Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący sędzia NSA Andrzej Kisielewicz Sędziowie NSA Jan Kacprzak Edward Kierejczyk (spr.) Protokolant Małgorzata Suchocka po rozpoznaniu w dniu 6 czerwca 2006 r. na rozprawie w Izbie Gospodarczej skargi kasacyjnej F. S.A. z siedzibą w R. w S. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 21 grudnia 2005 r. sygn. akt VI SA/Wa 1315/05 w sprawie ze skargi A. R. F. H. R. w W. na decyzję Urzędu Patentowego Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 29 kwietnia 2005 r. Nr [...] w przedmiocie stwierdzenia wygaśnięcia prawa ochronnego na znak towarowy 1) oddala skargę kasacyjną, 2) zasądza od F. S.A. z siedzibą w R. w S. na rzecz A. R. – F. H. R. w W. 300 (trzysta) zł. tytułem zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego.

Wyrokiem VI SA/Wa 1315/05 z dnia 21 grudnia 2005 r. WSA w Warszawie uchylił decyzję Urzędu Patentowego z dnia 29 kwietnia 2005 r. Nr [...] oddalającą wniosek A. R., prowadzącego działalność gospodarczą pn. F. H. R. w W., o stwierdzenie wygaśnięcia prawa ochronnego na znak towarowy słowno-graficzny MONTANA R-70369 zarejestrowany na rzecz firmy F. SA R. S., dla towarów w klasie 2 (farby, pokosty, lakiery, środki antykorozyjne i do konserwacji drewna, barwniki, bejce, żywice naturalne). WSA podzielił stanowisko Urzędu Patentowego o legitymowaniu się przez wnioskodawcę interesem prawnym przy wystąpieniu z wnioskiem o stwierdzenie wygaśnięcia tego prawa, ponieważ sporny znak jest przeszkodą do zarejestrowania takiego samego znaku dla towarów w klasie 2, który zgłosił w Urzędzie Patentowym w dniu 8 września 2000 r., a ponadto przeciwko niemu F. skierowała do Sądu Okręgowego w W. pozew o naruszenie spornego prawa ochronnego.

Powodem uchylenia decyzji było – zdaniem WSA – dokonane z naruszeniem obowiązków organu wynikających z art. 7 i 77 § 1 k.p.a. nieuzasadnione w niej przyjęcie, że przedstawiono wystarczające dowody na potwierdzenie używania tego znaku przez firmę F. w sposób rzeczywisty dla objętych nim towarów w ciągu nieprzerwalnego okresu 5 lat przed złożeniem wniosku R. z dnia 26 października 2001 r. o stwierdzenie wygaśnięcia prawa ochronnego na podstawie art. 169 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 30 czerwca 2000 r. – Prawo własności przemysłowej (Dz.U. z 2003 r. Nr 119, poz. 1117 ze zm.), zwanej dalej p.w.p. Załączone do akt poświadczone notarialnie porozumienie z dnia 9 i 10 lipca 1997 r. o zawarciu umowy licencyjnej pomiędzy firmą F. i firmą K., N. (z późniejszą zmianą jej nazwy na M.) na wytwarzanie farb i lakierów oraz wprowadzanie ich do obrotu w Polsce pod znakiem towarowym MONTANA, a także kopia umowy licencyjnej między F. i firmą P. z dnia 26 czerwca 2001 r. dotycząca również tego znaku, w przeciwieństwie do przyjętej oceny Urzędu Patentowego, nie są dowodami używania spornego znaku przez licencjobiorców. Takimi dowodami nie są także przedłożone faktury Nr: [...], [...], [...], [...] i [...] z lat 1997-2000 łącznie z poświadczeniami dostaw i dokumentami celnymi, ponieważ R. zakwestionowała, że dotyczyły one towarów oznaczonych znakiem MONTANA R-70369. R. wykazała bowiem, że:

– wg faktury pierwszego licencjobiorcy Nr [...] z dnia 21 września 1998 r. i dokumentu magazynowego, pod kodem 190100 sprzedawano farby, które nie były produktem MONTANA,

– na polskim rynku obecne były w tym czasie farby MONTANA producenta hiszpańskiego nie powiązanego w żaden sposób z uprawnionym z rejestracji, co potwierdza atest higieniczny Państwowego Zakładu Higieny z dnia 22 marca 1999 r. oraz kopie faktur Nr [...] i [...] z dnia 11 czerwca 2001 r. i 16 czerwca 2000 r.,

– również ten sam licencjobiorca (po zmianie nazwy) wprowadzał na polski rynek farby hiszpańskiej firmy M. C. i mu je oferował, co potwierdza dokument z dnia 29 września 2001 r.

WSA nie zgodził się z poglądem Urzędu Patentowego, że dowody wskazane przez R. nie świadczą o braku na polskim rynku produktów MONTANA opatrzonych spornym znakiem towarowym. W jego ocenie obciążanie R. obowiązkiem wykazania, że skarżąca nie używała jej znaku prowadzi, wbrew art. 169 ust. 6 p.w.p., do odwrócenia ciężaru dowodowego w sprawie. To uprawniony z rejestracji, a nie wnioskodawca ma obowiązek wykazania faktu używania spornego znaku. Przy ponownym rozpatrzeniu sprawy WSA uznał za konieczne dokonanie przez Urząd Patentowy oceny, z uwzględnieniem dowodów R., czy wymienione faktury z poświadczeniami dostaw i dokumentami celnymi faktycznie potwierdzają dostawy licencjobiorcy dla odbiorców w Polsce towarów oznaczonych spornym znakiem.

W skardze kasacyjnej firma F. zarzuciła temu wyrokowi naruszenie przepisów postępowania, tj. art. 133 § 1 i art. 145 § 1 pkt 1 lit. c) ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.), zwanej dalej p.s.a., wskutek braku oparcia rozstrzygnięcia o dowody przedłożone do akt sprawy oraz nadania wyższej rangi argumentom i dowodom R. niż przez nią przedstawionym i z tych powodów wniosła o uchylenie wyroku w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania WSA w Warszawie z zasądzeniem kosztów postępowania kasacyjnego. W pierwszym wypadku chodziło głównie o zakwestionowanie przez WSA pięciu wymienionych faktur, prowadzące do zaistnienia przesłanki wygaśnięcia prawa ochronnego na podstawie art. 169 ust. 1 pkt 1 p.w.p. i przyjęcie, że grupa cenowa 190100 nie dotyczyła towarów oznaczonych tym znakiem. Faktury te były wystawione na firmy z L., P. i W. przez jej licencjobiorcę na liczone w tysiącach sztuk towary z oznaczeniem MONTANA i świadczyły o rzeczywistym używaniu znaku towarowego MONTANA R-70369 w badanym pięcioletnim okresie. W wypadku drugim pominięto dowód z przesłuchania przez Urząd Patentowy na rozprawie w dniu 29 kwietnia 2005 r. w charakterze świadka A. K., odpowiedzialnego za sprzedaż do Polski przez licencjobiorcę towarów opatrzonych spornym znakiem, który potwierdził sporządzanie powyższych faktur na sprzedaż takich towarów. Ponadto WSA uznał bezpodstawnie, że Urząd Patentowy odwrócił procesowe obowiązki stron w postępowaniu o stwierdzenie wygaśnięcia prawa ochronnego na znak towarowy.

Firma R. wniosła o oddalenie skargi kasacyjnej i zasądzenie na jej rzecz kosztów postępowania wg norm przepisanych. Przede wszystkim nie zgodziła się z zarzuconym naruszeniem przepisów postępowania bez wykazania wpływu takiego naruszenia na wynik postępowania przed WSA, a także wyjściem Sądu poza granice określone przez materiał zebrany w aktach sprawy. Tam bowiem, gdzie Sąd uwzględnia tylko niektóre dowody, pomijając inne, nie dochodzi do naruszenia art. 133 § 1 p.p.s.a. W podobnych okolicznościach oceniono zeznania A. K. z dnia 29 kwietnia 2005 r., skoro odbiegały one od jego zeznań złożonych na rozprawie przed Sądem Okręgowym w W.. Za gołosłowny uznała ona także zarzut naruszenia art. 145 §1 pkt 1 lit. c) p.p.s.a. Jednocześnie kolejny raz przedstawiła własną ocenę zebranych w sprawie dowodów, podobną do ukazanej w skardze na decyzję Urzędu Patentowego i motywów zaskarżonego wyroku. W szczególności podkreśliła, że skoro w oświadczeniu z dnia 4 września 2000 r. skarżąca firma w postępowaniu przed Urzędem Patentowym przyznała, że nie używała spornego znaku dla wszystkich towarów w klasie 2 i dopiero prowadzi z firmami polskimi negocjacje w sprawie partnerstwa strategicznego, organizacji dystrybucji i dokumentacji marketingowej, to również oceniane faktury sprzed tej daty nie mogły świadczyć o używaniu znaku MONTANA R-70369. Jak przypomniano na s. 6 decyzji Urzędu Patentowego, na rozprawie w dniu 16 kwietnia 2004 r. przedstawiciel licencjobiorcy firmy F. wyjaśnił brak posiadania polskiego atestu higienicznego PZH na farby MONTANA niewprowadzaniem ich bezpośrednio na ten rynek. Wreszcie świadek A. K. przed Sądem Okręgowym w W. potwierdził sporządzenie przez siebie tylko jednej spośród pięciu ocenianych faktur i nie wiedział, gdzie są ich oryginały, w sytuacji gdy przez Urzędem Patentowym składał zupełnie inne zeznania. W rezultacie WSA zasadnie przyjął, że brak jest wystarczających dowodów na przyjęcie używania spornego znaku towarowego przez firmę F. i jej licencjobiorców w postępowaniu o stwierdzenie wygaśnięcia prawa ochronnego na sporny znak towarowy.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Wynikające z art. 183 p.s.a. związanie NSA granicami skargi kasacyjnej, poza braną z urzędu pod rozwagę nieważnością postępowania, wyznacza zakres badania legalności orzeczenia sądu I instancji. W rozpoznawanej sprawie chodzi o ocenę, czy wskazane przez WSA powody uchylenia decyzji Urzędu Patentowego odpowiadają wymogom określonym w zdaniu pierwszym art. 133 § 1 i w art. 145 § 1 pkt 1 lit. c) p.s.a. Wg tych przepisów sąd wydaje wyrok po zamknięciu rozprawy na podstawie akt, a uwzględniając skargę uchyla decyzję lub postanowienie, jeżeli stwierdzi inne naruszenie przepisów postępowania, gdy mogło ono mieć istotny wpływ na wynik sprawy.

Przepisy te nie zostały naruszone przez WSA. Za podstawę orzekania przyjął on stan faktyczny i prawny istniejący w dacie wydania zaskarżonej decyzji, nie czyniąc własnych ustaleń i nie korzystając z uprawnień przewidzianych w art. 106 § 3 p.s.a. do przeprowadzenia dowodów uzupełniających z dokumentów. Nie mogło dojść przy tym do zarzucanego wyjścia przez sąd poza materiał zebrany w aktach sprawy, wskutek dokonywania oceny wiarygodności dowodów i ich wpływu na ustalenia faktyczne. Wskazane naruszenia w postępowaniu administracyjnym art. 7 i 77 § 1 k.p.a. zaistniałe przy ocenie używania spornego znaku towarowego przez skarżącą w ciągu nieprzerwalnego okresu 5 lat, liczonego od 26 października 2001 r., zostały przekonująco przez WSA uzasadnione.

W wyroku przypomniano, że w świetle art. 169 ust. 6 p.w.p. w sprawie o wygaśnięcie prawa ochronnego obowiązek wykazania używania znaku towarowego lub istnienia ważnych powodów usprawiedliwiających nieużywanie znaku spoczywa na uprawnionym z tytułu prawa ochronnego. Sąd przy jego interpretacji podkreślił, że wbrew twierdzeniom Urzędu Patentowego okoliczności wskazane przez zainteresowaną firmę poddają w wątpliwość dowody skarżącej na używanie spornego znaku towarowego nie tylko przez nią, lecz także przez licencjobiorców w nawiązaniu do art. 169 ust. 4 pkt 3 p.w.p. Przepis ten dopuszcza możliwość zaliczenia na rzecz podmiotu, który uzyskał prawo ochronne na znak towarowy, używanie tego znaku przez osobę trzecią za jego zgodą. W obu wypadkach zawsze chodzi o znak towarowy zawierający informację dotyczącą źródła pochodzenia produktu i używany w sposób określony w art. 154 p.w.p.

Wątpliwości WSA dotyczące pochodzenia towarów, na które wystawiono 5 wymienionych faktur z poświadczeniami dostaw i dokumentami celnymi mogły powstać z wielu powodów. Przede wszystkim w tym samym okresie na polskim rynku były obecne farby oznaczane znakiem MONTANA przez producenta hiszpańskiego, także sprowadzane przez pierwszego licencjobiorcę. Ponadto istniały zasadnicze rozbieżności pomiędzy wyjaśnieniami A. K. złożonymi w postępowaniu przed Urzędem Patentowym a jego zeznaniami jako świadka przesłuchanego przez Sąd Okręgowy w W., do których w postępowaniu administracyjnym należy powrócić. Oceny i porównania z dowodami w sprawie wymagały także oświadczenie skarżącej z dnia 4 września 2000 r. złożone przed Urzędem Patentowym o czynionych dopiero przygotowaniach do wejścia na polski rynek z towarami oznaczonymi spornym znakiem i oświadczenie licencjobiorcy z dnia16 kwietnia 2004 r. uzasadniające brak posiadania atestu higienicznego PZH na farby MONTANA dotychczasowym ich niewprowadzaniem na polski rynek, które zawiera istotną informację bez względu na wymagalność uzyskania takiego atestu.

WSA trafnie więc przyjął, że wprawdzie obecność na polskim rynku towarów hiszpańskiego producenta nie wyklucza możliwości sprzedaży na nim towarów oznaczonych spornym znakiem, ale zaistniałe wątpliwości ocenił jako naruszenie art. 7 i 77 § 1 k.p.a., które mogły mieć istotny wpływ na wynik sprawy. Przy ich wyjaśnianiu Urząd Patentowy musi brać pod uwagę okoliczności wskazane przez F. przy ocenie ciążącego na skarżącej – z mocy art. 169 ust. 6 w związku z art. 169 ust. 1 pkt 1 p.w.p. – obowiązku wykazania, że używała ona spornego znaku towarowego w ciągu powyższego okresu pięciu lat.

W zaistniałej sytuacji Naczelny Sąd Administracyjny na podstawie art. 184 i 204 pkt 2 p.s.a. orzekł jak w sentencji.