Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie w składzie następującym: Przewodniczący SWSA Jacek Bursa po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 22 czerwca 2021 r. sprawy ze sprzeciwów: M. J. i [...] spółka z o.o. w K. od decyzji Samorządowego Kolegium Odwoławczego z dnia [...] lutego 2021 roku, znak: [...] w przedmiocie nakazu usunięcia odpadów oddala sprzeciwy

Decyzją z dnia 5 stycznia 2021 roku nr [...] Wójt Gminy L.

1. nakazał firma A z siedzibą w K. usunięcie z terenu działki numer [...] obręb Ś. odpadów o kodzie 200201 (odpady biodegradowalne)

2. nakazał M. J., usunięcie z terenu działki numer [...] obręb Ś. odpadów o kodzie 200201 (odpady biodegradowalne)

3. wskazał iż wykonanie decyzji powinno nastąpić poprzez zawarcie umowy przez właścicieli nieruchomości, na usunięcie, transport i zagospodarowanie odpadów z podmiotem posiadającym odpowiednie zezwolenie właściwego organu

4. ustalił, iż obowiązek, o którym mowa w pkt. 1 decyzji powinien być wykonany w terminie 30 dni od dnia uprawomocnienia się niniejszej decyzji.

W uzasadnieniu decyzji powołano regulacje prawne, przedstawiono przebieg postępowania i ustalenia organu I instancji. Organ I instancji szczegółowo przebieg przeprowadzonego postępowania i wskazał, że po przeprowadzeniu postępowania dowodowego ustalono iż na działkach oznaczonych numerami nr [...] i [...] obręb Ś. znajdują się odpady biodegradowalne (liście, gałęzie drzew, skoszona trawa). Wskazano, że w dniu 6 sierpnia 2020 roku do organu I instancji stawił się pełnomocnik spółki firma A i oświadczył, że odpady pochodzą z karczowania nieruchomości 619 i zadeklarował, iż zostaną one w najbliższym czasie zostaną usunięte. Ponieważ odpady nie zostały usunięte, co potwierdzono w czasie wizji lokalnej przeprowadzonej w dniu 3 września 2020 roku konieczne stało się wydanie decyzji w przedmiotowej sprawie.

Od powyższej decyzji odwołanie złożyła firma A z siedzibą w K., podnosząc, iż właścicielem działki nr [...] obręb Ś. jest firma A Ponadto organ I instancji prowadząc postępowanie poprzedzające wydanie decyzji nie zapewnił jej możliwości czynnego udziału w sprawie, poprzez doręczanie pism w sprawie bezpośrednio spółce z pominięciem jej pełnomocnika. Ponadto zarzucono naruszenie treści art. 80 kpa poprzez niepełne przeprowadzenie postępowania dowodowego i tym samym naruszenie treścią art. 30 ust. l ustawy z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach.

Samorządowe Kolegium Odwoławcze decyzją z 19 lutego 2021r. nr [...], na podstawie art. 138 § 2 kpa i art. 26 ust. 2 i ust. 6 w zw. z art. 3 ust. 1 pkt 19, ustawy z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach (Dz.U. 2020, poz. 256), uchyliło zaskarżoną decyzję i przekazało sprawę do ponownego rozpatrzenia organowi I instancji.

Organ odwoławczy stwierdził, że odpadem w rozumieniu przepisu art. 3 ust. 1 pkt 6 ustawy o odpadach jest każda substancja lub przedmiot, których posiadacz pozbywa się, zamierza pozbyć się lub do ich pozbycia się jest obowiązany. Należy wskazać, iż teren opisanych powyżej nieruchomości nie jest miejscem przeznaczonym do składowania i magazynowania odpadów, co wypełnia dyspozycję art. 26 ustawy o odpadach. Mianowicie składowiskiem odpadów jest obiekt budowlany przeznaczony do składowania odpadów (art. 3 ust. 1 pkt 25 ustawy o odpadach), którego realizacja może nastąpić tylko na podstawie przepisów szczególnych. Akta sprawy wskazują, że nieruchomość których dotyczy postępowanie nie są składowiskiem odpadów, a więc nie można na nich prowadzić składowania odpadów. Jak wynika z treści art. 26 ustawy o odpadach z 2012 r. do zastosowania środka nadzorczego w postaci decyzji nakazującej usuniecie odpadów wymagane było ustalenie tylko następujących okoliczności: 1. istnienia odpadów (te są zdeponowane na działkach i temu nie przeczy odwołująca strona), 2. składowania tych odpadów w miejscu nieprzeznaczonym do składowania i magazynowania odpadów (ustalenia jak wyżej), 3. podmiotu zobowiązanego do usunięcia nielegalnie składowanych odpadów tj. posiadacza odpadów. Na podstawie zgromadzonego przez organ I instancji materiału dowodowego nie można uznać że przeprowadzone postępowanie wykazało że posiadaczem odpadów jest firma A. z siedzibą w K.. Zdaniem Kolegium jest w tym zakresie konieczne przeprowadzanie dalszego postępowania dowodowego. Kolegium podkreśla, że zgodnie z art. 3 ust. 1 pkt 19 ustawy o odpadach kiedy w ustawie mowa o posiadaczu odpadów rozumie się przez to wytwórcę odpadów lub osobę fizyczną, osobę prawną oraz jednostkę organizacyjną nieposiadającą osobowości prawej będące w posiadaniu odpadów; domniemywa się, że władający powierzchnią ziemi jest posiadaczem odpadów znajdujących się na nieruchomości. Ciężar przeprowadzenia dowodu celem obalenia domniemania z art. 3 ust. 1 pkt 19 spoczywa na władającym powierzchnią ziemi. Nie jest przy tym wystarczające wskazanie jedynie wytwórcy odpadów, lecz konieczne jest wykazanie przez władającego powierzchnią ziemi, że wytwórca odpadów wytworzone przez siebie odpady złożył na jej nieruchomości nielegalnie. To domniemanie prawne odpowiedzialności za odpady władającego powierzchnią gruntu zanieczyszczonego odpadami, zdejmuje z organów prowadzących postępowanie obowiązek dociekania z urzędu, kto był wytwórcą odpadów. Władający gruntem muszą mieć świadomość dbałości o porządek na swoich nieruchomościach i odpowiedzialności na zasadzie ryzyka za działania osób trzecich prowadzące do zanieczyszczenia ich nieruchomości (tak wyrok NSA z dnia 23 sierpnia 2016 r. sygn. akt II OSK 2936/14, WSA z dnia 25 kwietnia 2017 r. sygn. akt II SA/Kr 1611/16). Skoro więc w odwołaniu podniesiono, że właścicielem działki nr [...] obręb Ś. jest firma A i udokumentowano tę okoliczność treścią aktu notarialnego sporządzonego przed notariuszem P. L. rep. A [...] z dnia 9.10.2019 roku oraz treścią księgi wieczystej nr [...] to konieczne jest przeprowadzenie postępowania ponownie przy innym ustaleniu kręgu jego stron. Ewidencja gruntów i budynków, stanowi rejestr publiczny, przy czym wpisy dotyczące oznaczenia właściciela (użytkownika wieczystego) nieruchomości zawarte w ewidencji nie mogą podważać domniemania prawdziwości danych zawartych w dziale drugim księgi wieczystej, obejmującym wpisy dotyczące własności i użytkowania wieczystego (tak WSA w Gliwicach w wyroku z dnia 6 czerwca 2019 roku syg.akt I SA/GI 46/19.

Kierowanie wezwań i pism do podmiotu nie będącego stroną - firma A z siedzibą w K. mogło być przyczyną braku aktywności Spółki w trakcie prowadzonego postępowania. Zdaniem Kolegium tak istotna kwestia jak ustalenie podmiotu zobowiązanego do usunięcia nielegalnie składowanych odpadów tj. posiadacza odpadów nie mogą być ustalane jedynie w oparciu o notatkę służbową - tak wyrok NSA z dnia 20 września 2018 roku, syg. akt II OSK 890/18.

Sprzeciwy do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie na powyższą decyzję złożyli firma A z siedzibą w K. oraz M. J..

Spółka zarzuciła naruszenie art. 138 § 2 kpa przez uchylenie decyzji organu pierwszej instancji i bezpodstawne przekazanie sprawy do ponownego rozpatrzenia temu organowi, pomimo braku przesłanek do zastosowania powołanego przepisu, bowiem na podstawie zebranego materiału dowodowego prawidłowe rozstrzygnięcie winno obejmować uchylenie zaskarżonej decyzji i umorzenie postępowania przed organem I instancji, ewentualnie orzeczenie co do istoty sprawy, tj. w ten sposób że nie nakazuje się firma A z siedzibą w K. usunięcia odpadów o kodzie 200201 (odpady biodegradowalne] z działki położonej w obrębie Ś..

Wg spółki skoro pierwotną decyzję skierowano do firma A a z zebranego materiału dowodowego wynika, że nie ma ta spółka żadnego związku z gruntem na którym miałyby być składowane odpady. Organ odwoławczy winien uchylić zaskarżoną decyzję Wójta Gminy L. i orzec o umorzeniu postępowania I instancji. Względnie należało orzec w sprawie co do istoty, co w realiach tej sprawy winno ograniczać się, co najmniej w stosunku do spółki na orzeczeniu, że nie jest ona zobowiązana do usunięcia odpadów z przedmiotowego gruntu. O ile rację ma Organ odwoławczy, że w sprawie organ I instancji popełnił błędy proceduralne. To jednak błędy te ograniczają się do zupełnego pominięcia w sprawie rzeczywistego właściciela i tym samym posiadacza gruntu, na którym miałyby się zajmować odpady. Natomiast, nie miały te błędy już wpływu na sytuację odwołującej spółki - na podstawie dokumentów oraz całego zebranego w sprawie materiału dowodowego należało ustalić jednoznacznie, że nie jest ani właścicielem ani też posiadaczem gruntów będących przedmiotem zainteresowania. Expressis verbis znalazło to swój wyraz w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji, gdzie wskazano, że pisma i wezwania kierowane do odwołującej były w istocie pismami i wezwaniami nieskierowanymi do strony postępowania.

M. J. podniosła, iż bez jej zgody zaczęto składować odpady na części jej działki. Nie mając wiedzy - prawniczej - postanowiła sprzedać tą działkę, zaś w dniu 3 września 2021 roku - nie stawiła się na działce gdyż mając na uwadze, że nie jestem już właścicielką tejże działki tylko wobec firma A – powinno się orzec obowiązek usunięcia odpadów.

Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Stosownie do art. 3 ustawy z 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2012 r., poz. 270), zwanej dalej w skrócie "p.p.s.a.", sądy administracyjne powołane są do kontroli zgodności z prawem działalności administracji publicznej, przy czym kontrola ta sprawowana jest pod względem zgodności z prawem, jeżeli ustawy nie stanowią inaczej. Stosownie do przepisu art. 145 § 1 pkt 1 lit. "a" - "c" p.p.s.a. kontrola ta sprawowana jest w zakresie oceny zgodności zaskarżonych do sądu decyzji z obowiązującymi przepisami prawa materialnego jak i przepisów proceduralnych. Pkt 1 lit. "c" wskazanego przepisu stanowi, że Sąd, uwzględniając skargę na decyzję lub postanowienie, uchyla ten akt w całości albo w części, jeżeli stwierdzi naruszenie przepisów postępowania, jeżeli mogło ono mieć istotny wpływ na wynik sprawy. Orzekanie - w myśl art. 135 p.p.s.a. - następuje w granicach sprawy będącej przedmiotem kontrolowanego postępowania, w której został wydany zaskarżony akt lub czynność i odbywa się z uwzględnieniem wówczas obowiązujących przepisów prawa. Natomiast w myśl art. 151a § 2 p.p.s.a. w przypadku nieuwzględnienia sprzeciwu, sąd go oddala.

Zarzuty sprzeciwów nie są zasadne, stąd zostały oddalone.

W pierwszej kolejności wskazać należy, iż sprzeciw spółki został wniesiony po terminie, gdyż spółka otrzymała zaskarżoną decyzję 3 marca 2021r. zaś nadała sprzeciw dopiero 29 marca 2021r. Jednakże nie budzi wątpliwości Sądu, iż sporna decyzja została doręczona spółce z uchybieniem w zakresie pominięcia doręczenia jej do pełnomocnika spółki na adres jego kancelarii (wskazany w odwołaniu). Stąd wniesienie sprzeciwu Sąd potraktował jako dorozumiany wniosek o przywrócenie terminu i wobec uproszczonego charakteru rozpatrzenia sprawy, uregulowanego W p.p.s.a. dokonał w związku z tym rozpoznania sprzeciwu merytorycznie, uznając, iż opisana powyżej wada w zakresie doręczania uzasadniała przywrócenie terminu, zwłaszcza z uwagi na nieznaczne spóźnienie w zakresie terminu.

Przystępując do rozpoznania sprzeciwu należy na wstępie wskazać, iż w świetle art. 151a § 1 p.p.s.a., postępowanie sądowe dotyczące sprzeciwu od decyzji kasatoryjnej, ogranicza się do badania jedynie kwestii podstaw do zastosowania art. 138 § 2 kpa i jedynie w przypadku, gdy sąd stwierdzi, że decyzja kasatoryjna narusza ten przepis, skutkuje to uchyleniem zaskarżonej decyzji. Zatem kontrola prawidłowości zaskarżonej decyzji w ramach rozpoznania sprzeciwu oznacza konieczność dokonania oceny, czy w realiach konkretnej sprawy organ odwoławczy w uzasadniony sposób skorzystał z możliwości wydania decyzji kasacyjnej, czy też bezpodstawnie uchylił się od załatwienia sprawy co do jej istoty. Podstawowym obowiązkiem sądu administracyjnego rozpoznającego skargę na decyzję kasacyjną będzie więc przede wszystkim ustalenie, czy zachodziły przesłanki do zastosowania art. 138 § 2 k.p.a., a więc odstąpienie od zasady ogólnej ponownego, merytorycznego rozpoznania sprawy albo zakończenia jej w inny sposób. Dokonując kontroli rozstrzygnięcia wydanego na podstawie art. 138 § 2 k.p.a., sąd nie jest natomiast władny odnosić się do meritum sprawy w kierunku jej przesądzenia, skoro na skutek uchylenia decyzji organu pierwszej instancji sprawa wraca do merytorycznego rozpatrzenia przed tym organem.

Zgodnie z brzmieniem art. 138 § 2 kpa, organ odwoławczy może uchylić zaskarżoną decyzję w całości i przekazać sprawę do ponownego rozpatrzenia organowi pierwszej instancji, gdy decyzja ta została wydana z naruszeniem przepisów postępowania, a konieczny do wyjaśnienia zakres sprawy ma istotny wpływ na jej rozstrzygnięcie. Przekazując sprawę, organ ten powinien wskazać, jakie okoliczności należy wziąć pod uwagę przy ponownym rozpatrzeniu sprawy. Przepis ten zatem wymaga, aby organ odwoławczy wykazał w sposób przekonywujący, że decyzja I instancji została wydana z naruszeniem przepisów postępowania i w sprawie nie poczyniono wystarczających i wymaganych ustaleń, a konieczny do wyjaśnienia zakres sprawy ma istotny wpływ na jej rozstrzygnięcie.

Kontrolowana sprawa dotyczyła kwestii nielegalnego składowania odpadów. Postępowanie to generalnie nie toczy się przeciwko jakiemuś podmiotowi, lecz ma za cel usunięcie odpadów. Stąd jeśli tak jak miało miejsce w kontrolowanej sprawie, w sposób błędny lub niewystarczający ustalono podmiot zobowiązany, co organ szczegółowo wskazał w uzasadnieniu decyzji kasatoryjnej, to stanowi to przesłankę do uchylenia decyzji organu I instancji. Nie stanowi to natomiast podstawy do sugerowanego przez skarżąca spółkę umorzenia postepowania, ponieważ jak wyżej wskazano, nie toczy się ono przeciwko spółce, lecz w sprawie o nielegalne składowanie odpadów. Dodatkowo organ odwoławczy nie mógł orzec merytorycznie bo doszłoby do naruszenia zasady dwuinstancyjności określonej w art. 15 kpa, gdyż jedna ze stron byłaby realnie pozbawiona czynnego udziału w postępowaniu w I instancji. W świetle bowiem art. 3 ust. 1 pkt 19 ustawy o odpadach istotne jest kto jest władającym gruntem. W tej kwestii natomiast dopiero w odwołaniu podniesiono, że właścicielem działki nr [...] jest firma A i udokumentowano tę okoliczność treścią aktu notarialnego oraz księgi wieczystej nr [...] Zaistniał zatem inny krąg stron postępowania, w szczególności zaś kierowanie wezwań i pism do podmiotu nie traktowanego dotychczas jako stronę - firma A. prowadziło do braku jego czynnego udziału w trakcie prowadzonego postępowania. Zatem prawidłowo przyjął skarżony organ odwoławczy, że powyższa kwestia uzasadnia dyspozycję art. 138 § 2 kpa.

Z powyższych przyczyn również zarzuty skarżącej M. J. nie mogły prowadzić do uwzględnienia sprzeciwu. Nadto decyzja organu I instancji była dla niej niekorzystna, a wynikiem uchylenia tej decyzji i ponownego postępowania, winno być ustalenie podmiotu zobowiązanego i skierowanie do niego określonego zobowiązania. Stąd jej postulaty zawarte w skardze będą mogły być przedmiotem oceny, dopiero przy merytorycznej ocenie przesłanek do wydania decyzji ustalającej podmiot zobowiązany i po skierowaniu względem niego obowiązku usunięcia odpadów, po wypełnieniu m.in. wszystkich wymaganych ustawą o odpadach wymogów w zakresie zapewnienia stronie możliwości wykazania i udowodnienia swojego stanowiska.

Mając powyższe na względzie Sąd na podstawie art. 151a § 2 p.p.s.a. oddalił sprzeciwy