Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Dnia 9 lutego 2024 roku Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Walentyna Długaszewska (spr.) Sędzia WSA Mirella Ławniczak Sędzia WSA Zbigniew Kruszewski po rozpoznaniu w trybie uproszczonym w dniu 9 lutego 2024 roku sprawy ze skargi Gminy [...] na postanowienie Dyrektora Izby Skarbowej z dnia 18 września 2023 r. nr [...] w przedmiocie umorzenia postępowania egzekucyjnego oddala skargę.

Zaskarżonym postanowieniem Dyrektor Izby Skarbowej utrzymał w mocy postanowienie Naczelnika Urzędu Skarbowego w K. z 27 czerwca 2023 r. o umorzeniu postępowania egzekucyjnego prowadzonego wobec M. P. na podstawie tytułów wykonawczych z 28 października 2015 r. o numerach od [...] do [...]

Jako podstawę prawną zaskarżonego postanowienia powołano:

- art. 138 § 1 pkt 1 w zw. z art. 144 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2023 r., poz. 775 ze zm.), dalej: "K.p.a.",

- art. 18 i art. 59 § 1 pkt 2 ustawy z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (Dz. U. z 2022 r., poz. 479 ze zm.), dalej: "p.e.a.", w zw. z art. 13 ust. 1 ustawy z dnia 11 września 2019 r. o zmianie ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2019 r., poz. 2070 ze zm.), dalej: "nowela p.e.a. z 11 września 2019 r.".

W uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia wskazano, co następuje.

Naczelnik Urzędu Skarbowego w K. wszczął wobec M. P. postępowanie egzekucyjne w celu wyegzekwowania zaległych opłat eksploatacyjnych za koncesję na wydobywanie kopaliny ze złoża, w oparciu o tytuły wykonawcze o numerach od [...] do [...], wystawionych 28 października 2015 r. przez Burmistrza G.. Podstawą prawną dochodzonego obowiązku były decyzje organu koncesyjnego - Marszałka Województwa W. z (odpowiednio względem tytułów wykonawczych) 8 lutego 2012 r., 8 lutego 2012 r., 8 maja 2012 r., 8 maja 2012 r., 24 czerwca 2013 r., 24 czerwca 2013 r., 16 grudnia 2014 r., 16 grudnia 2014 r. i 22 kwietnia 2013 r.

Wszczęcie egzekucji nastąpiło przez skuteczne zajęcie świadczenia zobowiązanego w Kasie Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego, dokonane zawiadomieniem z 11 grudnia 2015 r. nr [...], doręczonym wraz z tytułami wykonawczymi 15 grudnia 2015 r. (odbiór potwierdzony przez T. P.). W tym samym dniu zawiadomienie to doręczono organowi rentowemu. Wskutek przedmiotowego zajęcia doszło do zbiegu egzekucji administracyjnej z egzekucją sądową, o czym poinformował dłużnik zajętej wierzytelności.

Z akt sprawy wynika, że pismem z 18 czerwca 2021 r. nr [...] Gmina G. skierowała zapytanie do organu egzekucyjnego o informacje na jakim etapie znajduje się postępowanie egzekucyjne prowadzone na podstawie przedmiotowych tytułów wykonawczych. Gmina wniosła również o podanie informacji o czynnościach egzekucyjnych, jakie podejmował Naczelnik Urzędu Skarbowego w K. w celu wyegzekwowania dochodzonych należności. W odpowiedzi na powyższe Naczelnik Urzędu Skarbowego w K. przesłał Gminie 7 lipca 2021 r. (przez ePUAP) opis przebiegu postępowania egzekucyjnego.

Pismem z 9 grudnia 2022 r. nr [...] Naczelnik Urzędu Skarbowego w K. zwrócił się do Gminy G. z prośbą o przeanalizowanie, czy zaległości objęte m. in. tytułami wykonawczymi o numerach od [...] do [...] nie uległy przedawnieniu. Organ egzekucyjny przedstawił skutecznie zastosowane środki egzekucyjne w odniesieniu do każdego z tych tytułów wykonawczych. Z zestawienia tego wynikało, że skuteczne okazało się jedynie zajęcie świadczenia zobowiązanego w Kasie Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego, dokonane zawiadomieniem z 11 grudnia 2015 r.

W odpowiedzi z 28 grudnia 2022 r. nr [...] Gmina poinformowała, że bieg przedawnienia zobowiązań objętych przedmiotowymi tytułami wykonawczymi został skutecznie przerwany na skutek środków wymienionych w piśmie organu egzekucyjnego nr [...] z 9 grudnia 2022 r. zastosowanych przez organ egzekucyjny. Dodatkowo wskazano, że zaległości objęte tytułami wykonawczymi o numerach: [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...] zostały wpisane w hipotekę przymusową nieruchomości gruntowej niezabudowanej należącej do zobowiązanego, położonej w miejscowości P., gm. G., o pow. 1,8 ha, dla której Sąd Rejonowy w K. prowadzi księgę wieczystą nr [...] z nadaną klauzulą wykonalności z 12 kwietnia 2019 r., co zdaniem Gminy również skutecznie przerwało bieg przedawnienia należności objętymi tymi tytułami wykonawczymi.

Organ egzekucyjny podjął dalsze czynności egzekucyjne i zawiadomieniem z 23 marca 2023 r. nr [...] zajął świadczenie emerytalne M. P. w II Oddziale Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w P. Inspektoracie w K..

W dniu 11 kwietnia 2023 r. do organu egzekucyjnego wpłynęło pismo M. P. z 4 kwietnia 2023 r. W piśmie tym zobowiązany wniósł o stwierdzenie przedawnienia roszczeń z tytułu zobowiązań objętych tytułami wykonawczymi m. in. Burmistrza Miasta i Gminy G. oraz umorzenie przedmiotowych zaległości w całości wraz z odsetkami.

Naczelnik Urzędu Skarbowego w K. pismem z 19 kwietnia 2023 r. nr [...] wezwał M. P. do sprecyzowania rodzaju żądania przez określenie czy stanowi ono: 1) wniosek o umorzenie zaległości, 2) wniosek o umorzenie postępowania egzekucyjnego prowadzonego w oparciu o wyżej wskazane tytuły wykonawcze z uwagi na przedawnienie obowiązków czy 3) wnosi skargę na czynność egzekucyjną organu egzekucyjnego.

W piśmie z 19 kwietnia 2023 r. M. P. poinformował organ egzekucyjny, że podanie z 4 kwietnia 2023 r. stanowi wniosek o umorzenie postępowań egzekucyjnych prowadzonych w oparciu o tytuły wykonawcze wskazane w zawiadomieniu nr [...]

W odpowiedzi na wezwanie z 19 kwietnia 2023 r. natomiast zobowiązany pismem z 27 kwietnia 2023 r. wskazał, że podanie z 4 kwietnia 2023 r. stanowi wniosek o umorzenie postępowania egzekucyjnego z uwagi na przedawnienie obowiązków.

W związku z żądaniem o umorzenie postępowania egzekucyjnego z uwagi na przedawnienie zaległości objętych przedmiotowymi tytułami wykonawczymi, a także z uwagi na orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego z 8 października 2013 r. o sygn. akt SK 40/12 organ egzekucyjny zwrócił się do Gminy G. z wnioskiem z 4 maja 2023 r. nr [...] o zajęcie stanowiska w sprawie wymagalności tych obowiązków, które można egzekwować wyłącznie z przedmiotu hipoteki.

W odpowiedzi z 18 maja 2023 r. nr [...] Gmina poinformowała, że jej zdaniem zaległości objęte m. in. tytułami wykonawczymi o numerach od [...] do [...] nie uległy przedawnieniu. Gmina wskazała, że bieg terminu przedawnienia został skutecznie przerwany 7 czerwca 2021 r. przez zajęcie rachunku bankowego. Ponadto wskazano, że 12 kwietnia 2019 r. tytułom wykonawczym nr: [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...] nadano klauzulę wykonalności celem wpisu do hipoteki, co skutecznie przerwało bieg terminu przedawnienia oraz że przedmiotowe zaległości zostały wpisane do hipoteki. Gmina powołała wyrok o sygn. akt II FSK 3215/16 podkreślając, że zastosowanie zabezpieczenia hipoteki przymusowej stanowi środek egzekucyjny w postępowaniu zabezpieczającym. Gmina poinformowała, że podatnika zawiadomiono o ustanowieniu hipoteki przymusowej, a łączne spełnienie powyższych przesłanek doprowadziło do przerwania biegu terminu przedawnienia na podstawie art. 70 § 4 Ordynacji podatkowej, który to termin przedawnienia biegnie na nowo od 13 kwietnia 2019 r., stąd roszczenia nie uległy przedawnieniu i możliwe jest prowadzenie przez organ egzekucyjny egzekucji z nieruchomości.

Pismem z 23 maja 2023 r. nr [...] organ egzekucyjny zwrócił się do Gminy G. o ponowne zajęcie stanowiska w sprawie wymagalności obowiązków objętych powyższymi tytułami wykonawczymi wyjaśniając, że ostatnim skutecznym środkiem egzekucyjnym przerywającym bieg terminu przedawnienia było zajęcie świadczenia zobowiązanego w Kasie Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego, dokonane zawiadomieniem z 11 grudnia 2015 r. nr [...] Naczelnik Urzędu Skarbowego w K. przyznał, że środek egzekucyjny z 7 czerwca 2021 r. został zastosowany w czasie, kiedy należności objęte tymi tytułami można było egzekwować jedynie z przedmiotu hipoteki. W odniesieniu do powołanego przez wierzyciela wyroku organ egzekucyjny zwrócił uwagę, że jego treść przedstawia sytuację odmienną od stanu faktycznego i prawnego omawianej sprawy. Naczelnik Urzędu Skarbowego w K. wyjaśnił, że prowadził postępowanie egzekucyjne w oparciu o tytuły wykonawcze, a nie zarządzenia zabezpieczenia, wobec tego nie może być mowy o analogii w tej kwestii. W art. 1a pkt 12 p.e.a. wpisu do hipoteki nie wymieniono jako środka egzekucyjnego. Postępowania o wpis hipoteki przymusowej nie można traktować jak postępowania egzekucyjnego, a hipoteki przymusowej jako środka egzekucyjnego (por.: wyrok Sądu Najwyższego o sygn. akt II CSK 17/13).

Pismem z 7 czerwca 2023 r. nr [...] Gmina G. podtrzymała swoje stanowisko i dodała, że uznanie hipoteki jako środka egzekucyjnego, o którym mowa w art. 70 § 4 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2022 r., poz. 2651 ze zm.), dalej: "o.p.", zostało wielokrotnie wyrażane w orzecznictwie sądów administracyjnych, stąd w sprawie należy podjąć czynności zmierzające do wyegzekwowania wierzytelności oraz, że w ramach zabezpieczenia hipotecznego możliwe jest podjęcie czynności egzekucyjnych w postaci przeprowadzenia egzekucji z nieruchomości.

Naczelnik Urzędu Skarbowego w K., po rozpoznaniu wniosku M. P. z 4 kwietnia 2023 r., postanowieniem z 27 czerwca 2023 r. nr 3011- [...] umorzył postępowanie egzekucyjne prowadzone wobec niego na podstawie tytułów wykonawczych o numerach od [...] do [...], wystawionych przez Gminę G. 28 października 2015 r.

Analiza należności objętych powyższymi tytułami wykonawczymi wykazała, że uległy przedawnieniu zarówno zobowiązania z nich wynikające, jak i koszty upomnienia oraz koszty egzekucyjne.

Podstawą wydania postanowienia z 27 czerwca 2023 r. jest art. 59 § 1 pkt 2 w zw. z art. 59 § 3 i § 4 p.e.a. w brzmieniu obowiązującym do 29 lipca 2020 r. i art. 13 ust. 1 nowela p.e.a. z 11 września 2019 r.

Po rozpatrzeniu zażalenia organ odwoławczy stwierdził, co następuje.

Zgodnie z art. 13 ust. 1 nowela p.e.a. z 11 września 2019 r. do postępowań egzekucyjnych wszczętych na podstawie ustawy zmienianej w art. 1 i niezakończonych przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy stosuje się przepisy dotychczasowe. Wobec tego przepisem regulującym rozpatrywane zagadnienie, który stanowi podstawę zaskarżonego rozstrzygnięcia jest art. 59 § 1 pkt 2 p.e.a. w brzmieniu obowiązującym do 29 lipca 2020 r.

Zgodnie z art. 59 § 1 pkt 2 p.e.a. umorzenie postępowania egzekucyjnego następuje m. in. w przypadku jeżeli obowiązek nie jest wymagalny, został umorzony lub wygasł z innego powodu albo jeżeli obowiązek nie istniał.

Organ egzekucyjny umorzył postępowanie egzekucyjne prowadzone wobec M. P. na podstawie tytułów wykonawczych o numerach od [...] do [...] wystawionych przez Gminę G. 28 października 2015 r. z uwagi na przedawnienie zarówno zobowiązań z tych tytułów wynikających, jak i kosztów upomnienia oraz kosztów egzekucyjnych.

Jak wynika z przekazanych akt sprawy ostatnim skutecznym środkiem egzekucyjnym przerywającym bieg terminu przedawnienia (w odniesieniu do wszystkich powyższych tytułów wykonawczych) było zajęcie świadczenia zobowiązanego w Kasie Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego, dokonane zawiadomieniem z 11 grudnia 2015 r. nr [...] W wyniku tego zajęcia bieg terminu przedawnienia został przerwany 15 grudnia 2015 r. i biegł na nowo od 16 grudnia 2015 r. do 16 grudnia 2020 r.

Organ egzekucyjny w toku prowadzonego postępowania podejmował próby zastosowania środków egzekucyjnych, jednakże okazały się one bezskuteczne z uwagi na brak rachunków prowadzonych przez banki dla zobowiązanego bądź brak wierzytelności, które przysługiwałyby zobowiązanemu od dłużnika zajętej wierzytelności:

- zajęcie wierzytelności z rachunku bankowego i wkładu oszczędnościowego w Banku [...] w K. (zawiadomienie z 29 września 2017 r. nr 3011- [...]) - bank nie prowadzi rachunku; środek egzekucyjny nieskuteczny,

- zajęcie innej wierzytelności pieniężnej w [...] sp. z o. o. w K. (zawiadomienie z 27 czerwca 2018 r. nr 3011- [...]) - podmiot nie posiada żadnych zobowiązań względem zobowiązanego; środek egzekucyjny nieskuteczny,

- zajęcie wierzytelności z rachunku bankowego i wkładu oszczędnościowego w Banku [...] S. A. (zawiadomienie z 22 sierpnia 2019 r. nr 3011- [...]) - bank nie prowadzi rachunku; środek egzekucyjny nieskuteczny,

- zajęcie wierzytelności z rachunku bankowego i wkładu oszczędnościowego w [...] Banku [...] S. A. (zawiadomienie z 10 lipca 2020 r. nr [...]) - bank nie prowadzi rachunku; środek egzekucyjny nieskuteczny.

Z kolei dwa ostatnie środki egzekucyjne organ egzekucyjny zastosował już po upływie terminu przedawnienia:

- zajęcie wierzytelności z rachunku bankowego i wkładu oszczędnościowego w Spółdzielczej Kasie Oszczędnościowo-Kredytowej im. [...] w G. (zawiadomienie z 7 czerwca 2021 r. nr [...]) - zbieg egzekucji administracyjnej z sądową;

- zajęcie świadczenia z zaopatrzenia emerytalnego i ubezpieczenia społecznego oraz renty socjalnej w II Oddziale Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w P. Inspektoracie w K. (zawiadomienie z 23 marca 2023 r. nr [...]) - zbieg egzekucji administracyjnej z sądową.

Sporne zaległości uległy zatem przedawnieniu.

Naczelnik Urzędu Skarbowego w K. w kierowanym do Gminy G. piśmie z 23 maja 2023 r. nr [...] wyjaśnił, że w przedmiotowej sprawie ostatnim skutecznym środkiem egzekucyjnym przerywającym bieg terminu przedawnienia było zajęcie świadczenia zobowiązanego w Kasie Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego, dokonane zawiadomieniem z 11 grudnia 2015 r. nr [...] Naczelnik Urzędu Skarbowego w K. przyznał, że środek egzekucyjny z 7 czerwca 2021 r. został zastosowany w czasie, kiedy należności objęte przedmiotowymi tytułami można było egzekwować jedynie z przedmiotu hipoteki. Takowa hipoteka nie została ustanowiona w oparciu o przedmiotowe tytuły wykonawcze w odniesieniu do wskazanej przez Gminę G. nieruchomości, stąd należności objętych tymi tytułami nie można egzekwować z przedmiotu hipoteki.

Przekazane organowi odwoławczemu akta sprawy są kompletne. Zawierają wszystkie dokumenty, w oparciu o które organ pierwszej instancji dokonał rozstrzygnięcia w sprawie. Na ich podstawie możliwe było dokonanie pełnej oceny przedmiotowej sprawy.

Organ pierwszej instancji dokonał prawidłowej wykładni art. 1 pkt 12 tiret czwarte p.e.a. w zw. z art. 70 § 4 o.p. przez przyjęcie, że środek egzekucyjny w postaci zajęcia rachunku bankowego nie stanowił skutecznego środka egzekucyjnego przerywającego bieg terminu przedawnienia, bowiem środek w postaci zajęcia rachunku bankowego w Spółdzielczej Kasie Oszczędnościowo-Kredytowej im. [...] w G. (zawiadomienie z 7 czerwca 2021 r. nr [...]), został zastosowany przez organ egzekucyjny już po upływie terminu przedawnienia spornej należności.

Dla zobowiązań podatkowych mają zastosowanie przepisy działu III o.p. Z art. 70 § 1 o.p. wynika, ze zobowiązanie podatkowe przedawnia się z upływem 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym upłynął termin płatności podatku. Przepis art. 70 § 4 o.p. stanowi, że bieg terminu przedawnienia zostaje przerwany wskutek zastosowania środka egzekucyjnego, o którym podatnik został zawiadomiony. Po przerwaniu biegu terminu przedawnienia biegnie on na nowo od dnia następującego po dniu, w którym zastosowano środek egzekucyjny. Środek ten musi być jednak zastosowany przed upływem terminu przedawnienia zaległości.

W skardze na postanowienie organu odwoławczego Gmina G. zarzuciła naruszenie:

I. przepisów postępowania, które mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy, tj.:

1. art. 10 w zw. z art. 81 K.p.a. przez niezawiadomienie skarżącej o możliwości zakończenia postępowania i wydania decyzji przy jednoczesnym niewyznaczeniu jej terminu wypowiedzenia się co do zebranych dowodów i materiałów oraz zgłoszenia żądań, a tym samym uniemożliwienie jej branie czynnego udziału w sprawie;

2. art. 136 § 1 K.p.a. w zw. z art. 17 § 5 w zw. z art. 18 p.e.a. w zw. z art. 7 w zw. z art. 107 § 1 pkt 6 i § 3 K.p.a. przez błędne ustalenie stanu faktycznego polegające na uznaniu, że:

- ostatnia czynność egzekucyjna miała miejsce 15 grudnia 2015 r.,

- bieg terminu został przerwany 15 grudnia 2015 r. i zaczął biec na nowo 16 grudnia 2015 r.,

- nie zastosowano kolejnego środka egzekucyjnego mającego wpływ na przerwanie biegu terminu przedawnienia,

- do przedawnienia doszło 16 grudnia 2020 r.;

3. art. 18 p.e.a. w zw. z art. 14 § 1 w zw. z art. 66a § 1, 2 i 3 w zw. z art. 73 § 1 w zw. z art. 8 § 1 K.p.a. przez przyjęcie przez organ odwoławczy jako prawidłowego niepełnego prowadzenia akt postępowania przez organ pierwszej instancji, wydania postanowienia umarzającego postępowanie egzekucyjne, bazując na niepełnym i wadliwie zgromadzonym materiale dowodowym, naruszenie zasady pisemności, czynnego udziału strony w postępowaniu, zasady pogłębiania zaufania obywateli do organów administracji publicznej w sytuacji, w której w aktach sprawy nie znajdują się dokumenty przekazywane w trakcie prowadzenia postępowania do wierzyciela;

4. art. 107 § 3 K.p.a. przez wydanie postanowienia zawierającego lakoniczne uzasadnienie faktyczne i prawne, w szczególności niewskazanie faktów, które organ uznał za udowodnione, dowodów, na których się oparł, oraz przyczyn, z powodu których innym dowodom odmówił wiarygodności i mocy dowodowej oraz niewyjaśnienie podstawy prawnej decyzji, a ponadto dokonanie wywodów sprzecznych z zasadami logicznego rozumowania, a nadto bezrefleksyjne powielenie stanowiska organu pierwszej instancji;

II. przepisów prawa materialnego:

1. art. 1a pkt 12 tiret czwarte p.e.a. w zw. z art. 70 § 4 o.p. przez błędną wykładnię i przyjęcie, że środek egzekucyjny w postaci zajęcia rachunku bankowego nie stanowił skutecznego środka egzekucyjnego przerywającego bieg terminu przedawnienia;

2. art. 80 § 1 i 2 p.e.a. przez błędną wykładnię, że zajęcie wierzytelności jest skuteczne z chwilą faktycznego zajęcia środków finansowych znajdujących się na rachunku bankowym, podczas gdy przepis wskazuje, że do zajęcia wierzytelności z rachunku bankowego dochodzi przez przesłanie do banku zawiadomienia o zajęciu wierzytelności pieniężnej zobowiązanego z rachunku bankowego.

Skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonego postanowienia i poprzedzającego go postanowienia organu pierwszej instancji.

W uzasadnieniu skargi wskazano, że nie doszło do przedawnienia zobowiązania, gdyż bieg terminu przedawnienia został skutecznie przerwany przez zastosowane środki egzekucyjne:

- zajęcie świadczeń z ubezpieczenia społecznego z 15 grudnia 2015 r. (termin przedawnienia 16 grudnia 2020 r.),

- zajęcie rachunku bankowego z 29 września 2017 r. (termin przedawnienia 30 września 2022 r.),

- zajęcie innej wierzytelności z 27 czerwca 2018 r. (termin przedawnienia 28 czerwca 2023 r.),

- zajęcie rachunku bankowego z 22 sierpnia 2019 r. (termin przedawnienia 23 sierpnia 2024 r.),

- zajęcie rachunku bankowego z 10 lipca 2020 r. (termin przedawnienia 11 lipca 2025 r.),

- zajęcie rachunku bankowego z 7 czerwca 2021 r. (termin przedawnienia 8 czerwca 2026 r.).

Termin przedawnienia z uwagi na zastosowanie środków egzekucyjnych przerwano zatem sześciokrotnie. Środki egzekucyjne organ stosował w okresie wymagalności świadczenia. Obecnie świadczenie przedawni się 8 czerwca 2026 r.

W odpowiedzi na skargę organ wniósł o oddalenie skargi, podtrzymując dotychczas prezentowane stanowisko.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu zważył, co następuje.

Zgodnie z art. 3 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2023 r., poz. 1634 ze zm.), dalej: "p.p.s.a.", sąd administracyjny sprawuje kontrolę działalności administracji publicznej, a stosownie do art. 1 § 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. z 2022 r., poz. 2492) kontrola ta sprawowana jest pod względem zgodności z prawem, jeżeli ustawy nie stanowią inaczej. Z wymienionych przepisów wynika, że sąd bada legalność zaskarżonego aktu, czy jest on zgodny z prawem materialnym, określającym prawa i obowiązki stron oraz z prawem procesowym, regulującym postępowanie przed organami administracji publicznej. Uwzględnienie skargi następuje w przypadku naruszenia prawa materialnego, które miało wpływ na wynik sprawy, naruszenia prawa dającego podstawę do wznowienia postępowania administracyjnego lub innego naruszenia przepisów postępowania, jeśli mogło mieć ono istotny wpływ na wynik sprawy. Jednocześnie, zgodnie z art. 134 p.p.s.a., Sąd nie jest związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

Przeprowadzona przez Sąd w niniejszej sprawie kontrola według powyższych kryteriów wykazała, że zarówno zaskarżone postanowienie, jak i postanowienie je poprzedzające wydano zgodnie z prawem.

Kluczowa dla rozstrzygnięcia w kwestii umorzenia postępowania egzekucyjnego jest okoliczność, czy nastąpiło przedawnienie zobowiązania. Zgodnie z art. 70 § 1 o.p. zobowiązanie podatkowe przedawnia się z upływem 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym upłynął termin płatności podatku. Stosownie do art. 70 § 4 o.p. bieg terminu przedawnienia zostaje przerwany wskutek zastosowania środka egzekucyjnego, o którym podatnik został zawiadomiony. Po przerwaniu biegu terminu przedawnienia biegnie on na nowo od dnia następującego po dniu, w którym zastosowano środek egzekucyjny.

Nie jest sporne, że w sprawie nastąpiło zajęcie świadczenia zobowiązanego w Kasie Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego, dokonane zawiadomieniem z 11 grudnia 2015 r. W wyniku tego zajęcia bieg terminu przedawnienia został przerwany 15 grudnia 2015 r. (dzień zawiadomienia zobowiązanego o zajęciu) i biegł na nowo od 16 grudnia 2015 r. do 16 grudnia 2020 r.

Sporne było natomiast czy później zastosowano kolejne środki egzekucyjne przerywające bieg terminu przedawnienia zobowiązania. Zdaniem skarżącego następujące środki egzekucyjne przerwały bieg przedawnienia zobowiązania:

1. zajęcie rachunku bankowego z 29 września 2017 r. (termin przedawnienia 30 września 2022 r.),

2. zajęcie innej wierzytelności z 27 czerwca 2018 r. (termin przedawnienia 28 czerwca 2023 r.),

3. zajęcie rachunku bankowego z 22 sierpnia 2019 r. (termin przedawnienia 23 sierpnia 2024 r.),

4. zajęcie rachunku bankowego z 10 lipca 2020 r. (termin przedawnienia 11 lipca 2025 r.),

5. zajęcie rachunku bankowego z 7 czerwca 2021 r. (termin przedawnienia 8 czerwca 2026 r.).

Z kolei organ argumentował, że środki te były bezskuteczne z uwagi na brak rachunków prowadzonych przez banki dla zobowiązanego albo brak wierzytelności, które przysługiwałyby zobowiązanemu od dłużnika zajętej wierzytelności (pierwsze cztery) bądź też zastosowanie ich już po upływie terminu przedawnienia (piąty).

W ocenie Sądu rację w tym sporze ma organ.

Zgodnie z art. 13 ust. 1 nowela p.e.a. z 11 września 2019 r. do postępowań wszczętych na podstawie p.e.a. i niezakończonych przed dniem wejścia w życie tej noweli, tj. 30 lipca 2020 r. stosuje się przepisy dotychczasowe. Mają one zatem zastosowanie w kontrolowanej sprawie.

Postępowanie egzekucyjne umarza się, jeżeli obowiązek nie jest wymagalny, został umorzony lub wygasł z innego powodu albo jeżeli obowiązek nie istniał (art. 59 § 1 pkt 2 p.e.a.).

Należności objęte przedmiotowymi tytułami wykonawczymi z 28 października 2015 r. o numerach od [...] do [...] wystawionymi przez Gminę G. .

Wszczęcie egzekucji nastąpiło przez skuteczne zajęcie świadczenia zobowiązanego w Kasie Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego, dokonane zawiadomieniem z 11 grudnia 2015 r., doręczonym zobowiązanemu wraz z tytułami wykonawczymi 15 grudnia 2015 r. W wyniku tego zajęcia bieg terminu przedawnienia na podstawie art. 70 § 4 o.p. został przerwany 15 grudnia 2015 r. i biegł na nowo od 16 grudnia 2015 r. do 16 grudnia 2020 r.

Rację ma organ, że po tej ostatniej dacie nastąpiło przedawnienie zobowiązania, gdyż pozostałe zastosowane wobec zobowiązanego środki egzekucyjne były bezskuteczne.

Zajęcia rachunku bankowego z 29 września 2017 r., z 22 sierpnia 2019 r. i z 10 lipca 2020 r. były bezskuteczne, ponieważ w rzeczywistości nie dokonano zajęcia rachunków bankowych. Stało się tak nie z powodu braku środków na rachunkach bankowych, ale z uwagi na brak samych rachunków bankowych (ich nieprowadzeniu), co potwierdzają dokumenty znajdujące się w aktach administracyjnych (Bank [...] K.: brak rachunku, k. 15; Bank [...] S. A.: brak rachunku, k. 31 i [...] Bank [...]: brak rachunku, k. 42). Zgodnie z art. 80 § 1 p.e.a. organ egzekucyjny dokonuje zajęcia wierzytelności z rachunku bankowego przez przesłanie do banku zawiadomienia o zajęciu wierzytelności pieniężnej zobowiązanego z rachunku bankowego do wysokości egzekwowanej należności pieniężnej wraz z odsetkami z tytułu niezapłacenia w terminie dochodzonej wierzytelności oraz kosztami egzekucyjnymi. Organ egzekucyjny jednocześnie wzywa bank, aby bez zgody organu egzekucyjnego nie dokonywał wypłat z rachunku bankowego do wysokości zajętej wierzytelności, lecz niezwłocznie po upływie 7 dni od dnia doręczenia zawiadomienia przekazał zajętą kwotę organowi egzekucyjnemu na pokrycie egzekwowanej należności albo zawiadomił organ egzekucyjny o przeszkodzie w dokonaniu wpłaty, w tym również o nieprowadzeniu rachunku bankowego zobowiązanego. Stosownie do art. 81 p.e.a. zajęcie wierzytelności jest skuteczne w odniesieniu do rachunków bankowych zobowiązanego prowadzonych przez bank. Jeżeli zatem bank nie prowadzi rachunku zobowiązanego, zajęcie jest bezskuteczne.

Analogiczna sytuacja wystąpiła ze środkiem egzekucyjnym zajęcia innej wierzytelności z 27 czerwca 2018 r. w [...] sp. z o. o. w K., gdyż brak było takiej wierzytelności (k. 25 akt adm.). Zgodnie z art. 89 § 1 p.e.a. organ egzekucyjny dokonuje zajęcia wierzytelności pieniężnej innej, niż określona w art. 72-85, przez przesłanie do dłużnika zobowiązanego zawiadomienia o zajęciu wierzytelności pieniężnej zobowiązanego i jednocześnie wzywa dłużnika zajętej wierzytelności, aby należnej od niego kwoty do wysokości egzekwowanej należności wraz z odsetkami z tytułu niezapłacenia należności w terminie i kosztami egzekucyjnymi bez zgody organu egzekucyjnego nie uiszczał zobowiązanemu, lecz należną kwotę przekazał organowi egzekucyjnemu na pokrycie należności. Stosownie do art. 89 § 2 p.e.a. zajęcie wierzytelności jest dokonane z chwilą doręczenia dłużnikowi zajętej wierzytelności zawiadomienia o zajęciu, o którym mowa w § 1. Zajęcie wierzytelności z tytułu dostaw, robót i usług dotyczy również wierzytelności, które nie istniały w chwili zajęcia, a powstaną po dokonaniu zajęcia z tytułu tych dostaw, robót i usług. Jeżeli zatem skierowano zawiadomienie o zajęciu do podmiotu, wobec którego zobowiązanemu nie przysługuje w danym momencie wierzytelność z tytułu dostaw, robót i usług, to ewentualne przyszłe wierzytelności z tego tytułu nie będą mogły być zajęte na podstawie takiego zawiadomienia. Będzie wówczas - po powstaniu wierzytelności - konieczne ponowne zawiadomienie dłużnika zajętej wierzytelności o zajęciu tej wierzytelności (por.: P. Przybysz, Postępowanie egzekucyjne w administracji. Komentarz, LEX/el. 2023).

Termin przedawnienia zobowiązania nastąpił zatem 17 grudnia 2020 r.

Z tego względu dwa kolejne środki egzekucyjne zastosowano już po upływie terminu przedawnienia zobowiązania i nie mogły mieć one wpływu na rozstrzygnięcie. Chodzi tu o:

- zajęcie wierzytelności z rachunku bankowego i wkładu oszczędnościowego w Spółdzielczej Kasie Oszczędnościowo-Kredytowej im. [...] w G. (zawiadomienie z 7 czerwca 2021 r., k. 59-64 akt adm.) oraz

- zajęcie świadczenia z zaopatrzenia emerytalnego i ubezpieczenia społecznego oraz renty socjalnej w II Oddziale Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w P. Inspektoracie w K. (zawiadomienie z 23 marca 2023 r., k. 75-78 akt adm.).

Zarzut naruszenia art. 10 § 1 K.p.a. przez niezawiadomienie strony o zebraniu materiału dowodowego i możliwości składania wniosków może odnieść skutek wówczas, gdy stawiająca go strona wykaże, że zarzucane uchybienie uniemożliwiło jej dokonanie konkretnych czynności procesowych. Skarżąca nie wykazała, jakich czynności procesowych nie dokonała w związku z niezawiadomieniem jej w trybie art. 10 § 1 K.p.a. Organ odwoławczy poza zawiadomieniem o przedłużeniu terminu załatwienia sprawy nie dokonał zaś żadnych czynności.

Odnośnie zarzutu nieprowadzenia metryki sprawy (art. 66a § 1-3 K.p.a.) należy podnieść, że skarżąca nie wykazała, że mogło to mieć wpływ na wynik sprawy. Nie wykazała bowiem, że w sprawie zastosowano środek egzekucyjny, który przerwałby bieg przedawnienia zobowiązania.

Zasadnie zatem organ uznał, że wystąpiła podstawa z art. 59 § i pkt 2 p.e.a. do umorzenia przedmiotowego postępowania egzekucyjnego.

Wobec tego Sąd na podstawie art. 151 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2023 r., poz. 1634 ze zm.) skargę oddalił.