Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: sędzia NSA Grzegorz Czerwiński Sędziowie sędzia NSA Robert Sawuła sędzia del. WSA Agnieszka Wilczewska-Rzepecka (spr.) po rozpoznaniu w dniu 21 kwietnia 2021 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Ogólnoadministracyjnej skargi kasacyjnej S. B. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z dnia 21 marca 2018 r., sygn. akt III SA/Kr 1336/17 w sprawie ze skarg S. B. na decyzje [...] Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego w K. z dnia [...] sierpnia 2017 r., nr [...] w przedmiocie zakazu wprowadzania do obrotu i orzekającej o przepadku na rzecz Skarbu Państwa i zniszczeniu zabezpieczonych produktów, z dnia [...] sierpnia 2017 r., nr [...] w przedmiocie nałożenia opłaty za czynności kontrolne oraz z dnia [...] sierpnia 2017 r. nr [...] w przedmiocie nałożenia kary pieniężnej 1. oddala skargę kasacyjną; 2. zasądza od S. B. na rzecz [...] Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego w K. kwotę 360 (trzysta sześćdziesiąt) zł tytułem zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego.

Wyrokiem z 21 marca 2018 r., sygn. akt III SA/Kr 1336/17, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie, po rozpoznaniu sprawy ze skarg S. B. na decyzje: [...] Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego w K. z [...] sierpnia 2017 r., nr [...] w przedmiocie zakazu wprowadzania do obrotu i orzekającej o przepadku na rzecz Skarbu Państwa i zniszczeniu zabezpieczonych produktów; z [...] sierpnia 2017 r., nr [...] w przedmiocie nałożenia opłaty za czynności kontrolne oraz z [...] sierpnia 2017 r., nr [...] w przedmiocie nałożenia kary pieniężnej, oddalił skargi i przyznał od Skarbu Państwa – Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie na rzecz adw. M. G. Kancelaria Adwokacka ul. [...] w K. kwotę 3 840,00 zł tytułem kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu, podwyższoną o stawkę podatku od towarów i usług obowiązującą dla tego rodzaju czynności w dniu orzekania.

Skargę kasacyjną od powyższego wyroku, na podstawie art. 173 § 1, art. 175 § 1 oraz art. 176 § 1 pkt 1 p.p.s.a., złożył S. B., zaskarżając go w całości.

Zaskarżonemu wyrokowi, na podstawie art. 176 § 1 pkt 1 oraz art. 174 pkt 1 i 2 p.p.s.a., w pkt I, zarzucono naruszenie:

1. prawa materialnego, tj. art. 52a, art. 44b, art. 44c w zw. z art. 4 pkt 34 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomani (Dz. U. z 2018 r., poz. 1030, "u.p.n.") poprzez ich zastosowanie i w związku z tym przyjęcie, że skarżący kasacyjnie wprowadzał do obrotu środki zastępcze w rozumieniu art. 4 pkt 27 u.p.n., podczas gdy zgromadzony w sprawie materiał dowodowy nie wskazuje na takie okoliczności, albowiem brak jest wiedzy czy skarżący kasacyjnie wprowadzał do obrotu środki zastępcze, zabezpieczone w trakcie kontroli przeprowadzonej [...] lipca 2016 r., zgodnie z protokołem kontroli [...], wskutek czego niemożliwym jest uznanie, że zostały wypełnione znamiona "wprowadzenia do obrotu", przez co bezzasadnym jest oddalenie skarg skarżącego;

2. przepisów postępowania, tj. art. 145 § 1 pkt 1 lit. c p.p.s.a w zw. art.7, art. 8 § 1 w zw. z art. 77 § 1, art. 80, art. 81 k.p.a. ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz.U. z 2017 r., poz. 1257, "k.p.a.") poprzez nienależytą ocenę naruszenia przez orzekający w sprawie organ administracji publicznej prawa procesowego, które miało istotny wpływ na wynik sprawy, a przejawiające się w szczególności w braku wszechstronnego i dokładnego zbadania wszystkich okoliczności sprawy, niepodjęciu wszelkich czynności niezbędnych do wyjaśnienia stanu faktycznego sprawy, co skutkowało przyjęciem, że skarżący kasacyjnie wprowadzał środki zastępcze do obrotu, a co w konsekwencji doprowadziło do oddalenia skarg.

Zaskarżonemu wyrokowi, na podstawie art. 176 § 1 pkt 1 oraz art. 174 pkt 2 p.p.s.a., w pkt II w zakresie orzeczenia o kosztach pomocy prawnej udzielonej z urzędu, zarzucono naruszenie przepisów postępowania:

– art. 141 § 4 p.p.s.a. przez niewskazanie w uzasadnieniu wyroku podstawy faktycznej i prawnej rozstrzygnięcia w przedmiocie kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu,

– art. 250 p.p.s.a. w zw. z § 21 ust. 1 pkt lit. a, 21 ust. 1 pkt lit. c, § 8, § 4 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielanej przez adwokata z urzędu (Dz.U. z 2015 r., poz. 1801), polegające na niewłaściwym ich zastosowaniu, które miało wpływ na wynik sprawy i przyznanie od Skarbu Państwa - Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie na rzecz pełnomocnika z urzędu kwoty 3 840,00 złotych tytułem kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu, podwyższonej o stawkę podatku od towarów i usług obowiązującą dla tego rodzaju czynności w dniu orzekania.

Na podstawie przytoczonych zarzutów, skarżący kasacyjnie wniósł o uchylenie wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z dnia 21 marca 2018 r., sygn. akt III SA/Kr 1336/17 oraz przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu w Krakowie. Na podstawie art. 250 § 1 p.p.s.a. w zw. z § 21 ust. 1 pkt lit. a, 21 ust. 1 pkt lit. c, § 8 i § 4 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielanej przez adwokata z urzędu, wniesiono o przyznanie od Skarbu Państwa - Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie na rzecz ustanowionego w sprawie pełnomocnika z urzędu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu, podwyższonych o stawkę podatku od towarów i usług obowiązującą dla tego rodzaju czynności w dniu orzekania, które to koszty nie zostały zapłacone w całości ani w części.

W uzasadnieniu skargi kasacyjnej wskazano m.in., że w sprawie nie zostały podjęte wszelkie czynności niezbędne do wyjaśnienia stanu faktycznego sprawy, a przede wszystkim, czy skarżący kasacyjnie wprowadzał do obrotu środki zastępcze. Zdaniem skarżącego kasacyjnie, jedyną podstawą do wydania zaskarżonych decyzji był protokół kontroli z [...] lipca 2016 r., którego treść nie została przez niego zaakceptowana – odmówił jego podpisania. Skarżący kasacyjnie wskazał zarówno w treści odwołań od decyzji organu pierwszej Instancji, jak i skarg od decyzji organu drugiej instancji, że nie jest osobą prowadzącą działalność gospodarczą, w tym w szczególności związaną z wprowadzaniem jakichkolwiek środków do obrotu.

Pismem z [...] lipca 2018 r., stanowiącym odpowiedź na skargę kasacyjną, [...] Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny wniósł o jej oddalenie i orzeczenie o kosztach postępowania w tym kosztach zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

[...] marca 2021 pełnomocnik skarżącego kasacyjnie złożyła pismo, w którym uzupełniono podstawy kasacyjne.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Skarga kasacyjna nie ma usprawiedliwionych podstaw.

Zgodnie z art. 174 p.p.s.a. skargę kasacyjną można oprzeć na podstawie: 1) naruszenia prawa materialnego przez błędną jego wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie i 2) naruszenia przepisów postępowania, jeżeli uchybienie to mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy.

Stosownie do art. 183 § 1 p.p.s.a. Naczelny Sąd Administracyjny rozpoznaje sprawę w granicach skargi kasacyjnej, co oznacza, iż strona wnosząca ten środek odwoławczy, zarzucając naruszenie konkretnych przepisów prawa w określonej formie, sama wyznacza obszar kontroli kasacyjnej. Naczelny Sąd Administracyjny bierze zaś pod rozwagę z urzędu jedynie nieważność postępowania, której przesłanki zostały określone w art. 183 § 2 p.p.s.a., a która nie zachodzi w tej sprawie.

Niezasadny jest zarzut naruszenia art. 141 § 4 p.p.s.a., który dotyczy tylko punktu II. wyroku czyli przyznania od Skarbu Państwa wynagrodzenia za nieopłaconą pomoc prawną świadczoną z urzędu.

Zgodnie z tym przepisem uzasadnienie wyroku powinno zawierać zwięzłe przedstawienie stanu sprawy, zarzutów podniesionych w skardze, stanowisk pozostałych stron, podstawę prawną rozstrzygnięcia oraz jej wyjaśnienie. Jeżeli w wyniku uwzględnienia skargi sprawa ma być ponownie rozpatrzona przez organ administracji, pisemne motywy powinny ponadto obejmować wskazania co do dalszego postępowania. Wskazany przepis można naruszyć wtedy, gdy uzasadnienie orzeczenia nie pozwala jednoznacznie ustalić przesłanek, jakimi kierował się wojewódzki sąd administracyjny, podejmując zaskarżone orzeczenie, a wada ta wyklucza kontrolę kasacyjną orzeczenia lub brak jest uzasadnienia któregokolwiek z rozstrzygnięć sądu, albo gdy uzasadnienie obejmuje rozstrzygnięcie, którego nie ma w sentencji orzeczenia. Powołany przepis dotyczy składników, zakresu i kompletności uzasadnienia, a nie jego prawidłowości merytorycznej. Sąd wojewódzki nie naruszył art. 141 § 4 p.p.s.a bowiem w uzasadnieniu wyroku zawarł prawidłową podstawę wynagrodzenia pełnomocnika ustanowionego w ramach przyznanego prawa pomocy.

Nietrafny jest także zarzut naruszenia "art. 250 p.p.s.a. w zw. z § 21 ust. 1 pkt lit. a, 21 ust. 1 pkt lit. c, § 8, § 4 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielanej przez adwokata z urzędu (Dz.U. z 2015 r., poz. 1801), polegające na niewłaściwym ich zastosowaniu", bowiem skarżący kasacyjnie nie wykazał jak niewłaściwie w sprawie te przepisy zastosował sąd I instancji, jak powinien je zastosować prawidłowo, a co za tym idzie nie zakwestionował skutecznie przyznanej mu kwoty wynagrodzenia. Pełnomocnik podając w wątpliwość przyznane wyrokiem mu koszty powinien dokładnie sprecyzować dlaczego dana kwota jest nieprawidłowa i jaka powinna być.

Przechodząc do oceny pozostałych zarzutów naruszenia przepisów postępowania (odnośnie punktu I. wyroku), stwierdzić należy, że nie mogły one odnieść zamierzonego skutku, tj. podważyć ustalonego przez organy administracji stanu faktycznego sprawy.

Zgodnie z ogólnymi zasadami postępowania administracyjnego, organy administracji stoją na straży praworządności i podejmują kroki niezbędne do dokładnego ustalenia stanu faktycznego oraz do załatwienia sprawy, mając na względzie interes społeczny i słuszny interes obywateli (art. 7 k.p.a.). Prowadzą one postępowanie w sposób budzący zaufanie jego uczestników do władzy publicznej, kierując się zasadami proporcjonalności, bezstronności i równego traktowania stron (art. 8 § 1 k.p.a.). Ponadto organ administracji publicznej jest obowiązany w sposób wyczerpujący zebrać i rozpatrzyć cały materiał dowodowy (art. 77 § 1 k.p.a.) i dopiero na podstawie całokształtu materiału dowodowego ocenia, czy dana okoliczność została udowodniona (zasada swobodnej oceny dowodów - art. 80 k.p.a.). Art. 81 k.p.a.( t.zw. prawo strony) stanowi, że okoliczność faktyczna może być uznana za udowodnioną, jeżeli strona miała możliwość wypowiedzenia się co do przeprowadzonych dowodów, chyba, że zachodzą okoliczności o których mowa w art. 10 § 2 k.p.a.

W niniejszej sprawie skarżący kasacyjnie był zawiadamiany przez organy orzekające o zebranym materiale dowodowym, informowany o możliwości zapoznania się z nim i wypowiedzeniu się co do zebranych dowodów (np. pisma [...] Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego z [...] sierpnia 2017 r. – akta administracyjne). [...] czerwca 2017 r. w inspektoracie sanitarnym w Z. zapoznał się z materiałem dowodowym i wystąpił z wnioskiem o udostępnienie mu kserokopii sprawozdania sądowo-lekarskiego z przeprowadzonych badań toksykologicznych (k. 71 adnotacja służbowa). W dniu [...] sierpnia 2017 r. złożył również pisemne oświadczenie o zapoznaniu się z materiałem dowodowym (k.120 akt adm.), jednak żadnych dowodów w sprawie nie przedstawił.

Co prawda w procedurze administracyjnej regułą jest, że to na organie spoczywa ciężar udowodnienia faktów istotnych dla rozstrzygnięcia, jednakże również na stronie ciąży obowiązek współdziałania z organem i przedstawienia konkretnych dowodów na poparcie swoich twierdzeń.

W ocenie Naczelnego Sądu Administracyjnego, słusznie przyjął sąd I instancji, że w przedmiotowej sprawie organy sanitarne wykazały, iż S. B. wprowadzał do obrotu środki odurzające czemu skarżący kasacyjnie zaprzecza.

Przypomnieć należy, że [...] lipca 2016 r. organ I instancji, przy udziale funkcjonariuszy Komendy Powiatowej Policji w Z. z Wydziału Kryminalnego przeprowadził w sklepie [...] w Z. przy ul. [...] kontrolę sprawdzającą wykonanie obowiązków zawartych w decyzji Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Z. z dnia [...] lipca 2016 r., znak [...].

Podczas kontroli stwierdzono, że w obrocie znajdują się produkty w opakowaniach jednostkowych o nazwach: "[...]" - w ilości 5 sztuk, "[...]" - w ilości 52 sztuki, "[...]" - w ilości 12 sztuk, "[...]" w ilości 13 sztuk, "[...]" w ilości 80 sztuk, "[...]" w ilości 7 sztuk. Zabezpieczono wszystkie wymienione produkty. W obiekcie, w trakcie kontroli stwierdzono, że osobą wprowadzającą do obrotu środki zastępcze jest S. B., który sam oświadczył, że jest sprzedawcą. Skarżący kasacyjnie odmówił podpisania protokołu kontroli, ale nie jest sporne, że w sklepie [...] w Z. był zatrudniony na stanowisku sprzedawcy. Fakt zatrudnienia podaje również w odwołaniach od decyzji. Badania toksykologiczne zabezpieczonych w sklepie produktów przeprowadzone [...] listopada 2016 r. w Katedrze i Zakładzie Medycyny Sądowej Uniwersytetu [...] w K. wykazały, że w ich składzie znajdują się substancje stanowiące środek zastępczy i nową substancje psychoaktywną w rozumieniu art. 4 pkt. 11 a i 27 ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii. Nie jest to kwestionowane przez skarżącego kasacyjnie.

Istota sporu, sprowadza się do interpretacji definicji zawartej w art. 4 pkt 34 ustawy przeciwdziałaniu narkomanii pojęcia "wprowadzanie do obrotu". Powołany wyżej przepis, jako wprowadzanie do obrotu określa udostępnienie osobom trzecim, odpłatnie lub nieodpłatnie, środków odurzających, substancji psychotropowych, prekursorów, środków zastępczych lub nowych substancji psychoaktywnych. W ocenie Naczelnego Sądu Administracyjnego pojęcie "wprowadzania do obrotu" środków zastępczych, o którym mowa w zacytowanym wyżej artykule oznacza udostępnienie ich odpłatnie lub nieodpłatnie osobom trzecim zarówno niebędącymi ich konsumentami, jak i będącymi ich konsumentami, tj. nabywającymi je w celu własnego spożycia. W konsekwencji prowadząc postępowanie organ inspekcji sanitarnej ustala i ocenia, czy doszło do "wprowadzania do obrotu", czyli do udostępnienia w jakiejkolwiek formie i jakimkolwiek celu, osobie trzeciej odpłatnie lub nieodpłatnie, środka zastępczego. Wykładnia językowa tego przepisu nie daje podstaw do przyjęcia, że przez osoby trzecie rozumieć należy wyłącznie konsumentów wymienionych w tym przepisie substancji. Prawidłowo organy orzekające i sad I instancji przyjęły, że S. B. będąc sprzedawcą w sklepie w Z. przy ul. [...] wprowadzał do obrotu środki zastępcze. Uczestniczenie skarżącego kasacyjnie w obrocie (sprzedaży) środkami zastępczymi zostało stwierdzone w trakcie kontroli sanitarnej przeprowadzonej [...] lipca 2016 r. z udziałem Policji w jego obecności. S. B. we wskazanym sklepie wprowadzał do obrotu produkty co do których badania fizyko-chemiczne potwierdziły, że są środkami zastępczymi w rozumieniu art.4 pkt.27 ustawy z 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii. Miał też on świadomość, że sprzedaje tak zwane "dopalacze".

Dlatego zarzut naruszenia prawa materialnego – art. 4 pkt. 34 wskazanej ustawy okazał się nieskuteczny. W konsekwencji powyższego prawidłowo w sprawie zastosowano dyspozycję przewidzianą w art. 44 b i art. 44 c ust. 4, 5, 6 ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii tj. z uwagi na stwierdzenie, że produkty stwarzają zagrożenie życia lub zdrowia ludzi, zakazano wprowadzania ich do obrotu, orzeczono ich przepadek na rzecz Skarbu Państwa i zniszczenie zabezpieczonych produktów. Chybiony jest również zarzut naruszenia art. 52 a ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii. Ust.1 tego przepisu stanowi, że kto, wbrew przepisom ustawy wytwarza lub wprowadza do obrotu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej środek zastępczy, podlega karze pieniężnej w wysokości od 20 000 zł do 1 000 000 zł. Karę pieniężną, o której mowa w ust. 1, wymierza, w drodze decyzji, państwowy inspektor sanitarny właściwy ze względu na miejsce wytwarzania lub wprowadzania do obrotu środka zastępczego. Decyzja ta podlega natychmiastowemu wykonaniu (ust. 2 art. 52a). Ustalając wysokość kary pieniężnej, o której mowa w ust. 1, państwowy inspektor sanitarny uwzględnia w szczególności ilość wytworzonego lub wprowadzonego do obrotu środka zastępczego (ust. 3 art. 52a). Skoro S. B. wprowadzał do obrotu tak zwane dopalacze to słusznie nałożono na niego karę pieniężną

Mając na uwadze, że skarga kasacyjna nie zawierała usprawiedliwionych podstaw, Naczelny Sąd Administracyjny na podstawie art. 184 p.p.s.a. orzekł jak w sentencji wyroku. O kosztach postepowania kasacyjnego, w punkcie 2 wyroku orzeczono na podstawie art. 204 pkt 1 p.p.s.a. Skarga kasacyjna została rozpoznana na posiedzeniu niejawnym, stosownie do art. 182 § 2 p.p.s.a. w zw. z art. 15zzs4 ust. 3 ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz. U. poz. 374 ze zm.). Sąd II instancji nie orzekł w wyroku o przyznaniu pełnomocnikowi strony skarżącej wynagrodzenia na zasadzie prawa pomocy, bowiem wynagrodzenie dla pełnomocnika ustanowionego z urzędu za wykonaną pomoc prawną, należne od Skarbu Państwa (art. 250 p.p.s.a.) przyznawane jest przez wojewódzki sąd administracyjny w postępowaniu określonym w przepisach art. 258-261 p.p.s.a.