Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący Sędzia NSA Dariusz Dudra (spr.) Sędzia NSA Piotr Pietrasz Sędzia del. WSA Krzysztof Dziedzic po rozpoznaniu w dniu 16 marca 2022 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Gospodarczej skargi kasacyjnej Zakładu Ubezpieczeń Społecznych od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Bydgoszczy z dnia 20 kwietnia 2021 r. sygn. akt I SA/Bd 851/20 w sprawie ze skargi D.S. na decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z dnia [...] października 2020 r., nr [...] w przedmiocie odmowy prawa do zwolnienia z opłacenia należności z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne oddala skargę kasacyjną.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Bydgoszczy wyrokiem z dnia 20 kwietnia 2021 r., sygn. akt I SA/Bd 851/20, uwzględniając skargę D. S. na decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z dnia [...] października 2020 r. w przedmiocie odmowy prawa do zwolnienia z opłacania należności z tytułu składek za marzec 2020 r., uchylił zaskarżoną decyzję.

Skargę kasacyjną od powyższego wyroku złożył Zakład Ubezpieczeń Społecznych wnosząc o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu w Bydgoszczy do ponownego rozpoznania oraz o rozpoznanie skargi na posiedzeniu niejawnym.

W skardze kasacyjnej zarzucono naruszenie przepisów postępowania, tj.:

I. art. 106 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz. U. z 2019 r., poz. 2325; dalej jako p.p.s.a.) poprzez niezastosowanie tego przepisu i zaniechanie przeprowadzenia postępowania dowodowego z urzędu, choć z uzasadnienia zaskarżonego wyroku wynika, że było to niezbędne dla wyjaśnienia istotnej wątpliwości w sprawie, co miało istotny wpływ na jej wynik;

II. art. 145 § 1 pkt 1 lit. c p.p.s.a. w związku z art. 40 § 2 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2017 r. poz. 1257 ze zm.; dalej: k.p.a.) polegające na błędnym przyjęciu, że naruszenie tego przepisu k.p.a. skutkowałoby brakiem wprowadzenia decyzji do obrotu prawnego i w związku z tym miałoby istotny wpływ na wynik sprawy;

III. art. 145 § 1 pkt 1 lit. c p.p.s.a. art. 77 § 1 k.p.a. polegające na błędnym przyjęciu, że naruszenie tego przepisu k.p.a. mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy.

Organ na podstawie art. 106 § 3 w związku z art. 193 p.p.s.a. wniósł o przeprowadzenie dowodu z dokumentu w postaci pełnomocnictwa z dnia 7 stycznia 2019 r. na okoliczność ustanowienia przez D. S. pełnomocnika w postępowaniu przed organem.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 193 zdanie drugie p.p.s.a., który stanowi, że uzasadnienie wyroku oddalającego skargę kasacyjną zawiera ocenę zarzutów skargi kasacyjnej, Naczelny Sąd Administracyjny odstąpił od przedstawienia stanu sprawy, ograniczając uzasadnienie do rozważań mających znaczenie dla oceny zarzutów postawionych w skardze kasacyjnej.

Skarga kasacyjna nie zasługuje na uwzględnienie.

Jak wynika z uzasadnienia skarżonego wyroku przyczyną uchylenia zaskarżonej decyzji były wątpliwości Sądu pierwszej instancji co do prawidłowości wprowadzenia tej decyzji do obrotu prawnego wobec faktu, że została ona doręczona bezpośrednio stronie, a w aktach sądowych znajdowała się kserokopia pełnomocnictwa udzielonego przez stronę w postępowaniu administracyjnym, którego to pełnomocnictwa nie było w aktach administracyjnych.

Z treści skargi kasacyjnej wynika, że skarżący kasacyjnie organ przyznaje, iż zaskarżona decyzja została doręczona bezpośrednio stronie, mimo że strona ustanowiła pełnomocnika. Zdaniem organu wadliwe doręczenie decyzji nie powinno jednak skutkować jej uchyleniem albowiem wadliwie doręczona decyzja np. z pominięciem pełnomocnika strony wchodzi do obrotu i wywołuje skutki prawne.

To stanowisko skarżącego kasacyjnie organu jest w ocenie Naczelnego Sądu Administracyjnego błędne.

Zgodnie z art. 40 § 2 k.p.a. jeżeli strona ustanowiła pełnomocnika, pisma doręcza się pełnomocnikowi. Jak słusznie wskazał Sąd Najwyższy w postanowieniu z 9 września 1993 r., III ARN 45/93 45, przepis ten nie dopuszcza żadnych wyjątków i zgodnie z przyjętą w kodeksie postępowania administracyjnego zasadą oficjalności doręczeń obarcza organy administracyjne prowadzące postępowanie obowiązkiem doręczania wszystkich pism procesowych, a w tym orzeczeń (decyzji i postanowień) pełnomocnikowi ustanowionemu w sprawie. Od dnia powiadomienia organu o ustanowieniu pełnomocnika powinien mieć on zapewniony czynny udział w postępowaniu tak samo jak strona, a pominięcie pełnomocnika strony w czynnościach postępowania jest równoznaczne z pominięciem strony i wywołuje te same skutki prawne. Doręczenie decyzji bezpośrednio stronie, w sytuacji gdy działa za nią w postępowaniu pełnomocnik, nie wywołuje zatem żadnych skutków prawnych.

Należy zauważyć, iż podobne stanowisko zajął Naczelny Sąd Administracyjny w uchwale z dnia 7 marca 2022 r., sygn. akt I FPS 4/21, stwierdzając, że postanowienie o nadaniu rygoru natychmiastowej wykonalności doręczone stronie, która miała ustanowionego pełnomocnika, z naruszeniem art. 145 § 2 Ordynacji podatkowej (stanowiącego odpowiednik art. 40 § 2 k.p.a.), należy uznać za niewiążące w rozumieniu art. 212 w zw. z art. 239 tej ustawy także wtedy, gdy strona lub jej pełnomocnik wnieśli od niego zażalenie.

Wobec powyższego nie był trafny zarzut skargi kasacyjnej błędnej wykładni art. 40 § 2 k.p.a. przez przyjęcie, że naruszenie tego przepisu skutkowałoby brakiem wprowadzenia decyzji do obrotu prawnego i w związku z tym miałoby istotny wpływ na wynik sprawy. Sąd pierwszej instancji prawidłowo bowiem przyjął, że naruszenie przez organ wynikającego z art. 40 § 2 k.p.a. nakazu doręczenia decyzji pełnomocnikowi strony skutkuje brakiem wprowadzenia tej decyzji do obrotu prawnego.

Wobec prawidłowo dokonanej przez Sąd wykładni art. 40 § 2 k.p.a. nie mogły odnieść skutku zarzuty skargi kasacyjnej naruszenia przepisów postępowania: art. 145 § 1 pkt 1 lit. c p.p.s.a. w zw. art. 77 § 1 k.p.a. oraz art. 106 § 3 p.p.s.a. Brak w aktach administracyjnych pełnomocnictwa udzielonego przez stronę oraz pominięcie przez organ faktu ustanowienia pełnomocnika stanowiły bowiem o naruszeniu o art. 77 § 1 k.p.a. Natomiast odnosząc się do zawartego w skardze kasacyjnej wniosku organu o przeprowadzenie dowodu uzupełniającego z dokumentu pełnomocnictwa na okoliczność ustanowienia przez stronę pełnomocnika w postępowaniu przez organem, należy stwierdzić, iż wobec przyznania przez organ, że strona skutecznie ustanowiła pełnomocnika, dowód ten nie był niezbędny do wyjaśnienia istotnych wątpliwości w rozumieniu art. 106 § 3 p.p.s.a., albowiem prowadziłby wyłącznie do potwierdzenia okoliczności przyznanej przez organ.

Z podanych przyczyn Naczelny Sąd Administracyjny uznał, że skarga kasacyjna, jako pozbawiona usprawiedliwionych podstaw, podlega oddaleniu na podstawie art. 184 p.p.s.a.