane z listy na aplikację sędziowską złożyłyby zapewne wnioski o kontynuowanie szkolenia na aplikacji prokuratorskiej), gdyż limit uprawniający do przyjęcia wynosiłby 109,7 punktów, wobec 104,5 punktów skarżącego. Zwrócić przy tym należy uwagę, że w wyniku prawidłowego wyliczenia punktów z aplikacji ogólnej, skarżący zmienił pozycję na liście z miejsca 252. na 257. W takiej sytuacji podzielenie stanowiska skarżącego prowadziłoby do naruszenia art. 2 i art. 32 Konstytucji RP, jak również godziłoby w zasadę zaufania obywateli do organów Państwa w toku postępowania administracyjnego, wyrażoną w art. 8 kpa. Pamiętać bowiem należy, że relacja między osobami ubiegającymi się o przyjęcie na aplikację specjalistyczną ma charakter współuczestnictwa konkurencyjnego (por. A. Skóra, Współuczestnictwo w prawie administracyjnym, Warszawa 2009, s. 308-311), a wobec tego tylko takie uwzględnienie skargi przez sąd administracyjny może powodować obowiązek niezwłocznego wydania decyzji o przyjęciu na aplikację specjalistyczną, którego rezultat pozwala na zakwalifikowanie aplikanta do grona osób mieszczących się na liście jednej z aplikacji specjalistycznych w ramach istniejącego na tej aplikacji limitu miejsc, z uwagi na uzyskaną przez niego punktację.

Odnosząc się do zarzutu naruszenia art. 6 kpa, Sąd wskazuje, że przeprowadzenie przez organ symulacji listy klasyfikacyjnej po prawidłowym naliczeniu punktów, a następnie oparcie na niej swojego rozstrzygnięcia, nie może być poczytane jako godzące w przywołany przepis. Przeciwnie, w ocenie Sądu, zabieg taki służy praworządności, sanując właśnie negatywne skutki dotychczasowych błędów w postępowaniu, jak również świadczy o prawidłowym przeprowadzeniu przez organ ponownego postępowania dowodowego, stosownie do art. 7 kpa.

W takim stanie rzeczy, podjęte w sprawie decyzje należy uznać za prawidłowe, zaś zarzuty zawarte w skardze za nieuzasadnione, mające jedynie charakter polemiczny. Sąd nie stwierdził takich naruszeń prawa materialnego i procesowego, które skutkowałyby koniecznością uwzględnienia skargi.

Dlatego też, stosując art. 151 ww. ustawy – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie orzekł, jak w sentencji wyroku.