Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Henryka Lewandowska-Kuraszkiewicz Sędziowie Sędzia WSA Sławomir Kozik (spr.) Sędzia WSA Grzegorz Nowecki Protokolant st. spec. Patrycja Kumicz po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 14 stycznia 2019 r. sprawy ze skargi J. S. na decyzję Ministra Sprawiedliwości z dnia [...] czerwca 2018 r. nr [...] w przedmiocie odmowy wpisu na listę radców prawnych oddala skargę

Minister Sprawiedliwości decyzją z [...] czerwca 2018 r. nr [...], na podstawie art. 138 pkt 1 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2017 r. poz. 1257 z późn. zm., dalej: "K.p.a.") w zw. z art. 24 ust. 1 pkt 6 w zw. z art. 25 ust. 1 pkt 5 lit. c ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych (Dz. U. z 2017 r. poz. 1870 z późn. zm., dalej: "u.r.p."), po rozpatrzeniu odwołania J. S. (dalej: "Strona", "Skarżący") z 13 kwietnia 2018 r., utrzymał w mocy uchwałę Prezydium Krajowej Rady Radców Prawnych z [...] marca 2018 r., Nr [...] oraz utrzymaną przez nią w mocy uchwałę Rady Okręgowej Izby Radców Prawnych w [...] z [...] stycznia 2018 r., Nr [...]. w sprawie odmowy wpisu Strony na listę radców prawnych prowadzoną przez Radę Okręgowej Izby Radców Prawnych w [...].

W uzasadnieniu zaskarżonej decyzji Minister Sprawiedliwości wyjaśnił, że Strona 10 listopada 2017 r. złożyła do Rady Okręgowej Izby Radców Prawnych w [...], wniosek o wpis na listę radców prawnych, powołując jako podstawę wpisu art. 24 ust. 2 w zw. z art. 25 ust. 1 pkt 5 lit. c u.r.p. Wniosek zawierał wskazanie 22 pozycji aktów normatywnych, opiniowanych przez kandydata. Do wniosku załączono m.in.: zaświadczenie Izby Administracji Skarbowej w [...] z [...] lipca 2017 r. o zatrudnieniu od 1 marca 2005 r. aktualnie na stanowisku starszego eksperta skarbowego wraz z umowami o pracę stanowiącymi potwierdzenie zatrudnienia, zakresami czynności wnioskującego o wpis, opinię Izby Skarbowej w [...], kwestionariusz osobowy, oświadczenie w sprawie postępowań karnych i dyscyplinarnych, korzystaniu z pełni praw publicznych, zdolności do czynności prawnych, informację Krajowego Rejestru Karnego z 11 października 2017 r. o niefigurowaniu w kartotece karnej, życiorys, dyplom ukończenia studiów magisterskich Uniwersytetu [...] w [...] na kierunku prawo (poprzedzone studiami magisterskimi uzupełniającymi na kierunku administracja), dyplom doktora nauk prawnych wydany przez Akademię [...], zaświadczenia o uczestniczeniu w licznych szkoleniach, opinię polecającą dr hab. A. M. i dalszą dokumentację związaną z procedurą ubiegania się kandydata o stanowisko sędziego, jak i asesora w Wojewódzkim Sądzie Administracyjnym w [...], akt powołania na pozaetatowego członka Samorządowego Kolegium Odwoławczego w [...] z 21 kwietnia 2006 r., przy czym czynności te wykonywał przez 5 lat. Dodatkowo z treści wniosku wynika m.in., że w okresie od 6 lutego 2017 r. kandydat był członkiem Zespołu obszarowego ds. ewidencjonowania i poboru należności podatkowych i celnych, powołanego na mocy porozumienia Dyrektorów: Izby Skarbowej w [...], Izby Celnej w [...] i Urzędu Kontroli Skarbowej w [...] w sprawie wspólnego przygotowania i wdrożenia struktur Krajowej Administracji Skarbowej w województwie [...] w obszarach dotyczących zapewnienia dochodów budżetu państwa i ich stabilności. Nadto kandydat prowadzi działalność naukową, szkoleniową oraz publikacyjną, jak również był powołany w skład komisji dyscyplinarnej w I instancji dla Izby Skarbowej w [...] i podległych urzędów skarbowych województwa [...].

Organ wskazał, że 27 listopada 2017 r. została przeprowadzona z kandydatem rozmowa przez zespół ds. wpisów powołany przez Dziekana Okręgowej Izby Radców Prawnych w [...].

Wyjaśnił następnie, że Rada Okręgowej Izby Radców Prawnych w [...] odmówiła Stronie wpisu na listę radców prawnych, wskazując, że kandydat nie spełniania kryteriów określonych art. 25 ust. 1 pkt 5 lit. c u.r.p., ponieważ wykonywane przez niego czynności legislacyjne nie stanowiły jego głównego zajęcia, a jedno z wielu na zajmowanym stanowisku i że Prezydium Krajowej Rady Radców Prawnych zgodziło się z tym stanowiskiem utrzymując w mocy uchwałę z [...] stycznia 2018 r., Rady Okręgowej Izby Radców Prawnych w [...].

Minister Sprawiedliwości rozpatrując odwołanie od uchwały z [...]marca 2018 r., Prezydium Krajowej Rady Radców Prawnych wyjaśnił, że oceny przesłanek zwolnienia z wymogu odbycia aplikacji radcowskiej oraz złożenia egzaminu radcowskiego należy dokonać w powiązaniu z celem odbycia aplikacji radcowskiej i złożenia egzaminu radcowskiego, o czym mowa odpowiednio w przepisach art. 32 i art. 364 ust. 1 ustawy. Ustawodawca stworzył bowiem w art. 25 ust. 1 ustawy system ekwiwalentnego wypełnienia przesłanki odbycia aplikacji radcowskiej i złożenia egzaminu radcowskiego. Wnioskodawca nie odbył aplikacji radcowskiej i nie złożył egzaminu radcowskiego.

Organ podkreślił, że przepisu wprowadzającego wyjątek od reguły nie można interpretować rozszerzająco. Zgodnie z zasadą exceptiones non sunt extentendae, z przepisu art. 25 ust. 1 pkt 5 lii. c u.r.p., stanowiącego wyjątek od zasady określonej w przepisie art. 24 ust. 1 pkt 6 tej u.r.p., nie można wyprowadzać wniosków interpretacyjnych, które prowadziłyby do rozszerzenia katalogu podmiotów zwolnionych z wymogu odbycia aplikacji radcowskiej i złożenia egzaminu radcowskiego.

Minister Sprawiedliwości stwierdził następnie, że Strona spełnia wymogi art. 24 ust. 1 pkt 1 -5 u.r.p. Dodał, że ustawodawca zakłada, że wpisaną na listę radców prawnych może być tylko osoba, która zdobyła wystarczające praktyczne doświadczenie prawnicze. Oznacza to, że przez trzy lata wykonywała określone czynności, przy założonej intensywności pracy, której wyznacznikiem jest zatrudnienie w pełnym wymiarze czasu pracy (por. wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 7 marca 2012 r., sygn. akt K 3/10). Zatem przy ocenie deklarowanego doświadczenia legislatora należy ocenić również intensywność wykonywanych zadań.

W ocenie Ministra Sprawiedliwości kryterium określone w art. 25 ust. 1 pkt 5 lit. c u.r.p., kierowane jest do zawodowych legislatorów, to jest osób wykonujących bieżącą pracę przy tworzeniu aktów prawnych. Tworzenie projektów ustaw, rozporządzeń lub aktów prawa miejscowego, o którym mowa w ustawie, oznacza bezpośredni proces formułowania treści przepisów. Ten natomiast należy odróżnić od o wiele szerszego pojęcia powstawania prawa, które jest złożonym procesem społecznym, a w skład którego wchodzą m.in. konsultacje z zainteresowanymi jednostkami. Zawodowy legislator zajmuje się opracowywaniem projektów aktów prawnych dla jednostek zatrudniających (tj. Sejm, Senat czy urzędy centralne, wojewodowie, organy samorządu terytorialnego, ministerstwa, Rada Ministrów, Rządowe Centrum Legislacji), sporządzaniem opinii na temat aktów prawnych oraz ich zgodności z obowiązującym prawem miejscowym, krajowym i europejskim oraz orzecznictwem i doktryną, jak również redagowaniem tekstów aktów prawnych.

Tymczasem z dołączonych do wniosków zakresów obowiązków z 4 kwietnia 2014 r., 22 maja 2015 r. oraz 6 lipca 2017 r. wynika, że podstawowymi obowiązkami kandydata w ramach wykonywanej pracy jest: rozpatrywanie indywidualnych spraw podatników, opracowywanie projektów: decyzji i innych pism w toku postępowań podatkowych, odpowiedzi na skargi wnoszone do sądów administracyjnych, rozstrzygnięć co do sporów o właściwość. Na jednej z ostatnich (z kilkunastu) pozycji każdego z zakresów obowiązków pojawia się "współpraca przy opiniowaniu projektów aktów prawnych".

Organ uznał, że incydentalny charakter "współpracy przy opiniowaniu projektów aktów prawnych" potwierdza treść opinii Izby Skarbowej w [...] z [...] czerwca 2016 r., w której poddając ocenie pracę kandydata pominięto jego legislacyjną aktywność. Również wymieniona we wniosku o wpis ilość opiniowanych aktów normatywnych (z których tylko część pozycji, tj. 10 z 22, okazała się być aktami o których mowa w art. 25 ust. 1 pkt 5 lit. c u.r.p.), świadczy o tym, zdaniem Ministra, że "współpraca przy opiniowaniu projektów aktów prawnych" nie stanowiła głównego zajęcia kandydata, a było jednym z wielu powierzonych mu zadań.

Minister Sprawiedliwości stwierdził, że opiniowanie przedkładanych gotowych projektów aktów normatywnych w istocie stanowiło zajęcie poboczne Strony. Z przedłożonej dokumentacji nie wynika również w jakim wymiarze czasowym Strona faktycznie wykonywała te czynności.

Zdaniem organu, kandydat nie wykazał, aby w okresie objętym postępowaniem wpisowym realizował działalność legislacyjną w sposób intensywny, gdyż nie sposób uznać, że czynności te były faktycznie wykonywane jako zajęcie główne przez wymagany w ustawie okres czasu. Podstawą odmowy wpisu jest zatem stwierdzenie, że Strona nie spełnia przesłanek art. 25 ust. 1 pkt 5 lit. c u.r.p., z uwagi na nie wykazanie wymaganego 3 - letniego okresu praktyki legislatora. Organ dodał, że przy ocenie spełnienia przesłanki z art. 25 ust. 1 pkt 5 lit. c u.r.p., nie można uwzględnić innego doświadczenia niż to, o którym mowa w ustawie jak i formalnego spełniania wymagań na inne stanowiska, w tym sędziego sądu wojewódzkiego.

W skardze do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie Skarżący, zaskarżając decyzję Ministra Sprawiedliwości z [...] czerwca 2018 r. w całości, wniósł o stwierdzenie nieważności zaskarżonej decyzji, ewentualnie o jej uchylenie w całości, a także o zasadzenie kosztów postępowania, jak również o zobowiązanie organu do wydania decyzji w określonym terminie w zakresie zwrotu przez Radę Okręgowej Izby Radców Prawnych w [...] nienależnej kwoty 2.000 zł., w związku z odmową wpisu na listę radców prawnych, uiszczonej tytułem wpisu, po potrąceniu opłaty manipulacyjnej. Zaskarżonej decyzji Skarżący zarzucił naruszenie:

1) art. 25 ust. 1 pkt 5 lit. c w zw. z art. 24 ust. 1 u.r.p., poprzez jego błędną wykładnię, polegającą na mylnym rozumieniu jego treści i przyjęciu, że przesłanka "wykonywania wymagających wiedzy prawniczej czynności bezpośrednio związanych z tworzeniem projektów ustaw i rozporządzeń" kierowana jest wyłącznie do zawodowych legislatorów i wymaga spełnienia także pozaustawowych wymogów, a mianowicie, aby "czynności" te były wykonywane "intensywnie", stanowiły "główny przedmiot zadań pracowniczych" oraz "aby tego rodzaju aktywność jawiła się jako jedyna, bez stosowania prawa", co w konsekwencji miało wpływ na wynik sprawy i skutkowało odmową wpisu Skarżącego na listę radców prawnych, podczas gdy przepis ten w ogóle wymogów tych nie ustanawia i odnosi się w równym stopniu także do osób posiadających stopień doktora nauk prawnych i wieloletnie (13-letnie) doświadczenie prawnicze w urzędach organów władzy publicznej w wykonywaniu czynności legislacyjnych poprzez sporządzanie opinii projektów aktów prawnych (ustaw i rozporządzeń), a także w stosowaniu prawa materialnego i procesowego,

2) art. 25 ust. 1 pkt 5 lit. c w zw. z art. 24 ust. 1 u.r.p., poprzez jego błędną wykładnię, polegającą na zaaprobowaniu wykładni zaprezentowanej w wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 10 lipca 2015 r., sygn. akt VI SA/Wa 4082/14, który zapadł w odmiennym stanie faktycznym i prawnym (dotyczył bowiem osoby ubiegającej się o wpis na listę radców prawnych, zatrudnionej w Urzędzie Miejskim na stanowisku sekretarza gminy, która faktycznie nie wykonywała wymagających wiedzy prawniczej czynności bezpośrednio związanych z tworzeniem projektów ustaw, rozporządzeń lub aktów prawa miejscowego, lecz czynności o charakterze nadzorczym i organizacyjnym), która to wykładnia nie tylko nie ma oparcia ustawowego, ale jest niekonstytucyjna w zakresie pozaustawowego ograniczenia możliwości korzystania z konstytucyjnych wolności i praw (prawa do wykonywania zawodu radcy prawnego), zamiast na zaakceptowaniu wykładni przepisu art. 25 ust. 1 pkt 5 lit. c u.r.p., przyjętej w wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 27 października 2014 r., sygn. akt VI SA/Wa 1370/14, który zapadł w takim samym stanie faktycznym i prawnym, a którego prawidłowość potwierdził Naczelny Sąd Administracyjny w Warszawie w wyroku z 2 sierpnia 2016 r., sygn. akt II GSK. 620/15, czego nie można powiedzieć o wyroku WSA w Warszawie z 10 lipca 2015 r., sygn. akt VI SA/Wa 4082/14,

3) art. 17 ust. 1 Konstytucji RP, poprzez niewłaściwe zastosowanie, a przez to nieuzasadnioną odmowę wpisu Skarżącego na listę radców prawnych, powołując się przez Ministra Sprawiedliwości na ochronę interesu publicznego, bez wskazania, o ochronę jakiego konkretnie interesu publicznego chodzi, podczas gdy Skarżący spełnił wszystkie przesłanki wynikające z art. 24 ust. 1 pkt 1-6 oraz art. 25 ust. 1 pkt 5 lit. c u.r.p.,

4) art. 24 ust. 2c u.r.p., poprzez jego niezastosowanie i następnie utrzymanie przez Ministra Sprawiedliwości uchwał w przedmiocie odmowy wpisu Skarżącego na listę radców prawnych, pomimo spełnienia przez niego wszystkich wymogów wynikających z ustawy o radcach prawnych, podczas gdy Rada Okręgowej Izby Radców Prawnych mogła odmówić wpisu na listę radców prawnych tylko wtedy, gdy wpis narusza przepisy 24 ust. 1 u.r.p.,

5) art. 6 K.p.a. w zw. z art. 7 Konstytucji RP, poprzez stwierdzenie, że Skarżący co prawda wykonywał czynności o charakterze legislacyjnym, ale nie były one wykonywane "intensywnie", nie stanowiły "głównego przedmiotu zadań pracowniczych" Skarżącego oraz "aktywność tego rodzaju jawiła się jako jedna z wielu, obok stosowania prawa", podczas gdy wykładnia językowa przepisu art. 25 ust. 1 pkt 5 lit. c u.r.p., nie wymaga spełnienia tychże dodatkowych warunków, czym w konsekwencji Minister Sprawiedliwości oraz organy pierwszej i drugiej instancji dokonały niewątpliwe wykładni rozszerzającej przepisu art. 25 ust. 1 pkt 5 lit. e u.r.p., do której, w świetle zasady exceptiones non sunt extendenciae (wyjątków nie należy interpretować rozszerzająco) nie były uprawnione, a tym samym nie działały na podstawie i w granicach prawa,

6) art. 7 K.p.a. w zw. z art. 77 § 1 oraz art. 80 K.p.a., poprzez niedokładne wyjaśnienie stanu faktycznego sprawy w zakresie ilości zaopiniowanych przez Skarżącego projektów aktów prawnych, albowiem organ pierwszej instancji w uzasadnieniu uchwały stwierdził, że Skarżący opiniował projekty: 7 ustaw i 4 rozporządzeń (czyli 11 aktów prawnych), organ drugiej instancji wskazał, że Skarżący "w 2014 r. zaopiniował 3 projekty ustaw, w 2015 r. zaopiniował 4 projekty rozporządzeń, w 2016 r. projekt 1 ustawy, a w 2017 r. projekty 2 ustaw" (czyli razem 10 aktów prawnych), natomiast Minister Sprawiedliwości bez wyjaśnienia tychże rozbieżności, utrzymał w mocy uchwały organu pierwszej i drugiej instancji, podczas gdy z wniosku z 10 listopada 2017 r. wynika, że Skarżący zaopiniował 8 ustaw oraz 6 rozporządzeń (czyli razem 14 projektów aktów prawnych),

7) art. 7a § 1 w związku z art. 81a K.p.a., poprzez odmowę wpisu Skarżącego na listę radców prawnych, pomimo stwierdzenia przez organ pierwszej instancji, że w sprawie pozostają wątpliwości co do treści normy prawnej zawartej w art. 25 ust. 1 pkt 5 lit. c u.r.p., czemu wyraźne dał wyraz w uchwale, poprzez stwierdzenie, że "problematyczne" jest spełnienie wymogu zawartego w ostatniej części tego przepisu, natomiast organ drugiej instancji stwierdził przeciwnie, że "nie wystąpiły tutaj żadne wątpliwości interpretacyjne", z kolei Minister Sprawiedliwości, bez wyjaśnienia tychże rozbieżności utrzymał w mocy uchwały organu pierwszej i drugiej instancji, rozstrzygając wątpliwości interpretacyjne na niekorzyść Skarżącego,

8) art. 8 § 1 i § 2 K.p.a. w zw. z art. 2 Konstytucji RP, poprzez nieprowadzenie postępowania w sposób budzący zaufanie Skarżącego do organów władzy publicznej, poprzez niekierowanie się przez Ministra Sprawiedliwości, a także organ pierwszej i drugiej instancji zasadami proporcjonalności, bezstronności i równego traktowania, a przez to odstąpienie, bez uzasadnionej przyczyny, od utrwalonej praktyki rozstrzygania spraw w takim samym stanie faktycznym i prawnym, m.in. w wyroku WSA w Warszawie z 27 października 2014 r., sygn. akt VI SA/Wa 1370/14 oraz w wyroku NSA w Warszawie z 2 sierpnia 2016 r., sygn. akt II GSK 620/15,

9) art. 9 K.p.a., poprzez zaniechanie należytego i wyczerpującego informowania Skarżącego o okolicznościach faktycznych i prawnych, które mogły mieć istotny wpływ na ustalenie jego praw i obowiązków w postępowaniu w sprawie wpisu na listę radców prawnych, w szczególności rzekomego braku wykazania przez Skarżącego wymaganego 3-letniego okresu praktyki legislatora,

10) art. 10 § 1, § 2 i § 3 K.p.a., poprzez zaniechanie zapewnienia Skarżącemu czynnego udziału w każdym stadium postępowania, a przed wydaniem uchwały przez organ drugiej instancji (Prezydium Krajowej Rady Radców Prawnych w [...]) oraz przed wydaniem zaskarżonej decyzji Ministra Sprawiedliwości, uniemożliwienia mu wypowiedzenia się co do zebranych dowodów i materiałów oraz zgłoszonych żądań, pomimo że odmowa wpisu grozi Skarżącemu niepowetowaną szkodą materialną, oraz brak utrwalenia przez ww. organy w aktach sprawy, w drodze adnotacji, przyczyny odstąpienia od ww. zasady,

11) art. 11 K.p.a., poprzez niewyjaśnienie Skarżącemu zasadności przesłanek, którymi Minister Sprawiedliwości kierował się przy odmownym załatwieniu sprawy, podczas gdy stwierdził, że Skarżący wykonywał czynności o charakterze legislacyjnym na podstawie art. 25 ust. 1 pkt 5 lit. c u.r.p.,

12) art. 12 § 1 i § 2 K.p.a. w związku z art. 31 ust. 1 u.r.p., poprzez utrzymanie w mocy przez Ministra Sprawiedliwości uchwały organu drugiej instancji, który z kolei utrzymał uchwałę organu pierwszej instancji, w której to organ nie działał w sprawie wnikliwie i szybko, gdyż wniosek Skarżącego z 10 listopada 2017 r. o wpis na listę radców prawnych, rozpatrzył uchwałą dopiero w [...] stycznia 2018 r, podczas gdy zgodnie z art. 31 ust. 1 u.r.p. powinien ją podjąć w terminie 30 dni od dnia złożenia wniosku, tj. do 11 grudnia 2017 r., czego w niniejszej sprawie nie uczynił, podejmując uchwałę dopiero po 68 dniach od dnia złożenia przez Skarżącego wniosku, czym uchybił terminowi do podjęcia uchwały i tym samym naruszył art. 12 § 1 i § 2 K.p.a. oraz art. 31 u.r.p.,

13) art. 24 § 1 pkt 5 K.p.a., poprzez stwierdzenie, że naruszenie tego przepisu nie mogło doprowadzić do uchylenia uchwały organu drugiej instancji, albowiem organ kolegialny, jakim jest Prezydium nie utracił quorum, pomimo że w jego składzie uczestniczyła osoba podlegająca wyłączeniu, podczas gdy już samo niewyłączenie od udziału w postępowaniu w sprawie wydania Uchwały [...] Prezydium Krajowej Rady Radców Prawnych z [...]marca 2018 r. Pana M. K. - Wiceprezesa, który brał udział w wydaniu Uchwały Nr [...] Rady Okręgowej Izby Radców Prawnych w [...] z dnia 9 stycznia 2018 r., podpisując ją, w sposób oczywisty świadczy o posiadaniu przez wydane uchwały wad prawnych, poprzez naruszenie zasady obiektywizmu, bezstronności postępowania administracyjnego (art. 7 K.p.a.) oraz zasady prowadzenia postępowania w sposób budzący zaufanie do organów władzy publicznej (art. 8 K.p.a.),

14) art. 76 § 1, art. 77 § 1, art. 80 oraz art. 107 § 1 pkt 6 i § 3 K.p.a., poprzez niezebranie i nierozpatrzenie w sposób wyczerpujący całego materiału dowodowego, a także niedokonanie oceny na podstawie całokształtu materiału dowodowego, czy dana okoliczność została udowodniona, polegające na nierozpatrzeniu trzech uchwał Krajowej Rady Sądownictwa, tj. uchwały nr [...] z [...] stycznia 2016 r., uchwały nr [...] z [...]grudnia 2016 r. oraz uchwały nr [...] z [...] czerwca 2017 r., a także znajdujących się w aktach sprawy pism Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w [...], Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Bydgoszczy, w postępowaniach w sprawie objęcia stanowiska sędziowskiego, pism sędziów wizytatorów w ww. wydanych opiniach kwalifikacyjnych, w szczególności opinii z [...] marca 2017 r. sędziego NSA W. K., w kontekście spełnienia przez Skarżącego przesłanki "tworzenia prawa", o której mowa w art. 25 ust. 1 pkt 5 lit. c u.r.p. oraz w art. 6 § 1 pkt 6 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. z 2016 r., poz. 1066 z póżn. zm.),

15) art. 107 K.p.a. w zw. z art. 138 K.p.a. i art. 52 ust. 1 i ust. 2 u.r.p., poprzez utrzymanie w mocy uchwały KRRP oraz poprzedzającej ją uchwały Rady OIRP w [...], pomimo wydania i podpisania tej ostatniej uchwały, niezgodnie z art. 52 ust. 1 u.r.p., tj. nie przez Radę, lecz przez Dziekana OIRP w [...] i Wicedziekana,

16) art. 107 K.p.a. w zw. 138 § 1 pkt 1 K.p.a., poprzez brak oznaczenia strony w komparycji decyzji Ministra Sprawiedliwości z [...] czerwca 2018 r., nr [...], co w rezultacie powoduje, że nie mamy do czynienia z decyzją administracyjną, ponieważ nie jest spełniony jeden z wymogów stawianych indywidualnemu aktowi administracyjnemu, tj. brak skonkretyzowanego adresata rozstrzygnięcia organu administracji,

17) art. 138 § 1 pkt 1 K.p.a., poprzez utrzymanie w mocy uchwał organu pierwszej i drugiej instancji, podczas gdy, ze względu na naruszenie szeregu przepisów prawa procesowego i materialnego, winny być one uchylone,

18) art. 138 w zw. z art. 8 K.p.a., poprzez utrzymanie w mocy uchwały KRRP w [...], w której stwierdzono, że "ustawodawca celowo nie odwołuje się w tym przepisie do "czynności polegających na tworzeniu projektów", lecz dotyczy on "czynności związanych z ich tworzeniem" (...) ta dystynkcja prowadzi do wniosku, że nie chodzi tutaj wyłącznie o osoby będące zawodowymi legislatorami lub ze skończoną aplikacją legislacyjną", podczas gdy w decyzji Minister Sprawiedliwości stwierdził, że "kryterium określone w art. 25 ust. 1 pkt 5 lit. c u.r.p., kierowane jest tylko do zawodowych legislatorów,

19) art. 31 ust. 3 i art. 65 ust. 1 Konstytucji RP, poprzez niezapewnienie Skarżącemu wolności wyboru i wykonywania zawodu radcy prawnego oraz wyboru miejsca pracy, wskutek nie mającej oparcia ustawowego, ale również niekonstytucyjnego w zakresie pozaustawowego ograniczenia możliwości korzystania z konstytucyjnych prawa i wolności, spowodowany błędną wykładnią art. 25 ust. 1 pkt 5 lit. c u.r.p., dokonaną przez Radę OIRP w [...], KRRP w [...] oraz Ministra Sprawiedliwości.

W obszernym uzasadnieniu Skarżący dodatkowo rozwinął podniesione w skardze, liczne zarzuty.

W piśmie procesowym z 16 grudnia 2018 r., stanowiącym odpowiedź na odpowiedź organu na skargę, Skarżący podtrzymał swoje stanowisko i powołał się na pismo z 10 października 2018 r., Rzecznika Praw Obywatelskich, stanowiące odpowiedź na wniosek Skarżącego o podjęcie w niniejszej sprawie przez Rzecznika Praw Obywatelskich czynności przewidzianych w ustawie.

W odpowiedzi na skargę organ wniósł o jej oddalenie, podtrzymując w całości argumentację zawartą w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie zważył, co następuje:

Rozpoznając sprawę Sąd stwierdził, że skarga nie zasługuje na uwzględnienie, bowiem zaskarżona decyzja nie narusza przepisów prawa w sposób uzasadniający jej uchylenie.

Kluczową kwestią niniejszej sprawy jest rozstrzygnięcie, czy Skarżący spełnia przesłankę określoną w art. 25 ust. 1 pkt 5 lit. c u.r.p., uprawniającą do wpisu na listę radców prawnych osobę, która spełnia przesłanki z art. 24 ust. 1 pkt 1 – 5 u.r.p.

W przedmiotowej sprawie nie budzi wątpliwości fakt, że Skarżący spełnia przesłanki wynikające z art. 24 ust. 1 pkt 1 – 5 u.r.p., w świetle których na listę radców prawnych może być wpisany ten, kto: 1) ukończył wyższe studia prawnicze w Rzeczypospolitej Polskiej i uzyskał tytuł magistra lub zagraniczne studia prawnicze uznane w Rzeczypospolitej Polskiej, 2) korzysta w pełni z praw publicznych, 3) ma pełną zdolność do czynności prawnych, 4) jest nieskazitelnego charakteru i swym dotychczasowym zachowaniem daje rękojmię prawidłowego wykonywania zawodu radcy prawnego.

Przesłanka określona w art. 25 ust. 1 pkt 5 lit. c u.r.p., stanowi alternatywę dla wymogu wynikającego z art. 24 ust. 1 pkt 6 u.r.p., zgodnie z którym na listę radców prawnych może być wpisany ten, kto odbył w Rzeczypospolitej Polskiej aplikację radcowską i złożył egzamin radcowski.

W przedmiotowej sprawie okolicznością nie budzącą wątpliwości jest fakt, że Skarżący nie odbył aplikacji radcowskiej i nie złożył egzaminu radcowskiego.

Zgodnie jednak z art. 25 ust. 1 pkt 5 lit. c u.r.p., wymogu odbycia aplikacji radcowskiej i złożenia egzaminu radcowskiego nie stosuje się do osób, które posiadają stopień naukowy doktora nauk prawnych oraz w okresie 5 lat przed złożeniem wniosku o wpis na listę radców prawnych, łącznie przez okres co najmniej 3 lat były zatrudnione w urzędach organów władzy publicznej lub w państwowych jednostkach organizacyjnych i wykonywały wymagające wiedzy prawniczej czynności bezpośrednio związane z tworzeniem projektów ustaw, rozporządzeń lub aktów prawa miejscowego.

Nie budzi również wątpliwości w sprawie, że Skarżący posiada stopień naukowy doktora nauk prawnych, co potwierdza dyplom doktora nauk prawnych wydany przez Akademię [...].

Kwestią sporną jest natomiast wymóg posiadanego przez Skarżącego trzyletniego, legislacyjnego doświadczenia zawodowego, polegającego na "wykonywaniu wymagających wiedzy prawniczej czynności bezpośrednio związane z tworzeniem projektów ustaw, rozporządzeń lub aktów prawa miejscowego", w związku z zatrudnieniem w urzędach organów władzy publicznej lub w państwowych jednostkach organizacyjnych, łącznie przez okres co najmniej 3 lat w okresie 5 lat przed złożeniem wniosku o wpis na listę radców prawnych.

Na wykazanie spełnienia tej przesłanki Skarżący przedstawił zaświadczenie Izby Administracji Skarbowej w [...] z 21 lipca 2017 r. o zatrudnieniu od 1 marca 2005 r. trwającym również w dniu złożenia wniosku o wpis na listę radców prawnych, na stanowisku starszego referenta, następnie komisarza skarbowego, starszego komisarza skarbowego i starszego eksperta skarbowego ds. wierzycielskich, wraz z umowami o pracę stanowiącymi potwierdzenie zatrudnienia oraz zakresami obowiązków Skarżącego.

Powyższa dokumentacja potwierdza nieprzerwane zatrudnienie Skarżącego w urzędzie organu władzy publicznej, tu w organie podatkowym, od 2005 r., co wypełnia ustawowy wymóg takiego zatrudnienia łącznie przez okres co najmniej 3 lat w okresie 5 lat przed złożeniem wniosku o wpis na listę radców prawnych.

Organy samorządu radcowskiego, jak również Minister Sprawiedliwości zakwestionowali jednak posiadanie przez Skarżącego doświadczenia legislacyjnego polegającego na "wykonywaniu wymagających wiedzy prawniczej czynności bezpośrednio związane z tworzeniem projektów ustaw, rozporządzeń lub aktów prawa miejscowego", nabytego w związku z wykonywaniem obowiązków pracowniczych w ramach powyższego zatrudnienia w organie podatkowym.

Z przedstawionych przez Skarżącego zakresów obowiązków z 4 kwietnia 2014 r., 22 maja 2015 r. i 6 lipca 2017 r., jak słusznie wskazał Minister Sprawiedliwości wynika, że podstawowymi obowiązkami kandydata w ramach wykonywanej pracy jest: rozpatrywanie indywidualnych spraw podatników, opracowywanie projektów: decyzji i innych pism w toku postępowań podatkowych, odpowiedzi na skargi wnoszone do sądów administracyjnych, rozstrzygnięć co do sporów o właściwość, ponadto: wykonywanie kontroli w ramach nadzoru funkcjonalnego nad orzecznictwem organów I instancji, nadzór nad działaniami urzędów skarbowych służącymi zabezpieczeniu i wykonywaniu zobowiązań podatkowych, monitoring urzędów skarbowych, współuczestnictwo w kontrolach urzędów skarbowych, przygotowanie i prowadzenie szkoleń, współdziałanie z innymi komórkami organizacyjnymi Izby Skarbowej, prowadzenie ewidencji z zakresu działania komórki, sporządzanie sprawozdań z zakresu realizacji zadań, obsługa administracyjna związana z kosztami postępowania sądowego w I instancji, zastępowanie kierownika i inne zadania zlecone przez przełożonych. Wśród tych wszystkich obowiązków zawodowych, znajduje się również jako jedno z wielu zadań – "współpraca przy opiniowaniu projektów aktów prawnych", na co słusznie wskazał organ w zaskarżonej decyzji. Należy zauważyć, że podobny zakres zadań i obowiązków wymieniony jest w zakresie czynności z 2 marca 2011 r.

Skarżący podniósł w skardze, że na potwierdzenie spełnienia omawianej przesłanki przykładowo wskazał we wniosku z 10 listopada 2017 r., że w wymaganym okresie trzech lat, zaopiniował 14 projektów aktów prawnych (8 ustaw i 6 rozporządzeń). Jako przykład swojego dorobku legislacyjnego Skarżący przedłożył zestawienie uwag do projektu z 6 października 2017 r. ustawy Ordynacja podatkowa.

Zdaniem Skarżącego, jest to wystarczająca ilość zaopiniowanych aktów prawnych, na potwierdzenie spełnienia przesłanki z art. 25 ust. 1 pkt 5 lit. c u.r.p. Skarżący stwierdził w skardze, że wykazał i udokumentował, nie tylko 3-letni, ale 13-letni okres praktyki legislatora i Jego zdaniem, nie spełniałby tej przesłanki gdyby, po pierwsze, nie posiadał w umowie o pracę oraz w zakresie swoich obowiązków "opiniowania aktów prawnych" i "współpracy przy opiniowaniu aktów prawnych" oraz nie wykonywał tych obowiązków w pełnym wymiarze czasu pracy (tzn. 8 godzin dziennie; 40 godzin tygodniowo), a po drugie, wykonywał te obowiązki jedynie sporadycznie, incydentalnie. Skarżący uznał rozumienie art. 25 ust. 1 pkt 5 lit. c u.r.p. przez organy za sprzeczne z jego wykładnią językową, która nie wymaga, by ww. czynności, o których mowa w tym przepisie były wykonywane "intensywnie". Przepis ten wymaga tylko, by faktycznie w ogóle były wykonywane. Nie chodzi tu o jednostkowe czynności (o czym świadczy użycie przez ustawodawcę liczby mnogiej słowa "czynności", a nie "czynność"), a zatem muszą być to co najmniej dwie czynności związane z tworzeniem projektów ustaw, rozporządzeń lub aktów prawa miejscowego.

Odnosząc się do powyższej argumentacji Skarżącego, Sąd w pierwszej kolejności wskazuje, iż w argumentacji tej występuje pewna sprzeczność. Z jednej strony Skarżący wskazuje, że dla spełnienia omawianej przesłanki wystarczające jest dokonanie dwóch czynności związanych z tworzeniem projektów ustaw, rozporządzeń lub aktów prawa miejscowego, z czym Sąd się nie zgadza, z drugiej natomiast strony, Skarżący słusznie stwierdza, że nie spełniałby tej przesłanki gdyby czynności te wykonywał jedynie sporadycznie, incydentalnie. Wspomniana sprzeczność wynika z faktu, że dokonanie jedynie dwóch czynności związanych z tworzeniem projektów ustaw, rozporządzeń lub aktów prawa miejscowego, o których mowa w art. 25 ust. 1 pkt 5 lit. c u.r.p., w okresie trzech lat, niewątpliwie jest incydentalnym dokonaniem tych czynności. Co więcej, zdaniem Sądu incydentalnym, sporadycznym "wykonywaniem wymagających wiedzy prawniczej czynności bezpośrednio związane z tworzeniem projektów ustaw, rozporządzeń lub aktów prawa miejscowego", jest również zaopiniowanie w okresie trzech lat jedynie 8 ustaw i 6 rozporządzeń. Sąd zauważa w tym miejscu, że Skarżący pomimo wskazania, że są to tylko przykłady Jego dorobku legislacyjnego, na żadnym kolejnym etapie postępowania administracyjnego nie wskazał na inne przykłady swojej pracy w zakresie legislacji. Wszelkie zatem braki dowodowe w tym zakresie obciążają Skarżącego. Taka natomiast ilość zaopiniowanych przez Skarżącego projektów aktów prawnych, potwierdza prawidłowość oceny organu odnoszącej się do zakresu zadań jakie ciążyły na Skarżącym w związku z zatrudnieniem w organie podatkowym. Organ doszedł do prawidłowego wniosku, że również z zakresów obowiązków przedstawionych przez Skarżącego, wynika incydentalny charakter "współpracy przy opiniowaniu projektów aktów prawnych", jako zadania Skarżącego w ramach wykonywanej pracy zawodowej. Z zapisów zawartych w zakresach obowiązków wynika, że głównym zadaniem Skarżącego, było rozpatrywanie indywidualnych spraw podatników, opracowywanie projektów: decyzji i innych pism w toku postępowań podatkowych, odpowiedzi na skargi wnoszone do sądów administracyjnych, rozstrzygnięć co do sporów o właściwość. Poza tym do zadań Skarżącego należał cały szereg innych pobocznych obowiązków, w tym "współpracy przy opiniowaniu projektów aktów prawnych". W konsekwencji słuszna jest również uwaga Ministra Sprawiedliwości, że z przedłożonej dokumentacji nie wynika w jakim wymiarze czasowym Skarżący faktycznie wykonywał obowiązki legislacyjne, choć w ocenie Sądu można by w tej kwestii dokonać pewnego uśrednienia. Przedłożone przez Skarżącego dokumenty potwierdzają, że Skarżący był zatrudniony w organie podatkowym w wymiarze pełnego etatu (8 godzin dziennie; 40 godzin tygodniowo), i w tym wymiarze zatrudnienia wykonywał cały szereg różnych zadań obejmujących również "współpracę przy opiniowaniu projektów aktów prawnych", czego efektem było zaopiniowanie 14 aktów prawnych w okresie trzech lat. Dokonując wspomnianego uśrednienia, można by dojść do wniosku, że "współpraca przy opiniowaniu projektów aktów prawnych", obejmowała jeden akt prawny w okresie 2,5 miesiąca. W ocenie Sądu potwierdza to marginalny – incydentalny charakter pracy Skarżącego w zakresie opiniowania aktów prawnych. Incydentalne natomiast "wykonywanie wymagających wiedzy prawniczej czynności bezpośrednio związanych z tworzeniem projektów ustaw, rozporządzeń lub aktów prawa miejscowego", jak stwierdził sam Skarżący, nie wystarcza aby spełnić przesłankę, o której mowa w art. 25 ust. 1 pkt 5 lit. c u.r.p.

W ocenie Sądu, Skarżący zupełnie bezpodstawnie przeciwstawia sobie wyroki Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 10 lipca 2015 r., sygn. akt VI SA/Wa 4082/14 i z 27 października 2014 r., sygn. akt VI SA/Wa 1370/14. W tym drugim wyroku, który Skarżący powołuje na potwierdzenie swojego stanowiska, WSA w Warszawie nie przeprowadził wykładni art. 25 ust. 1 pkt 5 lit. c u.r.p. WSA wskazał co prawda, że "jest skłonny zgodzić się z (...) oceną, że ujmowany literalnie przepis art. 25 ust. 1 pkt 4 lit. c u.r.p. nie wymaga wprost, by osoba ubiegająca się o wpis wykonywała wymagające wiedzy prawniczej czynności bezpośrednio związane z tworzeniem projektów ustaw i rozporządzeń lub aktów prawa miejscowego stale i nieprzerwanie, w ramach podstawowych obowiązków, przez cały wymagany okres, nie zaś jedynie incydentalnie bądź tymczasowo, a celem ułatwienia wpisu było objęcie nim wyłącznie legislatorów. Nie oznacza to jednak, w ocenie Sądu, by przy ocenie przesłanek wpisu można było całkowicie pominąć argumentację wynikającą z wykładni systemowej powołanego wyżej przepisu." Z tego ostatniego zdania wynika, że zdaniem WSA przy ocenie przesłanek wpisu na listę radców prawnych, o której mowa w art. 25 ust. 1 pkt 4 lit. c u.r.p. (przepis o podobnej treści do art. 25 ust. 1 pkt 5 lit. c u.r.p.), nie można całkowicie pominąć argumentacji wynikającej z wykładni systemowej tego przepisu, co a contrario oznacza, że wykładnia językowa tego przepisu nie jest wystarczająca. WSA w omawianym wyroku, co jest istotne, nie przeprowadził ostatecznie wykładni systemowej tego przepisu, a zaskarżona w tamtej sprawie decyzja Ministra Sprawiedliwości została uchylona ze względów proceduralnych, bowiem WSA uznał, że organ nie poddał ocenie legislacyjnego dorobku skarżącej. Nie jest więc znana interpretacja tego przepisu w rozumieniu WSA, który wydał omawiany wyrok, jest natomiast znane jego stanowisko, że wykładnia językowa tego przepisu jest niewystarczająca. Skarżący tymczasem opiera się na wykładni językowej art. 25 ust. 1 pkt 5 lit. c u.r.p. i na jej potwierdzenie niezasadnie powołuje się na omawiany wyrok WSA w Warszawie (wyrok z 27 października 2014 r., sygn. akt VI SA/Wa 1370/14).

W wyroku natomiast z 10 lipca 2015 r., sygn. akt VI SA/Wa 4082/14, WSA w Warszawie przeprowadził interpretację systemową i funkcjonalną art. 25 ust. 1 pkt 5 lit. c u.r.p., stwierdzając, że: "Wykonywanie czynności bezpośrednio związanych z tworzeniem projektów aktów prawa ma być ekwiwalentem dla aplikacji radcowskiej i egzaminu radcowskiego, dlatego też rozmiar tych czynności i ich intensywność powinna świadczyć, że dana osoba posiada stosowną wiedzę do wykonywania zawodu radcy prawnego." WSA odnosząc się w tym wyroku do "wykonywania wymagających wiedzy prawniczej czynności bezpośrednio związane z tworzeniem projektów ustaw, rozporządzeń lub aktów prawa miejscowego" stwierdził zatem, że: "(...) nie może być to jedno z licznych obowiązków, które wykonuje kandydat na radcę prawnego a powinno to być zajęcie główne i wykonywane intensywnie przez określony w ustawie okres. Niewątpliwie przesłankę tę spełniają osoby zajmujące się wyłącznie legislacją w organach władzy publicznej lub w państwowych jednostkach organizacyjnych, przy czym bez znaczenia jest czy pracują w wydzielonych jednostkach legislacyjnych czy też poza nimi."

Sąd całkowicie zgadza się z powyższym stanowiskiem WSA w Warszawie zawartym w wyroku z 10 lipca 2015 r., sygn. akt VI SA/Wa 4082/14. Przyjęcie natomiast interpretacji omawianego przepisu, proponowanej przez Skarżącego, zgodnie z którą jego wykładnia językowa nie wymaga, by czynności, o których mowa w tym przepisie były wykonywane "intensywnie", lecz by faktycznie w ogóle były wykonywane i wystarczają co najmniej dwie czynności związane z tworzeniem projektów ustaw, rozporządzeń lub aktów prawa miejscowego, jest nie do zaakceptowania. Interpretacja ta zaprzeczałaby bowiem ratio legis tego przepisu, wyjaśnione przez WSA w Warszawie w cyt. powyżej wyroku, który wskazał, że wykonywanie czynności bezpośrednio związanych z tworzeniem projektów aktów prawa ma być ekwiwalentem dla aplikacji radcowskiej i egzaminu radcowskiego, dlatego też rozmiar tych czynności i ich intensywność powinna świadczyć, że dana osoba posiada stosowną wiedzę do wykonywania zawodu radcy prawnego. Pozwala to zdaniem Sądu, na odejście od językowej interpretacji art. 25 ust. 1 pkt 5 lit. c u.r.p. i ustalenie znaczenia normy prawnej wynikającej z tego przepisu w oparciu o wykładnię systemową i funkcjonalną.

Warto w tym miejscu przytoczyć pogląd wyrażony przez NSA w uchwale składu siedmiu sędziów z 14 marca 2011 r., sygn. akt II FPS 8/10, o tym, że w procesie wykładni prawa interpretatorowi nie wolno ignorować wykładni systemowej lub funkcjonalnej poprzez ograniczenie się wyłącznie do wykładni językowej pojedynczego przepisu. Może się bowiem okazać, że sens przepisu, który wydaje się językowo jasny, okaże się wątpliwy, gdy go skonfrontujemy z innymi przepisami lub weźmiemy pod uwagę cel regulacji prawnej. Mowa tu o sytuacji, gdy weryfikacja celowościowo-funkcjonalna i aksjologiczna odwołuje się do tak istotnych celów, skutków czy wartości społecznych, przeważających wyniki wykładni językowej, że ich nieuwzględnienie naruszałoby stan praworządności (państwa prawnego). W doktrynie podkreśla się, że zasady zupełności i spójności prawa powinny być brane pod uwagę w procesie jego stosowania. Żaden bowiem przepis prawa nie funkcjonuje w oderwaniu od innych przepisów, lecz tworząc akt normatywny, pozostaje składową całego obowiązującego porządku prawnego. Wykładnia językowa powinna być zatem uzupełniana wykładnią systemową, polegającą na ustaleniu znaczenia przepisu ze względu na system prawa, do którego należy, a poszczególne przepisy powinny być interpretowane we wzajemnym ich związku z całością danego systemu.

Sąd stwierdza, że taka właśnie sytuacja ma miejsce w niniejszej sprawie. Uznanie za słuszną językową interpretację omawianego przepisu proponowaną przez Skarżącego kwestionowałoby sens i cel tej regulacji, która powinna zapewnić, aby na listę radców prawnych wpisywane były osoby, które pomimo, że nie odbyły aplikacji radcowskiej i nie złożyły egzaminu radcowskiego, posiadają stosowną wiedzę i doświadczenie zapewniające właściwe wykonywania zawodu radcy prawnego. Tego właśnie wymaga interes publiczny, aby przy umożliwieniu dostępu do zawodu radcy prawnego osobom, które nie spełniaj wymogu odbycia aplikacji radcowskiej i złożenia egzaminu radcowskiego, zawód ten, będący zawodem zaufania publicznego, wykonywały osoby prawidłowo przygotowane prawniczo do należytego wykonywania tego zawodu, a zatem spełniające wszystkie ustawowo określone wymogi prawne.

Skarżący powołując się w skardze na wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 7 marca 2012 r. sygn. akt K 3/10 podniósł, że Trybunał stwierdził, że: "doktorzy nauk prawnych wykazują się odpowiednią praktyką w zawodzie prawniczym, gdyż muszą przystąpić do egzaminu, który weryfikuje ich przygotowanie w różnych dziedzinach prawa materialnego i procesowego. Legitymują się oni zatem szczególnie wysokim poziomem wiedzy w zakresie nauk prawnych, która została zweryfikowana w czasie egzaminu państwowego (doktorskiego)."

Należy wyjaśnić, że Skarżący dokonał w tym fragmencie zestawienia dwóch różnych fragmentów wyroku Trybunału Konstytucyjnego. Zdanie pierwsze związane jest z rozważaniami Trybunału dotyczącymi przystąpienia doktora nauk prawnych do zawodowego egzaminu radcowskiego bez odbycia aplikacji. Trybunał przytacza w tym miejscu rozważania z innego wyroku (sygn. K 30/06), z którymi się zgodził. Zdanie drugie natomiast związane jest z rozważaniami Trybunału dotyczącymi wpisu na listę radców prawnych bez konieczności składania egzaminu, gdzie Trybunał wskazał na konieczność spełnienie dwóch przesłanek: legitymowanie się odpowiednio wysokim poziomem wiedzy w dziedzinie nauk prawnych oraz posiadanie praktyki zawodowej w zawodach prawniczych innych niż radca prawny. W przywołanym przez Skarżącego wyroku Trybunału Konstytucyjnego, co należy wyraźnie podkreślić, Trybunał nie stwierdził, aby samo posiadanie tytułu doktora nauk prawnych było przesłanką uprawniającą do wpisu na listę radców prawnych.

Skarżący stwierdza następnie kontynuując swój wywód w skardze, że: "Kwestionowanie zatem przez Ministra Sprawiedliwości uzyskania przez Skarżącego stopnia doktora nauk prawnych, a także wiedzy, kwalifikacji, umiejętności i doświadczenia, niewątpliwie wystarczających do dokonania wpisu na listę radców prawnych, jest nieuprawnione i sprzeczne z materiałem dowodowym zgromadzonym w sprawie."

Również w tym miejscu należy wyraźnie podkreślić, że Minister Sprawiedliwości, nie zakwestionował uzyskania przez Skarżącego tytułu naukowego doktora nauk prawnych, uznając to za okoliczność bezsporną, uznał natomiast, że Skarżący nie wykazał, aby w okresie objętym postępowaniem wpisowym realizował działalność legislacyjną w sposób intensywny.

Skarżący podniósł ponadto, że: "(...) posiada także uprawnienia do pełnienia urzędu na stanowisku sędziego wojewódzkiego sądu administracyjnego na podstawie art. 6 § 1 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych (t.j. Dz. U. z 2017 r., poz. 2188), co zostało przez Ministra Sprawiedliwości ocenione jako bez znaczenia dla możliwości dokonania wpisu na listę radców prawnych. Tymczasem Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 7 marca 2012 r., sygn. akt K 3/10 podkreślił, iż kwalifikacje potrzebne do zajmowania stanowiska sędziego są wysokie. Nie można kwestionować ich przydatności do wykonywania zawodu radcy prawnego." Skarżący dodał, że: "Skoro kwalifikacje prawnicze osoby, która przez dziesięć lat pozostawała w instytucjach publicznych na stanowiskach związanych ze stosowaniem lub tworzeniem prawa administracyjnego są tożsame z osobą, która co najmniej przez osiem lat pozostawała na stanowisku sędziego, prokuratora, prezesa, wiceprezesa, lub radcy Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej albo przynajmniej przez osiem lat wykonywała zawód adwokata, radcy prawnego lub notariusza - są wystarczające do zajmowania stanowiska sędziego, to są także dostateczne do wykonywania zawodu radcy prawnego. W istotę tych zawodów wpisane jest praktyczne doświadczenie zawodowe. Nie sposób zatem zgodzić się z twierdzeniem Ministra Sprawiedliwości, (...), iż "nie można uwzględnić innego doświadczenia niż to, o którym mowa w ustawie jak i formalnego spełniania wymagań na inne stanowiska, w tym sędziego sądu wojewódzkiego".

Odnosząc się do powyższych rozważań Skarżącego, należy wyjaśnić, że Skarżący spełnił, wynikające z art. 6 § 1 ustawy Prawo o ustroju sądów administracyjnych, wymagania dla kandydatów na stanowisko sędziego WSA (co zostało stwierdzone w znajdujących się w aktach administracyjnych sprawy opiniach sędziów wizytatorów), w tym przesłankę pozostawania przez 10 lat w instytucjach publicznych na stanowiskach związanych ze stosowaniem prawa administracyjnego. Skarżący nie spełnił natomiast alternatywnej przesłanki pozostawania przez 10 lat w instytucjach publicznych na stanowiskach związanych z tworzeniem prawa administracyjnego, co wynika ze wskazanych powyżej opinii sędziów wizytatorów, do czego też Sąd odniesie się szerzej w dalszej części uzasadnienia. Skarżący zatem nie zajmował nigdy stanowiska sędziego, przywołując natomiast kolejny fragment wyroku Trybunału Konstytucyjnego sygn. akt K 3/10, nie dodał, że w dalszej części Trybunał stwierdził, że: "Nie jest możliwe wystąpienie z wnioskiem o wpis na listę radców prawnych bez wykazania się jakąkolwiek praktyką prawniczą na stanowisku sędziego lub prokuratora." i, że zdaniem Trybunału: "W istotę tych zawodów wpisane jest praktyczne doświadczenie zawodowe. Nie ma potrzeby wpisywania tej właściwości ponownie do ustaw o radcach prawnych." Samo zatem spełnienie wymogów dla kandydatów na stanowisko sędziego WSA, bez wykonywania tego zawodu, nie daje podstaw do wpisania tego kandydata na listę radców prawnych, co zresztą wprost wynika z przepisów ustawy o radcach prawnych.

Rozważania Skarżącego dotyczące porównania przesłanek wpisy na listę radców prawnych oraz wymogów dla kandydatów na stanowisko sędziego WSA, które Skarżący przeprowadza również w dalszej części skargi, związane są w istocie rzeczy z brakiem przesłanki w ustawie o radcach prawnych umożliwiającej wpis na listę radców prawnych osób, które posiadają stopień naukowy doktora nauk prawnych i doświadczenie zawodowe w instytucjach publicznych na stanowiskach związanych ze stosowaniem prawa administracyjnego. Brak jednak takiej przesłanki w żadnym razie nie daje podstaw do przyjęcia postulatu Skarżącego, o możliwości uwzględnienia innego doświadczenia niż to, o którym mowa w ustawie jak i formalnego spełniania wymagań na inne stanowiska, w tym sędziego wojewódzkiego sądu administracyjnego. Art. 25 ust. 1 u.r.p., zawiera wyczerpujący katalog osób uprawnionych do wpisu na listę radców prawnych bez konieczności spełnienia wymogu odbycia aplikacji radcowskiej i złożenia egzaminu radcowskiego. Rozszerzanie tego katalogu osób wbrew regulacji prawnej stanowiłoby wykładnię contra legem, uchybiającą zasadzie legalizmu zgodnie z którą organy administracji publicznej działają na podstawie przepisów prawa (art. 6 K.p.a).

Skarżący podkreśla w skardze, że: "W orzecznictwie TK i orzecznictwie strasburskim wypracowano dodatkowe warunki uzasadniające legalność ingerencji. Jednym z istotnych warunków jest to, aby ingerencja w prawo jednostki mogła nastąpić wyłącznie na podstawie przepisu prawa. Interes publiczny nie może więc w tym przypadku wynikać z działań (na przykład decyzji) organu administracji. Zasada, formułowana w art. 8 k.p.a. ma fundamentalne znaczenie dla siły państwa i skuteczności jego działania. Z uwagi na występujące w sprawie sprzeczne interesy stron, organ nie może bezkrytycznie uwzględnić tylko jednego z wchodzących w grę interesów tj. interesu publicznego (...)". Należy jednak zauważyć, że Skarżący w przedmiotowej kwestii, dotyczącej jego interesu indywidualnego, domaga się wprost od organów rozstrzygających w niniejszej sprawie aby w swoim rozstrzygnięciu wyszły poza regulację prawną.

Z tych względów Sąd nie zgadza się w żadnym aspekcie z zarzutami Skarżącego dotyczącymi naruszenia przez organy rozstrzygające w niniejszej sprawie art. 25 ust. 1 pkt 5 lit. c w zw. z art. 24 ust. 1 u.r.p., uznając je za niezasadne.

Szereg kolejnych zarzutów podniesionych przez Skarżącego w skardze, jest konsekwencją uznania przez Skarżącego, że organy rozstrzygające w niniejszej sprawie dokonały błędnej interpretacji art. 25 ust. 1 pkt 5 lit. c u.r.p., co w świetle powyższej argumentacji Sądu, czyni te zarzuty bezzasadnymi.

Sąd stwierdza zatem, że niezasadne są zarzuty naruszenia przez organy rozstrzygające w niniejszej sprawie art. 17 ust. 1 Konstytucji RP oraz art. 24 ust. 2c u.r.p., organy bowiem prawidłowo uznały, że Skarżący nie spełnił przesłanki, o której mowa w art. 25 ust. 1 pkt 5 lit. c u.r.p., co dawało podstawę do odmowy wpisania Skarżącego na listę radców prawnych.

Prawidłowa interpretacja art. 25 ust. 1 pkt 5 lit. c u.r.p., dokonana przez organy rozstrzygające w niniejszej sprawie oraz właściwe jego zastosowanie oznacza, że niezasadny jest również zarzut naruszenia przez organy art. 6 K.p.a. w zw. z art. 7 Konstytucji RP, poprzez dokonanie wykładni rozszerzającej tego przepisu oraz zarzut naruszenia art. 31 ust. 3 i art. 65 ust. 1 Konstytucji RP, poprzez niezapewnienie Skarżącemu wolności wyboru i wykonywania zawodu radcy prawnego oraz wyboru miejsca pracy, wskutek nie mającej oparcia ustawowego, ale również niekonstytucyjnego w zakresie pozaustawowego ograniczenia możliwości korzystania z konstytucyjnych prawa i wolności. Jak zostało to wyjaśnione powyżej, językowa interpretacja art. 25 ust. 1 pkt 5 lit. c u.r.p., postulowana przez Skarżącego, zaprzeczałaby istocie regulacji zawartej w tym przepisie mającej na celu zapewnienie dostępu do zawodu radcy prawnego, osób prawidłowo przygotowanych prawnie do wykonywania tego zawodu, dlatego organy prawidłowo odwołały się do systemowej i funkcjonalnej interpretacji tego przepisu, co w żadnym razie nie oznacza rozszerzającej wykładni wyjątku zawartego w tym przepisie, jak również pozaustawowego ograniczenia dostępu do zawodu radcy prawnego. Należy podkreślić, że Skarżący nie tylko nie wykazał, że "wymagające wiedzy prawniczej czynności bezpośrednio związane z tworzeniem projektów ustaw, rozporządzeń lub aktów prawa miejscowego" wykonywał intensywnie, jako zajęcie główne w ramach zatrudnienia w organie podatkowym, lecz z materiału dowodowego oraz wyjaśnień Skarżącego jednoznacznie wynika, że zajęcie to było zajęciem pobocznym w ramach obowiązków pracowniczych, a "wymagające wiedzy prawniczej czynności bezpośrednio związane z tworzeniem projektów ustaw, rozporządzeń lub aktów prawa miejscowego", Skarżący wykonywał incydentalnie.

Niezasadny jest również zarzut naruszenia przez organy art. 8 § 1 i § 2 K.p.a. w zw. z art. 2 Konstytucji RP, poprzez nieprowadzenie postępowania w sposób budzący zaufanie Skarżącego do organów władzy publicznej, poprzez niekierowanie się przez organy zasadami proporcjonalności, bezstronności i równego traktowania, a przez to odstąpienie, bez uzasadnionej przyczyny, od utrwalonej praktyki rozstrzygania spraw w takim samym stanie faktycznym i prawnym, m.in. w wyroku WSA w Warszawie z 27 października 2014 r., sygn. akt VI SA/Wa 1370/14 oraz w wyroku NSA w Warszawie z 2 sierpnia 2016 r., sygn. akt II GSK 620/15.

Sąd wyjaśnił powyżej, że Skarżący bezpodstawnie powołuje się na wyrok WSA w Warszawie z 27 października 2014 r., sygn. akt VI SA/Wa 1370/14, jako uzasadniający proponowaną przez Skarżącego interpretację art. 25 ust. 1 pkt 5 lit. c u.r.p. Niezależnie od powyższego Sąd podkreśla, że nie można uznać za niezgodne z zasadami proporcjonalności, bezstronności i równego traktowania, rozstrzygnięcia organów w niniejszej sprawie o niespełnianiu przez Skarżącego przesłanki z art. 25 ust. 1 pkt 5 lit. c u.r.p., skoro Skarżący "wymagające wiedzy prawniczej czynności bezpośrednio związane z tworzeniem projektów ustaw, rozporządzeń lub aktów prawa miejscowego", wykonywał incydentalnie.

Sąd stwierdza, że niezasadny jest zarzut naruszenia przez organy rozstrzygające w niniejszej sprawie art. 7 w zw. z art. 77 § 1 oraz art. 80 K.p.a., poprzez niedokładne wyjaśnienie stanu faktycznego sprawy w zakresie ilości zaopiniowanych przez Skarżącego projektów aktów prawnych. Skarżący czyni zarzut organom, że źle policzyły akty prawne zaopiniowane przez Skarżącego, które miały wykazać jego zawodowe doświadczenie legislacyjne. Tymczasem wszelkie wyjaśnienia Skarżącego w tym zakresie wskazują, że Skarżący w postępowaniu administracyjnym sam nie był w stanie wskazać precyzyjnie liczby zaopiniowanych przez siebie, wymaganych aktów prawnych. We wniosku z 10 listopada 2017 r. Skarżący wymienił 22 pozycje jako projekty aktów prawnych, które zaopiniował, jednak duża część wymienionych aktów nie odpowiada aktom prawnym wymienionym w art. 25 ust. 1 pkt 5 lit. c u.r.p., w którym wskazane są projekty ustaw, rozporządzeń lub aktów prawa miejscowego. Tak to oceniły organy rozstrzygające w niniejszej sprawie, co nie budzi wątpliwości Sądu. Następnie w odwołaniu od uchwały I instancji, jak również w odwołaniu od uchwały II instancji, Skarżący stwierdził, że przedstawił ponad 10 przykładowych aktów prawnych, w skardze natomiast Skarżący sprecyzował, że zaopiniował 8 projektów ustaw oraz 6 projektów rozporządzeń, czyli 14 projektów aktów prawnych. Należy podkreślić, że to w interesie Skarżącego jest wykazanie w sposób precyzyjny i nie budzący wątpliwości doświadczenia w zakresie legislacji. Stanowisko jednak Skarżącego w postępowaniu administracyjnym odnośnie zaopiniowanych aktów prawnych nie było precyzyjne. Dopiero w skardze Skarżący wymienił precyzyjnie zaopiniowane akty prawne, Sąd zatem przyjął ilość aktów prawnych zaopiniowanych przez Skarżącego podaną w skardze, choć trudno doliczyć się w liście wymienionej we wniosku z 10 listopada 2017 r., 8 projektów ustaw oraz 6 projektów rozporządzeń. We wniosku z 10 listopada 2017 r., Skarżący nie wymienił, wymienionych natomiast w skardze, projektu ustawy o Krajowej Administracji Skarbowej zaopiniowanej 6 lutego 2017 r., jak również zaopiniowanych tego dnia: projektu rozporządzenia Ministra rozwoju i Finansów z dnia 27 lutego 2017 r. w sprawie wyznaczenia organów Krajowej Administracji Skarbowej do wykonywania niektórych zadań Krajowej Administracji Skarbowej oraz określenia terytorialnego zasięgu ich działania, a także projektu rozporządzenia Ministra Rozwoju i Finansów z dnia 24 lutego 2017 r. w sprawie terytorialnego zasięgu działania oraz siedzib dyrektorów izb administracji skarbowej, naczelników urzędów skarbowych i naczelników urzędów celno- skarbowych oraz siedziby dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej.

Sąd stwierdza jednak, że materiał dowodowy znajdujący się w aktach administracyjnych sprawy jest wystarczający do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego sprawy i ustalenia, czy Skarżący spełnił przesłankę z art. 25 ust. 1 pkt 5 lit. c u.r.p. Zdaniem Sądu, organy rozstrzygające w niniejszej sprawie nie uchybiły przepisom postępowania dokonując ustaleń faktycznych i oceny spełnienia przez Skarżącego tej przesłanki.

Niezasadny jest zarzut podniesiony w skardze, dotyczący naruszenia przez organy art. 7a § 1 w związku z art. 81a K.p.a., poprzez odmowę wpisu Skarżącego na listę radców prawnych, pomimo stwierdzenia przez organ pierwszej instancji, że w sprawie pozostają wątpliwości co do treści normy prawnej zawartej w art. 25 ust. 1 pkt 5 lit. c u.r.p. W pierwszej kolejności należy podkreślić, że stwierdzenie organu zawarte w uzasadnieniu uchwały I instancji: "Spełnienie wymogu zawartego w ostatniej części przepisu, jest – zdaniem Rady – problematyczne.", wcale nie musi odnosić się do problemów interpretacyjnych. Z dalszego wywodu uchwały wynika raczej, że chodzi tu o problemy dowodowe, mające wykazać spełnieni przez Skarżącego przesłanki z art. 25 ust. 1 pkt 5 lit. c u.r.p. Ze wszystkich natomiast zapadłych w niniejszej sprawie rozstrzygnięć jednoznacznie wynika, że organy nie miały żadnych wątpliwości co do wykładni art. 25 ust. 1 pkt 5 lit. c u.r.p. oraz z oceną, że Skarżący nie wykazał spełnienia tej przesłanki, a to Skarżący nie zgadza się ze stanowiskiem organów w tej kwestii. Sąd stwierdza, że nie stanowi "wątpliwości co do treści normy prawnej", o której mowa w art. 7a § 1 K.p.a., sytuacja w której dosłowne, literalne rozumienie przepisu prowadziłoby do oczywistego zaprzeczenia sensu normy prawnej wynikającej z tego przepisu, co obliguje organ do odwołania się do innych rodzajów wykładni celem ustalenia treści normy prawnej. Dopiero w sytuacji, gdy po zastosowaniu innych rodzajów wykładni nadal pozostawałyby "wątpliwości co do treści normy prawnej", znajdowałaby zastosowanie regulacja wynikająca z art. 7a § 1 K.p.a. W niniejszej sprawie taka sytuacja nie miała miejsca. Brak też było podstaw do zastosowania art. 81a § 1 K.p.a., ponieważ w sprawie nie wystąpiły niedające się usunąć wątpliwości co do stanu faktycznego.

Niezasadny jest również zarzut podniesiony w skardze, dotyczący naruszenia przez Ministra Sprawiedliwości art. 9 K.p.a., poprzez zaniechanie należytego i wyczerpującego informowania Skarżącego o okolicznościach faktycznych i prawnych, które mogły mieć istotny wpływ na ustalenie jego praw i obowiązków. Zdaniem Skarżącego, jeżeli Minister Sprawiedliwości miał wątpliwości co do niewykazania przez Skarżącego dowodów przedstawiających 3-letni okres praktyki legislatora, to mógł skorzystać z trybu przewidzianego w art. 31¹ ust. 2 u.r.p. Należy podkreślić, że art. 31¹ ust. 2 u.r.p., nie miał zastosowania w niniejszej sprawie. Przepis ten odnosi się do sytuacji, w których rada okręgowej izby radców prawnych dokona wpisu na listę radców prawnych, wówczas bowiem, jak stanowi art. 31¹ ust. 1 u.r.p., przesyła taką uchwałę wraz z aktami osobowymi kandydata do Ministra Sprawiedliwości w terminie 7 dni. W przypadku odmowy wpisu, rada okręgowej izby radców prawnych w terminie 7 dni tylko zawiadamia Ministra Sprawiedliwości o takiej uchwale. W niniejszej sprawie postępowanie administracyjne przed Ministrem Sprawiedliwości toczyło się w wyniku wniesionego przez Skarżącego odwołania od uchwały Prezydium KRRP, na podstawie art. 31 ust. 2a u.r.p. Niezależnie od powyższego, nie doszło w niniejszej sprawie do naruszenia art. 9 K.p.a., w sprawie bowiem nie wystąpiły okoliczności, których Skarżący by nie znał, o których natomiast organ byłby zobligowany Skarżącego poinformować. Organ wydał rozstrzygnięcie na podstawie wyczerpującego materiału dowodowego przedstawionego przez Skarżącego, który doskonale wiedział jaką okoliczność ma wykazać starając się o wpis na listę radców prawnych.

Sąd nie stwierdził w niniejszej sprawie naruszenia art. 10 § 1, § 2 i § 3 K.p.a., które mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy, poprzez brak umożliwienia Skarżącemu wypowiedzenia się co do zebranych dowodów i materiałów oraz zgłoszonych żądań, przed wydaniem przez Prezydium KRRP uchwały z [...] marca 2018 r., oraz przed wydaniem przez Ministra Sprawiedliwości zaskarżonej decyzji. Zarówno powyższa uchwała Prezydium KRRP jak i decyzja Ministra Sprawiedliwości, zostały wydane w oparciu o materiał dowodowy zgromadzony przez Radę Okręgowej Izby Radców Prawnych w [...] przed wydaniem uchwały nr [...] z [...] stycznia 2018 r. Materiał ten był zatem Skarżącemu doskonale znany, zarówno zatem Prezydium KRRP, jaki Minister Sprawiedliwości mieli podstawę, aby uznać, że stanowisko Skarżącego w tym zakresie wyczerpuje się w odwołaniu od uchwały Rady Okręgowej Izby Radców Prawnych w [...], jak i w odwołaniu od uchwała Prezydium KRRP. Oba organy zatem (Prezydium KRRP i Minister Sprawiedliwości), nie pozyskały nowego materiału dowodowego, z którym Skarżący powinien się zapoznać i móc się w tym zakresie wypowiedzieć. Dlatego podniesiony przez Skarżącego zarzut zaniechanie zapewnienia Skarżącemu czynnego udziału w każdym stadium postępowania, nie wykazuje naruszenia przez te organy przepisów postępowania, które mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy i stanowić podstawę uwzględnienia skargi na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit c ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U z 2018 r., poz. 1302, dalej: "P.p.s.a.").

Brak jest podstaw do przyjęcia, że doszło w niniejszej sprawie do naruszenia art. 11 K.p.a., poprzez niewyjaśnienie Skarżącemu zasadności przesłanek, którymi Minister Sprawiedliwości kierował się przy odmownym załatwieniu sprawy, podczas gdy stwierdził, że Skarżący wykonywał czynności o charakterze legislacyjnym na podstawie art. 25 ust. 1 pkt 5 lit. c u.r.p. Organ dokładnie wyjaśnił w zaskarżonej decyzji przyczyny, z powodu których utrzymał w mocy uchwałę II instancji, co Sąd szczegółowo już omówił powyżej.

Niezasadny jest także zarzut naruszenia przez Ministra Sprawiedliwości art. 12 § 1 i § 2 K.p.a. w związku z art. 31 ust. 1 u.r.p., poprzez utrzymanie w mocy uchwały II instancji, utrzymującej w mocy uchwałę organu I instancji, w której to organ nie działał w sprawie wnikliwie i szybko. Należy podkreślić, że w przypadku przewlekłości postępowania Skarżącemu przysługiwały odpowiednie prawne środki działania z których Skarżący nie skorzystał. Skarżący miał bowiem prawo do wniesienia na podstawie art. 31 ust. 3 u.r.p., skargi do sądu administracyjnego. Zgodnie z tym przepisem, w wypadku niepodjęcia uchwały przez radę okręgowej izby radców prawnych w terminie 30 dni od złożenia wniosku o wpis, lub niepodjęcia uchwały przez Prezydium Krajowej Rady Radców Prawnych w terminie 30 dni od doręczenia odwołania, zainteresowanemu służy skarga do sądu administracyjnego. W tym stanie rzeczy, podniesiony przez Skarżącego zarzut przewlekłości, nie może stanowić skutecznej podstawy uwzględnienia skargi.

Sąd uznał za niezasadny zarzut naruszenia przez Ministra Sprawiedliwości art. 24 § 1 pkt 5 K.p.a., poprzez stwierdzenie, że naruszenie tego przepisu nie mogło doprowadzić do uchylenia uchwały organu drugiej instancji, albowiem organ kolegialny, jakim jest Prezydium nie utracił quorum, pomimo że w jego składzie uczestniczyła osoba podlegająca wyłączeniu. Skarżący podniósł, że uchwała Prezydium Krajowej Rady Radców Prawnych z [...] marca 2018 r., nr [...] została wydana z udziałem M. K. – Wiceprezesa Prezydium KRRP, który brał również udział w wydaniu uchwały nr [...] Rady Okręgowej Izby Radców Prawnych w [...] z [...] stycznia 2018 r. Na rozprawie przez Sądem pełnomocnik Uczestnika postępowania - Prezydium KRRP wyjaśniła, że M. K. nie brał udziału w wydaniu uchwały Prezydium KRRP z [...] marca 2018 r., utrzymującej w mocy uchwałę nr [...] Rady Okręgowej Izby Radców Prawnych w [...] z [...] stycznia 2018 r. Twierdzenie to potwierdza znajdująca się w aktach administracyjnych sprawy powyższa uchwała Prezydium KRRP z [...] marca 2018 r., podpisana przez 15 członków Prezydium KRRP, gdzie przy nazwisku M. K. znajduje się skrót "nb" oznaczający "nieobecny", który to skrót Sąd mylnie wziął za podpis (parafę) M. K.. Przedmiotowa uchwała nie została zatem podpisana przez członka Prezydium KRRP, podlegającego wyłączeniu na podstawie art. 24 § 1 pkt 5 K.p.a. w związku z czym nie posiada wskazanej przez Skarżącego wady prawnej.

Sąd stwierdza, że niezasadny jest zarzut naruszenia przez organy rozstrzygające w niniejszej sprawie art. 76 § 1, art. 77 § 1, art. 80 oraz art. 107 § 1 pkt 6 i § 3 K.p.a., poprzez niezebranie i nierozpatrzenie w sposób wyczerpujący całego materiału dowodowego, a także niedokonanie oceny na podstawie całokształtu materiału dowodowego, czy dana okoliczność została udowodniona, polegające na nierozpatrzeniu trzech uchwał Krajowej Rady Sądownictwa, pism Wojewódzkich Sądów Administracyjnych w postępowaniach w sprawie objęcia stanowiska sędziowskiego, pism sędziów wizytatorów - opinii kwalifikacyjnych, w kontekście spełnienia przez Skarżącego przesłanki "tworzenia prawa", o której mowa w art. 25 ust. 1 pkt 5 lit. c u.r.p. oraz w art. 6 § 1 pkt 6 ustawy Prawo o ustroju sądów administracyjnych.

Wbrew twierdzeniom Skarżącego, żaden z powyższych dokumentów nie potwierdza spełnienia przez Skarżącego przesłanki z art. 25 ust. 1 pkt 5 lit. c u.r.p. W aktach administracyjnych sprawy znajduję się trzy uchwały Krajowej Rady Sądownictwa w przedmiocie przedstawienia wniosku o powołanie do pełnienia urzędu na stanowisku sędziego WSA oraz jedna uchwała dotycząca stanowiska asesorskiego, wydane w postępowaniach, w których Skarżący zgłosił swoją kandydaturę do pełnienia urzędu na stanowisku sędziego oraz asesora sądowego. W trzech uchwałach Krajowa Rada Sądownictwa stwierdziła, że wszyscy kandydaci biorący udział w konkursie spełniają wymagania określone w art. 6 ustawy Prawo o ustroju sądów administracyjnych i w jednej – w art. 6a ustawy Prawo o ustroju sądów administracyjnych. Skarżący wywodzi, że powyższe stwierdzenia Krajowej Rady Sądownictwa stanowią dowód potwierdzający posiadane przez Skarżącego doświadczenie zawodowe w zakresie legislacji, które jednocześnie wypełnia przesłankę z art. 25 ust. 1 pkt 5 lit. c u.r.p.

Należy wyjaśnić, że zgodnie z art. 6 § 1 pkt 7 ustawy Prawo o ustroju sądów administracyjnych, Skarżący miał przez dziesięć lat pozostawać w instytucjach publicznych na stanowiskach związanych ze stosowaniem lub tworzeniem prawa administracyjnego, zgodnie natomiast z art. 6a § 1 pkt 2 ustawy Prawo o ustroju sądów administracyjnych, Skarżący miał przez sześć lat pozostawać w instytucjach publicznych na stanowiskach związanych ze stosowaniem lub tworzeniem prawa administracyjnego. Przepisy te zawierają dwie alternatywne przesłanki, z których spełnieni jednej jest wystarczające do kandydowania do kandydowania do pełnienia urzędu na stanowisku sędziego albo asesora sądowego. Z omawianych uchwał Krajowej Rady Sądownictwa nie wynika, czy Skarżący spełnia obie te przesłanki (doświadczenie zawodowe w zakresie stosowania prawa administracyjnego/ doświadczenie zawodowe w zakresie tworzenia prawa administracyjnego), czy też jedną z nich. Z pozostałych dowodów, czyli z opinii sędziów wizytatorów, jednoznacznie wynika natomiast, że w uchwałach chodzi o przesłankę doświadczenia zawodowego w zakresie stosowania prawa administracyjnego.

W aktach administracyjnych sprawy znajduję się cztery opinie sędziów wizytatorów zawierające oceny kwalifikacji Skarżącego, sporządzone przez: sędziego WSA J. S. z [...] września 2015 r., sędziego WSA A. S. z [...] czerwca 2016 r., sędziego WSA W. W. K. z [...] marca 2017 r. i sędziego WSA E. P. z [...] listopada 2017 r.

W opinii sędziego WSA J. S. z [...] września 2015 r., stwierdzono, że od maja 2005 r. Skarżący był stale zatrudniony na stanowiskach wymagających zaangażowania w stosowanie prawa administracyjnego. W opinii tej znajduje się stwierdzenie, że kandydat spełnia wymogi prawne określone w art. 6 § 1 ustawy Prawo o ustroju sądów administracyjnych, w tym odnośnie wymaganego stażu pracy, gdyż od maja 2005 r. pozostawał w instytucjach publicznych na stanowiskach związanych ze stosowaniem lub tworzeniem prawa administracyjnego. Jednocześnie w następnym akapicie, co należy wyraźnie podkreślić, znajduje się stwierdzenie, że: "(...) należy także podkreślić, że doświadczenie zawodowe kandydata jest jednorodne i właściwie dotyczy jedynie stosowania szeroko rozumianego prawa podatkowego.

W opinii sędziego WSA A. S. z [...] czerwca 2016 r., stwierdzono we wnioskach, że kandydat pracował na stanowisku związanym ze stosowaniem prawa administracyjnego od 1 maja 2005 r., zatem spełnia wymóg formalny do objęcia stanowiska sędziego wojewódzkiego sądu administracyjnego z art. 6 § 1 pkt 7 ustawy Prawo o ustroju sądów administracyjnych.

W opinii sędziego WSA W. W. K. z [...] marca 2017 r., na którą w szczególności powołuje się Skarżący, znajduje się stwierdzenie, że Skarżący: "(...) na stanowiskach na których stosuje się prawo, zatrudniony jest od maja 2005 r. Do obowiązków Ocenianego, na zajmowanym stanowisku, należy między innymi rozpatrywanie indywidualnych spraw podatników oraz opracowywanie projektów decyzji, postanowień oraz współpraca przy opiniowaniu aktów prawnych. Dokonywanie tych czynności stanowi o spełnieniu warunku przewidzianego w art. 6a § 1 pkt 2 ustawy z 25 lipca 2002 r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych (...)." Należy zauważyć, że Skarżący opiera swoje przekonanie o spełnieniu przesłanki z art. 25 ust. 1 pkt 5 lit. c u.r.p., na wymienieniu przez sędziego wizytatora w omawianej opinii, wśród obowiązków pracowniczych Skarżącego, "współpracy przy opiniowaniu aktów prawnych". Sąd zauważa w tym miejscu, że organy rozstrzygające w niniejszej sprawie nie kwestionowały, że wśród zadań pracowniczych Skarżącego występuje również i to zadanie, doszły jednak do wniosku, że miało ona zupełnie poboczny charakter. Wracając do omawianej opinii sędziego WSA W. W. K., zwraca uwagę fakt, że poza powyższym wymienieniem wspomnianego zadania wśród innych obowiązków pracowniczych Skarżącego, brak jest jakiejkolwiek wzmianki o zawodowym dorobku Skarżącego w zakresie tworzenia prawa. W pkt III, tej opinii stwierdzono, że badaniem objęto 22 losowo wybranych decyzji i 10 odpowiedzi na skargę. Na podstawie badanie tych właśnie decyzji administracyjnych i odpowiedzi na skargę, został oceniony dorobek zawodowy i doświadczenie zawodowe Skarżącego, a w konsekwencji i spełnienie przez Skarżącego przesłanki z art. 6a § 1 pkt 2 ustawy Prawo o ustroju sądów administracyjnych. Przedmiotowa opinia nie stanowi zatem dowodu posiadanego przez Skarżącego doświadczenia zawodowego w zakresie tworzenia prawa.

W opinii sędziego WSA E. P. z [...]listopada 2017 r. stwierdzono, że Skarżący posiada duże doświadczenie zawodowe szczególnie w zakresie szeroko rozumianego prawa podatkowego i rzetelnie realizuje obowiązki służbowe wyznaczone zakresem kompetencji oraz że spełnia warunki określone w art. 6 § 1 ustawy Prawo o ustroju sądów administracyjnych. W opinii znajduje się analiza dorobku zawodowego Skarżącego w zakresie stosowania prawa, brak natomiast jakiejkolwiek wzmianki o doświadczeniu zawodowym w zakresie tworzenia prawa.

W świetle powyższego, Sąd stwierdza, że Skarżący bezpodstawnie przypisuje powyższym uchwałom KRS oraz opiniom sędziów wizytatorów znaczenie dowodowe w zakresie spełnienia przesłanki z art. 25 ust. 1 pkt 5 lit. c u.r.p., co też prawidłowo oceniły organy rozstrzygające w niniejszej sprawie.

Niezasadny jest zarzut naruszenia przez Ministra Sprawiedliwości art. 107 w zw. z art. 138 K.p.a. i art. 52 ust. 1 i ust. 2 u.r.p., poprzez utrzymanie w mocy uchwały Prezydium KRRP oraz poprzedzającej ją uchwały Rady Okręgowej Izby Radców Prawnych w [...], pomimo wydania i podpisania tej ostatniej uchwały, niezgodnie z art. 52 ust. 1 u.r.p., tj. nie przez Radę, lecz przez Dziekana Okręgowej Izby Radców Prawnych w [...] i Wicedziekana. Sąd stwierdza, że w aktach administracyjnych sprawy znajduje się kopia uchwały nr [...] Rady Okręgowej Izby Radców Prawnych w [...] z [...] stycznia 2018 r., wraz z kopia listy obecności i podpisami członków Rady, którzy wzięli udział w posiedzeniu Rady Okręgowej Izby Radców Prawnych w [...] [...] stycznia 2018 r. na którym została podjęta powyższa uchwała. Uchwałę zatem podjęła Rada, a nie Dziekan i Wicedziekan, którzy podpisali się pod odpisami przedmiotowej uchwały.

Brak jest podstaw do uznania zasadności zarzutu naruszenia przez Ministra Sprawiedliwości art. 107 w zw. 138 § 1 pkt 1 K.p.a., poprzez brak oznaczenia strony w komparycji decyzji Ministra Sprawiedliwości z 7 czerwca 2018 r., w zaskarżonej decyzji Strona jest bowiem określona w sposób niebudzący żadnej wątpliwości, zgodnie z wymogiem art. 107 § 1 pkt 3 K.p.a.

Nie można uznać za zasadny zarzut naruszenia art. 138 w zw. z art. 8 K.p.a., poprzez utrzymanie w mocy uchwały Prezydium KRRP, w której stwierdzono, że "ustawodawca celowo nie odwołuje się w tym przepisie do "czynności polegających na tworzeniu projektów", lecz dotyczy on "czynności związanych z ich tworzeniem" (...) ta dystynkcja prowadzi do wniosku, że nie chodzi tutaj wyłącznie o osoby będące zawodowymi legislatorami lub ze skończoną aplikacją legislacyjną", podczas gdy w decyzji Minister Sprawiedliwości stwierdził, że "kryterium określone w art. 25 ust. 1 pkt 5 lit. c u.r.p., kierowane jest tylko do zawodowych legislatorów. Należy podkreślić, że organy rozstrzygające w niniejszej sprawie nie uznały, że Skarżący nie spełnia przesłanki z art. 25 ust. 1 pkt 5 lit. c u.r.p., ponieważ nie jest zawodowym legislatorem, lecz ze względu na to, że "współpraca przy opiniowaniu projektów aktów prawnych", stanowiła poboczne zadanie Skarżącego w ramach szeregu innych obowiązków zawodowych w związku z zatrudnieniem w organie podatkowym, w związku z czym "wykonywanie wymagających wiedzy prawniczej czynności bezpośrednio związane z tworzeniem projektów ustaw, rozporządzeń lub aktów prawa miejscowego", miało charakter incydentalny. Dlatego przywołana przez Skarżącego rozbieżność stanowisk organów nie miała istotnego znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy.

Odnosząc się do wniosku Skarżącego o zobowiązanie organu do wydania decyzji w określonym terminie w zakresie zwrotu przez Radę Okręgowej Izby Radców Prawnych w [...] nienależnej kwoty 2.000 zł., w związku z odmową wpisu na listę radców prawnych, uiszczonej tytułem wpisu, Sąd zauważa, że powyższa opłata nie była przedmiotem rozstrzygnięć zapadłych w niniejszej sprawie. Także z przepisów prawa nie wynika aby uchwały organów samorządu radcowskiego dotyczące wpisu na listę radców prawnych, zawierały rozstrzygnięcie w kwestii opłaty uiszczonej przez osobę wnioskującą o wpisanie jej na listę radców prawnych. W związku z tym, brak jest również podstaw prawnych do tego, aby Sąd rozstrzygał tę kwestię w niniejszym postępowaniu sądowoadministracyjnym.

Sąd zobowiązany jest odnieść się również do przesłanego przed rozprawą pisma Skarżącego z 16 grudnia 2018 r. pomimo, że w istocie w piśmie została powtórzona argumentacja zawarta w skardze. W piśmie tym Skarżący poinformował, że wnioskiem z [...] sierpnia 2018 r., działając na podstawie art. 9 pkt 1 i art. 10 ustawy z dnia 15 lipca 1987 r. o Rzeczniku Praw Obywatelskich (Dz. U. z 2017 r., poz.958 z późn. zm.), zwrócił się do Rzecznika Praw Obywatelskich z prośbą o podjęcie czynności przewidzianych w ustawie. Ze zdumieniem jednak Sąd odnotowuje, sposób zreferowania przez Skarżącego stanowiska Rzecznika Praw Obywatelskich zawartego w piśmie z 10 października 2018 r. Skarżący przedstawił mianowicie, że w piśmie tym: "(...) Rzecznik Praw Obywatelskich Zespół Prawa Konstytucyjnego, Międzynarodowego i Europejskiego stwierdził, że organy władzy publicznej (Rada Okręgowej Izby Radców Prawnych, Prezydium Krajowej Rady Radców Prawnych oraz Minister Sprawiedliwości), dokonując rozszerzającej i nieuprawnionej wykładni określonych w art.25 ust, 1 pkt 5 lit. c w zw. z art. 24 ust. 1 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych (t.j. Dz. U. z 2017 r., poz. 1870) przesłanek warunkujących wpis na listę radców prawnych - w, postaci samodzielnej oceny, że wymagane jest poza tym, aby "czynności" te były wykonywane "intensywnie", stanowiły "główny przedmiot zadań pracowniczych" oraz "aby tego rodzaju aktywność jawiła się jako jedyna, bez stosowania prawa" – wyszły poza zakres kompetencji uprawniających do odmowy wpisu skarżącego na tę listę."

W referowanym piśmie Rzecznika Praw Obywatelskich z 10 października 2018 r. brak jest jednak takiego stanowiska Rzecznika Praw Obywatelskich. W piśmie tym zostało przedstawione, w zacytowany powyżej sposób, stanowisko Skarżącego, które Skarżący w piśmie procesowym z 16 grudnia 2018 r., bezpodstawnie, co należy wyraźnie podkreślić, przypisał Rzecznikowi Praw Obywatelskich.

Reasumując, Sąd stwierdza, że wobec niezasadności zarzutów skargi nie doszło też do naruszenia przez Ministra Sprawiedliwości art. 138 § 1 pkt 1 K.p.a., poprzez utrzymanie w mocy uchwał organu pierwszej i drugiej instancji. Zaskarżona decyzja jest prawidłowa i nie narusza przepisów postępowania w sposób, który mógł mieć istotny wpływ na rozstrzygnięcie, jak również przepisów prawa materialnego.

Z tych względów Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie, na podstawie art. 151 P.p.s.a., orzekł jak w sentencji.