Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: Sędzia NSA Piotr Przybysz Sędziowie: Sędzia NSA Mariola Kowalska (spr.) Sędzia del. WSA Maria Grzymisławska-Cybulska po rozpoznaniu w dniu 16 marca 2023 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Ogólnoadministracyjnej skargi kasacyjnej L.S. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 20 lutego 2020 r. sygn. akt VIII SA/Wa 801/19 w sprawie ze skargi L.S. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Warszawie z dnia 18 września 2019 r., nr KOA/1800/Sr/19 w przedmiocie odmowy przyznania prawa do świadczenia pielęgnacyjnego oddala skargę kasacyjną.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie wyrokiem z dnia 20 lutego 2020 r., sygn. akt VIII SA/Wa 801/19 oddalił skargę L.S. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Warszawie z dnia 18 września 2019 r., nr KOA/1800/Sr/19 w przedmiocie odmowy przyznania prawa do świadczenia pielęgnacyjnego.

Skargę kasacyjną na powyższe rozstrzygnięcie złożyła L.S. reprezentowana przez pełnomocnika – r.pr. M.S. Zaskarżając wyrok w całości organ zarzuciła Sądowi I instancji naruszenie:

1. przepisów postępowania, które ma istotny wpływ na wynik sprawy, tj. art. 151 p.p.s.a. w zw. oraz art. 3 § i p.p.s.a. poprzez ich błędne zastosowanie i uznanie że organ odwoławczy zasadnie utrzymał decyzję organu I instancji w mocy, mimo, iż ojciec Skarżącej nie jest w stanie sprawować opieki nad swoją niepełnosprawną żoną, a tym bardziej w sposób finansowy ją wspomóc, zaś sam fakt pozostawania w związku małżeńskim nie może skutkować odmową przyznania świadczenia pielęgnacyjnego córce jako faktycznemu opiekunowi;

2. przepisów postępowania, które ma istotny wpływ na wynik sprawy, tj. art. 151 p.p.s.a. w zw. z art. 7, 77 § 1, 80, 107 § 1 oraz § 3 k.p.a. polegające na niewyczerpującym zebraniu i rozpatrzeniu całego materiału dowodowego i niepodjęcie działań niezbędnych do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego sprawy, w tym w szczególności niewyjaśnienie czy:

a. posiadany stopień niepełnosprawności męża matki skarżącej według prawa niemieckiego niepełnosprawności według prawa polskiego, innymi słowy czy kryteria prawa niemieckiego i polskiego są jednakowe, tożsame w określaniu stopnia niepełnosprawności;

b. stan zdrowia w szczególności choroby przewlekłe na które cierpi mąż matki skarżącej tj. nadciśnienie tętnicze oraz cukrzyca pozwalają H.S. na sprawowanie odpowiedniej, całodobowej opieki nad żoną;

c. możliwości finansowe męża matki skarżącej, osiągane przez niego dochody z pracy zarobkowej są w stanie zapewnić całodobową opiekę nad niepełnosprawną żoną, w sytuacji gdy nie wyjaśniono ile rzeczywiście zarabia H.S., czy wykonuje pracę w pełnym wymiarze godzin, czy zarabia więcej niż 1300 euro, które wynika z jego oświadczenia;

3. naruszenie prawa materialnego, tj. art. 17 ust. 5 pkt za ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (Dz. U. 2003 nr 22S poz. 2255, zwana dalej u.ś.r.) poprzez jego błędne zastosowanie, a w konsekwencji uznanie o braku uprawnienia do świadczenia pielęgnacyjnego, jeżeli osoba wymagająca opieki pozostaje w związku małżeńskim, chyba, że współmałżonek legitymuje się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności, podczas gdy nie może on mieć zastosowania w niniejszej sprawie.

Mając powyższe na uwadze skarżąca kasacyjnie wniosła o:

1. uchylenie zaskarżonego wyroku i ponowne rozpoznanie sprawy przez Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie;

2. uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpatrzenia Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu w Warszawie;

3. zasądzenie na rzecz skarżącej kosztów postępowania według norm prawem przepisanych.

Jednocześnie skarżąca kasacyjnie wniosła o rozpoznanie skargi kasacyjnej na rozprawie.

Pismem z dnia 31 stycznia 2022 r. skarżąca kasacyjnie oświadczyła, że cofa wniosek o rozpoznanie sprawy na rozprawie wnosząc o jej rozpoznanie na posiedzeniu niejawnym.

Postanowieniem z dnia 16 września 2022 r. Naczelny Sąd Administracyjny na podstawie art. 125 § 1 pkt 1 p.p.s.a. zawiesił postępowanie w sprawie z uwagi na wystąpienie Rzecznika Praw Obywatelskich o podjęcie przez Naczelny Sąd Administracyjny uchwały w zakresie rozstrzygnięcia zagadnienia prawnego "Czy podstawę do uzyskania prawa do świadczenia pielęgnacyjnego z tytułu niepodejmowania lub rezygnowania z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w celu sprawowania opieki nad osobą legitymującą się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności albo orzeczeniem o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami: konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji, przez osoby wskazane w art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (Dz. U. z 2020 r. poz. 111 ze zm. dalej u.o.ś.r.) stanowi wyłącznie legitymowanie się przez rodziców osoby wymagającej opieki, osoby spokrewnione w pierwszym stopniu z osobą wymagającą opieki (art. 17 ust. 1a u.o.ś.r.), współmałżonka osoby wymagającej opieki (art. 17 ust. 5 pkt 2 lit. a u.o.ś.r.) orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności czy też dopuszczalne jest przyznanie, osobom wskazanym w art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (Dz. U. z 2020 r. poz. 111 ze zm.), prawa do świadczenia pielęgnacyjnego z tytułu niepodejmowania lub rezygnowania z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w celu sprawowania opieki nad osobą legitymującą się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności albo orzeczeniem o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami: konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji w sytuacjach, gdy rodzice osoby wymagającej opieki, osoby spokrewnione w pierwszym stopniu z osobą wymagającą opieki (art. 17 ust. 1a u.o.ś.r.), współmałżonek osoby wymagającej opieki (art. 17 ust. 5 pkt 2 lit. a u.o.ś.r.) nie legitymują się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności, ale z przyczyn obiektywnych nie mogą sprawować realnie i efektywnie opieki nad osobą wymagającą wsparcia?".

Z uwagi na podjęcie w dniu 14 listopada 2022 r. przez skład siedmiu sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego uchwały wyjaśniającej powyższe zagadnienie prawne (sygn. akt I OPS 2/22), postanowieniem z dnia 2 grudnia 2022 r., sygn. akt I OSK 1552/20 Naczelny Sąd Administracyjny podjął zawieszone postępowanie.

W dniu 4 października 2022 r. skarżąca kasacyjnie złożyła do akt sprawy kserokopię wyroku Sądu Okręgowego w [...] [...] Wydział Cywilny z dnia [...] marca 2021 r., sygn. akt [...], zgodnie z którym orzeczono rozwiązanie przez rozwód bez orzekania o winie małżeństwa U.S. i H.S.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

W niniejszej sprawie pełnomocnik strony skarżącej kasacyjnie, na podstawie art. 176 § 2 stawy z dnia ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2023 r., poz. 259 ze zm., dalej "P.p.s.a.") zrzekł się rozprawy, a żadna ze stron w ustawowym terminie nie wniosła o jej przeprowadzenie. W tej sytuacji rozpoznanie skargi kasacyjnej nastąpiło na posiedzeniu niejawnym, stosownie do art. 182 § 2 i 3 P.p.s.a.

Zgodnie z brzmieniem art. 183 § 1 P.p.s.a. Naczelny Sąd Administracyjny rozpoznaje sprawę w granicach skargi kasacyjnej, z urzędu zaś bierze pod rozwagę jedynie nieważność postępowania, co oznacza związanie przytoczonymi w skardze kasacyjnej jej podstawami, określonymi w art. 174 P.p.s.a. Podstawy te determinują kierunek postępowania Naczelnego Sądu Administracyjnego. Wychodząc z tego założenia, należy na wstępie zaznaczyć, że wobec niestwierdzenia z urzędu nieważności postępowania (art. 183 § 2 P.p.s.a.), Naczelny Sąd Administracyjny ogranicza swoje rozważania do oceny zagadnienia prawidłowości dokonanej przez Sąd I instancji wykładni wskazanych w skardze kasacyjnej przepisów prawa.

Biorąc pod uwagę tak uregulowany zakres kontroli instancyjnej sprawowanej przez Naczelny Sąd Administracyjny, stwierdzić należy, że skarga kasacyjna nie zawiera usprawiedliwionych podstaw.

Przed przystąpieniem do rozpoznania zarzutów skargi kasacyjnej, należy wyjaśnić, że skarżąca wnioskiem z dnia [...] stycznia 2018 r. wystąpiła o przyznanie jej świadczenia pielęgnacyjnego w związku z opieką nad niepełnosprawną matką legitymującą się orzeczeniem o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności wydanym przez Miejski Zespół Orzekania o Niepełnosprawności w [...] z dnia [...] sierpnia 2015 r., nr [...]. W orzeczeniu wskazano, że niepełnosprawność matki skarżącej kasacyjnie istnieje od szesnastego roku życia, a orzeczenie wydano na stałe. Orzeczenie zawiera także wskazanie o okresowej konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji, natomiast konieczność stałego współdziałania na co dzień opiekuna w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji – nie dotyczy (pkt 8).

Decyzją z dnia 3 sierpnia 2018 r. Wojewoda Mazowiecki odmówił przyznania wnioskowanego świadczenia wskazując, że niepełnosprawna pozostaje w związku małżeńskim z osobą, która nie legitymuje się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności, co wyklucza przyznanie tego świadczenia innej osobie zobowiązanej do świadczeń alimentacyjnych na rzecz niepełnosprawnego.

Po rozpatrzeniu odwołania skarżącej Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Warszawie decyzją z dnia 18 grudnia 2018 r. uchyliło w całości zaskarżoną decyzję i przekazało sprawę organowi I instancji do ponownego rozpoznania. W motywach rozstrzygnięcia wskazano, że organ I instancji nie zbadał czy małżonek U.S. jest zdolny wykonywać nad nią opiekę, a jeśli ze względu na stan zdrowia czy wiek sam nie jest do tego zdolny, to czy jego sytuacja materialna nie pozwala na zastąpienie świadczeń osobistych pomocą finansową pozwalającą na pokrycie kosztów opieki przez inną osobę.

Decyzją z dnia 26 marca 2019 r. Wojewoda Mazowiecki odmówił przyznania wnioskowanego świadczenia wskazując, że brak jest podstaw do stwierdzenia, iż H.S. legitymuje się znacznym stopniem niepełnosprawności, który umożliwiałby nabycie prawa do świadczenia pielęgnacyjnego osobie zobowiązanej do opieki w dalszej kolejności.

Po rozpatrzeniu odwołania skarżącej Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Warszawie decyzją z dnia 18 września 2019 r. utrzymało w mocy zaskarżoną decyzję, podtrzymując stanowisko organu I instancji.

Przywołanym na wstępie wyrokiem Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie oddalił skargę na powyższe rozstrzygnięcie. W uzasadnieniu Sąd wskazał, że zgodzić się należy ze skarżącą, iż wykładni przepisu art. 17 ust.5 pkt 2 lit. a) ustawy o świadczeniach rodzinnych nie można ograniczać tylko o wykładni językowej. Dokonując wykładni tego przepisu należy uwzględnić nie tylko literalne brzmienie, ale także cel dla realizacji jakiego dane rozwiązanie prawne zostało przez ustawodawcę wprowadzone. Normę prawną rekonstruuje się zawsze z całokształtu obowiązujących przepisów prawnych. Stosownie do treści art. 18 Konstytucji RP, małżeństwo jako związek kobiety i mężczyzny, rodzina, macierzyństwo znajdują się pod ochroną i opieką Rzeczypospolitej Polskiej. Niewątpliwie z przepisu tego wywodzić można obowiązek dokonywania takiej wykładni, która nie stoi w sprzeczności z dobrem rodziny i małżeństwa. Negatywna przesłanka z art. 17 ust.5 pkt 2 lit. a) (brak znacznego stopnia niepełnosprawności małżonka) rozumiana w sposób bezwzględny może wywoływać negatywne konsekwencje dla rodziny. Ten rodzaj wykładni odnosiłby i należałoby go zastosować do sytuacji, gdy małżonek osoby niepełnosprawnej z przyczyn od niego niezależnych – zdrowotnych, finansowych, życiowych nie jest w stanie w jakikolwiek sposób wspomóc niepełnosprawnego w stopniu znacznym współmałżonka.

Sąd I instancji zauważył, iż sytuacja rodzinna małżonków Sałata jest inna. Mąż osoby wymagającej opieki H.S. od około pięciu lat mieszka i pracuje w [...], a także zamieszkuje w S. Stanowczo oświadczył, iż życie jego niepełnosprawnej żony go nie interesuje. Sąd wskazał, że stan jego zdrowia nie pozwala uznać, iż jest osobą niepełnosprawną w stopniu znacznym, czy też pozbawioną środków do życia. Zgodnie z art. 23 ustawy z 25 lutego 1964 roku Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U z 2019 r., poz. 2086) małżonkowie mają równe prawa i obowiązki w małżeństwie. Są obowiązani do wspólnego pożycia, do wzajemnej pomocy i wierności oraz do współdziałania dla dobra rodziny, którą przez swój związek założyli. Taki stan rzeczy i taka lekceważąca postawa wymagałaby od U.S. skorzystania ze swoich uprawnień jako żony. W ocenie Sądu, należałoby rozważyć sens prawnego istnienia małżeństwa, gdy w chorobie została opuszczona, ewentualne zażądanie alimentów od męża. Mimo pogarszającego się stanu zdrowia U.S. z przysługujących jej uprawnień z kodeksu rodzinnego i opiekuńczego nie skorzystała, a stanowisko, że było to z powodu stanu zdrowia, czy też sytuacji materialnej nie jest przekonywujące.

W ocenie Sądu I instancji w przedstawionej sytuacji należałoby pomoc państwa dla L.S. - osoby opiekującej się niepełnosprawną matką poprzedzić żądaniami prawnymi, co do wsparcia od H.S. dla niepełnosprawnej żony. Nie może być takiej sytuacji, że H.S. nie poczuwa się do swoich obowiązków jako małżonek, a te obowiązki za niego przejmuje Państwo (w postaci przyznania świadczenia pielęgnacyjnego) i on zostaje z tych obowiązków zwolniony. Tylko wyjątkowa sytuacja, gdy małżonek nie może z przyczyn obiektywnie od niego niezależnych przejąć obowiązków opiekuńczych nad niepełnosprawnym małżonkiem może doprowadzić do przyznania świadczenia na rzecz członka rodziny, który zrezygnował z zatrudnienia i podjął się opieki. Fakt przejęcia obowiązków opiekuńczych nad niepełnosprawną matką przez córkę L.S. nie był kwestionowany, ale z drugiej strony U.S. pozostaje w związku małżeńskim z H.S., który w żadnym stopniu nie realizuje swoich małżeńskich obowiązków mimo, iż takie możliwości posiada.

W tak przedstawionym stanie faktycznym niniejszej sprawy, wyjaśnić należy, że zgodnie z art. 17 ust. 5 pkt 2 lit. a u.ś.r. świadczenie pielęgnacyjne nie przysługuje, jeżeli osoba wymagająca opieki pozostaje w związku małżeńskim, chyba że współmałżonek legitymuje się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności. W rozpatrywanej sprawie, wymagająca opieki matka skarżącej kasacyjnie pozostaje w związku małżeńskim z osobą nielegitymującą się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności. Zauważyć trzeba, że orzekanie o niepełnosprawności realizowane jest przez zespoły do spraw orzekania o niepełnosprawności na podstawie przepisów polskiego prawa ustalającego zasady kwalifikacji do osób niepełnosprawnych i do stopnia niepełnosprawności oraz tryb postępowania. Organy administracji publicznej przy wydawaniu orzeczeń zobowiązane są do przestrzegania tych przepisów. Kryteria kwalifikacji do osób niepełnosprawnych w polskim systemie orzekania o niepełnosprawności oparte zostały na kategoriach pojęciowych, których nie można uznać za tożsame i równoznaczne z kryteriami stosowanymi w systemach orzeczniczych innych państw. Dlatego też, znajdująca się w aktach sprawy decyzja Nadburmistrza Miasta [...] z dnia [...] listopada 2017 r., nr [...] orzekająca o ustaleniu stopnia niepełnosprawności H.S. na 40 GdB (cukrzyca i nadciśnienie tętnicze) nie może zostać wzięta pod uwagę przy ustaleniu czy H.S. legitymuje się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności. Obowiązujące przepisy prawa regulujące orzekanie o niepełnosprawności nie przewidują również "przekładania" dokumentów potwierdzających niepełnosprawność wydanych w ramach zagranicznych systemów orzekania o niepełnosprawności na orzeczenia wydane w polskim systemie. Oznacza to, że wniosek o wydanie orzeczenia potwierdzającego niepełnosprawność albo stopień niepełnosprawności musi zostać rozpatrzony na podstawie przepisów polskiego prawa, a orzeczenie musi zawierać elementy, o których mowa w art. 6b ust. 3 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. z 2021 r. poz. 573, ze zm.). Konsekwencją powyższego jest konieczność stosowania przez organy orzekające o niepełnosprawności przy rozpatrywaniu wniosku o wydanie orzeczenia obywatelowi innego państwa będącego uchodźcą wojennym analogicznej procedury, jak w przypadku obywateli Rzeczypospolitej Polskiej oraz obywateli innych państw ubiegających się o wydanie orzeczenia (zob. pismo Ministra Rodziny i Polityki Społecznej z dnia 28 września 2022 r., nr BON-IV.070.66.2022.AP). Ze strony internetowej https://niepelnosprawni.gov.pl/a,14,uznawanie-dokumentow-w-obrebie-unii-europejskiej wynika ponadto, że w prawie wspólnotowym brak jest regulacji prawnej dotyczącej wzajemnego "przekładania" orzeczeń o niepełnosprawności, a Rzeczpospolita Polska nie jest stroną umowy międzynarodowej pozwalającej na wzajemne uznawanie dokumentów potwierdzających status osoby niepełnosprawnej innych krajów członkowskich Unii Europejskiej. Systemy orzekania o niepełnosprawności we wspomnianych krajach są niejednolite, a każde państwo stosuje własne kryteria orzekania o niepełnosprawności. Wobec powyższego osoba, legitymująca się dokumentem potwierdzającym niepełnosprawność, wydanym przez jedno z państw członkowskich Unii Europejskiej, nie może być traktowana, w świetle przepisów prawa polskiego, jak osoba niepełnosprawna.

Z powyższych względów uznać należy, że ww. decyzja z dnia [...] listopada 2017 r. (zaświadczenie o niepełnosprawności H.S.) nie może być uznana w polskim porządku prawnym za uprawniającą do przesądzenia o istnieniu orzeczenia o jego znacznym stopniu niepełnosprawności, zgodnie z wymogami wynikającymi z art. 17 ust. 5 pkt 2 lit. a u.ś.r.

W tym miejscu wyjaśnić trzeba, że w orzecznictwie sądów administracyjnych można było w przeszłości zaobserwować istotne rozbieżności w wykładni art. 17 ust. 5 pkt 2 lit. a u.ś.r. Część orzeczeń wydanych przez sądy administracyjne dopuszczała odstąpienie od literalnego brzmienia tego przepisu, wskazując, że nie można oczekiwać sprawowania opieki nad osobą niepełnosprawną od małżonka tej osoby, który z racji zaawansowanego wieku lub stanu zdrowia sam wymaga opieki i nie może sprawować jej nad innymi osobami, samemu nie legitymując się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności (zob. wyroki Naczelnego Sądu Administracyjnego z 25 stycznia 2013 r., sygn. akt I OSK 1899/12, z 13 lutego 2013 r., sygn. akt I OSK 1526/12, z 20 września 2013 r., sygn. akt I OSK 46/13, z 6 listopada 2014 r., sygn. akt I OSK 251/14, z 13 listopada 2015 r., sygn. akt I OSK 1230/14, z 18 listopada 2015 r., sygn. akt I OSK 1200/14, z 25 stycznia 2021 r., sygn. akt I OSK 2103/20; z 14 lipca 2021 r., sygn. akt I OSK 394/21, czy z 10 grudnia 2021 r., sygn. akt I OSK 817/21).

Tę linię orzeczniczą należy jednakże uznać za nieaktualną. Zgodnie bowiem z uchwałą z dnia 14 listopada 2022 r., sygn. akt I OPS 2/22, wydaną w składzie siedmiu sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego, warunkiem przyznania prawa do świadczenia pielęgnacyjnego, o którym mowa w art. 17 ust. 1 u.ś.r. z tytułu sprawowania opieki nad osobą pozostającą w związku małżeńskim osobie wskazanej w art. 17 ust. 1 pkt 4 u.ś.r. innej niż współmałżonek, jest legitymowanie się przez współmałżonka osoby wymagającej opieki orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności. Uzasadniając zaś swoje stanowisko skład poszerzony w szczególności stwierdził, iż akceptuje tezę, że wykładnia prawa powinna mieć charakter kompleksowy, to jest powinna być przeprowadzana z wykorzystaniem różnych dyrektyw, w celu weryfikacji konkurencyjnych alternatyw interpretacyjnych i ostatecznego wyboru jednej możliwości interpretacyjnej. Jednocześnie jednak stwierdził, że waga argumentów przemawiających za odmiennym rozumieniem norm prawnych regulujących dostęp do świadczenia pielęgnacyjnego osób zobowiązanych do alimentacji osoby wymagającej opieki ze względu na niepełnosprawność powinna być dostatecznie doniosła, aby uzasadnić konieczność modyfikacji zastosowanych przesłanek. W związku z tym skład poszerzony dokonał analizy treści omawianego uregulowania zawartego w ustawie o świadczeniach rodzinnych w kontekście przepisów Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego i doszedł do przekonania, że odesłanie, zawarte w art. 17 ust. 1 pkt 4 u.ś.r. do przepisów Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, ma ograniczony charakter w tym znaczeniu, że nie daje podstaw w procesie wykładni do odwoływania się do przepisów Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego w zakresie szerszym, niż to wynika z tego odesłania. Kontekst systemowy jest w tym zakresie ograniczony i brak jest w szczególności podstaw do przyjmowania, że stanowi go też art. 132 k.r.o. i przyjęte w nim przesłanki wyznaczające kolejność powstawania obowiązku alimentacyjnego. W związku z tym skład poszerzony uznał, iż w kwestii kolejności dostępu osób uprawnionych do świadczenia pielęgnacyjnego ustawodawca nie odsyła do przepisów Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, a ustawa zawiera własną regulację, która nie jest aktualnie w pełni koherentna z modelem przyjętym w przepisach Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, a co bynajmniej nie świadczy o braku spójności systemowej. W kwestii kryteriów i przesłanek przyznania świadczenia pielęgnacyjnego ustawa o świadczeniach rodzinnych ma charakter autonomiczny i brak jest podstaw do przyjmowania, że art. 17 ust. 5 pkt 2 lit. a) czy art. 17 ust. 1a u.ś.r. powinny być interpretowane z uwzględnieniem art. 132 k.r.o. i wskazanych w nim przesłanek odnoszących się do braku możliwości lub nadmiernych trudności w zadośćuczynieniu obowiązkom alimentacyjnym.

W uzasadnieniu uchwały wskazano, że brzmienie art. 17 ust. 5 pkt 2 lit. a) u.ś.r. jest jasne i odwołuje się do prawnie uregulowanej kwestii instytucji orzeczenia o stopniu niepełnosprawności, co rzutuje na wykładnię tego przepisu. Zwrócono także uwagę, że brzmienie przepisu jest wynikiem zmian legislacyjnych, które dostosowały jego brzmienie do aktualnej ówcześnie sytuacji. W ocenie sędziów wydających uchwałę na wynik wykładni tego przepisu ma również wpływ fakt, że świadczenie pielęgnacyjne jest jednym ze świadczeń rodzinnych, w związku z czym pozbawienie prawa do uzyskania świadczenia pielęgnacyjnego na skutek ścisłej wykładni analizowanego przepisu nie pozbawia rodziny jako całości przysługujących jej świadczeń, a zatem literalna wykładnia nie prowadzi do powstania luki legislacyjnej, której uzupełnienie miałoby następować w drodze innych niż językowa metod wykładni.

Zaznaczyć w tym miejscu należy, że treść powyższej uchwały na podstawie art. 269 § 1 P.p.s.a. wiąże skład orzekający w niniejszej sprawie, co rzutuje na określoną wykładnię tego przepisu.

W rozpoznawanej sprawie nie można uznać, że małżonek matki skarżącej legitymuje się, o czym była mowa w powyższych rozważaniach, orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności i jest osobą fizycznie zdolną do podjęcia opieki nad niepełnosprawną małżonką. Pomimo, iż na dzień wydawania decyzji w sprawie oraz aktualnie, nie prowadzi wspólnego gospodarstwa domowego z U.S. z uwagi na fakt, że mieszka i pracuje w [...] to, jak trafnie zauważyły organy orzekające w sprawie, jego wiek, stan zdrowia pozwalają na wykonywanie pracy zarobkowej wynikiem czego jego sytuacja majątkowa pozwala na zastąpienie świadczeń osobistych pomocą finansową na pokrycie kosztów opieki nad U.S. przez inną osobę.

W tak ustalonym stanie faktycznym brak jest możliwości przyznania skarżącej świadczenia pielęgnacyjnego w miejsce małżonka matki skarżącej.

W ocenie Naczelnego Sądu Administracyjnego, pomimo lakonicznego uzasadnienia Sądu I instancji, zaskarżone orzeczenie odpowiada prawu. Z tych względów nie można Sądowi I instancji zarzucić naruszenia powołanych w petitum skargi kasacyjnej zarzutów postępowania polegającego na niewyczerpującym zebraniu i rozpatrzeniu całego materiału dowodowego sprawy, które mogłyby mieć istotny wpływ na jego wynik.

W konsekwencji powyższego w ocenie Naczelnego Sądu Administracyjnego za niezasadny należało uznać także zarzut naruszenia prawa materialnego, tj. art. 17 ust. 5 pkt 2 lit. a u.ś.r.

Mając powyższe na uwadze, Naczelny Sąd Administracyjny uznał, że zaskarżony wyrok odpowiada prawu, wobec czego działając na podstawie art. 184 P.p.s.a., oddalił skargę kasacyjną.

Na marginesie wskazać należy, że skarżąca kasacyjnie złożyła do akt sprawy wyrok Sądu Okręgowego w [...] [...] Wydział Cywilny z dnia [...] marca 2021 r., sygn. akt [...], zgodnie z którym orzeczono rozwiązanie przez rozwód bez orzekania o winie małżeństwa U.S. i H.S. Kwestia ta pozostaje jednakże bez wpływu na ocenianą sprawę. Skarżąca kasacyjnie może natomiast rozważyć ponowne wystąpienie z wnioskiem o przyznanie jej świadczenia pielęgnacyjnego na matkę.