Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: Sędzia NSA Małgorzata Pocztarek Sędziowie Sędzia NSA Zbigniew Ślusarczyk (spr.) Sędzia del. WSA Dariusz Chaciński po rozpoznaniu w dniu 15 lipca 2022 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Ogólnoadministracyjnej skargi kasacyjnej D. G. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 12 lutego 2019 r. sygn. akt II SA/Wa 1389/18 w sprawie ze skargi D. G. na decyzję Odwoławczej Komisji Stypendialnej dla Studentów Uniwersytetu Warszawskiego z dnia 7 czerwca 2018 r. nr 2018/ŁK/Sc/34 w przedmiocie odmowy przyznania stypendium socjalnego oddala skargę kasacyjną.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie wyrokiem z 12 lutego 2019 r. sygn. akt II SA/Wa 1389/18, na podstawie art. 151 ustawy z 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2018 r., poz. 1302 ze zm.) dalej "p.p.s.a." oddalił skargę D. G. na decyzję Odwoławczej Komisji Stypendialnej dla Studentów Uniwersytetu Warszawskiego z 7 czerwca 2018 r. nr 2018/ŁK/Sc/34 w przedmiocie odmowy przyznania stypendium socjalnego.

W uzasadnieniu wyroku Sąd pierwszej instancji wskazał, że organ trafnie przyjął spełnienie negatywnej przesłanki przyznania skarżącemu studentowi stypendium socjalnego. Przyjmując stanowisko Odwoławczej Komisji Stypendialnej dla Studentów Uniwersytetu Warszawskiego, zwanej dalej "Komisją" za własne, Sąd przypomniał, że celem przyznania ww. świadczenia jest pomoc studentowi znajdującemu się w trudnej sytuacji materialnej. Podkreślił, że w świetle art. 179 ust. 1 ustawy z 25 lipca 2005 r. - Prawo o szkolnictwie wyższym (Dz.U. z 2017 r. poz. 2183 ze zm.), zwanej dalej "p.s.w." ustawodawca wiąże możliwość uzyskania pomocy z konkretną sytuacją materialną danej osoby, a nie ze spełnieniem wyłącznie szeregu wymagań formalnych. Dlatego, mając na uwadze art. 179 ust. 6 p.s.w., zwolnienie skarżącego z obowiązku wykazania dochodów osiąganych przez takie osoby jak rodzice studenta, jego opiekunowie prawni lub faktyczni, nie oznacza braku możliwości żądania informacji wykraczających poza wskazane w ust. 6, gdy mogą one mieć istotne znaczenie dla ustalenia, czy wnioskodawca znajduje się faktycznie w trudnej sytuacji materialnej. Środki dowodowe zakreślone w ww. przepisie są wymaganym elementem obligatoryjnym postępowania, ale nie muszą one być uznane za wystarczające przy ustaleniu rzeczywistej sytuacji materialnej studenta.

Wobec nieprzedłożenia przez studenta informacji o dochodach siostry, która wedle oświadczeń skarżącego była jego faktycznym opiekunem, bądź o innych uzyskiwanych dochodach, Sąd uznał, że student nie przedłożył informacji pozwalających na ustalenie jego sytuacji materialnej. Dlatego w ocenie WSA w Warszawie nie wystąpiły przesłanki pozwalające na przyznanie skarżącemu pomocy w formie stypendium socjalnego.

Skargę kasacyjną złożył D. G., zaskarżając powyższy wyrok w całości. Zarzucił naruszenie przepisów prawa materialnego, tj.:

1. art. 179 ust. 1 p.s.w. przez błędną jego wykładnię i w konsekwencji uznanie, że skarżący nie był uprawniony do otrzymania stypendium socjalnego, podczas gdy skarżący ubiegając się o stypendium socjalne udowodnił wszystkie okoliczności, przemawiające za uznaniem, że znajduje się w trudnej sytuacji materialnej, uzasadniającej przyznanie stypendium socjalnego,

2. art. 179 ust. 4 pkt 3 p.s.w. przez błędną wykładnię i w konsekwencji uznanie, iż opiekunem faktycznym skarżącego jest jego siostra, podczas gdy takie twierdzenie jest nieuprawnione, gdyż siostra nie sprawuje faktycznej opieki nad skarżącym.

Ponadto D. G. zarzucił naruszenie przepisów postępowania w sposób, który miał wpływ na wynik sprawy, tj.:

1. art. 145 § 1 pkt 1 lit. c p.p.s.a. w zw. z art. 179 ust. 9 p.s.w. przez nieuwzględnienie skargi i uznanie, że w sprawie zachodzi podstawa do zastosowania tego przepisu i odmowy przyznania stypendium z uwagi na to, że student nie przedłożył zaświadczenia, o którym mowa w art. 179 ust. 8 p.s.w. i nie złożył wyjaśnień, w sytuacji gdy w przedmiotowej sprawie student nie mógł pozyskać zaświadczenia, o którym mowa w art. 179 ust. 8 p.s.w., a nadto złożył w toku postępowania wyjaśnienia i przedstawił dowody potwierdzające zasadność przyznania mu stypendium socjalnego,

2. art. 145 § 1 pkt 1 lit. c p.p.s.a. w zw. z art. 77 § 1 ustawy z 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2017 r. poz. 1257 ze zm.) zwanej dalej "k.p.a.", przez nieuwzględnienie skargi w sytuacji, gdy Odwoławcza Komisja Stypendialna dla Studentów nie rozpatrzyła całego materiału dowodowego, lecz bezpodstawnie uznała, że jest on niekompletny i nie pozwala na rozpatrzenie sprawy, podczas gdy materiał dowodowy dawał podstawy do przyznania studentowi stypendium socjalnego.

W oparciu o tak sformułowane zarzuty D. G. wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości oraz o rozpoznanie skargi. Ponadto pełnomocnik skarżącego kasacyjnie wniósł o orzeczenie o kosztach zastępstwa procesowego, w szczególności o kosztach pomocy prawnej świadczonej z urzędu, wedle norm prawem przepisanych.

Skarżący w uzasadnieniu skargi kasacyjnej wskazał, że jego trudna sytuacja materialna została wykazana. Pomoc otrzymywana od siostry nie ma charakteru bezwarunkowej i stałej, będąc jedynie doraźną formą wsparcia finansowego dla brata. Dochody siostry skarżącego były bez znaczenia dla sprawy, ponieważ nie podlegały one wliczeniu do dochodu studenta. Siostra nie była jego opiekunem faktycznym. Opiekun faktyczny to osoba rzeczywiście poświęcająca wiele czasu i starań osobie pozostającej w stosunku opieki, a nie osoba okazjonalnie przekazująca środki finansowe.

Ponadto podkreślił, że będąc osobą nieobjętą systemem pomocy społecznej - nie mógł przedstawić zaświadczenia z ośrodka pomocy społecznej "o sytuacji dochodowej i majątkowej studenta i rodziny studenta". Organ powinien ograniczyć się do oparcia decyzji o przyznaniu stypendium na materiale zebranym w aktach sprawy, bez dodatkowego poszukiwania dowodów w zakresie dochodu siostry skarżącego.

W wykonaniu zarządzenia Przewodniczącej Wydziału III Izby Ogólnoadministracyjnej z dnia 22 marca 2022 r., poinformowano strony postępowania, że w związku ze zmianą art. 15 zzs4 ustawy z 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz. U. z 2020 r. poz. 1842, ze zm., dalej: uCOVID-19) wynikającą z art. 4 pkt 3 ustawy z 28 maja 2021 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2021 r., poz. 1090), w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii ogłoszonego z powodu COVID-19 oraz w ciągu roku od odwołania ostatniego z nich, w sprawach, w których strony nie wyraziły zgody na rozpoznanie sprawy na posiedzeniu niejawnym, Naczelny Sąd Administracyjny przeprowadza rozprawę wyłącznie zdalnie przy użyciu urządzeń technicznych umożliwiających przeprowadzenie jej na odległość, jeżeli wszystkie strony wyrażą na to zgodę. We wskazanym wyżej okresie nie przeprowadza się rozpraw w siedzibie Naczelnego Sądu Administracyjnego z udziałem stron. Jeżeli którakolwiek z wezwanych stron oświadczy, że nie ma możliwości technicznych uczestniczenia w rozprawie zdalnej, sprawa zostanie skierowana na posiedzenie niejawne. W związku z powyższym zwrócono się do stron postępowania o udzielenie informacji, w terminie 7 dni od dnia doręczenia zarządzenia, czy wyrażają zgodę na rozpoznania sprawy na posiedzeniu niejawnym. W razie wyrażenia zgody, poinformowano o możliwości przedstawienia, w terminie 7 dni, dodatkowych wyjaśnień na piśmie. W przypadku braku zgody na rozpoznanie sprawy na posiedzeniu niejawnym zwrócono się o udzielenie informacji, czy strona posiada możliwości techniczne uczestniczenia w rozprawie zdalnej przy użyciu informatycznej aplikacji. W odpowiedzi na powyższe wezwanie, D. G. i Rektor Uniwersytetu Warszawskiego (następca prawny Odwoławczej Komisji Stypendialnej dla Studentów Uniwersytetu Warszawskiego) wyrazili zgodę na rozpoznanie sprawy na posiedzeniu niejawnym.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Stosownie do art. 183 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 329), zwanej dalej p.p.s.a., Naczelny Sąd Administracyjny rozpoznaje sprawę w granicach skargi kasacyjnej, biorąc pod rozwagę z urzędu jedynie nieważność postępowania. W rozpoznawanej sprawie nie zachodzi żadna z okoliczności skutkujących nieważnością postępowania, o jakich mowa w art. 183 § 2 p.p.s.a. i nie zachodzi żadna z przesłanek, o których mowa w art. 189 p.p.s.a., które Naczelny Sąd Administracyjny rozważa z urzędu dokonując kontroli zaskarżonego skargą kasacyjną wyroku. W tych okolicznościach w sprawie badaniu podlegały wyłącznie zarzuty podniesione w skardze kasacyjnej na uzasadnienie przytoczonych podstaw kasacyjnych.

Na wstępie wskazać należy, że podstawą systemu pomocy materialnej dla studentów i doktorantów jest art. 70 ust. 4 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, który stanowi, że władze publiczne zapewniają obywatelom powszechny i równy dostęp do wykształcenia. W tym celu tworzą i wspierają systemy indywidualnej pomocy finansowej i organizacyjnej dla uczniów i studentów. Warunki udzielania pomocy określa ustawa. Powołany przepis nakazuje władzy publicznej zapewnić obywatelom powszechny i równy dostęp do wykształcenia w ramach poszczególnych szczebli nauczania, zaś instrumentem wspierającym urzeczywistnienie tego zadania jest, obok innych rozwiązań, pomoc finansowa dla uczniów i studentów w postaci systemu stypendialnego. Jednocześnie Konstytucja pozostawia ustawodawcy szeroki margines swobody regulacyjnej w zakresie tworzenia i wspierania systemu indywidualnej pomocy finansowej dla studentów oraz nie precyzuje bliżej, jakie warunki udzielania tej pomocy powinny zostać określone w ustawie.

Zgodnie z art. 174 ust. 1 ustawy z 27 lipca 2005 r. - Prawo o szkolnictwie wyższym (Dz. U. z 2017 r. poz. 2183 ze. zm.) dalej jako p.s.w., świadczenia, o których mowa w art. 173 ust. 1 pkt 1-3 i 8, a zatem wszystkie świadczenia poza stypendium ministra, przyznaje się ze środków funduszu pomocy materialnej dla studentów i doktorantów, który jest obligatoryjnie tworzony przez uczelnie publiczne i niepubliczne na podstawie art. 103 p.s.w. Podstawowym źródłem zasilenia funduszu jest dotacja z budżetu państwa na zadania związane z bezzwrotną pomocą materialną dla studentów w zakresie określonym w art. 173 ust. 1 p.s.w. oraz dla doktorantów w zakresie określonym w art. 199 ust. 1 p.s.w.

Jedną z form pomocy materialnej jest stypendium socjalne. Zgodnie z brzmieniem art. 179 ust. 1 p.s.w. stypendium socjalne ma prawo otrzymywać student znajdujący się w trudnej sytuacji materialnej. Zatem przyznanie stypendium socjalnego przez właściwy organ uczelni jest uzależnione od spełnienia podstawowego warunku w postaci "trudnej sytuacji materialnej". Jest to pojęcie niedookreślone, ocenne, a jego doprecyzowanie jest zadaniem uczelni, bowiem stosownie do ust. 2 rektor w porozumieniu z uczelnianym organem samorządu studenckiego ustala wysokość dochodu na osobę w rodzinie studenta uprawniającą do ubiegania się o stypendium socjalne (próg dochodu). Co do zasady więc osoby, których dochód na osobę w rodzinie nie przekracza określonego progu, mają prawo ubiegać się o stypendium socjalne. Jeżeli jednak, z jakichkolwiek względów właściwe organy powezmą wątpliwości co do zasadności przyznania studentowi stypendium socjalnego ze środków budżetowych, mogą skorzystać z uprawnienia, o którym mowa w art. 179 ust. 8 p.s.w. Wprowadzając do omawianej ustawy ww. przepis z dniem 1 października 2014 r. (ustawą z dnia 11 lipca 2014 r. o zmianie ustawy - Prawo o szkolnictwie wyższym - Dz. U. poz. 1198), ustawodawca powierzył uczelniom nowe narzędzie służące ustaleniu rzeczywistej sytuacji materialnej studenta w przypadku wątpliwości co do tego stanu rzeczy.

Podstawowa możliwość ubiegania się o stypendium socjalne wiąże się z wysokością dochodu na osobę w rodzinie studenta. Kwestie te szczegółowo zostały uregulowane w art. 179 ust. 3 – 5 p.s.w. Jednocześnie ustawodawca dopuścił w art. 179 ust. 6 p.s.w. w dwóch przypadkach możliwość ubiegania się o stypendium socjalne bez wykazywania dochodów osiąganych przez rodziców, opiekunów prawnych lub faktycznych studenta i będące na ich utrzymaniu dzieci niepełnoletnie, dzieci pobierające naukę do 26. roku życia, a jeżeli 26. rok życia przypada w ostatnim roku studiów, do ich ukończenia, oraz dzieci niepełnosprawne bez względu na wiek. Co do zasady w przypadku, który miał miejsce w niniejszej sprawie, student nie musiał wykazywać wspomnianych dochodów osiąganych przez rodziców lub opiekuna faktycznego ponieważ w złożonym przez siebie oświadczeniu potwierdził fakt, że nie prowadzi wspólnego gospodarstwa domowego z żadnym z rodziców, ponieważ jego matka nie żyje a z ojcem nie utrzymuje kontaktów oraz ukończył 26 lat (art. 179 ust. 6 pkt 1 lit. a p.s.w.).

Odnosząc się do zarzutu dotyczącego art. 179 ust. 4 pkt 3 ustawy - Prawo o szkolnictwie wyższym, w którym skarżący kasacyjnie kwestionuje stanowisko Sądu Wojewódzkiego, iż siostra skarżącego jest jego opiekunem faktycznym należy stwierdzić, że w przepisie art. 179 ust. 4 pkt 3 p.s.w. ustawodawca posługuje się pojęciem "opiekuna faktycznego studenta" nie ustanawiając jednak definicji tego pojęcia. Zatem, zdaniem Naczelnego Sądu Administracyjnego należało przyjąć, że opieka faktyczna w stosunku do studenta może przejawiać się głównie w udzielaniu mu pomocy materialnej albo życiowej np. w stosunku do osób niepełnosprawnych. Z tego powodu opiekun faktyczny studenta to osoba, która - w rozumieniu potocznym - taką opiekę sprawuje, jeśli oczywiście student takiej opieki wymaga (por. wyrok NSA z 27 stycznia 2012 r. sygn. akt I OSK 1853/11).

Należy wobec tego podzielić stanowisko Sądu pierwszej instancji, że Komisja Odwoławcza zasadnie przyjęła zgodnie z zasadami doświadczenia życiowego i logicznego rozumowania, że gdyby skarżący przez szereg lat uzyskiwał dochody wyłącznie ze stypendium socjalnego – to nie mogły być one uznane za wystarczające dla opłacania studiów, w tym dojazdów, oraz codziennego jego utrzymania. Student musiał więc uzyskiwać dochody dodatkowe. Wobec stosownych pytań organu student wyjaśniał, że częściowo uzyskuje on pomoc od siostry. Uzasadniony był więc wniosek, że skoro wnioskodawca nie uzyskuje stale dochodów w kwotach wystarczających na bieżące utrzymanie, w tym odbywane studia – to w istocie siostra łoży na jego utrzymanie w całości. W tym kontekście jest opiekunem faktycznym studenta. W sprawie musiały wobec tego znaleźć zastosowanie ogólne reguły, określone w art. 179 ust. 4 pkt 3 p.s.w., choć faktycznie skarżący nie był zobowiązany, niejako "z urzędu", do wykazywania dochodów siostry, a to wobec treści art. 179 ust. 6 pkt 1 p.s.w. Jak to bowiem trafnie wywiódł Sąd I instancji, kluczowe dla prawidłowego odczytania treści regulacji, określających warunki przyznania stypendium socjalnego, jest ustalenie celu ustanowienia danej instytucji, mającej postać świadczenia pieniężnego. Mianowicie, stypendium socjalne ma być przyznane studentowi znajdującemu się w trudnej sytuacji materialnej (art. 179 ust. 1 p.s.w.). Ustawodawca wiąże więc możliwość uzyskania pomocy, finansowanej ostatecznie ze środków publicznych, z konkretną sytuacją materialną danej osoby, nie zaś ze spełnieniem wyłącznie szeregu wymagań formalnych. W takim bowiem przypadku wskazany przepis zostałby sformułowany inaczej – np. przez wskazanie, że stosowną pomoc uzyskuje student, który spełnia warunki określone we wskazanych przepisach. W tym kontekście, dalsze jednostki redakcyjne w art. 179 p.s.w. zakreślają wyłącznie ramy ustalania, czy spełniona jest przesłanka, zakreślona w ust. 1. Trzeba mieć przy tym na uwadze, że ewentualne uzyskiwanie pomocy socjalnej przez osoby, których sytuacja materialna jest w istocie dobra, oznaczałoby - wobec ograniczonej puli środków publicznych - zmniejszenie możliwości pomocy osobom, które w istocie znajdują się w sytuacji trudnej.

Stosownie do art. 179 ust. 8 p.s.w. w uzasadnionych przypadkach rektor, kierownik podstawowej jednostki organizacyjnej albo komisja stypendialna lub odwoławcza komisja stypendialna, o których mowa w art. 175 ust. 4 i art. 176 ust. 3, mogą zażądać doręczenia zaświadczenia z ośrodka pomocy społecznej o sytuacji dochodowej i majątkowej studenta i rodziny studenta i uwzględnić tę sytuację przy ocenie spełnienia przez studenta kryterium, o którym mowa w ust. 1. Natomiast w przypadku niedostarczenia przez studenta zaświadczenia, o którym mowa w ust. 8, rektor, kierownik podstawowej jednostki organizacyjnej albo komisja stypendialna lub odwoławcza komisja stypendialna, może wezwać studenta do przedstawienia wyjaśnień. Niezłożenie wyjaśnień w wyznaczonym terminie skutkuje odmową przyznania stypendium socjalnego (art. 79 ust. 9 p.s.w.). Niewątpliwie w niniejszej sprawie zachodził uzasadniony przypadek z art. 179 ust. 8 p.s.w. Skarżący nie wykazał osiągania jakichkolwiek dochodów, dlatego organ II instancji powziął wątpliwości co do sytuacji materialnej skarżącego i korzystając z uprawnienia, o którym mowa w art. 179 ust. 8 p.s.w., wezwał go do złożenia zaświadczenia z ośrodka pomocy społecznej. Przy czym nie chodziło tu o przedstawienie jakiegokolwiek zaświadczenia z ośrodka pomocy społecznej wydanego przez taką jednostkę na wniosek ubiegającego się o stypendium studenta, lecz o zaświadczenie opisujące sytuację dochodową i majątkową studenta. W niniejszej sprawie skarżący przedstawił zaświadczenie z MOPS w R. z 22 listopada 2017 roku, z którego wynika, że nie korzystał i nie korzysta z pomocy społecznej. Natomiast w następnym piśmie z 16 lutego 2018 r. tenże MOPS wyjaśnił, że skoro skarżący nie korzysta z pomocy ośrodka, to brak jest podstaw do przeprowadzenia wywiadu środowiskowego i wydania zaświadczenia o jego sytuacji osobistej, rodzinnej, dochodowej i majątkowej. Zatem wnioskodawca, choć oczywiście nie z własnej winy, nie przedstawił żądanego przez Komisję Odwoławczą zaświadczenia z ośrodka pomocy społecznej o wymaganej prawem treści. Jednak wbrew twierdzeniom skarżącego organ odwoławczy nie wyciągał z tego faktu wobec skarżącego, żadnych negatywnych konsekwencji.

W tej sytuacji organ zasadnie na podstawie art. 179 ust. 9 p.s.w. wezwał studenta 27 kwietnia 2018 r. do przedstawienia w wyznaczonym terminie wyjaśnień, dotyczących sytuacji majątkowej i rodzinnej jego siostry K. G. Z treści złożonej na to wezwanie odpowiedzi z 29 maja 2018 r. wynika, że skarżący odmówił złożenia wyjaśnień w tej kwestii, uznając, że wezwanie nie miało podstaw prawnych. Jednak bez wyjaśnień skarżącego niemożliwe było ustalenie prawdziwej sytuacji dochodowej, majątkowej i rodzinnej skarżącego. Wbrew twierdzeniom skarżącego, z wyjaśnień złożonych przez niego wcześniej, nie można było poznać jego rzeczywistej sytuacji dochodowej i majątkowej, a zwłaszcza w sposób uzasadniający fakt, iż znajduje się w trudnej sytuacji majątkowej – co stanowi przesłankę otrzymania stypendium socjalnego.

W toku postępowania administracyjnego, jak i przed sądem, skarżący zaprzeczał jakoby pozostawał na utrzymaniu siostry. Oznaczałoby to jednak, że musiał uzyskiwać dodatkowe dochody, które uzupełniały różnice pomiędzy pomocą uzyskiwaną od siostry oraz otrzymywanym okresowo stypendium, a faktycznymi kosztami swojego utrzymania, łącznie z płatnymi studiami. Zatem w rozpoznawanej sprawie niewątpliwie istniały, wskazywane przez organ odwoławczy w uzasadnieniu decyzji, przesłanki merytoryczne dla prowadzenia postępowania wyjaśniającego, w tym występowania o bardziej szczegółowe informacje, dotyczące dochodów siostry skarżącego, skoro z jego oświadczeń należało wnosić, że faktycznie pozostaje na jej utrzymaniu. Mając na uwadze cel wprowadzenia regulacji z art. 179 ust. 9 p.s.w., stwierdzić trzeba, że użyte tam sformułowanie niezłożenia wyjaśnień odnosi się także do przypadku, gdy wcześniejsze wyjaśnienia nie mogły być uznane za zadowalające – nie pozwalają ocenić, czy student istotnie znajduje się w trudnej sytuacji materialnej, zaś wnioskodawca odmawia ich uzupełnienia.

Trafnie skonstatował w tej sytuacji organ odwoławczy, że nie wystąpiły przesłanki pozwalające na przyznanie ze środków publicznych pomocy, w formie stypendium socjalnego, przywołując regułę z art. 179 § 9 p.s.w., utrzymał w mocy decyzję odmowną.

Jak wskazano wyżej organy decydujące o przyznaniu stypendium socjalnego nie tylko miały prawo w świetle art. 179 ust. 8 i 9 p.s.w., ale i obowiązek żądać przedłożenia przez skarżącego stosownego zaświadczenia z ośrodka pomocy społecznej, ale także złożenia wyjaśnień dotyczących sytuacji dochodowej i majątkowej aplikującego o stypendium studenta. Podstawowym celem art. 179 ust. 9 p.s.w. jest ustalenie stanu faktycznego pod kątem przesłanki: "trudna sytuacja materialna" i zobowiązanie studenta do złożenia wyjaśnień dotyczących jego sytuacji dochodowej i majątkowej oraz jego rodziny, w wyznaczonym przez organ terminie. Tym samym działania Komisji Odwoławczej były w pełni oparte o obowiązujące prawo, a więc realizowały zasadę legalności. Przepisy te w tożsamy sposób znajdą zastosowanie w przypadku wszystkich studentów ubiegających się o stypendium socjalne, jeżeli tylko stan faktyczny sprawy będzie wymagał w uzasadnionych przypadkach doręczenia zaświadczenia z ośrodka pomocy społecznej o sytuacji dochodowej i majątkowej studenta i rodziny studenta lub przedstawienia przez studenta stosownych wyjaśnień.

Organ rozstrzygając sprawę jest zobowiązany zebrać takie dowody, które są istotne z punktu widzenia normy prawa materialnego mającej zastosowanie w sprawie. Wbrew twierdzeniom skargi kasacyjnej Komisja Odwoławcza utrzymując w mocy decyzję Komisji I instancji, stosownie do art. 77 § 1 k.p.a. prawidłowo zebrała i rozpatrzyła cały zgromadzony materiał dowodowy w sprawie. Jednocześnie słusznie uznała, że niezłożenie przez skarżącego wyjaśnień w zakresie określonym wezwaniem z 27 kwietnia 2018 r. Akcentowane w skardze kasacyjnej okoliczności, jakoby świadczące o zgromadzeniu w sprawie wystarczających dowodów do ustalenia sytuacji materialnej studenta, w ogóle nie uwzględniają podnoszonych przez organy i Sąd argumentów związanych z tym, że skarżący od kilku lat nie mógł utrzymywać się tylko ze stypendium i ze skromnych środków otrzymywanych od siostry (jak to deklaruje skarżący). Z tej trafnej argumentacji Sąd I instancji wyciągnął prawidłowy wniosek, że albo był utrzymywany w szerszym zakresie, tj. w całości przez siostrę, co potwierdzałoby, że jest ona faktycznym opiekunem studenta, albo student uzyskuje także inne dochody, których nie chce ujawnić. W tej sytuacji niezbędne było wezwanie skarżącego do złożenia dodatkowych wyjaśnień, których jednak nie złożył. Dlatego odmowa uzyskania pomocy nie wynikała z oceny, że skarżący nie znajduje się faktycznie w trudnej sytuacji materialnej lecz wobec odmowy udzielenia wiarygodnych informacji, umożliwiających jej ocenę.

Skarżący nie udzielił wyjaśnień na wezwanie z 27 kwietnia 2018 r., które pozwoliłyby organowi na ocenę jego rzeczywistej sytuacji materialnej twierdząc, że jego sytuacja materialna została już przez niego wyjaśniona. To jednak nie miało miejsca. Przy czym należy tu wskazać, że przedstawienie dowodów potwierdzających sytuację majątkową i rodzinną studenta ubiegającego się o pomoc materialną ciąży na tym studencie. Jeżeli skarżący wystąpił z żądaniem udzielenia mu pomocy materialnej w formie stypendium socjalnego, która to pomoc świadczona jest z pieniędzy podatnika, to miał obowiązek przedstawić prawdziwe okoliczności odnośnie do stanu dochodów własnych i rodziny w tym siostry i dowody na ich potwierdzenie, a tego nie uczynił (por. wyrok NSA z 20 sierpnia 2014 r., sygn. akt I OSK 969/14).

W okolicznościach niniejszej sprawy, niedostarczenie przez skarżącego zaświadczenia z ośrodka pomocy społecznej o sytuacji dochodowej i majątkowej oraz nieudzielenie na wezwanie organu I instancji wyjaśnień w tym zakresie, skutkowało odmową przyznania stypendium socjalnego. Uregulowania zawarte w art. 179 ust. 8 i 9 p.s.w. mają charakter bezwzględnie obowiązujący. Oznacza to, że wystąpienie okoliczności przewidzianych powołanymi przepisami obliguje właściwy organ do wydania decyzji o odmowie przyznania stypendium socjalnego. Stanowisko organu odnośnie do wniosku skarżącego w sposób pełny i prawidłowy znalazło odzwierciedlenie w uzasadnieniu decyzji Odwoławczej Komisji Stypendialnej oraz w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku.

Z tych względów Sąd pierwszej instancji prawidłowo uznał, że skarżący nie był uprawniony do otrzymywania stypendium socjalnego, bowiem nie wykazał okoliczności przemawiających za uznaniem, że znajduje się w trudnej sytuacji materialnej w rozumieniu art. 179 ust. 1 p.s.w., uzasadniającej przyznanie mu tego stypendium.

W rezultacie, wbrew odmiennym w tym względzie twierdzeniom skarżącego kasacyjnie, nie można postawić skutecznych zarzutów naruszenia prawa materialnego, jak i reguł postępowania administracyjnego tj. art. 179 ust. 1, ust. 4 pkt 3, ust. 8 i ust. 9 p.s.w. i art. 77 § 1 k.p.a. Treść norm zawartych w tych przepisach została prawidłowo zrekonstruowana, wyłożona i zastosowana. Skoro Sąd I instancji nie dopuścił się tych naruszeń, to brak było przesłanek aby na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. c) p.p.s.a. uwzględnił skargę.

Mając na uwadze powyższe wywody, Naczelny Sąd Administracyjny uznał, że skarga kasacyjna nie ma usprawiedliwionych podstaw, dlatego na mocy art. 184 p.p.s.a. ją oddalił.