Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący Sędzia NSA: Janusz Zubrzycki (sprawozdawca), , , po rozpoznaniu w dniu 22 maja 2013 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Finansowej zażalenia E. s.c. na postanowienie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 25 marca 2013 r. sygn. akt III SA/Wa 3070/12 w przedmiocie odmowy przyznania prawa pomocy w zakresie częściowym w sprawie ze skargi E. s.c. na decyzję Dyrektora Izby Skarbowej w W. z dnia 14 sierpnia 2012 r., nr [...] w przedmiocie podatku od towarów i usług postanawia: oddalić zażalenie.

Postanowieniem z dnia 25 marca 2013 r., sygn. akt III SA/Wa 3070/12, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie odmówił E. s.c. przyznania prawa pomocy w zakresie częściowym.

Sąd podał, że spółka wniosła o przyznanie prawa pomocy w zakresie zwolnienia od kosztów sądowych w sprawie ze skargi na decyzję Dyrektora Izby Skarbowej w W. z dnia 14 sierpnia 2012 r. w przedmiocie podatku od towarów i usług. Spółka wskazała, że wstrzymała prowadzenie działalności gospodarczej, co było bezpośrednią konsekwencją prowadzonego postępowania podatkowego, jak również wydania decyzji o zabezpieczeniu majątku spółki. Oświadczyła, że nie posiada majątku ani rachunków bankowych - działania podjęte przez organy podatkowe doprowadziły do wypowiedzenia przez banki umów o prowadzenie rachunków. Wyjaśniła, że wartość przedmiotu sporu w niniejszej sprawie znacząco przekracza wartość majątku osobistego wspólników, który w znacznej części został wykorzystany na spłatę zobowiązań spółki. Bieżące dochody wspólników są praktycznie zerowe - nie pozostają oni w stosunkach pracy i dlatego uzyskanie zaświadczenia od pracodawców o wysokości dochodu było niemożliwe; urząd skarbowy również nie był w stanie wydać zaświadczenia o dochodach w ciągu 7 dni. Strona wyjaśniła również, że ponieważ nie prowadzi działalności gospodarczej, złożenie dokumentów dotyczących II półrocza 2012 r. oraz bilansu za I półrocze

2012 r., nie było możliwe. Skarżąca przedstawiła zeznania roczne wspólników za 2011 r. oraz historię operacji bankowych za ostatnie 3 miesiące dotyczącą jedynego aktywnego rachunku. W sprzeciwie od postanowienia referendarza sądowego WSA w Warszawie strona wniosła o zwolnienie jej od kosztów sądowych w całości, względnie ograniczenie ich do kwoty 600 zł.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie stwierdził, że brak jest podstaw do uwzględnienia wniosku spółki. Sąd podniósł, że okoliczności, na których skarżąca oparła przedmiotowy wniosek, zostały w głównej mierze opisane, a nie wykazane w rozumieniu art. 246 § 2 pkt 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2012 r., poz. 270 ze zm., dalej "P.p.s.a."). Sąd zwrócił uwagę, że skarżąca nie przedstawiła wszystkich dokumentów potwierdzających jej trudną sytuację materialną. Nie uczyniła tego ani po wezwaniu z 3 stycznia 2013 r., ani na etapie sprzeciwu, ograniczając się jedynie do przesłania zeznań podatkowych wspólników za 2011 r. oraz wyciągu z "jedynego aktywnego" rachunku bankowego. W ocenie Sądu, wśród tych dokumentów zabrakło przede wszystkim takich, z których wynikałoby, że spółka rzeczywiście nie prowadzi działalności gospodarczej, chociażby wydruk z podatkowej księgi przychodów i rozchodów. Sąd podkreślił, że zwolnienie z obowiązku jej prowadzenia jest możliwe jedynie na warunkach określonych w § 7 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 26 sierpnia 2003 r. w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów (Dz. U. Nr 152, poz. 1475 ze zm.). Warunkiem takim jest zaistnienie szczególnie uzasadnionych okoliczności, zwłaszcza takich jak: rodzaj i rozmiar wykonywanej działalności, wiek oraz stan zdrowia. Decyzję w tej sprawie podejmuje organ podatkowy, jednakże w niniejszej sprawie takowej decyzji skarżąca nie przedstawiła. Sąd podkreślił, że spółka nie przedłożyła także deklaracji VAT i nie wykazała, że jest zwolniona z obowiązku ich składania na podstawie art. 99 ust. 7a ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054 ze zm.). Sąd przyjął, że na pozytywne rozpoznanie wniosku spółki nie pozwala także brak danych dotyczących sytuacji majątkowej jej wspólników. W ocenie Sądu, samo oświadczenie strony, że wspólnicy ci nie pozostają aktualnie w stosunkach pracy nie jest wystarczające. Nie można bowiem wykluczyć, że uzyskują oni dochody z innych – niż stosunek pracy - źródeł. Przykładowo z informacji PIT/B wynika, że w 2011 r. M. W. prowadziła także działalność gospodarczą na własny rachunek (usługi informatyczne).

W zażaleniu na opisane wyżej postanowienie strona zarzuciła Sądowi pierwszej instancji naruszenie art. 246 § 2 pkt 2 P.p.s.a., przez dokonanie błędnej oceny stanu faktycznego i przyjęcie, że spółka oraz jej wspólnicy są w stanie uiścić wpis sądowy w wysokości 8.831 zł bez uszczerbku dla utrzymania rodzin wspólników lub że nie zostało to wykazane w trakcie postępowania przed Sądem. Argumentując powyższe strona podniosła, że – wbrew opinii Sądu – wykazała w sposób wystarczający swoją sytuację majątkową, przedkładając dokumentację, zgodnie z wezwaniem Sądu. Spółka ponownie oświadczyła, że nie prowadzi działalności gospodarczej, o czym świadczyć ma – w jej ocenie – fakt, iż nie widnieje ona w Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej CEIDG). Jednocześnie w zażaleniu – odnośnie sytuacji majątkowej wspólników – strona stwierdziła, że za wystarczające w tym względzie należałoby uznać oświadczenie zawarte we wniosku o przyznanie prawa pomocy oraz nadesłane dokumenty, tj. kopie deklaracji rocznych PIT za 2011 r.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Zażalenie nie zasługuje na uwzględnienie.

W pierwszej kolejności podkreślenia wymaga, że do oceny wniosku o przyznanie prawa pomocy w zakresie częściowym, gdy stroną postępowania sądowoadministracyjnego jest spółka cywilna, będzie miał zastosowanie przepis art. 246 § 2 pkt 2 P.p.s.a. Zgodnie z tym przepisem osobie prawnej lub innej jednostce organizacyjnej niemającej osobowości prawnej prawo pomocy może być przyznane w zakresie częściowym, jeżeli wykaże, że nie ma dostatecznych środków na poniesienie kosztów postępowania. Z uwagi jednak na specyfikę spółki cywilnej przyjmuje się, że zarówno spółka, jak i wspólnicy muszą wykazać, że nie mają dostatecznych środków na poniesienie pełnych kosztów postępowania (por. "Koszty postępowania w sprawach administracyjnych i sądowo administracyjnych" – S. Babiarz, B. Dauter, M. Niezgódka-Medek, str. 265. wyd. Lexis Nexis W-wa 2007 r.).

Zdaniem Naczelnego Sądu Administracyjnego zaskarżone postanowienie, w kontekście powyższych uwag, należy uznać za zasadne. Sąd pierwszej instancji słusznie bowiem przyjął, że strona skarżąca nie wykazała, że nie jest w stanie ponieść pełnych kosztów postępowania.

W szczególności podkreślenia wymaga, że zarówno referendarz sądowy WSA w Warszawie w postanowieniu z dnia 7 lutego 2013 r., jak i Sąd pierwszej instancji w zaskarżonym postanowieniu, akcentował, że spółka nie wykazała - w sposób wystarczający - jej sytuacji majątkowej, z uwagi na to, iż nie przesłała pełnej dokumentacji, o której złożenie była wzywana - w szczególności deklaracji VAT, bilansów itp. Sąd pierwszej instancji miał wątpliwości co do wyjaśnień strony w tym zakresie i zwrócił uwagę, że strona nie wskazała konkretnej przyczyny niezłożenia przedmiotowych dokumentów. Naczelny Sąd Administracyjny zwraca uwagę, że skarżąca zarówno na etapie sprzeciwu, jak i zażalenia, wprost nie wyjaśniła jak należy rozumieć jej oświadczenie, że nie prowadzi ona działalności gospodarczej i w związku z tym nie może przedłożyć żądanych dokumentów. W zażaleniu wskazała jedynie, że spółka nie widnieje w CEIDG, jednakże – w ocenie Naczelnego Sądu Administracyjnego – okoliczność ta sama w sobie nie pozwala na ustalenie podstawowych danych, jak to, czy w ogóle i ewentualnie kiedy spółka formalnie zaprzestała prowadzenia działalności gospodarczej. Jest to kwestia niejasna tym bardziej, że do wniosku dołączono kopię formularza PIT/B, gdzie wykazano przychód P. R. z działalności spółki E. za 2011 r.

Należy również zwrócić uwagę na znajdujący się w aktach sprawy wniosek strony o wstrzymanie wykonania zaskarżonej decyzji z dnia 8 listopada 2012 r. (karty 22-25 akt sądowych), w którego uzasadnieniu strona wskazała, że w przypadku spółki i wspólników utrata płynności finansowej wskutek zapłaty zobowiązania podatkowego ogromnej wartości doprowadziłaby do "ostatecznego zaprzestania prowadzenia działalności gospodarczej (upadłości)" oraz do pozostawienia wspólników spółki bez środków koniecznych do utrzymania. Powyższe, w ocenie Naczelnego Sądu Administracyjnego, pozostaje w sprzeczności z oświadczeniami strony zawartymi we wniosku o przyznanie prawa pomocy oraz w zażaleniu, będącym przedmiotem rozpoznania w niniejszym postępowaniu, w kwestii zaprzestania prowadzenia przez spółkę działalności gospodarczej.

Ponadto zgodzić się należy z Sądem pierwszej instancji, że wątpliwości co do rzeczywistej sytuacji majątkowej spółki wzbudzają także rozbieżności między oświadczeniami spółki co do posiadanych rachunków bankowych. We wniosku spółka bowiem wskazała, że nie posiada rachunków bankowych, natomiast w piśmie procesowym z dnia 29 stycznia 2013 r. (karta 45 akt sądowych) wskazała, że przesyła "historię operacji bankowych za ostatnie 3 miesiące (90 dni)" do aktywnego (mimo oświadczenia, że spółka działalności gospodarczej nie prowadzi) rachunku spółki. Tej wątpliwości Sądu skarżąca w zażaleniu w ogóle nie próbowała wyjaśnić.

W tych okolicznościach należy stwierdzić, że spółka w sposób skuteczny w zażaleniu nie zakwestionowała stanowiska Sądu pierwszej instancji co do tego, że spółka ta nie wykazała, iż nie ma dostatecznych środków na poniesienie pełnych kosztów postępowania. O ile bowiem oświadczenia spółki odnośnie sytuacji majątkowej jej wspólników zostały w stopniu wyznaczonym wezwaniem Sądu pierwszej instancji potwierdzone stosownymi dokumentami, o tyle sytuacja majątkowa samej spółki praktycznie w ogóle nie została udokumentowana. Jeszcze raz w tym miejscu podkreślenia wymaga, że strona zdawała sobie sprawę z wątpliwości Sądu pierwszej instancji co do jej twierdzeń, a mimo tego w zażaleniu ograniczyła się jedynie do polemiki ze stanowiskiem tegoż Sądu, nie podejmując próby rzetelnego odniesienia się do motywów, którymi kierował się ten Sąd odmawiając przyznania spółce prawa pomocy w żądanym zakresie.

W związku z powyższym, wobec braku podstaw do uwzględnienia zażalenia, Naczelny Sąd Administracyjny na podstawie art. 184 w związku z art. 197 § 1 i 2 P.p.s.a., orzekł jak w sentencji postanowienia.