Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: Sędzia NSA Wojciech Jakimowicz po rozpoznaniu w dniu 30 listopada 2018 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Ogólnoadministracyjnej zażalenia Stowarzyszenia [..] z siedzibą w W. na postanowienie w przedmiocie kosztów postępowania zawarte w pkt IV wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 10 października 2018 r., sygn. akt: II SAB/Wa 17/17 w sprawie ze skargi Stowarzyszenia [..] z siedzibą w W. na bezczynność Fundacji [..] z siedzibą w W. w przedmiocie udostępnienia informacji publicznej postanawia: oddalić zażalenie.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie wyrokiem z dnia 10 października 2017 r., sygn. akt: II SAB/Wa 17/17 po rozpoznaniu sprawy ze skargi Stowarzyszenia [..] z siedzibą w W. na bezczynność Fundacji [..] z siedzibą w W. w przedmiocie rozpatrzenia wniosku z dnia 3 listopada 2016 r. o udostępnienie informacji publicznej, w punkcie pierwszym zobowiązał Fundację do rozpatrzenia wniosku Stowarzyszenia z dnia 3 listopada 2016 r. w zakresie danych nieudostępnionych wnioskodawcy przy piśmie z dnia 26 maja 2017 r., w punkcie drugim stwierdził, że bezczynność Fundacji miała miejsce z rażącym naruszeniem prawa, w punkcie trzecim wymierzył Fundacji grzywnę w wysokości 1000 zł, w punkcie czwartym zasądził od Fundacji na rzecz skarżącego Stowarzyszenia kwotę 100 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania.

Skarżące Stowarzyszenie pismem z dnia 20 listopada 2017 r. wniosło zażalenie na rozstrzygniecie Sądu w zakresie zwrotu kosztów postępowania. W uzasadnieniu Stowarzyszenie podniosło, że Sąd I instancji powinien był zasądzić oprócz zwrotu wpisu od skargi także zwrot kosztów zastępstwa procesowego przez radcę prawnego, który reprezentował Stowarzyszenie w postępowaniu sądowym.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Stosownie do art. 199 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j.: Dz.U. z 2018 r., poz. 1302) zwanej dalej p.p.s.a. strony ponoszą koszty postępowania związane ze swym udziałem w sprawie, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej. Zgodnie z art. 200 p.p.s.a. w razie uwzględnienia skargi przez sąd pierwszej instancji przysługuje skarżącemu od organu, który wydał zaskarżony akt lub podjął zaskarżoną czynność albo dopuścił się bezczynności lub przewlekłego prowadzenia postępowania, zwrot kosztów postępowania niezbędnych do celowego dochodzenia praw. W myśl zaś art. 205 § 2 p.p.s.a. do niezbędnych kosztów postępowania strony reprezentowanej przez adwokata lub radcę prawnego zalicza się ich wynagrodzenie, jednak nie wyższe niż stawki opłat określone w odrębnych przepisach i wydatki jednego adwokata lub radcy prawnego, koszty sądowe oraz koszty nakazanego przez sąd osobistego stawiennictwa strony.

Wyjątek od opisanej zasady uregulowany jest w art. 206 p.p.s.a., zgodnie z którym Sąd może w uzasadnionych przypadkach odstąpić od zasądzenia zwrotu kosztów postępowania w całości lub w części, w szczególności jeżeli skarga została uwzględniona w części niewspółmiernej w stosunku do wartości przedmiotu sporu ustalonej w celu pobrania wpisu. Przepis art. 206 p.p.s.a. w przywołanym brzmieniu obowiązuje od dnia 15 sierpnia 2015 r., został zmieniony przez art. 1 pkt 60 ustawy z dnia 9 kwietnia 2015 r. o zmianie ustawy – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2015 r., poz. 658). W nowym stanie prawnym uznanie, że zaistniał uzasadniony przypadek pozwalający na odstąpienie od zasądzenia zwrotu kosztów postępowania w całości lub w części nie jest uzależnione od konieczności częściowego uwzględnienia skargi.

Jak wskazuje się w literaturze, w aktualnym brzmieniu tego przepisu możliwość miarkowania, a nawet odstąpienia od zasądzenia zwrotu kosztów na rzecz skarżącego od organu w postępowaniu przed sądem administracyjnym pierwszej instancji w przypadku, o którym mowa w art. 200 p.p.s.a., powiązano, tak jak w postępowaniu kasacyjnym (art. 207 § 2 p.p.s.a.), z pojęciem niedookreślonym, jakie stanowi "uzasadniony przypadek". Pojęcie to daje swobodę sądowi orzekającemu w sprawie, ale jednocześnie wymaga odpowiedniego wyjaśnienia na tle konkretnego stanu faktycznego w uzasadnieniu wyroku. Jednocześnie utrzymano rozwiązanie z obowiązującej do dnia 15 sierpnia 2015 r. regulacji, że taka sytuacja występuje w szczególności, gdy skarga została uwzględniona w części niewspółmiernej w stosunku do wartości przedmiotu sporu ustalonej w celu pobrania wpisu (zob. M. Niezgódka-Medek: Komentarz do art. 206, w: B. Dauter, A. Kabat, M. Niezgódka-Medek: Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Komentarz, Warszawa 2016, uwaga 4).

W orzecznictwie podkreśla się natomiast, że "uzasadnionym przypadkiem", o którym mowa w art. 206 p.p.s.a., jest przypadek sprawy sądowoadministracyjnej, w której wystąpiły następujące okoliczności: niezwłoczne usunięcie stanu bezczynności przez organ, niewielki wkład pracy pełnomocnika wobec treści skargi i jej seryjności, inicjowanie podobnych postępowań sądowych przez stronę, brak skonkretyzowania umowy między stroną skarżącą a jej pełnomocnikiem, istnienie wątpliwości, czy rzeczywistą intencją skargi jest doprowadzenie do usunięcia bezczynności organu, czy też uzyskanie zasądzenia kosztów zastępstwa procesowego (zob. postanowienie Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 13 września 2016 r., I OZ 930/16 oraz wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 14 lutego 2017 r., I OSK 2642/16).

Naczelny Sąd Administracyjny w niniejszej sprawie zauważa, że skarżące Stowarzyszenie wniosło skargę na bezczynność Fundacji pismem z dnia 19 grudnia 2016 r., a pełnomocnictwo procesowe do reprezentowania Stowarzyszenia w postępowaniu zostało udzielone w dniu 26 maja 2017 r., a jedyną czynnością pełnomocnika było wniesienie repliki na odpowiedź na skargę – pismo z dnia 26 maja 2017 r., którego treść wskazuje na znikomy wkład pracy fachowego pełnomocnika, który w istocie podtrzymał dotychczasowe stanowisko skarżącego, wnosząc o zasądzenie kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

Jakkolwiek rozstrzygnięcie Sądu I instancji będące przedmiotem zażalenia nie powinno pomijać uzasadnienia w przedmiocie odstąpienia od zasądzenia kosztów zastępstwa procesowego, to należy przyjąć, że w realiach niniejszej sprawy Sąd ten słusznie odstąpił od zasądzenia kosztów zastępstwa procesowego, nie znajdując podstaw do uznania, że sporządzenie repliki na odpowiedź na skargę, która nie stanowi ani obowiązkowego odniesienia się do pisma procesowego strony przeciwnej, ani w istocie nie zawierała jakichkolwiek nowych argumentów w sprawie, dawało podstawy do uznania, że Stowarzyszenie nie może skutecznie domagać się zwrotu kosztów postępowania niezbędnych do celowego dochodzenia praw – w zakresie w jakim koszty te obejmowały ustanowienie profesjonalnego pełnomocnika w sprawie. W świetle powyższych rozważań należało przyjąć, że chociaż uzasadnienie postanowienia w przedmiocie kosztów postępowania nie obejmowało wyjaśnień w aspekcie odstąpienia od zasądzenia zwrotu kosztów związanych z ustanowieniem pełnomocnika, to w istocie było nieprzypadkowe, skoro Sąd I instancji wyposażony w uprawnienie do kontroli swojego orzeczenia, przed przesłaniem zażalenia Naczelnemu Sądowi Administracyjnemu, nie znalazł podstaw do jego zmiany.

W tej sytuacji, należało przyjąć, że rozstrzygnięcie Sądu I instancji, co do zasady odpowiada prawu.

Zdaniem Naczelnego Sądu Administracyjnego, uzasadnienie wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 10 października 2017 r. w zakresie zaskarżonego postanowienia o kosztach postępowania sądowoadministracyjnego nie odpowiada w pełni wymogom wynikającym z art. 141 § 4 p.p.s.a. Sąd I instancji wskazał prawidłowo podstawę rozstrzygnięcia o kosztach postępowania, w zakresie zwrotu kwoty uiszczonego wpisu, jednakże nie wyjaśnił podstaw odstąpienia od zasądzenia zwrotu na rzecz strony kosztów postępowania związanych z ustanowieniem pełnomocnika w sprawie. Niemniej jednak akta sprawy wskazują, że uchybienie w tym zakresie nie miało wpływu na prawidłowość rozstrzygnięcia w przedmiocie kosztów postępowania - niezbędnych do celowego dochodzenia praw. Wkład pracy pełnomocnika nie przyczynił się do wyjaśnienia i rozstrzygnięcia sprawy.

Z powyższych przyczyn Naczelny Sąd Administracyjny wniesione zażalenie oddalił w oparciu o art. 184 w zw. z art. 197 § 2 p.p.s.a.