Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Lublinie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Bogusław Wiśniewski Sędziowie Sędzia WSA Joanna Cylc-Malec (sprawozdawca) Sędzia NSA Grażyna Pawlos-Janusz Protokolant Referent stażysta Kinga Górka po rozpoznaniu w Wydziale II na rozprawie w dniu 7 czerwca 2018 r. sprawy ze skargi [...] Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. na decyzję L. Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego w L. z dnia [...] r., nr [...] w przedmiocie nakazu z zakresu nadzoru sanitarnego oddala skargę.

Decyzją z dnia [...] grudnia 2017 r., nr [...] L. Wojewódzki Inspektor Sanitarny w L. po rozpatrzeniu odwołania L. o. na podstawie art. 138 § 1 pkt 1 KPA w związku z art. 37 ust. 1 ustawy z dnia 14 marca 1985 r. o Państwowej Inspekcji Sanitarnej (t.j. Dz. U. z 2017 r., poz. 1261) utrzymał w mocy decyzję Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w L. z dnia [...] sierpnia 2017 r., Nr: [...]

Wskazaną decyzją organ I instancji nakazał L. o.:

1. Wprowadzenie znakowania środka spożywczego pn. "Ekologiczny granat sok 100 %" o poj. 1000 ml, oznakowany: "Wyprodukowano dla [...] Sp. z o. o., Al. [...], [...]" zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa poprzez:

a) umieszczenie w tabeli wartości odżywczej, składniki odżywcze, w kolejności zgodnej z wymaganiami załącznika nr XV do Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1169/2011 z dnia 25 października 2011 r. w sprawie przekazywania konsumentom informacji na temat żywności, zmiany rozporządzeń Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1924/2006 i (WE) nr 1925/2006 oraz uchylenia dyrektywy Komisji 87/250/EWCJ, dyrektywy Komisji 1999/10/WK, dyrektywy 2000/l-VWE Parlamentu Europejskiego i Rady, dyrektyw Komisji 2002/67/WE i 2008/5/WE oraz rozporządzenia Komisji (WE) nr 608/2004 (Dz.U. L.304 z 22.11.2011 ze zm.), tj. podając w pierwszej kolejności informację o zawartości błonnika przed informacją o zawartości białka,

b) usunięcie z etykiety oświadczenia "Poleca dietetyk M. K." - w terminie do dnia [...].09.2017r.

W uzasadnieniu przedstawiono następujący stan faktyczny:

W dniu [...] czerwca 2017 r. wpłynęło pismo Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w W. dotyczące przekazanej przez Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego w W. oceny oznakowania produktu pn. "Ekologiczny granat sok 100%" z datą minimalnej trwałości 06.2018 i numerem partii 081220161 - wyprodukowano dla: [...] Sp. z o. o. Al. [...], [...]. Producentem ww. produktu jest zakład produkcyjny: [...] Sp. z o. o. w L..

W związku z tym pracownicy organu I instancji w dniach 26 – [...] lipca 2017r. dokonali oceny oznakowania umieszczonego na przedstawionym przez stronę w piśmie z dnia [...] lipca 2017 r. wzorze etykiety ww. środka spożywczego i stwierdzili, że:

- w tabeli wartości odżywczej składniki odżywcze umieszczono w kolejności niezgodnej z Zał. XV do Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1169/2011 z dnia 25 października 2011 r. w sprawie przekazywania konsumentom informacji na temat żywności, zmiany rozporządzeń Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1924/2006 i (WE) nr 1925/2006 oraz uchylenia dyrektywy Komisji 87/250/EWG, dyrektywy Komisji 1999/10/WE, dyrektywy 2000/13/WE Parlamentu Europejskiego i Rady, dyrektyw Komisji 2002/67/WE i 2008/5/WE oraz rozporządzenia Komisji (WE) nr 608/2004 (Dz. U. L 304 z 22.11.2011 ze zm.), ponieważ podano "wartość energetyczna, tłuszcz, w tym kwasy tłuszczowe nasycone, węglowodany, w tym cukry, białko, błonnik, sól", a zgodnie z w/w załącznikiem powinno być "wartość energetyczna, tłuszcz, w tym kwasy tłuszczowe nasycone, węglowodany, w tym cukry, błonnik, białko, sól". Stanowi o tym art. 34 ust. 1 ww. Rozporządzenia, w myśl którego "Dane szczegółowe, o których mowa w art. 30 ust. 1 i 2 są zawarte w tym samym polu widzenia. Prezentowane są łącznie w czytelnym formacie oraz (....) w kolejności prezentacji określonej w załączniku XV".

- na etykiecie podano informację " Poleca dietetyk M. K.", co jest niezgodne z art. 12 lit. c Rozporządzenia (WE) nr 1924/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 20 grudnia 2006 r. w sprawie oświadczeń żywieniowych i zdrowotnych dotyczących żywności (Dz. Urz. UE L 12 z 18.01.2007, str. 3 ze zm.), w myśl którego "Następujące oświadczenia zdrowotne są niedozwolone: oświadczenia, które odwołują się do zaleceń poszczególnych lekarzy lub specjalistów w zakresie zdrowia (...) ". Powyższe narusza również przepis prawa żywnościowego - art. 7 ust. 1 lit. a ww. Rozporządzenia Nr: 1169/2011, zgodnie z którym "informacje na temat żywności nie mogą wprowadzać w błąd, w szczególności: co do właściwości środka spożywczego, a w szczególności co do jego charakteru, tożsamości, właściwości, składu, ilości, trwałości, kraju lub miejsca pochodzenia, metod wytwarzania lub produkcji".

W związku z powyższym, organ I instancji stwierdził, że brak wszystkich niezbędnych informacji wymaganych przepisami prawa, a jednocześnie ich prezentacja stanowią naruszenie prawa żywnościowego odnoszących się do sposobu oznakowania środków spożywczych tj. art. 16 Rozporządzenia (WE) nr 178/2002 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 28 stycznia 2002 r. ustanawiającego ogólne zasady i wymagania prawa żywnościowego, powołujące Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności oraz ustanawiające procedury w zakresie bezpieczeństwa żywności (Dz. U. WE nr L 31/1 z dnia 01.02.2002 str. 463 ze zm.), który stanowi, iż "etykietowanie, reklama i prezentacja żywności, z uwzględnieniem ich kształtu, wyglądu lub opakowania, używanych opakowań, sposobu ułożenia i miejsca wystawienia oraz informacji udostępnionych na ich temat w jakikolwiek sposób, nie może wprowadzać konsumentów w błąd".

W konsekwencji organ I instancji wskazaną na wstępie decyzją z dnia [...] sierpnia 2017 r. nakazał Spółce [...] wykonanie określonych czynności.

Od decyzji tej [...] Sp. z o. o. złożyła odwołanie w części tj. w punkcie 1b nakazującym wprowadzenie znakowania środka spożywczego "Ekologiczny granat sok 100%" poprzez usunięcie z etykiety oświadczenia "Poleca dietetyk M. K.", wnosząc o jej uchylenie w zaskarżonej części.

Spółka podniosła, że polecenie środka spożywczego przez dietetyka nie może być uważane za zalecenie jego stosowania w celu osiągnięcia konkretnych rezultatów zdrowotnych jak w art. 12 Rozporządzenia (WE) nr 1924/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 20 grudnia 2006 r. w sprawie oświadczeń żywieniowych i zdrowotnych dotyczących żywności.

Nie można także – jej zdaniem - uznać, że ww. oświadczenie stanowi zalecenie stosowania soku z granatu pochodzące od specjalisty w zakresie zdrowia, które może wprowadzać w błąd konsumenta co do skutków zdrowotnych użycia środka spożywczego, nie można bowiem uznać, że zwrot "Poleca dietetyk M. K." jest oświadczeniem zdrowotnym. Ponadto strona nie zgadza się ze stanowiskiem, że umieszczenie ww. zwrotu wprowadza w błąd co do składu środka spożywczego.

Organ odwoławczy nie uwzględnił zarzutów odwołania i wskazaną na wstępie zaskarżoną decyzją utrzymał w mocy decyzję organu I instancji, podzielając jego ustalenia i stanowisko.

Stwierdził zatem, że podana na etykiecie informacja "Poleca dietetyk M. K." w opinii Wojewódzki Inspektor Sanitarny jest oświadczeniem zdrowotnym, co jest niezgodne z art. 12 lit. c Rozporządzenia (WE) nr 1924/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 20 grudnia 2006 r. w sprawie oświadczeń żywieniowych i zdrowotnych dotyczących żywności (Dz. Urz. UE L 12 z 18.01.2007, str. 3 ze zm.), w myśl którego "Następujące oświadczenia zdrowotne są niedozwolone: oświadczenia, które odwołują się do zaleceń poszczególnych lekarzy lub specjalistów w zakresie zdrowia i innych stowarzyszeń niewymienionych w art. 11". Natomiast art. 11 cytowanego rozporządzenia określa, że oświadczenia zdrowotne wyrażane m.in. przez dietetyków są niedozwolone. Użyte sformułowania oraz takie wyrażenie w zakwestionowanym oświadczeniu jednoznacznie odpowiadają dyspozycji wskazanej normy określającej niedozwolone oświadczenia zdrowotne. Powyższe narusza również przepis prawa żywnościowego - art. 7 ust. 1 lit. a Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1169/2011 z dnia 25 października 2011 r., zgodnie z którym "Informacje na temat żywności nie mogą wprowadzać w błąd, w szczególności: co do właściwości środka spożywczego, a w szczególności co do jego charakteru, tożsamości, właściwości...", który to przepis przywołał dodatkowo organ I instancji, bowiem zastosowanie oświadczeń niedozwolonych jest równocześnie praktyką mogącą wprowadzać w błąd konsumentów.

Natomiast w świetle art. 17 Rozporządzenia (WE) nr 178/2002 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 28 stycznia 2002 r. ustanawiającego ogólne zasady i wymagania prawa żywnościowego, powołującego Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności i ustanawiającego procedury w zakresie bezpieczeństwa żywności, całkowita odpowiedzialność za jakość zdrowotną produktu spożywczego wprowadzanego do obrotu oraz treść informacji umieszczonych na jego opakowaniu lub prezentacji i reklamie ponosi producent bądź przedsiębiorca wprowadzający produkt spożywczy do obrotu.

W skardze do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Lublinie L. o. domagała się uchylenia decyzji organu odwoławczego w części dotyczącej nakazu usunięcia z etykiety "Ekologicznego soku granat" oznaczenia "poleca dietetyk M. K.", zarzucając, że organ nie odniósł się należycie w uzasadnieniu decyzji do argumentów odwołania.

Skarżąca wskazała, że jak słusznie podniósł Trybunał Sprawiedliwości w wyroku z dnia [...] lipca 2004 roku (C-239/02), przy interpretacji przepisów dotyczących dopuszczalnych oświadczeń na etykietach środków spożywczych należy brać pod uwagę przypuszczalne oczekiwania przeciętnego konsumenta, właściwie poinformowanego, dostatecznie uważnego i rozsądnego. Zdaniem skarżącej, posłużenie się słowem "poleca" w kontekście polecenie środka spożywczego przez dietetyka nie może być uważane za zalecenie jego stosowania w celu osiągnięcia konkretnych rezultatów zdrowotnych, czemu służyć ma obostrzenie zawarte wart. 12 rozporządzenia WE 1924/2006. Kwestionowana etykieta nie zawiera jakichkolwiek informacji o właściwościach zdrowotnych soku z granatu, przy których lub w odniesieniu do których występowałby wyodrębniony w zamkniętym logotypie zwrot "poleca dietetyk M. K.". Nie można zatem uznać, że takie oświadczenie stanowi zalecenie stosowania soku z granatu pochodzące od specjalisty w zakresie zdrowia, które mogłoby wprowadzać w błąd konsumenta co do skutków zdrowotnych użycia środka spożywczego. Dietetyka jest nauką zajmującą się zasadami racjonalnego żywienia człowieka, w zależności od wykonywanej pracy lub stanu zdrowia. Trudno zatem uznać, w tym konkretnych przypadku, aby polecenie przez dietetyka (przedstawienie środka w korzystnym świetle z punktu widzenia racjonalności żywienia) bez odwołania się jednak do jakichkolwiek jednostek chorobowych lub/i schorzeń, na które wpływ może mieć spożywanie soku, jakichkolwiek skonkretyzowanych lub nawet ogólnych skutków spożycia soku, stanowiło niedozwolone oświadczenie zdrowotne w rozumieniu art. 12 lir. c rozporządzenia 1924/2006. Zgodnie bowiem z art. 2 ust. 2 pkt 5 omawianego rozporządzenia, który to przepis organ I instancji całkowicie pomija w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji, przez oświadczenie zdrowotne rozumie się każde oświadczenie, które stwierdza, sugeruje lub daje do zrozumienia, że istnieje związek pomiędzy kategorią żywności, daną żywnością lub jednym z jej składników, a zdrowiem. Oświadczenia "poleca dietetyk M. K." nie można więc uznać za oświadczenie zdrowotne, a tym bardziej za zalecenie specjalisty do spraw zdrowia spożywania soku z granatu, a zatem wskazującego na związek środka spożywczego ze zdrowiem.

Zdaniem skarżącej, kwestionowany zwrot "poleca dietetyk M. K." nie wprowadza również w błąd, gdyż nie odwołuje się do konkretnego składnika soku ani jakichkolwiek jego właściwości, a więc zarzut naruszenia art. 7 ust. 1 lit. a rozporządzenia WE nr 1169/2011 jest niezrozumiały.

W odpowiedzi na skargę organ odwoławczy wniósł o jej oddalenie, podtrzymując argumentację zawartą w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Lublinie zważył, co następuje:

Skarga jest nieuzasadniona.

Podkreślenia wymaga, że zgodnie z art. 1 ust. 2 rozporządzenia (WE) nr 1924/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 20 grudnia 2006 r. w sprawie oświadczeń żywieniowych i zdrowotnych dotyczących żywności rozporządzenie znajduje zastosowanie do oświadczeń żywieniowych, i zdrowotnych zawartych w przekazach komercyjnych, zarówno w etykietowaniu, przy prezentacji, jak i w reklamach żywności przeznaczonej dla konsumentów końcowych. Z kolei zgodnie z art. 2 ust. 2 pkt 1 oświadczenie oznacza każdy komunikat lub przedstawienie, które, zgodnie z przepisami wspólnotowymi lub krajowymi, nie są obowiązkowe, łącznie z przedstawieniem obrazowym, graficznym lub symbolicznym w jakiejkolwiek formie, które stwierdza, sugeruje lub daje do zrozumienia, że żywność ma szczególne właściwości. W myśl zaś art. 2 ust. 2 pkt 4 rozporządzenia nr 1924/2006, "oświadczenie żywieniowe" oznacza każde oświadczenie, które stwierdza, sugeruje lub daje do zrozumienia, że dana żywność ma szczególne właściwości odżywcze ze względu na: a) energię (wartość kaloryczną), której dostarcza (...); b) substancje odżywcze lub inne substancje, które zawiera (...). Natomiast z pkt 5 tego przepisu wynika, że "oświadczenie zdrowotne" to każde oświadczenie, które stwierdza, sugeruje lub daje do zrozumienia, że istnieje związek pomiędzy kategorią żywności, daną żywnością lub jednym z jej składników a zdrowiem.

Sąd podziela stanowisko organu odwoławczego, że podana na etykiecie informacja "Poleca dietetyk M. K." jest oświadczeniem zdrowotnym. W ocenie Sądu - mając na uwadze całościową prezentację tego produktu, w szczególności zaznaczenie, że jest to produkt ekologiczny, zaś z opisu wynika sugerowane dzienne spożycie oraz sposób spożycia "1 raz dziennie pól godziny przed posiłkiem" – uznać należy, że prezentacja taka może wywierać na odbiorcy wrażenie, że produkt posiada właściwości produktu leczniczego. W konsekwencji takie oznakowanie produktu jest niezgodne z art. 12 lit. c rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1924/2006 z dnia 20 grudnia 2006 r., z którego wynika, że niedozwolone są oświadczenia, które odwołują się do zaleceń poszczególnych lekarzy lub specjalistów w zakresie zdrowia i innych stowarzyszeń niewymienionych w art. 11. Z kolei art. 11 dotyczy krajowych stowarzyszeń zrzeszających lekarzy, specjalistów ds. żywienia i dietetyków oraz organizacji charytatywnych związanych ze zdrowiem. Nie ulega zatem wątpliwości, że niedozwolone są oświadczenia zdrowotne wyrażane przez dietetyków.

Odwołując się natomiast do Słownika języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego wskazać należy, że słowo "poleca" oznacza: 1. "powiedzieć komuś, żeby coś zrobił"; 2. "dać kogoś lub coś pod czyjąś opiekę"; 3. "przedstawić kogoś lub coś w korzystnym świetle".

Tymczasem wyżej cytowane przepisy stanowią , że informacje na temat żywności nie mogą wprowadzać w błąd, w szczególności: co do właściwości środka spożywczego, a w szczególności co do jego charakteru, tożsamości i właściwości, informacje na temat żywności nie mogą przypisywać jakiemukolwiek środkowi spożywczemu właściwości zapobiegania chorobom lub leczenia chorób bądź też odwoływać się do takich właściwości. Przy tym reguła ta ma również zastosowanie do prezentacji środków spożywczych.

W ocenie Sądu, organy administracji zasadnie stwierdziły zatem, że użyte w oznakowaniu przedmiotowego produktu sformułowanie "poleca dietetyk M. K." jest oświadczeniem zdrowotnym, co jest niezgodne z art. 12 lit. c wyżej cytowanego Rozporządzenia (WE) nr 1924/2006. Pojęcie zalecenia nie ogranicza się do przekazów zawierających sformułowania typu "zaleca" czy "zalecamy". Zakazem objęte są wszelkie sformułowania bądź przekazy o tym samym znaczeniu, w szczególności "rekomenduje", "rekomendujemy", "poleca", "polecamy" itp. ( vide "Oświadczenia żywieniowe i zdrowotne w oznakowaniu, prezentacji i reklamie żywności". Komentarz. Szymecka - Wesołowska Agnieszka, Balicki Andrzej, Szostek Daniel)

Niezasadne były również pozostałe zarzuty strony skarżącej, w szczególności zarzut, że organ wadliwie uznał, że sformułowanie "poleca dietetyk(...)"wprowadza w błąd co do składu środka spożywczego. Organ w uzasadnieniu decyzji zacytował pełny tekst naruszonego przepisu, tj. art. 7 ust. 1 lit a rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 1169/2011 z dnia 25 października 2011 r. w sprawie przekazywania konsumentom informacji na temat żywności (....), natomiast – co słusznie podniósł w odpowiedzi na skargę - nie odnosił się wyłącznie do związku składu tego środka spożywczego z cytowanym zwrotem i nie uzasadniał tego związku. Zdaniem Sądu, organ odwoławczy, zgodnie z wymogami art. 7, 77 § 1, 80 i 107 § 3 k.p.a., wyjaśnił wszystkie istotne dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy okoliczności, a dokonana przez ten organ ocena zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego nie nosi znamion dowolności.

Sąd nie dopatrzył się również naruszenia innych przepisów postępowania, w sposób mogący mieć istotny wpływ na wynik sprawy.

Z tych wszystkich względów, wobec braku podstaw do uwzględnienia skargi, Sąd, w oparciu o art. 151 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2017 r. poz. 1369 ze zm.), skargę oddalił.